محمدحسین فرج نژاد

برای دستیابی به تحلیل دقیق و هوشمندانه هنر و سینمای هر کشوری، نگاه دقیق جریان شناسی همراه با اشراف بر جریانات فکری، دینی و سیاسی آن کشور، امری حیاتی است. شناسایی جریانات فعال ژاپنی از ابتدا تا کنون در عرصه حکومت، اندیشه، فرهنگ و رسانه ژاپن و همچنین تولید انیمیشن توسط کمپانی ها و شرکت های وابسته به این جریانات، بسیار حایز اهمیت است. از این رو، شناسایی و بررسی «جریان ملی گرایی در انیمیشن و سینمای ژاپن» از اهداف این پژوهش است که در تحلیل مرسوم، کاستی آن احساس می شود. در این تحقیق با توجه به نقص ها و نقدهایی که به روش شناسی نوفرمالیستی وارد است، جهت دستیابی به فهم عمیق تر حکمت، زیبایی شناسی و تاثیرات رسانه ای و اجتماعی انیمیشن، در کنار فهم دقیق فرم و تکنیک آن، از روش شناسی ویژه ای موسوم به «فنی حکمی» استفاده شده است که از جنس روش های تحلیل کیفی می باشد. در این روش، با فراروی از صرف فرم، به زمینه های اجتماعی و جریانات دینی، اندیشه ای و سیاسی پشتیبان و همچنین ارزیابی حکمی تاثیرات انیمیشین بر تعالی یا هبوط بشر نیز توجه می شود. در نهایت، در این پژوهش «جریان ملی گرایی» در ساخت محصولات انیمیشن ژاپن شناسایی و پویانمایی «سفرهای میتی کومون» نیز به عنوان مطالعه موردی بررسی شد. حاصل آنکه پویانمایی «سفرهای میتی کومون» به عنوان یکی از آثار سریالی جریان ملی گرایی در ژاپن توانست تدبیر هوشمندانه شوگون اعظم مبنی بر ارسال بازرسانی به شهرهای مختلف ژاپن جهت نظارت بر عملکرد حاکمان و جلوگیری از فساد و ظلم آنان بر مردم به تصویر بکشد

خصوصیت اصلی پست‌مدرنیسم، نفی مدرنیته است. در گرایش‌های اندیشمندان منتقد مدرنیته در قرن بیستم یا همان پست‌مدرن‌ها اختلاف نظرهایی وجود دارد. آن‌چه مسلم است، نقد مدرنیسم و عدم‌قبول غرب به عنوان الگوی تام بشریت، از مشترکات همه ی افراد پست‌مدرن است، از این بین، عده‌ای معناگرایی متاثر از شرق دور و هندوییسم را برگزیدند، عده‌ای به سمت نقد سرمایه‌داری و عده‌ای به سمت «نسبی‌گرایی معرفتی» یا نقد هرگونه چارچوب و نوعی آنارشیسم معرفتی حرکت کردند...

گسترش روزافزون صنعت پویانمایی در طول دهه های اخیر، خصوصا در چند سال گذشته، که به افزایش چشمگیر سرمایه گذاری در این صنعت منجر شده و مخاطبان را به طیف وسیعی از کودک تا بزرگ سال کشانده است، بیش از همه حاصل سرمایه گذاری وافر صهیونیسم فرهنگی است که به هدف تبلیغ دیدگاه های جهان خوارگی این آیین، در حال انجام می باشد.
درک عمیق از نتایج و پیامدهای این حرکت خزنده فرهنگی، انجام مطالعات جدی در مورد آن را می طلبد تا با کمک تحلیل آثار برجسته و پرمخاطب آن، و تلاش برای بالابردن سواد رسانه ای مخاطبان، آنان را در تشخیص درست از نادرست پیام این فیلم ها آگاه سازد.
این مقاله کوشیده است پس از بیان ضرورت و هدف این کار، به واکاوی روش شناسی مطلوب با توجه به ضعف های موجود در روش مرسوم نقد و تحلیل پویانمایی بپردازد. در روش پیشنهادی، پژوهشگر علاوه بر بررسی فنی و مبنایی آثار پویانمایی، به جو پیرامونی و ریشه ها و نظام تولید اثر سینمایی در سینمای غرب و هالیوود نیز نگاهی انداخته است تا مربع فرم، حکمت، صنعت و رسانه انیمیشن به صورت جامع تحلیل شود.
به عنوان مورد مطالعاتی، به دلیل گستردگی موضوع و تعداد زیاد انیمیشن های حامل پیام ها و اساطیر و الگوهای یهودی، از میان همه یکی از تاثیرگذار ترین آن ها، یعنی انیمیشن شاهزاده مصر که قرائت یهودیان هالیوود از داستان زندگی حضرت موسی(ع) در تورات است، به عنوان نمونه برگزیده شده است. امید آن که این نوشته زمینه ساز تحقیقات جدی بعدی باشد.

سالیان سختی بود. دیگر رمقی برای مردمان نمانده بود. بت‌پرستی، فسادهای عجیب جنسی، تبعیت توده‌های غافل از سرمایه‌داران، افسانه‌های خرافی، اساطیر مشرکانه، حاکمیت احزاب سیاسی هم‌پیمان با یهودیان دنیاطلب، زندگی آشفته و بی‌هدفی را به ارمغان آورده بود! آنان چنین تبلیغ می‌کردند که این بهترین نوع سبک زندگی ممکن است. مردمان، در رنج و حاکمان، در پناه فریب‌کاری خدایان تصنعی، در رفاه بودند. اربابان معابد، به نفعشان بود که با همیاری سلاطین و یهودیان دنیاپرست، روح مردم را به استضعاف کشند تا از درون، مقاومت اندک موحدان ابراهیمی و ظلم ستیزان باقیمانده را بی‌حاصل کنند. متصدیان فرهنگی، مردم را در چند طبقه دسته‌بندی کرده بودند و سیطره حاکمان بر مردم را بدین طریق توجیه می‌کردند. بت‌های متعددی به رسمیت شناخته می‌شدند و مورد عبادت قرار می‌گرفتند. دین و معنویتی مشرکانه واسطوره‌ای، مردم را از دین ناب ابراهیمی بازداشته بود و البته ادعا می‌کردند که ما وارثان حقیقی ابراهیم (علیه‌السلام) هستیم!...

«بودای کوچک» را می‌دیدم. در داستان فیلم، نقطه عطف فهم و رهایی سیدارتا یا همان بودا، زمانی بود که پس از چند سال ریاضت‌کشی به روش هندوان، برای رهیدن از تمنیات، در دریاچه روبرویش، استاد و شاگردی را سوار بر قایقی دید. استاد، در حالی که ابزاری موسیقایی شبیه تار در دست داشت، به شاگردش گفت: «اگر این سیم شل باشد، آیا موسیقی زیبایی از این ابزار خارج می شود؟» شاگرد نیز طبیعتا گفت: «نه». استاد سپس گفت: «اگر بیش از حد سفت باشد، چطور؟» باز هم شاگرد گفت: «نه، صدای مناسبی از آن خارج نمی شود.» سپس، استاد که با ردا و چهره‌ای چون پیران و حکمای شرقی بود، گفت: «فقط زمانی که مقدار سفتی و سستی این سیم‌ها متعادل باشد، صدای روان و زیبای موسیقی از آن تولید می‌شود.» در اینجا بودا در حالی‌که از شدت سادگی و بی‌پیرایگی در کنار گاومیش‌های بیشه، در حال آب خوردن بود و با ریش‌ها و موی ژولیده‌ای از حال تعادل یک انسان معمولی خارج شده بود و شبیه مرتاضان هندو شده بود، به فکر فرو رفت و با خویشتن خویش، حدیث آن استاد و شاگرد را واگویه کرد و اندیشید که به‌راستی حد میانه، حد اعتدال است و این سخن را به مثابه محوری برای رهایی نفس از امیال طبیعی و شهوات دانست. از آن پس بود که وی زندگی متعادلی در پیش گرفت و به بودا یا بیدارشده تبدیل شد. از آن پس، این ماجرا را برای هندیان تعریف کرد و با اختلاف طبقاتی هندویی و خداپرستی آنها مخالفت کرد و رمز رهایی را دست یازیدن به شیوه اعتدال دانست. در طی قرون بعد، بسیاری از مردمان شمال هند به مکتب بودا گرویدند و سپس بسیاری از چینیان، با کمک گرفتن از شعار اعتدال در ورزش‌های رزمی، به آیین بودا گرویدند...

این نوشته کوشیده مروری اجمالی به زمینه‌های تاریخی و فکری بیداری اسلامی و جهانی اخیر داشته باشد. بیداری که علیه بحران‌های مدرنیته و دیکتاتوری سرمایه‌داری و روشنفکری و وابستگان غرب‌‌گرا می‌باشد و تلاش می‌کند که انسان را به دین حق و عدالت و معنویت رهنمون باشد. در ادامه تلاش شده که برنامه‌های سردمداران غرب بر علیه این بیداری، بازکاوی شود. پروژه جعل «معنویت عصر نوین» و «دین نوین جهانی» و گفتمان‌سازی بین‌المللی در محور آن، به مثابه یکی از ابزارهای راهبردی سران قدرت‌طلب غرب شمرده شده است و مولفه‌های فکری این پروژه که از طریق دانشگاه‌های وابسته و مراکز تولید فکر و معنویت و فرقه‌های جعلی و رسانه‌های اغواگر در حال جعل و گسترش می‌باشد، مورد تامل قرار گرفته‌اند. در بخش دوم تلاش شده که با تعریف ضعف‌های پروژه دین نوین جهانی، مولفه‌های رشد و گسترش بیداری جهانی اسلامی شناسایی شوند و با توجه به مولفه‌های قدرتمند اندیشه و عرفان اسلامی، بازتعریفی دقیق‌تر و فراگیر مبتنی بر اندیشه اسلامی از بیداری جهانی اسلامی داشته باشیم تا بتوانیم بر برنامه‌های و عملکرد رقیب غلبه کنیم و این بیداری را به سر حد تکامل برسانیم. تلاش بر این بوده که ادبیات این بازتعریف، طوری باشد که بتواند با غیر مسلمانان نیز ارتباط جدی برقرار کند و همه را حول صراط مستقیمی جمع کند که سبک‌بارتر نور شناخت حقیقت را ببینند و در مسیر آن سلوک کنند...

هنگامی که مارتین لوتر حوالی قرن شانزدهم میلادی، مکتب اعتراضی پروتستانتیسم را پایه‌گذاری کرد و انسجام مسیحیان را از بین برد، با آرمان های عهد عتیقی و کابالیستی خود، نفوذ یهودیان در مسیحیت را فزونی بخشید. وی چنان بر آرمان‌های توراتی و برتری عبرانیان تاکید می‌کرد که او را در جوداییکا (دایرهالمعارف مهم یهودیان صهیونیست) یک یهودی پنهان‌کار یا نیمه یهودی متجدد، نام نهاده‌اند. مطالعات عبری او در تورات و استفاده فراوان وی از رسالات پولس (عالم یهودی درباری که بعدها ادعا کرد مسیحی شده است) زمینه‌ساز گسترش سلطه تفکر دنیوی و آخرالزمانی یهود بر مسیحیان شد. پس از وی کالونیسیت‌ها و پیوریتن‌ها نیز بر اسطوره‌های مادی و مسیحاگروانه یهودیزه تاکید کردند و زمینه‌ساز تشکیل صهیونیسم مسیحی شدند...

اروپاییان در سال‌هایی نه چندان دور، یهودیان را نماد فساد و نیرنگ می دانستند و آن‌ها را موش کثیف می نامیدند؛ اما چه شده که امروزه در دانشگاه‌ها و رسانه‌های دنیا، یهودیان و به تبع آن صهیونیست‌ها سمبل هوشیاری و زیرکی نامیده می‌شوند؟ و در هر فیلم و کارتونی موش سرآمد زیرکی، فهم و شعور است؟ شاید در مسیر رسیدن به پاسخ، این سخن خاخام «راشورون» راهنمای ما باشد که در 1869 گفت: «اگر طلا نخستین ابزار ما در سیطره و حکومت بر جهان است، بی‌تردید مطبوعات و روزنامه‌نگاری دومین ابزار ما خواهد بود.» بی‌گمان چنان‌چه در آن سال‌ها سینما و تلویزیون وجود داشت، وی پیش از مطبوعات، به این دو ابزار رسانه‌ای اشاره می‌کرد، همان‌گونه که بعدها آنان سینما را «ساحل نجات» خود نامیدند و در شبکه های جهانی تلویزیونی نفوذ کردند. امروزه رسانه‌های گروهی، مهم ترین ابزار جنگ روانی و استعمار فرانو و ناتوی فرهنگی شده اند. در این نوشتار بر آنیم که نفوذ صهیونیست‌ها در رسانه‌های متعدد را به اجمال بررسی کنیم...

اخیرا صهیونیست‌ها شرکت‌های جدیدی در سینمای امریکا تاسیس کرده‌اند که همان آرمان‌های قدیمی بنی‌صهیون را با رنگ و لعاب و جذابیت‌های بیش‌تر گسترش می‌دهند؛ مانند شرکت دریم ورکز که استیون اسپیلبرگ‌ و یارانش راه‌اندازی کرده‌اند...

این روزها تبلیغات مسلط در این «جنگل جهانی» که به اشتباه «دهکده» نامیده‌اند در ید صهیونیان می‌باشد که در لباس مسیحیت، در خدمت یهودند. یهود ماده‌گرایی که خالق عالم، آنان را شدیدترین دشمنان مومنین و حریص‌ترین مردم به زندگی مادی نامید. مسیحیت صهیونیستی، اکنون بهترین پوشش برای پنهان شدن زرسالاران یهودی و مسیحی دنیا شده تا بتوانند در پوشش دفاع از آینده دین خدا و زمینه‌سازی ظهور مسیح، اهداف مادی و شهوانی خود را تعقیب کنند. مسیحیانی که انجیل را فقط به قرایت توراتی و تلمودی می‌فهمند و به خاطر ظهور مسیح (ع)، به رژیم غاصب اسراییل یاری می‌رسانند تا دولت الهی اسراییل (!) را در سرزمین شیر و عسل حفظ کند و برتری در جنگ آرماگدون را برای ظهور مسیح (ع) سبب شوند!...

باورم نمی‌شد! حتی مسیح را هم؟! ولی باید حرف او را می‌پذیرفتم. او، فیلم «آخرین وسوسه مسیح» را بی‌طرفانه معرفی می‌کرد. در فیلم «مصایب مسیح» دیده بودم که کارگردان منطبق بر انجیل، قصه فیلم را با داستان‌پردازی مفصلی پیش برده بود ولی مگر می‌توان مسیح را هم تابع وسوسه‌های شیطانی معرفی کرد؟ بعد از نقد «مصایب مسیح»، آن جوان با چه آب و تابی از آرشیو مفصل و تخصصی فیلم‌های هالیوودی‌اش صحبت می‌کرد. همچنین از تخصصش در فهم و نقد فیلم‌های هنری و اصیل می‌گفت که انگار من گناهکارم که بدون نقد و بررسی «آخرین وسوسه مسیح» به نقد «مصایب مسیح» پرداخته‌ام. یادم می‌آید همان جا با احتیاط به اوگفتم: حتما فیلم را خواهم دید ولی فکر نمی‌کنم فیلمی با چنین نامی، چندان بی‌طرف هم باشد و اساسا آیا می‌توانیم هنر بی‌طرف داشته باشیم یا نه؟ باید دقت کرد. اصلا مگر می‌شود انسان در تعقلش فکری کند که هم غیر رحمانی و هم غیر شیطانی باشد؟ فکری بی‌طرف! نمی‌دانم، باید هر دو بیشتر تامل کنیم...