دکتر علی سعیدی
-
فصلنامه اقتصاد اسلامی، پیاپی 94 (تابستان 1403)، صص 117 -159
لازمه رشد و اعتلای هر تمدن، توجه دقیق به ابعاد نهادهای پیشران آن تمدن است؛ سازمان روحانیت به عنوان پیشران انقلاب اسلامی از این قاعده مستثنی نبوده و لازم است تمامی وجوه مادی، معنوی، آموزشی و تربیتی آن خصوصا مباحث اقتصادی و تامین مالی به گونه ای موردتوجه قرار گیرد که قدرت راهبری این نهاد را اعتلابخشد. این در حالی است که تحولات کارکردی و گسترش نقش های روحانیت پس از انقلاب، منابع مالی سابق و نظامات آن را برای دوره جدید ناکارآمد نموده است. از اینرو پرداختن به مباحث تامین مالی حوزه های علمیه در عصر حاضر ضروری به نظر می رسد. با توجه به درک عمیقی که مقام معظم رهبری(مدظله العالی) از روح حاکم بر حوزه های علمیه و نحوه ارتباط آن با نظام اسلامی دارند، یکی از بهترین راهکارها برای طرح ریزی نظام تامین مالی صحیح در حوزه علمیه و همچنین تبیین نحوه تعامل حوزه های علمیه با نظام و دولت اسلامی، تحلیل فرمایشات ایشان می باشد. از اینرو در پژوهش حاضر بااستفاده از روش تحلیل مضمون، شبکه مضامین فرمایشات ایشان در رابطه با موضوع پژوهش استخراج و تحلیل می گردد. در این راستا 362 مضمون پایه متناسب با موضوع شناسایی گردید که منجر به تولید 35مضمون سازمان دهنده و 5مضمون فراگیر شد که به ترتیب اهمیت عبارت اند از حمایت متقابل حوزه و نظام، حفظ استقلال حوزه، تامین معیشت طلاب، ارتباط دوجانبه و تنگانگ حوزه و مردم و ایجاد و ارتقای نظام اداری و مدیرتی قوی. هر یک از مضامین فراگیر ابتدا به وسیله مضامین سازمان دهنده تبیین و سپس اقوال حضرت امام(ره)، مراجع و بزرگان حوزه و همچنین اسناد بالادستی به عنوان موید مضامین مستخرج ارائه می گردد.
کلید واژگان: حوزه علمیه, حضرت امام خمینی(ره), مقام معظم رهبری, اسناد بالادستی حوزه, تامین مالیIslamic Economy, Volume:24 Issue: 94, 2024, PP 117 -159The growth and elevation of any civilization requires careful, comprehensive and forward-looking attention to the various dimensions and components of that civilization. In the meantime, the seminary, as one of the mega-organizations that has a critical place in the formation of Islamic civilization, is facing various strategic issues that must be managed in a way that enhances its leadership power. One of the most important and effective issues that has faced many challenges in recent years is the financing system. Therefore, it seems necessary to deal with the financing of seminaries in this era. In the meantime, one of the important topics that needs research and investigation is to deal with the principles and foundations of financing seminaries. Although extracting the principles and foundations of financing the seminary requires detailed jurisprudential, theological and philosophical researches, but in order to plan the correct financing system in the seminary, a short-cut solution can be used, which is the examination of the basics and principles based on the opinion of the imams of the revolution and the upper documents of the seminary. . Therefore, in the present research, using the method of thematic analysis, the statements of the Imam, the Supreme Leader, as well as the higher documents of the seminary were examined, and the network of their themes was extracted and analyzed in relation to the subject of the research. In this regard, a total of 751 basic themes appropriate to the subject were identified in all three sections, which led to the production of 80 organizing themes and 13 inclusive themes.
Keywords: Seminary, Hazrat Imam Khomeini (R.A.), Supreme Leader, Top Documents Of The Seminary, Financing -
پیاده‌سازی اهداف و سیاست‌های اقتصاد اسلامی نیازمند آسیب‌شناسی و بازطراحی نظام تصمیم‌گیری اقتصادی است. غفلت از این امر باعث شده است که میان اصول و آرمان‌های اقتصادی از یک سو و تعینات اقتصادی از سوی دیگر، نسبت معناداری برقرار نباشد. در این مقاله تلاش می‌شود با استفاده از روش تحلیلی ضمن استخراج نگاشت نهادی نظام تصمیم‌گیری اقتصادی در ایران، اشکالات ساختاری آن مبتنی‌بر اندیشه شهید صدر بررسی شود و نهایتا الگوی پیشنهادی شهید صدر با توجه به اقتضایات امروز کشور، بومی‌سازی شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اولا نظام تصمیم‌گیری فعلی ارتباط منسجم و نظام‌مندی با نظریات اقتصاد اسلامی ندارد؛ ثانیا فقدان تفکیک حوزه سیاست‌گذاری و اجرا در نهادهای تصمیم‌گیر، باعث ایجاد تعارض منافع و همچنین ناهماهنگی‌های بین‌بخشی و بین‌منطقه‌ای شده است؛ ثالثا نادیده‌گرفتن نقطه شروع حکمرانی اقتصادی و غفلت از توزیع اولیه ثروت‌های طبیعی، منجر به بازتولید عدم‌توازن ساختاری و سیستماتیک شده است. شهید صدر ضمن تفکیک نظام اقتصادی به پنج حوزه توزیع اولیه، تولید، تجارت، اعتبارات و بازتوزیع مبتنی‌بر نظریه اقتصاد اسلامی که هر کدام قواعد حکمرانی جداگانه‌ای را اقتضا می‌کند، ساختار تصمیم‌گیری سه سطحی را پیشنهاد می‌دهد که شامل نظریه، سیاست‌گذاری و اجرا می‌شود. با الهام از این الگو، تلاش شده است نظام تصمیم‌گیری اقتصادی کشور بازطراحی شود.
کلید واژگان: سیاست گذاری اقتصادی, حکمرانی اقتصادی, اقتصاد اسلامی, شهید صدر -
کتاب روش شناسی علم اقتصاد اسلامی با رویکرد واقعیت نهادی به عنوان کتاب درسی مقطع کارشناسی ارشد و دکتری رشته اقتصاد اسلامی تدوین شده است. نویسنده کتاب تلاش کرده با استفاده از مفهوم نهاد، میان احکام شریعت به عنوان اموری اعتباری با واقعیت های اقتصادی ارتباط برقرار کند و نتیجه بگیرد که چون اعتباریات در جوامع اسلامی با سایر جوامع متفاوت است، واقعیت های اجتماعی و اقتصادی مورد مطالعه در علوم اجتماعی و اقتصادی در جوامع اسلامی نیز متفاوت است و درنتیجه، علم اقتصاد اسلامی نیازمند روش شناخت متفاوتی از علم اقتصاد متعارف است. نویسنده فهرستی از نهادهای برگرفته از احکام شریعت و نحوه اثرگذاری آن بر واقعیت های اجتماعی را مطرح می کند. اشکال اصلی کتاب در دورشدن از مباحث روش شناسی علم است و تقریبا هیچ بحثی درباره ارزیابی نظریات اقتصاد اسلامی یا ملاک علمی بودن این نظریات مطرح نشده است. بخش زیادی از کتاب به ذکر معرفت های درجه یک اقتصاد اسلامی و تفاوت آن ها با اقتصاد نیوکلاسیک پرداخته است. نویسنده از برخی مفاهیم نهادگرایی استفاده کرده است بدون اینکه رابطه مبانی و مفروضات و ارزش های این مکتب را با اقتصاد اسلامی روشن ساخته باشد. همچنین در نقد مبانی اقتصاد نیوکلاسیک بر سایر مکاتب اقتصادی از جمله مکتب تاریخی آلمان و اقتصاد رفتاری و نهادگرا تکیه شده است درحالی که انتظار می رفت نویسنده از منظر اقتصاد اسلامی به نقد مکتب نیوکلاسیک بپردازد. پیشنهاد می شود عبارت «روش شناسی» از عنوان کتاب حذف شود و در چاپ بعدی اصلاحات اساسی در محتوای کتاب صورت گیرد.کلید واژگان: روش شناسی, نهاد, اعتباریات, انسان اقتصادی, فردگرایی روش شناختی“Methodology of Islamic Economics” is a textbook for MA and PhD students of Islamic economics. Using the concept of institution, the author has tried to make a connection between the Shari'a rules, as matters of conventionals, and economic realities and concludes that differences of conventionals in Islamic societies and others, requires differences in social realities and so Islamic economics requires a different methodology. The author then examines a list of institutions derived from the Shari'a rules and how it affects social realities. The main drawback of the book is to move away from the methodology and there is almost no discussion about the evaluation of theories of Islamic economics or the criterion of the scientific nature of these theories. Much of the book discusses the differences between Islamic economics theories from those of neoclassical economics. The author has used some concepts of institutionalism without clarifying the relationship between institutionalism and Islamic economics. The critique of the foundations of neoclassical economics also relies on other schools of economics, including the German historical school and behavioral and institutional economics, while the author was expected to critique from the perspective of Islamic economics. It is suggested that the title of the book can be changed and the author can make a fundamental review of the book's topics in the next edition.Keywords: methodology, institutions, Conventionals, economic man, Methodological Individualism
-
گسترش روزافزون نقش علم و فناوری در توسعه اقتصادی ضرورت سیاست گذاری و برنامه ریزی برای نظام علم و فناوری را دوچندان کرده است. در کنار رویکردهای برنامه ریزی متمرکز بالا به پایین برای سیاست گذاری علم و فناوری، رویکرد آمایشی تلاش می کند با حرکت از پایین به بالا، با شناخت ظرفیت ها و پتانسیل های منطقه ای، الگویی درون زا و متوازن را برای توسعه علم و فناوری ارایه دهد. اگرچه رویکرد آمایشی به صورت کلی بیش از چند دهه در مباحث برنامه ریزی سابقه دارد، بهینه کردن این رویکرد در حکمرانی علم و فناوری نیازمند نوآوری های روش شناختی است. هدف از این پژوهش ارایه روش شناسی آمایش علم و فناوری با بهره گیری از نگاشت نهادی است. این نوشتار از دو برش متقاطع استفاده می کند. از یک سو نوآوری را در نظام منطقه ای می بیند و از دیگر سو با نگاشت نهادی روشی را برای تحلیل و تخمین آن ارایه می دهد. در این روش، ابتدا نهادهای نظام علم و فناوری شامل نهاد علم، نهاد فناوری، نهاد بازار شناسایی می شوند و سپس با بهره گیری از مفهوم مجاورت نهادی ظرفیت ارتباط گیری این نهادهای سه گانه و زیرمجموعه های آن ها با یک دیگر ارزیابی می شوند. این کار از طریق استخراج گراف مشابهت انجام می شود. گراف مشابهت، که از کمی سازی روابط دودویی زیرنهادهای نظام علم و فناوری به دست می آید، بیانگر تنوع و شدت ارتباطات هر نهاد با سایر نهادهاست. هر چه تنوع و شدت ارتباطات میان نهادها در مجموع بیشتر باشد بیانگر وضعیت بهینه تر نظام علم و فناوری است. در نهایت، سیاست گذار با مشاهده این گراف می تواند برای هر یک از نهادها سناریوی حرکت به سمت وضع بهینه، یعنی توازن منطقه ای، را طراحی کند تا در افق های زمانی مشخص مجاورت نهادی افزایش یابد و هماهنگی و همراهی نهادها تقویت شود.کلید واژگان: آمایش علم و فناوری, توازن منطقه ای, گراف مجاورت, نظام علم و فناوری, نگاشت نهادیInstitutional Mapping Methodology in Science and Technology System Using a Spatial Planning ApproachThe growing role of science and technology in economic development makes the necessity of policymaking and planning for the science and technology system more important. In line with centralized, top-down planning approaches to science and technology policymaking, the spatial planning approach is a bottom-up effort to identify regional capacities and potentials in order to provide an endogenous and balanced model for the development of science and technology. Although the spatial planning approach in its general form has a multi-decade history in the planning literature, the optimization of this approach in the science and technology governance needs methodological innovations. The purpose of this study was to provide a science and technology spatial planning methodology using institutional mapping. To this end, we used two cross-sections. On the one hand, we took into account innovation within a regional system, and on the other hand, we adopted the institutional mapping to attain a method for its analysis and estimation. In this system, first the institutions of the science and technology institution including the science institution, the technology institution, and the market institution were identified, and then the interconnection capabilities of these three institutions and their subsidiaries were evaluated. This was done through the extraction of the similarity graph. The similarity graph, which was obtained through the quantification of binary relationships of the science and technology system sub-institutions, expressed the diversity and intensity of the connections of each institute with other institutes. The more diverse and intense the relationships among the institutions were in general, the more optimal the science and technology system would be. Ultimately, observing this graph, the policymaker can design a scenario for moving toward regional balance for each of these institutions so that in the predetermined chronological horizons, the institutional proximity is increased and the agreement and accord of the institutions are enhanced.Keywords: Science, technology system, science, technology spatial planning, Institutional mapping, Proximity graph, regional balance
-
به رغم اینکه سابقه مطالعات رفتاری در دانش اقتصاد به بیش از یک قرن می رسد، در سال های اخیر آثار پژوهشی متعددی در زمینه اقتصاد رفتاری به زبان فارسی انتشار یافته که نشان دهنده اقبال پژوهشگران به این حوزه است. کتاب مبانی اقتصاد رفتاری تصمیم گیری فردی یکی از این آثار است که در این مقاله به معرفی و نقد آن پرداخته ام. تمرکز اصلی کتاب بر تصمیم گیری فردی است و در این زمینه، ضمن طرح مدل های نیوکلاسیک انتخاب فردی، نظریات اقتصاد رفتاری از منابع متعدد و معتبر آورده شده است. بااین حال، بخش زیادی از کتاب به طرح مدل های نیوکلاسیک اختصاص یافته و از موضوع اصلی کتاب دور شده است. همچنین به دلیل ترجمه ای بودن مطالب، کتاب فاقد مضمون و ایده محوری است و افزوده علمی خاصی ناظر به مسایل رفتاری به ویژه در ارتباط با اقتصاد ایران در آن وجود ندارد. برخلاف عنوان کتاب، مباحث مبنایی در کتاب کمتر به چشم می خورد. اگرچه نویسنده به تبع برخی از متاخران اقتصاد رفتاری، تاکید می کند که اقتصاد رفتاری به هیچ وجه درتعارض با اقتصاد نیوکلاسیک نیست، آثار بسیاری از متفکران رفتاری حاوی انتقادهایی زیربنایی به مفروضات، روش ها و سیاست های پیشنهادی نیوکلاسیک است و از این نظر نمی توان به راحتی اقتصاد رفتاری را صرفا مکمل اقتصاد نیوکلاسیک دانست. این کتاب می تواند به عنوان منبع کمکی برای اقتصاد خرد و اقتصاد رفتاری معرفی شود.کلید واژگان: اقتصاد رفتاری, تصمیم گیری فردی, ترجیحات, مطلوبیت, انتخابRecent years have experienced affluent literature in behavioral economics in Persian scope. The Principles of Behavioral Economics: Individual Decision-Making written by Maryam Haji-MollaDarvish is one of these works which is reviewed and criticized in this paper. The focus on the book is on individual decision-making and to this extent, after introducing neoclassic models, the theories of behavioral economics are discussed. However, most parts of the book are devoted to introducing neoclassic models while seems unnecessary. The book lacks any coherent theme or main idea and it is just a collection of discussions in behavioral economics. Having no discussion about behavioral issues of Iranian economics has unleashed the book just as a translation work. In spite of insisting on the complementary role of behavioral economics for neoclassic one and not rejecting it, most behavioral economists declare it as a heterodox school against mainstream neoclassic economics. The book is suitable as an auxiliary resource for microeconomics 1 and behavioral economic course.Keywords: Behavioral economics, Decision-making, Choice, Preferences, Utility
-
کتاب دانش مالی رفتاری و مدیریت دارایی نوشته میشل پمپین و ترجمه احمد بدری است که در آن تلاش شده است کاستی های رفتار سرمایه گذاری در مالی کلاسیک، که با محوریت انسان اقتصادی عقلانی مدل سازی شده است، با رویکرد روان شناختی نشان داده شود. مهم ترین مشخصه کتاب پررنگ بودن جنبه های کاربردی آن است و از این نظر می توان آن را به عنوان کتابچه راه نمای مشاوران سرمایه گذاری (که تخصص اصلی نویسنده کتاب است) نامید. بیش ترین بخش کتاب به معرفی بیست سوگیری رفتاری و شناختی سرمایه گذاران و ارایه آزمون ها و مطالعات موردی برای شناسایی این سوگیری ها اختصاص دارد. متن ترجمه نسبتا روان است، اما کاستی هایی در زمینه علایم نگارشی دارد. مهم ترین اشکال در ترجمه کتاب انتخاب معادل های نامانوس، بی معنا، و بعضا نادرست است که خواننده را در فهم مراد نویسنده دچار سردرگمی می کند. هم چنین تاکید بر ابعاد عملیاتی نویسنده را از پرداختن نظام مند و منسجم به ابعاد نظری مالی رفتاری غافل کرده است. برخی برداشت های کاملا نادرست از اقتصاد و مالی متعارف ارایه شده است که ازجمله می توان به برداشت نادرست از منحنی بی تفاوتی و ماهیت کار در اقتصاد، نادیده گرفتن مناقشات هنجاری درباره عقلانیت اقتصادی، تاکید بر روش های اثباتی و تجربی، و غفلت از سوگیری های اخلاقی و هنجاری اشاره کرد.
کلید واژگان: دانش مالی رفتاری, اقتصاد رفتاری, رفتارگرایی, انسان اقتصادی عقلانی, بازارهای کارآBehaviral Finance and Wealth Mangement (2006), written by Michael Pompian and translated into Persian by Ahmad Badri, tries to show the deficiencies of classical finance in modeling investment behaviors based on the rational economic models. Using psychological approach, the most important characteristic of the book is its practical aspects, and it can be used as a handbook guideline for investment advisors which is the author’s expertise. Most of the book is about introducing twenty behavioral and cognitional bios as well as some tests and case studies to recognize them. Although the translation is acceptable, there are some punctuation errors, and choosing some unfamiliar terms affects the readers’ understanding. Emphasizing the operational dimensions, the author has neglected the systematic and coherent approach to the theoretical and financial dimensions of the behavior.Moreover, there are some complete misconceptions about conventional finance, such as misconceptions about the curve of indifference and the nature of work in economics, ignoring normative controversies about economic rationality, emphasizing positive and empirical methods, and neglecting ethics and moral conflicts.
-
حل معضلات اقتصادی و تحقق اهداف اقتصادی به صورتی درون زا مستلزم ارائه نظریه ای است که رفتارهای عاملان اقتصادی را در چارچوب نظام اقتصادی به صورتی هماهنگ و منسجم تنظیم کند. در اقتصاد نئوکلاسیک که جریان غالب اقتصاد خوانده می شود، نظریه انتخاب عقلانی متضمن تحقق درون زای اهداف اقتصادی همچون رشد و رفاه اقتصادی است و هر نظریه کلانی باید از معبر این نظریه، شایستگی خود را اثبات کند. در نظریه اقتصاد اسلامی، آنچه می تواند انسجام درونی و تحقق درون زای اهداف اقتصادی ازجمله رشد و عدالت را محقق سازد، نظریه انتخاب عادلانه است. البته در اقتصاد اسلامی، فردگرایی و جزءانگاری پذیرفته نیست و نظام اقتصادی صرفا جهت اقتصادی از نظام اجتماعی است نه اینکه جزئی منفک از آن. در این مقاله با اتکا به مکتب اقتصادی شهید صدر، تلاش می شود مولفه های انتخاب عادلانه در اقتصاد اسلامی استخراج شود. نظریات حق الطاعه، استخلاف انسان و توازن اجتماعی به عنوان زیربنای نظریه انتخاب عادلانه، فضا، محرک و قواعد انتخاب عادلانه را تعیین و تحدید می کنند.کلید واژگان: نظریه انتخاب, عدالت اقتصادی, اقتصاد اسلامی, مکتب اقتصادیEndogenously resolution of economic problems and realizing economic goals requires a theory which has the capability of coherently regulating economic agent's behaviors through an economic system as a whole. In neoclassical economics which is the so-called mainstream economics, rational choice theory implies an endogenous realization of economic goals such as growth and welfare and every macro theory should prove its merits through RCT. In Islamic Economics, what can provide internal coherence and endogenously realizing economic goals such as growth and justice, is Just Choice Theory. It is important that in Islamic economics, individualism and fragmentation is not allowed and economic system is just the economic aspect of the whole social system. Relying on Imam Al-Sadr economic school, we are trying to deploy the elements of just choice in Islamic economics. The Haq-ut-ta'ah (the right of obedience to Allah) theory, Istikhlaf Theory and Social Balancing Theory provide the basis of JCT through determining and restricting the space, incentive and rules of choice.Keywords: Choice Theory, Islamic Economics, Justice, Imam Al-Sadr Economic school
- این فهرست شامل مطالبی از ایشان است که در سایت مگیران نمایه شده و توسط نویسنده تایید شده‌است.
- مگیران تنها مقالات مجلات ایرانی عضو خود را نمایه می‌کند. بدیهی است مقالات منتشر شده نگارنده/پژوهشگر در مجلات خارجی، همایش‌ها و مجلاتی که با مگیران همکاری ندارند در این فهرست نیامده‌است.
- اسامی نویسندگان همکار در صورت عضویت در مگیران و تایید مقالات نمایش داده می شود.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.