به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت
مقالات رزومه:

مهدی علیجانی

  • مهدی علیجانی، محبوبه شرفی*

    با توجه روزافزون مسلمانان به علم جغرافیا در قرن سوم هجری، تالیف آثار در این زمینه افزایش یافت؛ از آن جمله، کتاب «مختصر البلدان» ابن واضح یعقوبی، مورخ و جغرافی دان شیعی ایرانی است. وی علاوه بر تاریخ نگاری عمومی از پیشگامان جغرافی نگاری نیز به شمار می رود. در این پژوهش، تلاش می شود با روش تاریخی و رویکرد توصیفی - تحلیلی و نیز تعیین معیارهایی نظیر گونه شناسی، شیوه و ویژگی های جغرافی نگاری به واکاوی جغرافی نگاری یعقوبی در این کتاب پرداخته شود. بر اساس یافته ها، وی پیرو مکتب عراقی بوده و کتابش ازنظر گونه شناسی به علت تمرکز بر «خراج و نژاد» به جغرافیای اقتصادی و انسانی نزدیک تر است؛ ضمن آنکه از شیوه جغرافی نگاری ایرانی با رعایت مقتضیات مکتب عراقی پیروی کرده است. ویژگی های جغرافی نگاری یعقوبی نیز شامل نیاوردن نقشه، خردگرایی، دوری از عجایب نگاری و دخالت ندادن نگرش مذهبی اش (تشیع امامی) در جغرافی نگاری است. ازنظر منابع اطلاعاتی نیز وی بر مشاهدات و مسموعات خود متکی بوده و جزو پیشگامان این عرصه است.

    کلید واژگان: یعقوبی, مختصرالبلدان, جغرافی نگاری
    Mehdi Alijani, Mahboubeh Sharafi*

    Due to the increasing attention of Muslims to the science of geography in the third century (AH), the writing of works in this field increased; Among them is the book "Mokhtasar Al-Boldan" by Ibn Wazih Ya'qubi, an Iranian Shiite historian and geographer. In addition to general historiography, he is one of the pioneers of geography writing. In this research, an attempt is made to analyze the Ya'qubi geography writing in this book using a historical method and a descriptive-analytical approach. Some determining criteria such as typology, method and characteristics of geography are also examined. According to the findings, he is a follower of the Iraqi school, and his book is typologically closer to economic and human geography due to its focus on "tribute and race". At the same time, it has followed the Iranian geographical style by observing the requirements of the Iraqi school. Characteristics of Ya'qubi geography writing also include not bringing maps, rationalism, avoiding miracles and not interfering with his religious attitude (Imami Shiism) in geography. In terms of information sources, he relies on his observations and hearings and is one of the pioneers in this field.

    Keywords: Ya'qubi, Mokhtasar Al-Boldan, Geography Writing
  • محبوبه شرفی*، مهدی علیجانی
    مروارید از جمله جواهرات ارزشمندی است که از دیرباز در خلیج فارس، صید و به اقصی نقاط جهان صادر می شد.  مرغوبیت مروارید خلیج فارس موجب شد مشتریان زیادی در دنیا خواستار آن باشند.در پژوهش حاضر، تلاش می شود با استفاده از روش تاریخی و رویکرد توصیفی تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود که وضعیت صید و فروش مروارید در خلیج فارس در متون جغرافیایی قرن های سوم تا هشتم هجری چه بازتابی داشته است؟ در واقع،  براساس آگاهی های متون یادشده،  رونق و یا رکود آن، چگونه و بر پایه چه علت هایی بوده است؟در این پژوهش، همچنین ماهیت و منشا مروارید، نواحی و زمان صید، شیوه ها و ابزارهای صید و استخراج آن و نیز انواع، قیمت، فروش و تجارت مروارید در خلیج فارس در این برهه زمانی، واکاوی شده است. این منابع از تنوع شیوه ها و رونق صید و فروش مروارید در سواحل خلیج فارس خبر داده اند
    کلید واژگان: مروارید, خلیج فارس, متون جغرافیایی, قرون میانه
    Mahboubeh Sharafi *, Mehdi Alijani
    Pearls are among the most valuable jewelry that have long been caught in the Persian Gulf and exported to all parts of the world. The quality of Persian Gulf pearls made many customers in the world want it.In the present study, an attempt is made to answer the question using the historical method and descriptive-analytical approach: what is the reflection of the situation of pearl fishing and sale in the Persian Gulf in the geographical texts of the third to eighth centuries AH? In fact, based on the data of the mentioned texts, what were the reasons for its prosperity or recession?In this research, the nature and origin of pearls, areas and time of fishing, methods and tools of fishing and its extraction, as well as types, prices, sales and trade of pearls in the Persian Gulf at this time have been investigated. These sources have reported the variety of methods and prosperity of pearl fishing and sale on the shores of the Persian Gulf.
    Keywords: Pearl, Persian Gulf, Geographical texts, Medieval
  • محبوبه شرفی*، مهدی علیجانی

    هم زمان با تالیف آثار متعدد در رشته جغرافیای توصیفی در قرن سوم هجری، کتاب البلدان نوشته ابن فقیه همدانی نیز در اواخر این قرن نگاشته شد. ابن فقیه بر اساس تقسیم مکاتب جغرافی نگاری اسلامی، پیرو مکتب عراقی است. وی در اثرش مکه را مرکز جهان دانسته و کتابش را با شرح این شهر آغاز کرده است. توجه به شیوه جغرافی نگاری اقلیم یونانی و ایرانی در عین نگارش کتاب بر مبنای نواحی، نیاوردن نقشه، عجایب نگاری فراوان و پرهیز از خردگرایی و نیز پررنگ بودن مایه های هویت گرایانه میهنی از ویژگی های جغرافی نگاری اوست. از نظر نوع شناسی نیز کتاب البلدان به جغرافیای اقتصادی و انسانی نزدیک تر است. اهمیت دیگر اثر، کمک به گره گشایی از بعضی مفاهیم تاریخی و فرهنگی ایران است. همچنین به علت فقدان سفر و مشاهدات میدانی، ابن فقیه از نظر منابع اطلاعاتی، بیشتر متکی بر منابع مکتوب و شنیداری است. این پژوهش تلاش دارد با روش تاریخی و رویکرد توصیفی تحلیلی، مکتب روشی و شیوه جغرافی نگاری وی را واکاوی و تحلیل کند.

    کلید واژگان: ابن فقیه, جغرافی نگاری اسلامی, کتاب البلدان
    Mahboobeh Sharafi *, Mahdi Alijani

    Among the writing of numerous works in the field of descriptive geography in the third century AH, the kitāb al- Buldān was written by Ibn Faqīh Hamadānī at the end of this century. Ibn Faqīh belonged to the Iraqi school of Islamic geography. He begins his book with a description of Mecca as the center of the world. Paying attention to the geographical writing style of Greek and Iranian geographers, the book based on regions, not using the map, writing of the wonders and the richness of patriotic identity elements are some of his geographical writing features. In terms of geographical typology, the “kitāb al- Buldān” is closer to economic and human geography. Another importance of the book is that it clarifies the complexity of some historical and cultural concepts of Iran. Due to the lack of travelling and observations, Ibn Faqīh relies on the written and audio sources. This research tries to investigate his school and geographical method by a historical method and descriptive-analytical approach.

    Keywords: Ibn Faqīh, Islamic Geography writings, kitāb al- Buldān
  • مهدی علیجانی، محبوبه شرفی*
    این پژوهش می کوشد برمبنای مطالعات کتابخانه ای و روش تاریخی با رویکرد توصیفی تحلیلی، شیوه و ویژگی های جغرافی نگاری و مکتب روشی دو تن از جغرافی دانان ایرانی (ابن خردادبه و اصطخری) را واکاوی و تحلیل کند. یافته های پژوهش نشان می دهد ابن خردادبه با توجه به رویکرد جهانی و ایران شهری در جغرافی نگاری، استفاده از شیوه جغرافی نگاری ایرانی و نیز ویژگی هایی نظیر استفاده نکردن از نقشه، عجایب نگاری، توجه ویژه به هویت میهنی، دخالت ندادن نگرش دینی در جغرافی نگاری در زمره مکتب عراقی قرار دارد. اما اصطخری به علت واردکردن بینش اعتقادی در جغرافی نگاری و بی توجهی به جغرافیای سرزمین های غیر اسلامی، انتخاب شیوه بیست اقلیم (ناحیه) و نیز ویژگی هایی مانند استفاده از نقشه، دوری از عجایب نگاری، توجه ویژه به هویت دینی در مقابل هویت میهنی، پیرو مکتب بلخی است. همچنین اصطخری با آنکه به کتاب ابن خردادبه دسترسی داشته، ولی به احتمال زیاد از آن استفاده نکرده است.
    کلید واژگان: ابن خردادبه, اصطخری, جغرافی نگاری
    Mehdi Alijani, Mahbobeh Sharafi *
    This research analyzes the geographical writing method, geographical features, and methodological school of two Iranian geographers (Ibn Khordadbeh and Istakhri) based on library studies and historical methods with a descriptive-analytical approach.
     Findings show that Ibn Khordadbeh, is a follower of the Iraqi school,  according to the global and Iranshahri approach in geography writing, using the Iranian geographical method, features such as not using the map, report of wonders, exceptional attention to patriotic identity, non-interference of religious attitude to geography writing.
     But Istakhri follows the Balkhi school due to his involvement of religious insights in geography and disregard for the geography of non-Islamic lands, choosing the method of 20 climates (areas) and also features such as using the map, avoidance From the writing of wonders, paying particular attention to religious identity versus patriotic identity. Although Istakhri had access to Ibn Khordadbeh's book, he most likely did not use it.
    Keywords: Ibn Khordadbeh Istakhri Geography writing
  • مهدی علیجانی*
    مطالعات مربوط به زنان و مسائل گوناگون آنان در تاریخ همواره حائز اهمیت بوده است. با توجه به محرومیت های تاریخی زنان ایرانی در ادوار مختلف، کمبود منابع تحقیقی در این زمینه کاملا محسوس است. این امر به ویژه درباره شیوه معاینه و مداوای بیماری های زنان که ارتباط مستقیم با «جسم» زن دارد، بسیار صادق است. هدف از این مقاله بررسی این موضوع در عصر قاجار به ویژه نیمه دوم آن است که به دلیل کاربرد همزمان دو مکتب پزشکی سنتی و جدید، نقطه عطفی در تاریخ پزشکی ایران شمرده می شود.
    در این پژوهش مروری توصیفی به علت تاریخی بودن موضوع با روش کتابخانه ای و با مطالعه برخی منابع موجود در عصر قاجار به ویژه سفرنامه های سیاحان و پزشکانی که در آن عصر به ایران آمده اند، تلاش شده است، بخشی از زوایای تاریک پزشکی ایران روشن شود.
    بنا بر یافته های این پژوهش، معاینه بیماران زن در عصر قاجار تنگ نظرانه بود و برخی بیماری های شایع زنان نیز درمان می شد.
    این پژوهش گام کوچکی است در روشن کردن وضع درمانی و پزشکی زنان در عصر قاجار که در نوع خود نوآورانه است.
    بنابراین هم از دیدگاه تاریخ اجتماعی ایران حائز اهمیت است و هم از منظر تاریخ پزشکی به وضع نیمی از جمعیت کشور می پردازد و می تواند جرقه ای، هرچند کوچک برای پژوهش های بزرگ تر در هر دو زمینه باشد.
    کلید واژگان: زنان, قاجار, معاینه, درمان, بیماری
    Mehdi Alijani*
    Studies of women and their issues have always been important in history. According to the historical exclusion of women in different times, lack of research sources in this area is quite tangible. This applies particularly in the examination and treatment of women diseases that is directly related to the "body" of women. This paper examines this issue in the Qajar era, especially the second half due to the simultaneous use of both traditional and new medical doctrine, is a milestone in medical history in Iran. The method of research is librarical and is done by studing available sources in Qajar specially Physicians and Western travelers’ itinerary who traveled to Iran in that age and it tries to clear part of the dark corners of Iranian medicine. The results of this study shows that medical examination in female patients in Qajar era was in narrow mode and Treatment of common women diseases was possible based on traditional medicine. This is a small step in elucidate of medical status of women during the Qajar era that is an innovative in its kind and it is important both in terms of social and medical history of Iran and can be a precursor for larger studies in both field.
    Keywords: Women, Qajar Era, Examination, Treatment, Disease
  • مهدی علیجانی
    یکی از مولفه های مهم در بحث سلامت هر جامعه، بهداشت عمومی است که دانش و هنری جهت پیشگیری از بیماری و تامین، حفظ و ارتقای تندرستی و توانمندی انسان است که منجر به توسعه جامعه می شود. این مولفه را می توان در دوره های مختلف تاریخی بررسی تا به تکمیل تاریخ پزشکی کشور کمک کرد.
    یکی از مهم ترین دوره های تاریخ پزشکی ایران، عصر قاجار است که در آن دوره، سیاحانی به ویژه از اروپا به ایران آمدند و اوضاع بهداشتی ایرانیان را در سفرنامه های خود تشریح کردند. پرسش اصلی این مقاله آن است که دیدگاه سیاحان غربی به بهداشت عمومی مردم ایران اعم از بهداشت فردی و محیطی در دوره قاجار چه بوده است.
    دیدگاه این سیاحان هرچند فاقد جامعیت کافی است و مصون از خطا و اشتباه نیست، ولی به هر حال گزارشی از آن دوره تاریخ است که باید پس از جمع بندی، مورد نقد و بررسی قرار گیرد. یافته اصلی این پژوهش، مواجه بودن مردم با چالش های بهداشتی و نامناسب بودن اوضاع بهداشتی در دوره قاجار از دید سیاحان غربی است که منجر به بروز بیماری هایی به ویژه بیماری های واگیر می شده است.
    پژوهش حاضر به روش اسنادی است که به دلیل خصلت تاریخی آن به صورت کتابخانه ای است.
  • مهدی علیجانی
    دوره قاجار به ویژه دوران سلطنت ناصرالدین شاه در تاریخ تحولات پزشکی ایران اهمیت زیادی دارد؛ زیرا در این دوره طب نوین کم کم جایگزین طب سنتی ایران می شود. در این مقاله شیوه معاینه و روش های معالجه بیماران در آن دوره رگ زدن، حجامت، زالو انداختن، جراحی، ورزش، تنقیه و داغ کردن از دیدگاه شماری از سیاحان بررسی شده که در اغلب موارد مورد تایید آنها قرار گرفته است. این بررسی می تواند چشم اندازی از چگونگی طبابت در دوره قاجار ارائه دهد. روش تحقیق با توجه به تاریخی بودن موضوع، کتابخانه ای است.
    کلید واژگان: روش طبابت, قاجار, سیاح, حجامت, تنقیه, فصد
  • مهدی علیجانی
    بر اساس اسناد مکتوب تاریخی ریشه علم طب در ایران به دوران پیش از اسلام بر می گردد. با حمله اسکندر به ایران طب بقراطی و جالینوسی به تدریج با طب ایرانی در آمیخت. در دوران اسلامی هم طب ایرانی با طب و معارف اسلامی پیوند خورد و اطبای بزرگی مانند ابوعلی سینا و رازی به وجود آمدند. طب ایرانی در دوره های مختلف تاریخی دچار فراز و فرودهای زیادی شد.در دوره قاجار نیز بویژه در عصر ناصرالدین شاه باتاسیس دارالفنون به همت امیرکبیر طب جدید کم کم وارد ایران شد. همچنین اطبای اروپاییزیادی به ایران آمدند و ایرانیان نیز برای آموختن طب جدید رهسپار فرنگ شدند. این تحولات باعث شد که دوره قاجار نقطه عطفی در گذار ایران از طب قدیم به طب جدید باشد.این مقاله به بررسی تحولات تاریخ طب در دوره قاجار پرداخته است.
    کلید واژگان: طب, تاریخ, ایران, قاجار
فهرست مطالب این نویسنده: 8 عنوان
  • مهدی علیجانی
    مهدی علیجانی
نویسندگان همکار
  • دکتر محبوبه شرفی
    : 4
    دکتر محبوبه شرفی
    دانشیار گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
بدانید!
  • این فهرست شامل مطالبی از ایشان است که در سایت مگیران نمایه شده و توسط نویسنده تایید شده‌است.
  • مگیران تنها مقالات مجلات ایرانی عضو خود را نمایه می‌کند. بدیهی است مقالات منتشر شده نگارنده/پژوهشگر در مجلات خارجی، همایش‌ها و مجلاتی که با مگیران همکاری ندارند در این فهرست نیامده‌است.
  • اسامی نویسندگان همکار در صورت عضویت در مگیران و تایید مقالات نمایش داده می شود.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال