به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت
فهرست مطالب نویسنده:

hadi alem zadeh

  • ارزیابی کتاب های جغرافیایی اسلامی از دیدگاه زکریا بن محمد قزوینی (د.682)
    مریم سلیمانی فرد، قنبرعلی رودگر*، هادی عالم زاده

    زکریا بن محمد قزوینی (نام و نسب درست او، زکریا بن محمد بن محمود است) (د.682 ق) در آثارالبلاد و اخبارالعباد، نخستین اثر جغرافیایی مسلمانان که پس از تشکیل و تثبیت دولت ایلخانان تالیف شده ، صرف نظر از اقتباسات بسیاری که بدون ذکر نام، از منابع مختلف کرده، از 12 اثر جغرافیایی، تالیف سده های چهارم تا ششم، با ذکر نام کتاب یا مولف، مطالبی را نقل کرده است. مسئله اصلی در این پژوهش، آن است که استفاده قزوینی از منابع جغرافیایی پیشین، بر پایه چه ترجیحات و معیارها و در واقع، حاصل چه رویکردهایی بوده است؟ مولفان این مقاله، با استقصای همه ارجاعات قزوینی به منابع مذکور و مصرح خود و سنجش آنها با محتوای آن منابع، کوشیده اند پاسخی بدین مسئله بدهند. ازجمله یافته های این پژوهش، آن است که قزوینی آگاهانه منابع و مطالب منابع را گزینش کرده و این گزینش ها حاصل و نیز نشان نگرش او به جایگاه هر منبع بوده است. او خاصه آشنایی مستقیم و بلاواسطه جغرافیانویسان را از نشانه های اعتبار آثارشان می شمرد و از همین رو، گزارش نویسندگان در باره زادگاه و پرورشگاه خود یا در مورد مسیرهای سفرشان را معتبرتر از بقیه گزارش ها می انگاشت.

    کلید واژگان: آثارالبلاد و اخبارالعباد, جغرافیا, جغرافیانگاری اسلامی, عجایب نگاری, زکریا بن محمد قزوینی
    Evaluation of Islamic geographical books from the point of view of Zakaria ibn Muhammad Qazvini (d. 682)
    Maryam Soleimani Fard, Qanbar Ali Roodgar *, Hadi Alem Zadeh

    Among Amir Kabir's modernizing programs, his military reforms had a privileged position. These reforms, which were rooted in his familiarity with modern European armies, were among his most important reform concerns. The present article, with descriptive-analytical method, aims to answer the question, what was the approach of Amir Kabir's military discourse? And what effect did it have on the idea of forming a modern national army in Iran? It seems that Amir Kabir's military discourse emerged in order to realize Iran's independence from foreigners and establish internal order and security. The findings of this study show that he considered the existence of a modern and powerful army to be the main basis for the modernization and development of Iran; For this reason, with programs and actions such as establishing internal order and security, confronting the influence of foreigners in Iran's military affairs, reforming the structure of the armed forces, equipping the army with modern training, facilities and weapons, establishing a navy and etc., he tried to form a powerful modern army for Iran. However, after the death of Amir, the continuation of these reforms by him failed; But his military discourse was followed in the next period such as Constitutional and Pahlavi I until it led to the formation of the new army in Iran.

    Keywords: Āthār Al-Bilād Wa- Akhbār Al-ʽibād, Geography, Islamic Geography, Zakarīyā Ibn Moḥammad Qazwīnī, Marvel Writing
  • عطیه شریعت نژاد کیاسری*، هادی عالم زاده، یونس فرهمند، معصومعلی پنجه

    ابن حبیب مورخ نیمه نخست قرن سوم هجری گاه با گردآوری آثار دیگران در مجموعه ای واحد و گاه با تالیف تک نگاشت هایی نوآورانه آثاری در تاریخ عرب عصر جاهلی و سده های نخستین هجری پدید آورده است. تالیفات ابن حبیب به سبب احتوا بر انبوهی از مواد و مطالب در تاریخ فرهنگی و اجتماعی عرب، که غالبا نیز در منابع دیگر یافت نمی شود، درخور توجه اند و بررسی داده های وی برای شناخت مطابق با واقع از فضای فکری و فرهنگی عصر نخست عباسیان، ضرورت دارد. تحلیل آثار ابن حبیب به سبب ایجاز داده ها، به ویژه عرضه صرف نام شماری از افراد در موضوعات متنوع بسیار دشوار است؛ بدین روی این پژوهش برآن است که بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و روش تاریخی با روی کرد توصیفی تحلیلی، با مقایسه داده های ابن حبیب با تالیفات و تک نگاشت های مشایخ و مورخان هم عصرش دریابد که چرا ابن حبیب که خود در زمره موالی است در صدد برآمده تا آثاری با محوریت عرب در جاهلیت و اسلام تدوین نماید؟ یافته هاحاکی از آن است که ابن حبیب در پاسخ به مسائل مورد مناقشه در احکام عرفی و فقهی زمانه اش به تالیف چنین آثاری همت گماشته است؛ افزون بر این او از مطاعن شعوبیه و نیز نظرات مسیحیان در تشکیک عقاید مسلمانان غافل نبوده و در دفاع از منزلت عرب و مقابله با شبهات مسیحیان پیرامون اسلام، شواهدی از تاریخ و فرهنگ عرب در جاهلیت و صدر اسلام عرضه کرده است.

    کلید واژگان: ابن حبیب بغدادی, عرب گرایی, شعوبیه, تاریخ عرب
    Atiyeh Shariatnejad Kiasari *, Hadi Alem Zadeh, Yones Farahmand, Masoumali Panjeh

    Ibn Ḥabīb, a historian of the first half of the third century of the Hiǰrī, sometimes by collecting the works of others in a single collection and sometimes by composing innovative monographs, created works in the Arab history of the ǰāhilī era and the first centuries of the Hiǰrī .Ibn Ḥabīb 's writings are worthy of attention due to the fact that they contain a lot of material and content on the cultural and social history of ᵓArabs, which are often not found in other sources, and examining his data is necessary to know the intellectual and cultural space of the first ᵓAbbāsīd era. Analyzing Ibn Ḥabīb 's works is very difficult due to the brevity of the data, especially the supply of just a few names of people in various subjects; Therefore, this research aims to find out, based on library studies and historical method with a descriptive-analytical approach, by comparing Ibn Ḥabīb 's data with the writings and monographs of his contemporaries and historians, why Ibn Ḥabīb, who himself is a follower, tried to create works with ᵓArab centrality in ǰāhilīya and islām? The findings indicate that Ibn Ḥabīb, in response to the disputed issues in the customary and jurisprudential rulings of her time, devoted herself to authoring such works;In addition to this, he was not oblivious to the criticisms of šᵓubī and the opinions of Christians in questioning the beliefs of Muslims, and in defense of the dignity of ᵓArabs and confronting the doubts of Christians about islām, he presented evidence of the history and culture of ᵓArabs in ǰāhilīya and early islām.

    Keywords: Ibn Ḥabīb Baḡdādī, Arabism, šuᶜubīya, tārīk̠ ᶜarab
  • شهربانو نظریان، معصومعلی پنچه*، هادی عالم زاده
    تیمور گورکانی (حک. 771-807ه) در سومین مرحله از یورش های خود، یورش هفت ساله، در 803ه به شام لشکر کشید. در این مقاله زمینه ها و علل لشکرکشی تیمور به شام بررسی شده، مسیله ای که به جنبه های گوناگون آن در پژوهش های پیشین توجهی نشده است. در سیاست های توسعه طلبانه و دین مدارانه تیمور یورش به سرزمین های شام و مصر در اولویت نبود. او بارها کوشید با نامه نگاری و دیپلماسی نظر ممالیک را به ایجاد روابط مسالمت آمیز جلب کند؛ واکنش ممالیک به پیشنهادهای تیمور، دور از تدبیر و آداب دیپلماتیک بود. راهبرد کلان ممالیک در مواجهه با تیمور، نه صلح و نه جنگ بود، در حالی که تیمور در پی برقراری رابطه سیاسی و اقتصادی و حداکثر پذیرش دست نشاندگی از سوی ممالیک بود. ممالیک نه تنها به مکاتبات تیمور روی خوش نشان نداند، بلکه ایلچیان او را کشتند و بارها به درخواست تیمور برای آزادی یکی از سرداران اش وقعی ننهادند. در این شرایط بود که تیمور به شام حمله کرد و در شهرهای آن به ویژه دو شهر اصلی آن جا، حلب و دمشق، دست به کشتار و ویرانی زد.
    کلید واژگان: تیمور و ممالیک, یورش تیمور به شام, برقوق و تیمور, فرج و تیمور
    Shahrbanou Nazariyan, Masoumali Panjeh *, Hadi Alemzadeh
    Timår/Tamerlane (r. 771-807/1370-1405) in the third stage of his attacks, the seven-year attack, in 803/1400-1 marched to Syria (Sham). In this article, the grounds and causes of Timur's campaign to the Syria are investigated. In Timår's expansionist and religious policies, attacking the lands of Syria and Egypt was not a priority. He tried many times through letter writing and diplomacy to attract the opinion of the Mamluks to establish peaceful relations. But the reaction of the Mamluks to Timur's proposals was far from tact and diplomatic manners. The grand strategy of the Mamluks in facing Timur was neither peace nor war, while Timår was seeking to establish political and economic relations and to accept maximum support from the Mamluks. Not only the Mamluks did not accept Timår's correspondence, but also killed his emissaries and repeatedly refused Timår's request for the release of one of his generals. It was in this situation that Timår attacked Syria and started killing and destroying its cities, especially the two main cities there, Aleppo and Damascus.
    Keywords: Timår, Mamluks, Timur's attack on Syria, Barqūq, Timår
  • نگار ذیلابی*، هادی عالم زاده
    آرابسک (نقوش استیلیزه گیاهی و هندسی) گاه به عنوان شاخصه هنر اسلامی و از ابداعات تمدن اسلامی شمرده می شود؛ در مقابل این نظر، برخی از مورخان هنر، افزون بر خصوصیات دوره اسلامی، بر مآخذ پیش از اسلام آن، به ویژه مآخذ ساسانی و بیزانسی و انتقال سنت های فرهنگی پیشین هم اشاره کرده اند. در این پژوهش، علاوه بر این دو ماخذ، فرهنگ نبطی هم به مثابه گنجینه ای غنی از مضامین کهن تصویری، به عنوان ماخذی دیگر در زمینه نقش مایه های گیاهی آرابسک اسلامی لحاظ شده است. پرسش اصلی این پژوهش این است که بن مایه ها و نقوش گیاهی در آثار نبطی چه بوده و بر اساس شباهت های نقوش نبطی و اسلامی تا چه حد می توان نقوش نبطی را به عنوان ماخذی برای آرابسک اسلامی به شمار آورد؟ در این پژوهش با رویکردی بر پایه تاریخ فرهنگی و شواهد متنوع، به ویژه آثار مادی و گزارش های باستان شناسان و شباهت های آشکار فرهنگی موجود، نشان داده ایم که نقش مایه های نبطی را هم می توان در شمار خاستگاه های آرابسک به شمار آورد و بر این اساس و باتوجه به تعدد تبارهای تاریخی آرابسک، دیدگاه های ذات گرایانه و قدسی مدارانه سنت گرایان در محدود ساختن دامنه تفسیری این نقوش به هنر اسلامی، بازنگری جدی شده است.
    کلید واژگان: آرابسک, عربانه, هنر نبطی, نقوش گیاهی نبطی, هنر اسلامی
    Negar Zeilabi *, Hadi Alemzadeh
    Arabesque (stylized plant and geometric motifs) is sometimes considered as a feature of Islamic art and one of the innovations of Islamic civilization; On the other hand, some art historians, in addition to the characteristics of the Islamic period, have pointed out its pre-Islamic sources, especially the Sassanid and Byzantine sources and the transfer of previous cultural traditions. In this research, in addition to these two sources, Nabatean culture as a rich treasure of ancient pictorial themes has been included as another source in the field of Islamic arabesque plant motifs. The main question of this research is what were the motifs and plant motifs in Nabatean works and based on the similarities between Nabatean and Islamic motifs, to what extent can Nabatean motifs be considered as a source for Islamic arabesque? In this research, with an approach based on cultural history and various evidences, especially material artifacts and reports of archaeologists and obvious cultural similarities, we have shown that the Nabataean motifs can also be counted among the descendants of Arabesque, and on this basis, and considering the multitude of descendants The history of arabesque, the essentialist and mystical views of traditionalists in limiting the scope of interpretation of these motifs to Islamic art, are subjected to a serious revision.
    Keywords: Arabesque, Arabaneh, Nabatean Art, Nabatean Plant Motifs, Islamic art
  • سپیده طبری کوچکسرایی، یونس فرهمند*، هادی عالم زاده

    صقالبه در زمان امویان اندلس (حک. 138-421) درحالی به این سرزمین راه یافتند که حکومت اموی از رقابت های میان اقوام عرب و بربر و کشمکش های پیوسته آنان با یکدیگر سخت ناخشنود بود. از این رو امویان درصدد برآمدند تا با جذب صقلبی ها و پیوند دادن آنها به دربار از توان آنها برای ایجاد تعادل و توازن قدرت در جامعه و تداوم سلطنت بهره گیرند. این پژوهش، پس از بررسی وضع بردگان و خواجگان صقلابی، در پی پاسخ به این پرسش است که این غلامان در تغییر سرنوشت حکومت اموی و انتقال آن به عامریان چه نقشی داشتند؟ بررسی ها نشان می دهد که این بردگان پس از «اختگی» به استخدام حرم سراها و قصرهای خلفا درمی آمدند و به دلیل ارتباط نزدیک با حاکمان، امرا و کارگزاران حکومتی، بر جزییات اسرار دولت دست می یافتند. از این رو امکان مداخله در مناسبات قدرت برایشان فراهم می شد و لذا در برکشیدن عامریان و تضعیف دولت اموی در اندلس نقشی موثری داشتند.

    کلید واژگان: امویان اندلس, تاجران یهودی, خواجگان, صقالبه, عامریان
    Sepide Tabari Kochaksaraei, Younes Farahmand*, Hadi Alemzadeh

    During the Umayyad of Andalusia period (138-421), Saqaliba came to this land while the Umayyad government was very dissatisfied with the competition between the Arabs and Berbers and their continuous conflicts with each other. Hence, the Umayyads tried to attract the Saqalibas and connect them to the court to take advantage of their ability to balance power in the society and continue their monarchy. The present research after reviewing the condition of the Saqaliba slaves and eunuchs aimed to answer the question that what was the role of these slaves in changing the fate of the Umayyad government and transferring it to ʿĀmirids. The findings indicate that after “castration” these slaves were employed in the caliphs’ palaces and harems and due to their close relationship with the rulers, emirs, and government officials, they had access to the government’s secret details. Therefore, they could intervene in power relations and play an effective role in weakening the Umayyad government in Andalusia and giving power to ʿĀmirids.

    Keywords: Umayyads of Andalusia, Jewish Merchants, Eunuchs, Saqaliba, ʿĀmirids.
  • سمیه امین رعیا جزه، هادی عالم زاده*، یونس فرهمند، معصومعلی پنجه
    تاریخ یعقوبی اثر احمد بن ابی یعقوب (د. 284ه‍) از جمله تواریخ عمومی است که به روش ترکیبی تالیف شده، بدین معنی که با حذف زنجیره اسناد و تلفیق محتوای چند روایت از یک رویداد گزارشی واحد و منسجم از آن عرضه کرده است. حذف زنجیره اسناد، نا هم خوانی برخی از گزارش ها با روایات دیگر منابع شناخته شده هم عصر (المغازی واقدی، الرده واقدی، السیره النبویه ابن هشام، الطبقات الکبری ابن سعد، الامامه و السیاسه ابن قتیبه و...) و به ویژه ارایه گزارش های نادر و تشیع وار یعقوبی بازیابی منابع و اعتبار سنجی روایات او را ضرور می سازد. پرسش های این پژوهش اینهاست: منابع یعقوبی کدام است؟ آیا این منابع اعتبار و وثاقت کافی دارند؟ و سرانجام این که معیار یعقوبی برای گزینش روایات چه بوده است؟ بنابر یافته های پژوهش اگرچه روایات یعقوبی در باب جانشینی امام علی (ع) در مدینه در غزوه تبوک، تصدی امام علی (ع) در جمع آوری زکات و جزیه از نجرانی ها، حجه الوداع و واقعه غدیر، استنکاف از بیعت با ابوبکر (جز یک روایت)، رایزنی عمر با امام علی (ع) در تعیین مبدا تاریخ، رایزنی عمر با امام علی (ع) در امور مالی، انتخاب خلیفه سوم (جز دو روایت) و مشاوره عثمان با امام علی (ع) در مسایل فقهی هم سو با سایر منابع و معتبر است؛ اما در جاهایی متاثر از گرایش های شیعی یا دلایل ناشناخته دیگر گزارش هایی متفاوت و کمیاب ارایه کرده که منبع آن ها مشخص نیست.
    کلید واژگان: تاریخ نگاری یعقوبی, تاریخ یعقوبی, علی (ع), تاریخ نگاری شیعی, اعتبار سنجی روایات
    Somayeh Amin Roaya Jazeh, Hadi Alem Zadeh *, Younes Farahmand, Masoomali Panjeh
    History of al-Ya’qubi by Ahmad ibn Abi Ya’qubi (d. 897 AD) is a general history that is composed with the combined method, which means that through eliminating the chain of transmission of hadiths and combining the content of hadiths on an event, it has provided a unified coherent account of the event. Al-Yaqubi’s elimination of the chain of transmission, disagreement of some accounts in his book with other hadiths from its other known contemporary sources (Waqidi’s al-Maghazi, Waqidi’s al-Ridda, ibn Hisham’s al-Sira al-Nabawiyya, ibn Sa’d’s al-Tabaqat al-Kubra, ibn Qutayba’s al-Imama-wa-l-Siyasa, etc.), and, particularly, presentation by him of rare and Shiite-like accounts make it necessary to retrieve and verify the hadiths transmitted by him. The research questions are as follows: What are al-Ya’qubi’s sources? Do they have sufficient validity and reliability? And, finally, what was his criterion for choosing the hadiths? According to the research findings, although the hadiths transmitted by al-Ya’qubi on Imam Ali (AS)’s deputization in Medina during the Expedition of Tabuk, assignment of Imam Ali (AS) to collecting zakat and jizya from the Christian community of Najran, the Farewell Haj and Event of Ghadir, Imam Ali’s declining to pledge allegiance to Abu Bakr (except for one hadith), Umar’s negotiations with Imam Ali (AS) over determining the beginning of the Islamic calendar as well as over financial affairs, selection of the third caliph (except for two hadiths), and Uthman’s negotiations with Imam Ali (AS) over jurisprudential matters are in agreement with other sources and reliable, in some places, under the influence of Shiite trends or for some other obscure reasons, al-Ya’qubi’s work has presented different and rare accounts whose source is not clear.
    Keywords: al-Ya’qubi’s historiography, History of al-Ya’qubi, Imam Ali (AS), Shiite historiography, verification of hadiths
  • مریم سلیمانی فرد، قنبرعلی رودگر*، هادی عالم زاده
    جهان اسلام، پس از حملات ویرانگر مغول ها و تشکیل حکومت ایلخانان ایران (اواسط سده هفتم تا اواسط سده هشتم) با شرایط تازه و متفاوتی رو به رو شد تا آنجا که گسترش علوم مختلف نیز تحت تاثیر این شرایط قرار گرفت. در چنین اوضاعی، محمدبن زکریای قزوینی، با تالیف آثارالبلاد و اخبارالعباد و نیز عجایب البلدان، نخستین گام را در مسیر تالیف آثار جغرافیایی برداشت. از این رو، پژوهش حاضر کوشیده است تا به این پرسش ها پاسخ دهد که آیا قزوینی در تالیف آثارالبلاد و اخبارالعباد، بر نگرش و شیوه پیشینیان اتکا کرد یا طرحی نو درانداخت و از چه منظری به دانش جغرافیا می نگریست و آن را مشتمل بر چه عناصری می دانست؟ بررسی ها نشان می دهد که قزوینی ازلحاظ اشتمال، هم به جهان اسلام و هم به بیرون از آن توجه داشته و از آن روی که در نوشتن مطالب به گونه ای متاثر از نظام اقیلم یونانی بوده، به مکتب عراقی گرایش بسیار داشته است. همچنین او کوشید میان جغرافیا و تاریخ توازنی هم به وجود آورد؛ از همین روست که بعد از جغرافیای طبیعی، بیشترین توجه اش به جغرافیای انسانی و اقتصادی بوده است. چنین رویکردی از عنوان کتاب او هم پیداست که «بلاد» و «عباد» را در آن جای داده است. همچنین نگاه ویژه نویسنده به عجایب نگاری و تراجم احوال بزرگان، نشان دهنده گرایش او به تاریخ نگاری و داستان پردازی بوده است.
    کلید واژگان: آثارالبلاد و اخبار العباد, جغرافیانگاری اسلامی, عجایب نگاری, جغرافیانگری, محمد بن زکریا قزوینی
    Maryam Soleimani Fard, Qanbarali Roodgar *, Hadi Alemzadeh
    Following the invasions of the Mongols and the subsequent establishment of the Ilkhanate, the Islamic territory faced a new situation, which affected the development of the sciences. In this situation, the Iranian Muslim geographer, Abū Yaḥyā Zakariyyāʾ ibn Muḥammad ibn Maḥmūd al-Qazwīnī, wrote geographical Āthār al-bilād wa-akhbār al-ʽibād (Monuments of the Lands and Historical Traditions about Their Peoples), as well as the ʿAjāʾib al-makhlūqāt wa-gharāʾib al-mawjūdāt (Wonders of the Creation and Unique [phenomena] of the Existence). This article aims to answer whether al-Qazwīnī, in his Āthār al-bilād, wa-akhbār al-ʽibād, followed his predecessors' approach or devised an innovative attitude. This article also explores the elements and characteristics of his attitude. The survey shows that al-Qazwīnī, by choosing a generalistic view, included the geography of the foreign territories in his book. He was influenced by the Greek climate categorization and the Iraqi school in geography. His geographical writings have a historical tendency so the biographies could be found in his book.
    Keywords: Āthār al-bilād was-akhbār al-ʽibād, Islamic geography, wonders of the creation, geography, al-Qazwīnī
  • لیلی عرفانی پارسا، هادی عالم زاده، معصومعلی پنجه*، قنبرعلی رودگر

    نظریه رایج این است که ممالیک مخالف حکومت موروثی بودند، با این همه دوره ممالیک بحری (648-784ه) شاهد نزدیک به یک قرن سلطنت موروثی خاندان قلاوون بود. چرایی و چگونگی تثبیت سلطنت موروثی خاندان قلاوون مسیله ای است که این مقاله در پی پاسخگویی بدان است. کوشش های نخستین سلاطین بزرگ ممالیک، آیبک و بیبرس که با برگزیدن پسران خود به جانشینی به دنبال تثبیت وتداوم سلطنت در نسل خود بودند، ناکام ماند، اما دیگر سلطان مقتدر مملوکی، قلاوون و پسران و نوادگانش توانستند حکومت را در خاندان خویش موروثی سازند. در میان فرزندان قلاوون، ملک ناصر محمد، به رغم دوبار عزل و کناره گیری از سلطنت بیش از دیگران در تثبیت و تحکیم حکومت موروثی این خاندان نقش داشت. ناصر محمد در سومین دوره سلطنت خویش که 31 سال به طول انجامید، با تکیه بر تجربه های پیشین و با حذف تدریجی رقیبان قدرتمند و مدعیان بالقوه سلطنت، امیران برجسته مملوک، زمینه را برای پذیرش الگوی توارث در میان ممالیک آماده ساخت. پس از وی فرزندان و نوادگانش بیش از چهار دهه (741-784ه) بر مصر و شام فرمان راندند. فرزندان ناصر محمد اگر چه چندین بار از سوی امیران مملوکی از سلطنت خلع شدند، اما تا پایان دوره ممالیک بحری هیچ امیری به حق دودمانی آنان در سلطنت تجاوز نکرد.

    کلید واژگان: ممالیک بحری, نظام سیاسی ممالیک, خاندان قلاوون, سلطنت موروثی, ناصر محمد
    Leily Erfani Parsa, Hadi Alemzadeh, Masoumali Panjeh *, Ghanbarali Roodgar

    The common theory is that the Mamluks opposed the hereditary rule, yet the period of Baḥrī Mamluk (644-784) witnessed nearly a century of hereditary reign of the Qalāwūn dynasty. Why and how to establish the hereditary monarchy of the Qalāwūn dynasty is the question that this article seeks to answer. Attempts by the first great Sulṭāns of the Mamluks, Aybak and Baybars, to maintain the monarchy within their dynasty failed; But the other powerful Mamluk king, Qalāwūn, was able to inherit the government from his family. Among the sons of Qalāwūn, Sulṭān Nāṣir Muḥammad, in spite of twice ousting and relinquishing the monarchy, played a greater role in consolidating the hereditary rule of this dynasty. In the third period of his reign, which lasted 31 years, Nāṣir Muḥammad, based on previous experiences and by gradually eliminating powerful rivals and potential claimants to the monarchy, prepared the ground for the acceptance of the pattern of inheritance among the Mamluks. After him, his sons and grandsons ruled Egypt and the Levant (Shām) for more than four decades (741-784). Although the sons of Nāṣir Muḥammad were deposed several times by the Mamluk princes, no emperor violated their dynastic rights until the end of the Mamluk period.

    Keywords: Baḥrī Mamluks, Mamluk political system, Qalāwūn dynasty, hereditary monarchy, Nāṣir Muḥammad
  • سمیه امین رعیا جزه، هادی عالم زاده *، یونس فرهمند، معصومعلی پنجه

    تاریخ یعقوبی اثر احمد بن ابی یعقوب (د. 284ه‍) از جمله تواریخ عمومی است که به روش ترکیبی تالیف شده، بدین معنی که با حذف زنجیر ه اسنادها و تلفیق محتوای چند روایت از یک رویداد گزارشی واحد و منسجم از آن عرضه کرده است. حذف زنجیره اسنادها، نا هم خوانی برخی از گزارش ها با روایات دیگر منابع شناخته شده هم عصر (المغازی، السیره النبویه، الطبقات الکبری و...) و به ویژه ارایه گزارش های متفرد و متشیعانه یعقوبی بازیابی منابع و ارزیابی اعتبار روایات او را ضرور می سازد. پرسش های اصلی این پژوهش اینهاست: منابع یعقوبی کدام است؟ آیا این منابع اعتبار و وثاقت کافی دارند؟ وسرانجام این که معیار یعقوبی برای گزینش روایات چه بوده است؟ بنابر یافته های پژوهش اگرچه گزارش های یعقوبی در باب نقش علی (ع) در غزوات احد، خندق، بنی قریظه، بنی جذیمه، حنین و فتح مکه هم سو با سایر منابع و معتبر است؛ اما در جاهایی متاتر از گرایش های شیعی گزارش هایی متفاوت و گاه شاذ ارایه کرده که منبع آن ها مشخص نیست.

    کلید واژگان: تاریخ نگاری یعقوبی, تاریخ یعقوبی, علی (ع), تاریخ نگاری شیعی, اعتبار سنجی روایات
    Somayeh Amin Roaya Jazeh, Hadi Alem Zadeh *, Younes Farahmand, Masoum Ali Pajeh

    Tarikh Al-Ya’qubi, written by Ahmad ibn Abi Ya’qub (d. 284 AH), is one of the general histories that has been compiled in a combined method; that is it presents a whole coherent account of a historical event by removing the chain of narrators as well as integrating several records of a same event.There are some factors in Tarikh Al-Ya’qubi that make it necessary to retrieve its resources as well as evaluate the authenticity of its narrations: the removal of the chain of narrators, the inconsistency of some reports with the accounts of other well-known contemporary resources (Al-Maghazi, Al-Sirah Al-Nabawiyyah, Al-Tabaqat Al-Kubra, etc.) and specifically including unheard and Shii-like narrations.The main questions of this research include: What are the resources of Tarikh Al-Ya’qubi? Are these resources sufficiently credible? And finally, what was Al-Ya’qubi’s criterion in authenticating the narrations?According to the research findings, although Al-Ya’qubi’s accounts on the role of Imam Ali (as) in the Prophet-led battles of Uhud, Khandaq, Bani Qurayzah, Bani Jazima, Hunayn and the Conquest of Mecca are valid and in line with other resources, his history - influenced by his Shiite attitudes - sometimes includes different and rare accounts, the resource of which is not known.

    Keywords: Al-Ya’qubi historiography, Tarikh Al-Ya’qubi, Imam Ali (AS), Shiite historiography, authentication of narrations
  • عطیه شریعت نژاد کیاسری، هادی عالم زاده*، یونس فرهمند، معصومعلی پنجه

    به ابوجعفر محمد بن حبیب بغدادی ادیب و مورخ پرکار سده سوم هجری بیش از سی وهفت اثر نسب داده اند که تنها یازده اثر از آنها در دست است. از این آثار هشت اثر در زمره آثار تاریخی و سه اثر از مقوله کتب ادب و لغت به شمار می آیند. در این مقاله کوشیده شد تا گونه شناسی تازه ای از نوشته های تاریخی ابن حبیب ارایه شود. با واکاوی موضوعات و محتوای آثار تاریخی بازمانده ابن حبیب می توان آن ها را در دو گونه کلان همه چیز نگاری و تک نگاری (قبیله نگاری، مادرنگاری و نام نگاری) دسته بندی کرد. المحبر اثری همه چیزنگارانه و ترکیبی از گونه های مختلف تاریخ نگاری است که در ذیل 175 عنوان، مطالب گوناگونی در آن آمده؛ از جمله، سیره، تراجم صحابه، تبار افراد، احوال زنان، تاریخ خلفا، مثالب و مناقب اشخاص و اطلاعاتی در آداب و رسوم عرب؛ اما المنمق فی اخبار قریش و امهات النبی از سنخ تک نگاری اند و می توان به آنها عنوان «قبیله نگاری» و «مادرنگاری» داد. دیگر آثار ابن حبیب نظیر اسماء المغتالین من الاشراف فی الجاهلیه و الاسلام و اسماء من قتل من الشعراء، مختلف القبایل و موتلفها را که از ابداعات ابن حبیب و از سنخ تک نگاری اند، می توان ذیل گونه «نام نگاری» جای داد.

    کلید واژگان: تاریخ نگاری ابن حبیب بغدادی, همه چیزنگاری, قبیله نگاری, مادرنگاری, نام نگاری
    Atiyeh Sharitanejad Kiasari, Hadi Alemzadeh *, Younes Farahmand, Masoomali Panjeh

    Abū ǰaᶜfar muḥammad ibn Ḥabīb Baḡdādī, a prolific writer and historian of the third century AH, has been attributed more than thirty-seven works, of which only eleven are available. Of these works, eight are in the category of historical works and three are in the category of books of literature and vocabulary. It has been attempted in this article to present a new typology of Ibn Habib's historical writings. By analyzing the themes and content of Ibn Ḥabīb 's surviving historical works, they can be classified into two major types of multiplegraphy and Monography (tribegraphy, mothergraphy and nomengraphy). al-muḥabbar is a multiplegraphy that is a combination of different types of historiography under 175 titles has various content in sīra, biographies of ṣahāba, genealogy, women status, history of the Caliphs, manāqib and maṭālib figures and information on Arab customs; but al-munammaq fī aḳbār-i qurayš and ummahāt-u al-nabī is an instance of monography which can also be termed as »tribegraphy« and » Mothergraphy «. Other works of ibn ḥabīb such as asmāᵓu al-muḡtālīn min al-ašrāf fī al-ǰāhilīya wa al-islām, asmāᵓu man qutila min alššuᶜarāᵓ and muk̠talif-u al-qabāᵓil wa muᵓtalifuhā which are among Ibn ḥabīb's innovations and are of the monograph type, can be categorized as nomengraphy.

    Keywords: Ibn Ḥabīb Baḡdādī's Historiography, Multiplegraphy, Monography, tribegraphy, Mothergraphy, Nomengraphy
  • سپیده طبری کوچکسرایی، یونس فرهمند*، هادی عالم زاده

    دادوستد بردگان که از دیرباز در غرب اروپا معمول بود، پس از فتح اندلس در دهه پایانی سده اول هجری، توسط مسلمانان تداوم یافت. در این میان بردگانی از نواحی شمالی اسپانیا، به ویژه سرزمین های اسلاوی، به بازارهای اندلس وارد شدند. این بردگان که در منابع اسلامی سده های میانه به «صقالبه» معروفند، اغلب توسط تجار یهودی خریداری و به اندلس در غرب جهان اسلام انتقال می یافتند. پرسش اصلی مقاله این است که خاستگاه اولیه و پراکندگی جغرافیایی صقالبه کجا بود و آنها چگونه به جامعه اندلس راه یافتند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد صقالبه گروهی از اقوام سفیدپوست ساکن در اروپای شرقی و مرکزی بودند که به صورت برده وارد اندلس شده بودند. حاکمان اموی اندلس نیز که از رقابت های قومی و قبیله ای بربرها و عرب ها به تنگ آمده بودند، از این فرصت برای تداوم حکومت خود در اندلس بهره جستند. از این رو دادوستد بردگان صقلابی هرسه ضلع مثلث این انتقال، یعنی بردگان، تاجران یهودی و حاکمان اموی را منتفع می ساخت.

    کلید واژگان: اسلاوها, امویان اندلس, اندلس, بردگان, تاجران یهودی, صقالبه
    Sepide Tabari Kochaksaraei, Younes Farahmand*, Hadi Alemzadeh

    Slave bargain that was common in the West of Europe for a long time continued after the conquer of Andalusia by Muslims in the last decade of the first century A.H. Meanwhile, slaves from the northern regions of Spain, especially Slavic lands, entered the Andalusian markets. These slaves, known in medieval Islamic sources as Saqaliba, were often bought by Jewish merchants and transferred to Andalusia in the west Islamic world. The main question of the research is that where was the prime origin and geographical dispersion of Saqaliba and how did they enter the community of Andalusia? Findings indicate that Saqaliba were a group of white people living in Eastern and Central Europe that had entered Andalusia as slaves. The Umayyad rulers of Andalusia, who were harassed of ethnic and tribal competitions of Berbers and the Arabs used this opportunity for their government permanence in Andalusia. Thus, the Slave bargain of Saqaliba has been beneficial for all the three sides of this triangle transfer i.e., the slaves, the Jewish merchants, and the Umayyad governors.

    Keywords: Slavs, Umayyads of Andalusia, Andalusia, Slaves, Jewish merchants, Saqaliba
  • عطیه شریعت نژاد کیاسری، هادی عالم زاده*، یونس فرهمند، معصومعلی پنجه

    ابوجعفر محمد بن حبیب بغدادی (متوفای 245) ادیب و مورخ سده سوم هجری است که در انساب، تاریخ، لغت و جمع آوری اشعار شاعران کوشیده است. اختصارنویسی، ذکر شماری از نام ها در موضوعات گوناگون بدون ذکر منبع از ویژگی های تاریخ نگاری او است. این پژوهش بر آن است تا دریابد که ابن حبیب در تدوین آثارش از چه منابعی بهره برده و چرا به ایجاز داده ها بسنده کرده است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که ابن حبیب در تدوین المحبر و المنمق از تک نگاشت های مشایخ و هم عصرانش بهره برده؛ با این همه او صرفا نقل کننده آثار نبوده و در اصلاح روایات دیگران کوشیده و گاه نظراتی متفاوت عرضه کرده است. از این رو تالیفات او از نوآوری تهی نیست. از او آثار دیگری با عناوین اسماء المغتالین من الاشراف فی الجاهلیه و الاسلام، مختلف القبایل و موتلفها، کنی الشعراء و من غلبت کنیته علی اسمه به جا مانده است.

    کلید واژگان: ابن حبیب بغدادی, تاریخ نگاری اسلامی, المحبر, المنمق
    Atiyeh Shariatnejad Kiasari, Hadi Alemzadeh*, Yones Farahmand, Masoumali Panjeh

    Abu Jaᶜfar muḥammad ibn Ḥabīb Baḡdādī (245 AH) is a literary man and historian of the third century AH who has tried in genealogy, history, vocabulary and collecting poems of poets. Summary writing, mentioning names in various topics without mentioning the source are the features of his historiography. This research aims to find out that what sources ibn Ḥabīb used in compiling his works and why he was satisfied with the brevity of the data? findings of the research indicate that ibn Ḥabīb used the monographs of the mašāyik̠ and his contemporaries in compiling Al- muḥabbar and Al-munammaq. However, he was not merely a narrator of works and tried to correct the narrations of others and sometimes offered different opinions. Furthermore, his writings are not devoid of innovation. He also had other works with the titles of asmāᵓu al-muḡtālīn min al-ašrāff fī al-hhilīya and al-islām, muk̠talif-u-al-qabāᵓil wa muᵓtalifuhā, kunyat al-ššuᶜarāᵓ wa man nusiba ilā ummihī min al-ššuᶜarāᵓ .

    Keywords: Ibn Ḥabīb Baḡdādī, Islamic historiography, Al- muḥabbar, Al-munammaq
  • محمد حیاتی، قنبرعلی رودگر*، هادی عالم زاده

    سرتاسر دوره اسلامی، ناحیه طبرستان یا مازندران، واقع در شمال ایران، به سبب بهره مندی از مزیت های اقلیمی و طبیعی منحصر به فرد، از جمله برخورداری اش از خاک حاصلخیز، وجود جنگل های انبوه و نیز مجاورتش با دریا، زمینه مستعدی برای کشاورزی و تولید محصولات زمینی و درختی و نیز مشاغلی چون ماهی گیری داشته است. در این مقاله، نویسندگان کوشیده اند با استناد به منابع کهن و توصیف و تحلیل آنها به بررسی وضع اقتصاد طبرستان در قرون نخستین اسلامی بپردازند. پرسش های اصلی این پژوهش اینهاست: چگونه مزیت های مورد اشاره تاثیراتی برحوزه اقتصاد طبرستان داشته اند؟ و هم آن مزیت ها موجب پدید آمدن چه پیشه ها و صنایعی شده اند؟ نتیجه پژوهش، آن گونه که در این مقاله بازتاب پیدا کرده، این است که به خوبی می دانیم در سرتاسر دوره مذکور، صنایعی چون فرش بافی، گلیم بافی، حصیربافی، انواع منسوجات و تولیدات چوبی در طبرستان رونق داشته است. به علاوه، پیشه ها و مشاغل زیادی در پیوند با محصولات کشاورزی و مواد کانی و جانوران هوازی و دریازی رایج بوده است.

    کلید واژگان: تاریخ اقتصادی طبرستان, مازندران, تاریخ کشاورزی مازندران, تاریخ مشاغل در مازندران, دریای خزر, محصولات مازندران
    Mohammad Hayati, Ghanbarali Roodgar *, Hadi Alemzadeh

    uring the Islamic era, the region of Ṭabaristān or Māzandarān, located in the north of Iran. Its unique regional and natural advantages, including humid climate, fertile soil, dense forests, and the proximity to the sea make this region an appropriate region for agriculture, production of crops and fruits, and the development of some jobs such as fishing. In this paper, based on ancient sources, the authors have tried to survey the economic situation of Ṭabaristān in the early Islamic centuries. The main questions of this survey are how these regional advantages affect the economy of Ṭabaristān? And what kind of jobs and handicrafts were developed in this situation? The findings from the research show the flourishment of particular handicrafts such as weaving carpets, local rug, and mat, also a range of textile and wooden handicrafts in Ṭabaristān.  Besides, in this period, we can see a connection between many jobs related to agricultural products, mineral materials, aerobic organisms, and marine animals.

    Keywords: Economic history of Ṭabaristān, Māzandarān, Agricultural history of Māzandarān, History of business in Māzandarān, Caspian Sea, Māzandarān Products
  • زهرا رضایی نسب، قنبر علی رودگر*، هادی عالم زاده

    بررسی و ارزیابی منابع تاریخی و جغرافیایی اسلامی و تعیین میزان اصالت یا تقلیدی بودن آنها، راه گشای محققان این حوزه در چندوچون استفاده از آثار مذکور است. این گونه از بررسی ها درباره آثار متاخرتر، که مفروضا مبتنی بر آثار پیشینیان اند، ضرورت بیشتری می یابند. یکی از این دست منابع، «خاتمه» روضه الصفا است که بر سر مولف یا مولفانش اختلاف نظرهایی وجود دارد. نویسندگان این مقاله، با استقصای کامل در محتوای «خاتمه» و نیز با درپیش گرفتن روش مطالعه تطبیقی، دریافته اند که «خاتمه» روضه الصفا در واقع تالیف مشترک میرخواند، مولف روضه الصفا و نوه اش خواندمیر است که یادداشت های نیای خود را صورت بندی نهایی کرده و خود نیز مطالبی بر آنها افزوده است. هم چنین در این پژوهش معلوم شد که قریب به تمام داده های «خاتمه» (حدود نوددرصد)، برگرفته از نویسندگان، به ویژه جغرافیانویسان ادوار پیشین است و فقط حدود ده درصد از مطالب آن از آن مولفانش، میرخواند و خواندمیر، و درنتیجه اصیل و درخور اعتنا و دارای اهمیت ویژه است.

    کلید واژگان: خاتمه روضه الصفا, خواندمیر, روضه الصفا, منابع جغرافیایی اسلامی, میرخواند
    Zahra Rezaeenasab, Qanbarali Roodgar *, Hadi Alemzadeh

    Investigating and evaluating Islamic historical and geographical sources and determining their authenticity or imitation help the researchers for using those works. Such investigations of later works, which are assumed to be based on earlier works, are necessary. One of those sources is the khatimah (epilogue) of al-Rawza al-Safa, which researchers are at odds with each other over its author or authors. Authors of the paper after deep exploring of content of "Khātimah" and also applying comparative method have found out that "Khātimah" of Rawḍat al-ṣafā is in fact co-written by Mir-khand, author of Rawḍat al-ṣafā, and his grandchild Khand-Mir who made a final formulation for his grandfather's notes and also added some points on his his work. The study also showed that all data of "Khātimah" (about ninety percent) were borrowed from other writers, especially previous geographers, and only ten percent of its content is from its authors, Mir-Khand and Khand-Mir, and, obviously, this part is authentic and notable with the specific importance.

    Keywords: Khātimah of Rawḍat al-ṣafā, Khand-Mir, Rawḍat al-ṣafā, Geographic sources, Mir-Khand
  • سمیه کرمی*، فهیمه مخبردزفولی، هادی عالم زاده
    وضع زنان حرم سرای شاهی در دوره صفوی از موضوعات مورد توجه سفرنامه نویسان اروپایی بوده است که بیشتر در قالب هیات های سیاسی و مذهبی به دربار ایران رفت و آمد داشتند. برخی از آنها، بانوان عصر صفوی، به ویژه بانوان حرم سرای شاهی را زنانی تنگ نظر و تن پرور دانسته اند که قادر به انجام هیچ کار مهمی نبوده و صرفا ابزار کامجویی مردان و انجام وظیفه فرزندآوری بودند. از نظر آنها، زنان محصور در دربار به هیچ نوع آموزش و کسب مهارت دسترسی نداشتند و اوقات مرارت بار خود را به بطالت می گذراندند؛ اما در گزارش های برخی از مورخان عصر صفوی و سفرنامه نویسان اروپایی، به تلاش و تکاپوی بانوان حرم سرا برای کسب علوم و فنون عصر خویش و آموزش های نظری و عملی آنها در حوزه های گوناگون علمی اشاره شده که بیانگرحضور زنانی فرهیخته و خیر در دربار صفوی است؛ چنان که برخی از نگاره های عصر صفوی نیز موید این دیدگاه است. در این مقاله با تکیه بر گزارش های جهانگردان و تطبیق آن ها با برخی از نگاره های عصر صفوی، به مقایسه بین دو دیدگاه پرداخته و وضع آموزشی بانوان حرم سرا بررسی شده است.
    کلید واژگان: آموزش زنان, حرم سرا, دربار صفوی, سفرنامه های اروپایی, نگاره ها
    Somaye Karami *, Fahimeh Mokhber Dezfuli, Hadi Alemzadeh
    The situation of women in Safavid court and haram drew the attention of the European travelers who had come to Iran for political or religious missions. Some of those travelers described the women in Safavid haram as lazy and useless people that their duty was just for giving pleasure to the king and bringing up his children. So, they did not have any kind of education or learning skills and spent their life in vain. But there are other reports by the Safavid historians and European travelers which indicated that many haram women were educated and had social activities. Moreover, there are a number of Safavid paintings that supported the latter point of view. This paper examines and compares these two views to understand the situation of a significant class of women in Safavid era.
    Keywords: Safavid travelers, Women, haram, Safavid Painting
  • یونس فرهمند، سید حسن مهدیخانی سروجهانی، هادی عالم زاده*

    مرینیان که حکومتشان در مغرب اقصی قریب به سه سده طول کشید، با اهل ذمه رفتار مسالمتآمیزی داشتند و یهودیان، از جمله ذمیانی بودند که در سایه ی تسامح مرینیان، از آزادی های دینی و اجتماعی برخوردار شدند؛ بهگونهای که برخی از آنان، از جمله بنی رقاصه، به دربار راهیافته، به مناصب مهم دیوانی دستیافتند. در این پژوهش، با تتبع در منابع، به بررسی چگونگی و دلایل ورود یهودیان به دربار مرینیان پرداخته شده و با تبیین نقش آنان در دیوانسالاری، تاثیر آنها بر حکومت و جامعه اسلامی، تحلیل و ارزیابی شده است. عدم تعلقات مذهبی برخی سلاطین و نیازهای مالی آنان از یکسو، و ثروت یهودیان و آشنایی آنان با امور دیوانی از دیگر سو، سبب ورود یهودیان به دربار مرینیان گردید؛ اما باوجود برخورداری از حمایت سلاطین، در پیشبرد اهداف حکومت موثر نیفتادند؛ زیرا بیش از خدمت به حکومت، در صدد حفظ منافع خود و دسیسهچینی و فتنهانگیزی بر ضد مسلمانان بودند.

    کلید واژگان: بنومرین, دیوانسالاری, اهل ذمه, یهودیان, بنورقاصه, مغرب اسلامی
    Hadi Alemzadeh, Yunes Farahmand, Sayyed Hasan Mahdikhani Sarvjahani

    Marinid who ruled Morocco for three centuries, treated Dhimmis (non-Muslims living in Islamic state under the protection of the government) with tolerance. In such situations the Jews enjoyed religious and social freedom so that a number of them including Banu Ruqqasa managed to enter the court and were put in charge of crucial positions. After analyzing sources, the process and reasons behind appearance of the Jews in Marinid court will be assessed and their role in Bureaucracy, their influence on government and Islamic society will be described in the present paper. As some rulers were not religiously devoted and they required financial sources while Jews were wealthy and familiar with bureaucratic affairs, they managed to enter Marinid court. However, although they were supported by the rulers, they were not useful in achieving government's goals, as they were mostly focused on maintaining their interests and organizing conspiracies against Muslims.

    Keywords: Bureaucracy, Dhimmi, Jews, Banu Ruqqasa, Islamic Maghreb., Banu Marin
  • مهدی قربانی حصاری، قنبرعلی رودگر *، ابراهیم موسی پور بشلی، هادی عالم زاده
    در سنت اسلامی، مصادره اموال صاحب منصبان متخلف، دست کم از زمان خلیفه دوم چونان تنبیهی اداری به کار گرفته می شده است، این شیوه با وجود چنین کارکردی، به سرعت به یکی از راه های کسب درآمد در دولت های مسلمان بدل شد. در پژوهش حاضر ضمن بررسی تحولات مفهوم مصادره، حوزه کاربردی این اصطلاح، به ویژه در محدوده قلمرو دولت های حاکم بر ایران تا پایان عصر صفوی بررسی شده است. نویسندگان کوشیده اند از میان گزارش های ناظر بر انواع مصادره هایی که در ایران دور هاسلامی روی داده، تاریخچه ای از مصادره اموال کارگزاران دولتی ترتیب دهند و درضمن آن نشان دهند که مصادره در ساختارهای معطوف به تامین مالی این دولت ها به عنوان یک منبع درآمد دست کم تکمیلی و قابل پیش بینی و برنامه پذیر، سخت محل توجه بوده است.
    کلید واژگان: تاریخ اقتصادی ایران, دوره اسلامی, مصادره اموال, منابع مالی حکومتهای ایرانی
    mehdi Qorbani hesari, Qanbarali Roodgar *, Ebrahim Mousapour Besheli, Hadi Alemzadeh
    The confiscation of delinquent official's properties as an administrative punishment started from the beginning of Islamic era and certainly, Umar's reign. Regardless of such function, this practice became one way of acquiring income for Muslim rulers. In this survey, besides investigating the conceptual changes of confiscation, the practical domain of the term has been inquired in Iran at the Islamic period up to the end of Safavid era. From the concerned data about confiscations exerted in Islamic Iran, the authors try to present the history of official's confiscation, and show that confiscation has usually been considered as a complementary programmable income source.
    Keywords: Economic history of Iran, Islamic period, Confiscation, Financial resources of Iranian governments
  • قنبرعلی رودگر *، هادی عالم زاده، ابراهیم علی سلیمی
    خواندن خطبه که در عصر جاهلی سخت مورد توجه عربها بود، بعد از اسلام، تحت تاثیر قرآن و آموزه های پیامبر(ص)، از دلالت های شرک آلود و اندیشه های جاهلی دور شد و رنگ توحیدی گرفت و به مهم ترین ابزار کارآمد و موثر در تبلیغ دین جدید و ترویج احکام و آموزه های وحیانی تبدیل شد. برپایه منابع تاریخی، خطبه در محیط دعوت اسلامی به ویژه با خطبه های شخص پیامبر(ص) علاوه بر تعالی موضوعی و محتوایی، از حیث هدف و غایت نیز روی به تعالی نهاد، به علاوه قالب و ساختار ثابت و مشخصی نیز یافت و سرانجام از آنجاکه خطبه در بطن فریضه نماز جمعه و عیدین جای گرفت و در شمار واجبات شرعی درآمد، قداست تام یافت. این ویژگی ها که در پرتو بعثت پیامبر اکرم (ص) به دست آمد، خطبه را از جایگاه فرودین ابزار مفاخره و منافره (در جاهلیت) به مرتبه فرازین و قدسی ذکرالله (در اسلام) رساند.
    کلید واژگان: جاهلیت, خطابه, خطیب, خلافت, شاعر, نمازجمعه
    Ghanbar-Ali Roodgar *, Hadi Alemzadeh, Ebrahim Alisalimi
    Delivering khuṭba to which a considerable attention was paid by Arabs in the Days of Jāhiliyya, after Islam, influenced by the Qurān and teachings of the Prophet, departed from Jāhilī thoughts and paganish implications, colored by monotheistic ideas, and became the most efficient device for propagating new religion and its instructions and revealed doctrines. According to historical sources, in the Islamic invitation environment, khuṭba -especially the Prophet Muhammad's khuṭbas- in addition to the excellence of the subject and content, found a supreme goal. Moreover, it took a definite and fixed form and structure. Above all, since khuṭbas placed in the context of the Friday and the Eids Prayers and became a religious duty, found a thorough Sanctity. These features, obtained through Prophet Muhammad's Propercy, transmigrated khuṭba from being a device for Braggings (mufākhira) and downplayings (munāfira) (in the Days of Jāhiliyya) to the divine level of recitation of God (dhikr-Allāh) (in Islam), which in turn represented the evolution of Arabic literature.
    Keywords: khu?ba, Khat?ba, Caliphate, Days of J?hiliyya, Poet, Khat?b (Preacher)
  • یونس فرهمند *، نفیسه جلالیان، هادی عالم زاده
    دلالی از حرفه های مشروع در بازار مسلمانان بود که محتسب بر آن نظارت می کرد؛ دلالان به دو دسته خرد و کلان تقسیم می شدند. آن ها ملزم بودند در ازای فروش کالا، تنها اجرت العمل متعارف آن را دریافت کنند و مجاز به افزایش آزادانه قیمت کالاها، که ثبات و نظم اقتصادی بازار را بر هم می زد، نبودند. در میان دلالان کلان، گروهی موسوم به «جلاس» بودند که در کسب وکار بازاریان و ثبات اقتصادی بازار اخلال می کردند. این پژوهش درصدد است نقش دلالان و جلاس را در بازارهای مغرب و اندلس در سده های میانه بررسی کند. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که جلاس، بر خلاف دلالان، به منظور کسب سود بیشتر، با سوء استفاده از شرایط اقتصادی جامعه و عدول از هنجارها و ارزش های اخلاقی، موجب اخلال در کسب وکار و بی ثباتی بازار می شدند. مقابله با این گروه یکی از وظایف اصلی صاحب السوق بود که متعهد بودند با ایجاد ارتباط درست میان بازاریان و واسطه گران و نظارت دقیق و مستمر بر دلالان، از اقدامات و ارتباطات ناشایست آنان، به ویژه همکاری با محتکران، و دستیابی به سودهای گزاف و مخل بازار ممانعت کنند.
    کلید واژگان: بازار مغرب و اندلس, جلاس, دلال, صاحب السوق, ولایه السوق
    Younus Farahmand *, Nfiseh Jalalian, Hadi Alemzadeh
    The work of middleman (Dallāl) was legal in Islamic middle age but under supervision of the market inspector (Muḥtasib). Even a wholesaler or a retailer was obligated to earn just regular interest, and raising the prices which leads to economic instability was disallowed. There was a group, among the middlemen, called “Jullās”, who disrupts economic stability in Bazar. This study examines the role of so-called Dallāl and Jullās in Morocco and Andalusia in the Middle Ages. The findings show that Jullās, in order to earn more profit, used illegitimate methods in violation of the established laws; even they didn’t respect the social norms. It was the duty of master of the market (sāḥib al-sūq) to oppose this group and hoarders, to control economic activities in Bazar properly.
    Keywords: Morocco, Andalusia, Bazar, middleman, the master of the market, the market inspector
  • معصومعلی پنجه، محمد علی کاظم بیگی، هادی عالم زاده
    پدیده گروش به اسلام در سرزمین های فتح شده به دست عربان مسلمان از جمله موضوعات مبهم و مناقشه برانگیز در مطالعات تاریخ اسلام است. بخش عمده ای از دگرگونی اجتماعی قبطیان در مصر اسلامی به تغییر دین آنان از مسیحیت به اسلام باز می گردد. تبدیل تدریجی این گروه از اکثریت به اقلیتی تحت حاکمیت مسلمانان فرآیند پیچیده ای بود، زیرا مسلمانان نه با اخراج قبطیان بلکه با تغییر دین آنان در این سرزمین تبدیل به اکثریت شدند. روزگار خلافت الحاکم بامرالله فاطمی، شاهد تغییر آیین شمار بسیاری از مسیحیان قبطی به اسلام بود. گروش قبطیان در این دوره ریشه در فشارها و محدودیت های سیاسی، اجتماعی و مذهبی داشت که از سوی خلیفه بر جامعه قبطی تحمیل شد. با وجود این فرآیند اسلام پذیری اینان کامل نشد، چرا که پس از رفع اجبار از نوکیشان بسیاری از آنان از مسلمانی انصراف دادند و به مسیحیت بازگشتند.
    کلید واژگان: گروش به اسلام, اسلام پذیری قبطیان, ارتداد قبطیان, الحاکم فاطمی
    Masumali Panjeh, Mohmmad Ali Kazembeyki, Hadi Alemzadeh
    The phenomenon of Conversion to Islam in the territories conquered by the Muslim Arabs, is one of the ambiguous and controversial topics in the Studies of Islamic History. Major part of the social transformation of Copts in Islamic Egypt returns to their Conversion from Christianity to Islam. Gradual changing of the majority to a minority group under Muslim rule was a complex process, because Muslims not with Expulsion of the Copts but with their Conversion to Islam were to become the majority in this country. The Fatimid al-Hakim era, saw the Conversion of a large number of Coptic Christians to Islam. Coptic Conversion, in this period, in the political, social and religious pressures and constraints, were imposed by the caliph on the Coptic community. However, the process was not complete because, after the forced Conversion was removed many of the converts returned to their past religion,ie Christianity
    Keywords: Conversion to Islam, Conversion of Copts to Islam, Copts, Apostasy, Fatimid Al Hakim
  • هادی عالم زاده، مریم معینی نیا
    پی بردن به اخلاق و شخصیت آدمی از طریق مشاهده ظواهر جسمانی او، موضوع علم فراست یا دانش قیافه شناسی است که گروهی از متقدمان و متاخران درباره آن سخن گفته اند، از جمله بقراط سده ها قبل از میلاد به این موضوع توجه کرده است؛ اما تا پیش از ارسطو فراست علمی مستقل و شناخته شده نبود. در منابع اسلامی از افلیمون یونانی به عنوان صاحب نظر در «علم فراست» نام برده اند. علم فراست از طریق ترجمه منابع یونانی، به ویژه کتب طبی، وارد جهان اسلام گردید و دانشمندانی چون رازی، ابن سینا، ابن رشد و جز اینان در این باب به بحث پرداختند و برخی از آنان نیز رساله ها و کتاب هایی مستقل در این موضوع تالیف کردند. رساله فی الفراسه فخر الدین رازی یکی از این آثار است که لطف الله عزیز هروی (سده هفتم ق) آن را به فارسی ترجمه کرده است.
    کلید واژگان: فراست, ارسطو, افلیمون, علم قیافه شناسی, فراست در منابع اسلامی
    Hadialemzadeh, Maryammoini-Nia
    Exploring inner character of a person through his appearance is the subject of physiognomy which has been discussed by a group of scholars since past times up to now; for example Hippocrates -several centuries before Christ- paid attention to it. But physiognomy has not been counted as a known and independent science till Aristotle.Islamic sources mentioned Polemon of Greece as an expert in physiognomy. It was introduced to Islamic world through translation of Greek sources, especially medical books. Scholars like Rāzī, IbnSīnā, IbnRushd and others discussed in this field and some of them wrote independent treatises and books in this regard. Fakhr al-DīnRāzī’s treatise entitled Risāla fi al-Firāsat is an example of these works. This treatise has been translated into Persian by Lutfullāh ‘AzīzHirawī (7th century A.H.).
  • هادی عالم زاده، رضا کوهکن
    واقعیت تاریخی جابر بن حیان که در بسیاری از آثار منسوب به او خود را شاگرد امام صادق(ع) خوانده و اشاره های متعددی به آن امام کرده، از سوی پاول کراوس، بزرگ ترین محقق در زمینه کیمیای جابری، به طور کامل زیر سؤال رفته و تناقض های عدیده موجود در این اشاره ها و شواهد با استناد به «مجموعه جابری» استخراج و مطرح گردیده است. این مقاله بر آن است تا با تحلیلی تاریخی و محتوایی به توضیح و تبیین چهار نوع از این شواهد و اشارات جابر به امام(ع) بپردازد و نظرهای پاول کراوس را در مورد یک مسئله مهم در تاریخ علم، یعنی مسئله جابری نقد و ارزیابی نماید؛ خاصه آنکه شمار قابل توجهی از مخطوطات منسوب به جابر هنوز منتشر نشده و به دست محققان نرسیده است و از این رو، باب گفت وگو درباره این مسئله همچنان گشوده و جای نظرها و پاسخ های تازه در این باره خالی است. امید می رود که این مقاله پاسخی به این مسئله باشد.
    کلید واژگان: امام صادق(ع), جابر بن حیان, کیمیا, مسئله جابری, پاول کراوس
    Hadi Alemzadeh, Reza Koohkan
    Historical reality of Jaber b. Hayyan who has called himself Imam Sadeq’s student in many works attributed to him and referred to Imam Sadeq in many cases, questioned by Powel krows, The greatest scholar in Jaberian al chemy field. Powel krows extracted and discussed many contradictions in these notes and evidence, attributing to Jaberian collections. This essay seeks to explain four types of these evidences and notes of Jaber to Imam Sadeq through a historical and textual analysis then criticize and assess Powel krows’s view points about an important issue in history of science, that is, Jaberian Problem; and since most of scripts attributed to Jaber have not been published and are not available for scholars, so the dialogue remains open. It is expected that this article will be an answer to this Problem.
  • هادی عالم زاده
    پیام خدا (ص) پس از هجرت به مدینه توفیق یافت تا به یاری مهاجر و انصار دشمنان اسلام (مشرکان، منافقان و یهودیان) را به تسلیم در برابر حکومت اسلامی مدینه وادارد و دامنه ی اقتدار حکومت اسلامی را تقریبا بر همه ی جزیره العرب بگسترد، اما در ماه های آخر زندگی با آشوب های اهل رده و مدعیان پیامبری رو به رو شد و هم در این احوال، به ملکوت اعلی پیوست. حکومت نوپای اسلامی مدینه به یاری صحابه ی فداکار و به زعامت نخستین خلیفه، برای حراست از اسلام و تحکیم حکومت مدینه به پا خاست. این مقاله در سه محور (تجهیز بیش اسامه، ارتداد قبایل و فتوحات در خارج از مرزهای جزیره العرب) به تبیین این اقدامات می پردازد.
    کلید واژگان: دولت شهر, مدینه, سپاه اسامه, اهل رده, پیامبران دروغین, فتوحات
    Dr. Hadi Àlemzadeh
    After his Hijrah, or Migration, to Medina, with the help of the Muhajirun (Emigrants) and the Ansar (Helpers), Prophet Muhammad succeeded to make the enemies of Islam, the Idolaters, the Hypocrites and the Jews surrender to the Islamic State in Medina and managed to spread the domain of the Islamic State's authority nearly to the whole of Arabian Peninsula. In the last momths of his life, however, he was confronted with the uprisings of the Riddah (Apostasy) People and several claims of false prophethood in the midst of which he passed away.With the devotion of loyal Companions of the Prophet and under the leadership of the First Caliph, the young Islamic State in Medina rose to protect Islam and strengthen the roots of the newly-established state in Medina.
  • هادی عالم زاده
    عظمت حادثه کربلا و تاثیرات عمیق و گسترده سیاسی و اجتماعی آن در تاریخ اسلام و بویژه تاریخ تشیع، هر ذهن کنجکاو و علاقه مند به درک و فهم حقایق تاریخی را به شناخت منابع گزارش های این رویداد سوق می دهد؛ خاصه آن که از دیر باز ادعای نامکتوب ماندن گزارش های تاریخی در اسلام تا نیمه سده دوم هجری، از سوی خاورشناسان مطرح و شایع گشته است. در این مقاله با معرفی اجمالی کتاب مقتل الحسین(ع) ابومخنف نشان داده ایم که بسیاری از راویان اصلی واقعه عاشورا شاهدان عینی و حاضر در میدان کربلا بوده اند و آن چه در منابع مختلف در این باره به دست ما رسیده از ارزش تاریخی بسیار برخوردار است.
    کلید واژگان: راویان مقتل الحسین(ع), ابومخنف, منابع مکتوب و اصیل حادثه کربلا, کتاب وقعه الطف, تاریخ نگاری ترکیبی و تحلیلی
    Dr. Hadi Alemzadeh
    The immensity of the Karbala incident and its vast and profound social and political impacts in the history of Islam, and especially that of the Shiah, lead every inquisitive and interested mind that wants to better understand historical facts, towards a more through grasp of the sources which have registered reports on this incident. This is especially true in light of the orientalist's claim that most historical accounts in Islam had written-wise remained unaccounted for until the middle of the 2nd century A.H.In this paper, by giving a brief introduction on "Maghtal al-Husayn", a major work on the topic, by Abu Mukhannaf, we have tried to demonstrate that many of the main relators of the àshura incident had been eyewitnesses present on the battle- scene themselves; and hence, the information that has been passed to us this moment-of-truth event is of great historical value to scholars.
سامانه نویسندگان
  • دکتر هادی عالم زاده
    دکتر هادی عالم زاده
    استاد تمام تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
اطلاعات نویسنده(گان) توسط ایشان ثبت و تکمیل شده‌است. برای مشاهده مشخصات و فهرست همه مطالب، صفحه رزومه ایشان را ببینید.
بدانید!
  • در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
  • همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال