جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "علم دینی" در نشریات گروه "علوم انسانی"
-
با وقوع مرحله اول انقلاب اسلامی در سال 1357 شمسی، وظایف مهمی در راستای تحقق بخشیدن به اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی بر عهده حوزه مبارکه علمیه به عنوان تنها نهاد متولی امور و مسائل دین اسلام در دوران غیبت قرار گرفت. انقلاب اسلامی که دارای ویژگی تحول دائمی است با وقوع مرحله اول آنکه همان تغییر حاکمیت سیاسی بود، به اتمام نمی رسد و تشکیل دولت اسلامی، رسیدن به امت اسلامی و در نهایت تمدن اسلامی، از اهداف کلان و مراحل فرایند انقلاب است. ازاین رو نمی توان بدون کنکاش و پژوهش در متون وحی و منابع فقهی به جهت تغذیه فکری حاکمیت سیاسی اسلام و رفع نیازهای نظری و اجرایی حکومت اسلامی، انقلاب را به سر منزل مقصود رساند. در این نوشتار به مسئولیت علما و طلاب در زمینه پرداختن به فقه حکومتی و اهمیت احکام و فروعات اجتماعی اسلام پرداخته می شود. حوزه های علمیه می توانند از راه تدوین مبانی فقهی برای ساختارهای مدیریتی و تبیین سیره حکومتی معصومین (ع)، به تولید علوم اسلامی ایرانی بپردازند تا از این رهگذر بتوان الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را تعریف کرده و در بستر جامعه نیز سبک زندگی اسلامی را به مردم معرفی نمود.
کلید واژگان: مسئولیت پذیری, تغذیه فکری, نظام اسلامی, فقه حکومتی, سیره سیاسی, علم دینی, سبک زندگیMarifat, Volume:32 Issue: 12, 2024, PP 67 -77With the occurrence of the first phase of the Islamic Revolution in 1979, important tasks in order to realize the goals and ideals of the Islamic Revolution were assigned to the blessed seminary as the only institution in charge of the affairs and issues of the Islamic religion during the Occultation. The Islamic revolution, which has the characteristic of permanent transformation, does not end with the occurrence of the first stage, which was the change of political governance, but the formation of an Islamic state, the achievement of the Islamic Ummah, and ultimately the Islamic civilization, are among the major goals and stages of the revolution process. Therefore, it is not possible to bring the revolution to its destination without digging and researching in the revelation texts and jurisprudential sources in order to nourish the intellectual power of Islamic political governance and to meet the theoretical and practical needs of the Islamic government. In this article, the responsibility of scholars and students in the field of government jurisprudence and the importance of social rules and branches of Islam is discussed. Seminaries can produce
Keywords: RIS, Mendeley, Bibtex, APA, MLA, HARVARD, VANCOUVER -
در سطوح مختلف آموزش علم به درهم تنیدگی و پیوستاری بودن معنا و ماهیت علم، به وسعت دامنه علم در فلسفه و تاریخ علم، و به شرایط اجتماعی و فرهنگی شکل گیری آن توجه نشده است. همچنین در موضوع ماهیت علم منطقا می توان از ماهیت یا ویژگیهای علوم غیرتجربی نیز پرسش کرد. این جستار با روش تحلیلی به بررسی رویکردهای ماهیت علم پرداخته و از آنجا به رویکرد پیوستاری علم منتج می-شود. با باور داشتن به ماهیت پیوستاری علم سه مساله حل خواهد شد: نخست این که بحث ماهیت علم منحصر به علوم تجربی نیست، دوم این که نشان می دهد که منظور از این که گفته می شود به طور مثال تاریخ یا روان شناسی علم نیستند، به کدامین معنا بر روی پیوستار، علم نیستند، اگر چه ممکن است به معنایی دیگر روی پیوستار، علم باشند؛ سوم معنای علم در نزاع امکان و عدم امکان علم دینی را نشان می دهد، بدین معنا که علم دینی به چه معنایی ممکن و به چه معنا یا معناهایی غیرممکن است. سرانجام این که برای آموزش ماهیت علم باید سیاستگذاریهای درستی انجام شود. در آموزش ماهیت علم باید برای تقدس زدایی از علم به فراگیران راستی آزمایی علم آموزش داده شود. راستی آزمایی علم از راه توسعه تفکر انتقادی در فراگیران به دست می آید.کلید واژگان: آموزش علم, پیوستار علم, سواد علمی, علم دینی, ماهیت علمAt different levels of science education, attention has not been paid to the intertwining and continuity of the meaning and nature of science, to the scope of science in the philosophy and history of science, and the social and cultural conditions of its formation. Also, in the matter of the nature of science, one can logically question the nature or characteristics of non-empirical sciences. This essay examines the approaches to the nature of science with an analytical method, and from there, it leads to the approach to the continuity of science. By believing in the spectral nature of science, three problems will be solved: First, the discussion of the nature of science is not exclusive to experimental sciences; Second, it shows what is meant by saying that, for example, history or psychology are not science, in what sense are they not science on the spectrum, although they may be science in another sense on the spectrum; Third, the meaning of science in the conflict shows the possibility and impossibility of religious science, meaning in what sense is religious science possible and in what sense or senses is it impossible. Finally, correct policies must be made to teach the nature of science. In teaching the nature of science, students should be taught "verification" of science in order to deconsecrate it. The verification of science is obtained through the development of critical thinking in learners..Keywords: nature of science, religious science, the spectrum of science, science education, scientific literacy
-
دیدگاه های متنوع در مورد علم دینی، نشان دهنده تنوع فکری در این زمینه است.نظریه علم دینی آیت الله جوادی آملی به عنوان یکی از نظریات برجسته در این حوزه، توجه ویژه ای را در میان اندیشمندان به خود جلب کرده است.نهادینه شدن این نظریه می تواند به ایجاد تحولی عظیم در سطح جهانی منجر شود.تحقیق حاضر به بررسی چالش ها و کارکردهای نظریه علم دینی ایشان پرداخته است.یافته های تحقیق نشان می دهد چالش هایی مانند تقابل با علم الحادی،تعارض بین عقل و نقل، نهادینه شدن طبیعت به جای خلقت، تعارض احتمالی نتایج و محصولات دانش تجربی با علم دینی، استقرار علم غربی هویت برانداز، چالش تقابل وحی و عقل و وجود تفکر قارونی در میان دانشمندان از جمله موانع اصلی در مسیر تحقق علم دینی هستند. هرکدام از چالش های مذکور نیازمند تحقیق مستقلی است، لیکن در این تحقیق صرفا به تبیین آنها و ارائه پاسخ اجمالی به آنها بسنده شده است. همچنین کارکردهای این نظریه شامل رویکرد حداکثری به دین، وحدت علم و دین، جامعیت منابع معرفتی، کمال انسانی، نیل به حیات طیبه، وحدت حوزه و دانشگاه، هم افزایی عقل و نقل، تسریع در تمدن سازی، دسترسی به منبعی فراتر از عقل، و رفع تعارض میان علم و دین می باشد. این کارکردها نه تنها زمینه ساز تحول در تمدن اسلامی هستند بلکه بستری برای تعامل میان حوزه های مختلف دانش فراهم می آورند. این تحقیق بر اهمیت این نظریه به عنوان راهکاری برای مواجهه با چالش های معاصر و بهره برداری از فرصت های پیش رو تاکید می ورزد.
کلید واژگان: علم دینی, چالش های علم دینی, کارکردهای علم دینی, استاد جوادی آملیThe various perspectives on religious science indicate a variety of intellectual approaches in this field. Ayatollah Javadi Amoli’s theory of religious science, one of the prominent theories on this science, has garnered significant attention among scholars. Institutionalizing this theory could lead to a substantial transformation all over the world. This study examines the challenges and functions of his theory on religious science. The findings reveal challenges such as the confrontation with atheistic science, the conflict between intellect and revelation, the institutionalization of nature instead of creation, the potential conflict between the results and products of empirical knowledge and religious science, the establishment of identity-erasing Western science, the challenge of the confrontation between revelation and intellect, and the presence of Qarun-like thinking among scientists as the main obstacles to the realization of religious science. These challenges require independent research; however, this study merely explains the challenges and provides a brief response to them. Additionally, the functions of this theory include a maximalist approach to religion, the unity of science and religion, the comprehensiveness of epistemic sources, human perfection, attainment of pure life, the unity of Islamic seminary (Hawza) and university, the synergy of reason and revelation, acceleration in civilization-building, access to a source beyond reason, and resolving the conflict between science and religion. These functions pave the way for transformation in Islamic civilization and provide a platform for interaction among various fields of knowledge. This study emphasizes the importance of this theory as a solution to contemporary challenges and the utilization of upcoming opportunities.
Keywords: Religious Science, Challenges Of Religious Science, Functions Of Religious Science, Javadi Amoli -
تولید علم دینی یکی از مقدمات بسیار مهم در تحقق تمدن اسلامی است و همواره دغدغه اندیشمندان اسلامی بوده است. راهکارهای مختلفی نیز برای تولید علم دینی پیشنهاد شده. یکی از مراکزی که با سابقه طولانی به این امر اهتمام ویژه ای داشته و تولیدات و نظریات پیرامونی قابل توجهی در این موضوع ارائه داده است، «فرهنگستان علوم اسلامی قم» است. بررسی هویت علم دینی مورد نظر فرهنگستان علوم تا قبل از تبیین و بررسی مبانی آن امری خطاست و محققین را به مغالطات فراوان مبتلی خواهد کرد. فرهنگستان در تعیین «هویت علم دینی» به مبانی ششگانه غرب شناختی، جامعه شناختی فرآیند تولید علم، معرفت شناختی، فلسفی، منطقی، روش شناسی، دین شناسی معتقد است. یکی از نظریات ویژه فرهنگستان که به منزله رنسانسی در مباحث معرفت شناسی محسوب می شود نظریه «جهت داری علم» است. این نظریه یکی از مبانی ابداعی و بسیار تاثیرگذار فرهنگستان در تحلیل هویت علم دینی است. در نوشته حاضر با بهره گیری از روش تحقیقات کتابخانه ای و بررسی عقلانی مباحث به تبیین زوایای مختلف نظریه جهت داری علم و نقد آن پرداخته ایم. پرداختن به این نظریه از جهت ریشه ای بودن آن و ایجاد امکان نقد باقی نظرها و آثار علمی فرهنگستان از اهمیت خاصی برخوردار است. ویژگی دیگر خاص این تحقیق بهره بردن از آثار موجود در مخزن فرهنگستان است که بعضا منتشر نشده است.کلید واژگان: علم دینی, جهت داری علم, معرفت شناسی, فرهنگستان علوم, سید محمدمهدی میرباقری, سید منیرالدین حسینیThe production of religious science is a very important prerequisite for the realization of Islamic civilization and has always been a concern of Islamic thinkers. Various strategies have been proposed for the production of religious science. One of the centers that has a long history of special attention to this matter and has presented significant productions and theories about it is the “Islamic Sciences Academy of Qom.” Studying the identity of the religious science proposed by this center before explaining and examining its foundations, is erroneous and leads researchers to numerous fallacies. The Academy believes in six foundational principles for determining the “identity of religious science”: the study of the West, sociological study of the science production process, epistemology, philosophy, logic, methodology, and the study of religion. One of the Academy’s unique theories, considered a renaissance in epistemological discussions, is the “Directionality of Knowledge” theory. This theory is one of the Academy’s innovative and highly influential foundations in analyzing the identity of religious science. In this study, utilizing library research methods and rational examination of discussions, we have elucidated various aspects of the theory of the directionality of knowledge and critiqued it. Addressing this theory is of particular importance due to its fundamental nature and the possibility it creates for critiquing other views and scientific works of the Academy. Another unique feature of this study is the use of works available in the Academy’s repository, some of which have not been published.Keywords: Religious Science, Epistemology, Academy Of Sciences, Seyyed Mohammad Mahdi Mirbaqeri, Seyyed Moniruddin Hosseini, Directionality Of Knowledge
-
مساله علم دینی، از مسائل پرچالش در حوزه فلسفه علم و فلسفه دین است. در این زمینه، دیدگاه های مختلفی شکل گرفته است. برخی دیدگاه ها به صورت خام و اولیه و برخی دیگر در ساختار و قالب یک نظریه علمی ارائه شده است. از جمله دیدگاه هایی که دارای ساختار نظریه است «نظریه علم دینی» استاد علی اکبر رشاد است. این نظریه با عنایت به آسیب های علوم رایج و نقد آن ها و همچنین ظرفیت های دین اسلام و تحقق رسالت و غایت دین، شکل گرفته است. مقاله حاضر با روش تحلیلی و فلسفی قصد دارد نظریه استاد رشاد را از نظر مبادی، معیارها و ارکان علم دینی مورد نقد و بررسی قرار دهد. مقاله حاضر ضمن تقریر این نظریه به نقاط قوت و ضعف آن اشاره کرده و به نتایج زیر دست یافته است: الف) برخی نقاط قوت نظریه عبارتند از: جامعیت نسبی، داشتن چارچوب نظری، مبتنی بر مبانی معتبر و دینی و امثال آن. ب) برخی از ابهامات و خلاء های احتمالی عبارتند از: صعوبت قلم، عدم دقت در کاربرد برخی مفاهیم و اصطلاحات، ابهامات در تعریف علم دینی، ابهامات در معیارهای علم دینی و امثال آن.
کلید واژگان: دین, علم, علم دینی, نظریه, معیارهاCritical review of Professor Rashad's theory of religious science (principles, criteria and pillars)IntroductionThe issue of religious science is one of the most challenging issues in the field of philosophy of science and philosophy of religion. In this field, different views have been formed. Some views are immature and primitive, while others are in the structure and format of a scientific theory. Among the viewpoints that have a theory structure is "Theory of Religious Science" by Professor Ali Akbar Rashad. This theory has been formed with regard to the injuries of common sciences and their criticism, as well as the capacities of the Islamic religion , the mission and the goal of the religion.
MethodsThe present article, with analytical and philosophical method, intends to criticize and Review Professor Rashad's theory in terms of principles, criteria and pillars of religious science.
Results and ConclusionIn this article, In addition to explaining the theory, pointed out its strengths and weaknesses and reached the following results A) Some strengths of the theory are: relative comprehensiveness, having a theoretical framework, based on reliable and religious foundations and the like. b) Some of the ambiguities and gaps are: the difficulty of writing, ambiguities in the application of some concepts and terms, ambiguities in the definition of religious science, ambiguities in the criteria of religious science and the like.
Keywords: Religion, Science, Religious Science, Theory, Criteria -
از جمله فیلسوفان و اندیشمندان معاصر جهان اسلام که دغدغه فراوانی نسبت به علم دینی داشته است و در اندیشه های علمی خویش بدان موضوع توجه ویژه نشان داده،آیت الله جوادی آملی است. ایشان قائل به معناداری و امکان تحقق علم دینی است و با اتخاذ رویکرد ایجابی و نیز تکیه بر مباحث مختلف سنت تفکر اسلامی، معتقد به این مساله است و هستی پذیری علم دینی را امکان پذیر می داند. از نظر ایشان اگر نتیجه تفسیر قول خدا، علم اسلامی است، تفسیر فعل خدا نیز علمی اسلامی به شمار می آید. نیز، ارتباط حقیقی علم و دین در گرو معلوم کردن جایگاه عقل در درون هندسه معرفت دینی می باشد. در این نظر، عقل، به همراه قرآن و سنت و همانند آن ها، تامین کننده معرفت دینی خواهد بود که هرگز در مواجهه با دین قرار نگرفته و از دایره و شمولیت معرفت دینی خارج نمی باشد. بدین جهت در این نگاه، علم کاملا دینی شده و علم غیردینی وجود نخواهد داشت. این مقاله با رویکرد اسنادی و به روش توصیفی- تحلیلی بر آن است که به تحلیل مفهوم علم دینی و شاخصه های آن از دیدگاه آیت الله جوادی آملی بپردازد و نقش و جایگاه آن را در اسلامی کردن علوم نمایان سازد.کلید واژگان: دین, علم, علم و دین, علم دینی, عقل, آیت الله جوادی آملیAyatollah Javadi Amoli is one of the contemporary philosophers and thinkers of the Islamic world who has been very concerned about religious science and has shown special attention to it in his scientific thoughts. He believes in the significance and possibility of the realization of religious science, and by adopting a positive approach and also relying on various topics of the tradition of Islamic thought, he believes in this issue and believes that the existence of religious science is possible.According to him, if the result of interpretation of God's word is Islamic science, then interpretation of God's action is also considered Islamic science. Also, the real relationship between science and religion depends on finding out the place of reason in the geometry of religious knowledge. In this opinion, the intellect, together with the Qur'an and the Sunnah and similar to them, will be the provider of religious knowledge that has never been confronted with religion and is not out of the circle and inclusion of religious knowledge. Therefore, in this view, science has become completely religious and non-religious science will not exist.Keywords: Religion, Science, Science, Religion, Religious Science, Intellect, Ayatollah Javadi Amoli
-
ایده علم دینی در نیم قرن گذشته در فضای علمی نه تنها جهان اسلام، که حتی در دیگر ادیان مطرح بوده است. اساتید و پژوهشگران بسیاری از ابعاد مختلف به بررسی این ایده پرداخته و در باب معناداری، امکان یا امتناع؛ ضرورت، مطلوبیت و چگونگی دست یابی به علم دینی بحث کرده اند. علیرضا شجاعی زند از اساتیدی است که در آثار مختلف، به خصوص در مقاله «نقد درون گفتمانی ایده علم دینی» به نقد ایده علم دینی به معنای عام و علوم انسانی اسلامی به معنای خاص پرداخته است. در این مقاله پس از طرح ادله ایشان در نقد ایده علم دینی، ملاحظاتی چند در ارتباط با آن مطرح می گردد و نشان داده می شود که هیچ یک از این ادله نمی تواند امکان یا مطلوبیت ایده علم دینی به معنای عام را نفی کند و نقد های شجاعی زند تنها به یک تقریر خاص از ایده علم دینی وارد است. واژگان کلیدی: علم دینی، نقد درون گفتمانی، نقد درونی، نقد بیرونی، نقد پیامدی، شجاعی زند.
کلید واژگان: علم دینی, نقد درون گفتمانی, نقد درونی, نقد بیرونی, نقد پیامدیIn the last half century, the idea of religious science has been discussed in the scientific community, not only in the Islamic world, but even in other religions. Researchers have investigated it from many different dimensions and discussed the possibility or refusal of this idea. Alireza Shojaei Zand is one of the researchers who has criticized this idea in various works, especially in the article »Intra-discourse Critiques of the Idea of Religious Science«. In this article, after presenting his arguments in criticizing the idea of religious science, some considerations related to it are raised. Finally, it is shown that none of these arguments can negate the possibility or desirability of the idea of religious science in a general sense, and their criticisms are only related to a specific view of the idea of religious science
Keywords: Religious Science, criticism within the discourse, internal criticism, external criticism, consequential criticism, Shojaei Zand -
تحقق تمدن نوین اسلامی بدون عنصر دانش نو و آن نیز بدون مطالعات علوم انسانی اسلامی شدنی نیست. یکی از خلاء های مطالعات علوم انسانی اسلامی امروز مطالعات روش شناسی بوده و الگوی حکمی اجتهادی به عنوان یکی از روش های علوم انسانی اسلامی محل بحث و نقد و بررسی علمی است. از سوی دیگر، «نقد علمی»، تحلیل و ارزیابی امتیازات و کاستی های یک اثر علمی است و بر این اساس در مقاله پیش رو به نقد علمی "الگوی حکمی- اجتهادی علوم اجتماعی اسلامی"، و ارزیابی نقاط امتیاز و کاستی های آن پرداخته می شود. مواردی مانند: اهتمام به نظریه پردازی، اهتمام به مساله علم دینی، ضرب در سنت فلسفی صدرایی و سنت اجتهادی، توجه به جنبه های روش شناختی، اهتمام به نظریه پردازی و به روزسازی الگو در ذیل نقاط قوت مطرح شده و همچنین نقاط ضعف به دو دسته نقاط ضعف ساختاری و محتوایی تقسیم می شوند مانند: فقدان تعریف جامع و مرزگذاری مفاهیم، عدم نظام مندی نسبت الگو با طبقه بندی علوم، پرش های ساختاری، نحوه تلقی از علوم اجتماعی، اغتشاش مفهومی، معیار نظریه معرفت شناختی، و مسائل روشی. در این پژوهش از روش تحلیلی - انتقادی بهره بردیم و در نهایت بر این نکته تاکید شده که همواره نقدهای متدیک (روش شناختی) برنقدهای محتوایی مقدم هستند چرا که از چگونگی شکل گیری ساختار علمی یک پژوهش سخن می گویند و تا چارچوبی روشمند تنظیم نشود، راهی به سوی سرزدن یک اندیشه، دیدگاه، یا نظریه علمی باز نخواهد شد.
کلید واژگان: علوم انسانی, روش شناسی, نقدپژوهی, الگوی حکمی- اجتهادی, علم دینی, تمدن نوین اسلامی"Scientific criticism" is the analysis and evaluation of the merits and shortcomings of a scientific work, and based on this, in the upcoming article, we will discuss the scientific criticism of the "judgmental model of Islamic social sciences" and the evaluation of its merits and shortcomings. Things like: attention to theorizing, attention to the issue of religious science, multiplication in the Sadra'i philosophical tradition and ijtihad tradition, attention to methodological aspects, attention to theorizing and updating the model are mentioned under the strengths and also the weaknesses to two The categories of structural and content weaknesses are divided such as: lack of comprehensive definition and demarcation of concepts, lack of systematization of model ratio with classification of sciences, structural jumps, the way social sciences are perceived, conceptual confusion, criteria of epistemological theory, and methodological issues. In this research, we used the analytical-critical method and finally it was emphasized that methodical (methodological) criticisms are always ahead of content criticisms because they talk about how the scientific structure of a research is formed and until a methodical framework is set, there is no way It will not be open to the entry of a scientific thought, point of view, or theory.
Keywords: humanities, methodology, Critical research, Ruling-Ijtihad Model, Religious Science -
نقش آفرینی نگرش الهی در فرایند نظریه پردازی، یکی از موضوعات مناقشه برانگیز است و البته قبول یا رد این نقش آفرینی، می تواند نتایج مهمی به همراه داشته باشد. از همین رو ضروری است تا این نقش آفرینی از زوایای مختلفی مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد. سوال اصلی این نوشتار این است که مبانی هستی شناختی نگرش الهی و نقش آنها در نظریه پردازی علمی چیست؟ در این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و بر پایه بررسی منابع کتابخانه ای به برخی از مهمترین مبانی مختلف هستی شناختی نگرش الهی اشاره و بیان شده است که نظریه پردازی در مراحل مختلف خود می تواند متاثر از نگرش الهی نظریه پرداز بوده و به تناسب از این نگرش اثر پذیرد. مبانی هستی شناختی در کنار دیگر مبانی اثرگذار نظیر مبانی ارزش شناختی، مبانی معرفت شناختی و... نگرشی را ایجاد می کنند که فضای کلی حاکم بر نظریه پردازی علمی را اعم از ایجاد دغدغه و مسئله برای نظریه پرداز تا حتی مقام داوری را متاثر می کند.
کلید واژگان: مبانی هستی شناختی, نگرش الهی, نظریه, نظریه پردازی علمی, علم دینیThe role of divine attitude in the theorizing process is one of the controversial issues, and of course accepting or rejecting this role can have important results. This is why this role-playing is investigated and researched from different angles. The main question is what are the ontological foundations of divine attitude and their role in scientific theorizing? In this research, with the analytical descriptive method and based on the review of library sources, some of the most important different ontological foundations of the divine attitude have been pointed out and stated that theorizing in its different stages can be influenced by the theoretician's divine attitude and be affected accordingly by this attitude. Ontological foundations, along with other foundations such as cognitive value foundations, epistemological foundations, etc., changes the spirit that dominates scientific theorizing, from the creation of subjectivity and theorizing to even the position of judgment.
Keywords: Ontological Foundations, Divine Attitude, Theory, Scientific Theorizing, Religious Science -
نظریه علم دینی جوادی آملی، که به زعم وی راه حلی برای مسئله تعارض علم و دین است، با انتقادات جدی مواجه شده است. این مسئله که چرا این نظریه تا این حد نقد شده، موضوع اساسی این نوشته است. به نظر می رسد این نظریه به پیش فرض ها، مفاهیم و رویکردهایی متکی است که با پیش فرض ها، مفاهیم و رویکردهای اندیشه ورزان مسئله تعارض علم و دین متفاوت است و همین تفاوت در پیش فرض، مفاهیم و رویکرد، منشا بروز سوء برداشت ها و مانعی در راه اقبال به این نظریه بوده است. در این مقاله با استناد به متون جوادی آملی به برخی از این پیش فرض ها، مفاهیم و رویکردها اشاره کرده ام. نگرش سنتی به ساختار علم، ارتباط یک طرفه علم و فلسفه، مفهوم فردی، یقینی و متفاوت از «علم» در کنار رویکرد و چشم انداز کلامی به مسئله علم و دین، نمونه هایی از این تفاوت ها است. اینها می توانند ریشه برخی از مخالفت ها با این نظریه را توضیح دهند و نشان می دهند که هر راه حلی برای مسئله علم و دین، باید به این تفاوت ها توجه کند.کلید واژگان: علم, علم دینی, اشتراک لفظ, فلسفه, ساختار علم, جوادی آملیJawadi Amoli's theory of religious science, which he believes is the solution to the problem of the conflict between science and religion, has been severely criticized. The question of why this theory has been criticized so much is at the heart of this article. This theory seems to be based on assumptions, concepts and approaches that are different from the assumptions, concepts and approaches of those who believe in the conflict between science and religion, and this difference is the source of misunderstandings and an obstacle to the acceptance of his theory. In this article, citing Jawadi Amoli's texts, I have mentioned some of these assumptions, concepts and approaches. Some of the differences are as follows: the traditional view of the structure of science, the one-way relationship between science and philosophy, a certain and different personal perception of "science" along with the theological approach and perspective to the issue of science and religion. They can explain the origins of some of the objections to this theory and show that any solution to the problem of science and religion must address these differences.Keywords: Science, Religious Science, Homonym, Philosophy, Structure Of Science, Jawadi Amoli
-
بنیادی ترین پرسشی که پیش از استخراج علوم انسانی (مانند علوم تربیتی و روان شناسی) از منابع اسلامی مطرح می شود، «امکان یا عدم امکان تولید علم دینی» است. مقاله حاضر با هدف بازخوانی نظریه «علم دینی» علامه مصباح یزدی به عنوان قایل به امکان و دکتر علی پایا به عنوان قایل به عدم امکان و مقایسه آراء ایشان با رویکرد تربیتی نگاشته شده است. روش این پژوهش توصیفی تحلیلی و با شیوه کتابخانه ای انجام شده است. منابع استفاده شده فلسفی و تربیتی هستند. این نوشتار در پنج محور مفهوم شناسی واژه «علم» و «دین»، تعریف «علم دینی»، بررسی امکان و عدم امکان علم دینی از نگاه آیت الله مصباح یزدی و دکتر پایا، تکنولوژی دینی، و در محور آخر به بررسی آراء پرداخته است. مطابق یافته ها و پس از مقایسه آراء، تولید علوم انسانی ازجمله علوم تربیتی بر پایه دین امکان پذیر است؛ زیرا ازیک سو گزاره های ارزشی مانند گزاره های واقع نما و مطابق با شانیت علم، کاشف حقیقت هستند و از سوی دیگر، دین منبعی برای آموزه های ارزشی و تربیتی است.
کلید واژگان: علوم انسانی, تولید علم, علم دینی, علامه مصباح یزدی, دکتر پایا, تکنولوژی دینی -
علوم انسانی نرم افزار هر تمدنی است. علوم انسانی موجود متناسب با بافت فرهنگی و ایدیولوژی جهان غرب است. با وجود نیاز منطقی تمدن نوین اسلامی به اسلامی سازی علوم انسانی، برخی همچنان در امکان علوم انسانی اسلامی تشکیک می کنند. بدین روی، لازم است چالش های نظری اسلامی سازی علوم انسانی شناسایی، تحلیل و ارزیابی گردد. پژوهش حاضر با محوریت دیدگاه های فیلسوف برجسته جهان اسلام، علامه مصباح یزدی درصدد است با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد انتقادی، چالش های دین شناختی «امکان علوم انسانی اسلامی» را بررسی کند. گرایش به «دین حداقلی» یا به تعبیر دیگر «سکولاریسم» و ادعای عدم کفایت داده های متون دینی برای تولید علم از مهم ترین چالش های دین شناختی امکان «علوم انسانی اسلامی» است. آیت الله مصباح یزدی با تبیین مبانی لازم برای اسلامی سازی علوم انسانی، از جمله مبانی دین شناختی، هم به این چالش های یادشده پاسخ گفته و هم با تاکید بر ضرورت علم دینی، راه را برای ارایه نمونه های عینی علوم انسانی اسلامی نشان داده است.
کلید واژگان: علم, علم دینی, علوم انسانی اسلامی, زبان دین, علامه مصباح یزدی -
بیژن عبدالکریمی یکی از اندیشمندان مسلمان ایرانی است که نقدهای بسیاری به ایده علم دینی وارد کرده است. این نقدها را به دودسته می توان تقسیم کرد: نقدهایی که بیشتر مبتنی بر فلسفه قاره ای است، که عبدالکریمی به لحاظ فکری بیشتر به این حوزه تعلق دارد و نقدهایی که بیشتر با فلسفه تحلیلی تناسب دارد. در این مقاله یکی از نقدهای مرتبط به دسته دوم، در ارتباط با معنای ایده علم دینی بررسی می شود. عبدالکریمی معتقد است: 1. تکثر آرا درباره مفهوم علم دینی نشان می دهد این ایده نه بر پایه نظام معرفتی واضح و روشن، بلکه بر اساس ظن و گمان پدید آمده است. 2. تحلیل دقیق معانی علم و دین نشان می دهد که ایده علم دینی مفهومی پارادوکسیکال و ناشی از خلط مراتب گوناگون آگاهی است. در این مقاله ابتدا نشان داده می شود که برخی از تعاریف علم دینی ارایه شده به وسیله عبدالکریمی اصولا ناظر به جریان علم دینی مورد بحث نیست. همچنین با اشاره به تعاریف سلبی علم دینی، برخی دیگر از تعاریف گردآور ی شده به وسیله عبدالکریمی از بحث خارج می شود. در ادامه با بررسی سیر تاریخی پیدایش و تحول مفهوم علم دینی در عصر حاضر وجوه مختلف معنایی ایده علم دینی برجسته می شود. در پایان نیز تحلیل مفهومی عبدالکریمی در ارتباط دو مفهوم علم و دین و ترکیب آن ها بررسی شده و ضعف استدلال وی در ارتباط با بی معنایی ایده علم دینی نشان داده می شود.
کلید واژگان: بیژن عبدالکریمی, تاریخ مفهوم, علم دینی, فلسفه تحلیلی, فلسفه قاره ای, معناداری علم دینیBijan Abdul Karimi is one of the Iranian Muslim thinkers who has many criticisms of the idea of religious science. These critiques are of two types: critiques based on continental philosophy, which Abdul Karimi is philosophically affiliated with, and critiques that are more in line with analytical philosophy. In this article, his criticism about the ambiguity of the meaning of the idea of religious science is proposed and evaluated. Abdul Karimi believes that: 1. The abundance of views about the concept of religious science shows that this idea was not based on a clear knowledge system (Episteme) but based on suspicion (Doxa); 2. The analysis of the meanings of science and religion shows that the idea of religious science is a paradoxical concept resulting from the mixing of different levels of consciousness. In this article, the brief history of religious science is shown and it is revealed that 1. Some of the definitions presented by Abdul Karimi are not related to the flow of religious science, and 2. the idea of religious science is not a paradox and does not mix levels of knowledge.
Keywords: Analytical philosophy, Bijan Abdul Karimi, Continental philosophy, Concept History, Eligious Science, Meaningfulness of religious science -
بسیاری از آیات قرآن به امور طبیعی اشاره می کنند. پرسشی که مطرح می شود این است که آیا قرآن از بیان این حجم از آیات، فقط درصدد بیان اهداف خاصی، مانند توجه به مبدا و معاد است؛ یا اهداف دیگری، همچون تولید علم دینی در امور طبیعی، سرپرستی دین در همه حوزه های بشری و... را نیز در نظر دارد؟ این مسیله را می توان در نسبت با دیدگاه ها در باب قلمرو دین مورد بررسی قرار داد. یکی از دیدگاه ها در باب قلمرو دین، دیدگاه حداکثری است؛ که در این پژوهش با تفکیک رویکردهای مختلف آن، با روش تحلیلی و مقایسه ای سعی شده است پاسخ مسیله مذکور داده شود. ازاین رو هر رویکرد 1) دینی دانستن همه ابزارها و منابع معرفتی بشر منتسب به آیت الله جوادی آملی، براساس برداشت رایج از بیانات ایشان؛ 2) شمول حداکثری متون دینی؛ 3) مدیریت و سرپرستی دین در تمام شیون انسان، متعلق به فرهنگستان علوم دینی؛ به طور جداگانه بیان و مورد ارزیابی قرار گرفته است. در تبیین رویکرد های پیش رو، روشن شد که هدف و حکمت آیات طبیعی در قرآن، علاوه بر معارف اصیل دین، ترغیب، تشویق و تولید دانش تجربی است. لکن در ارزیابی صورت گرفته این رویکردها در بیان حکمت های مزبور ناتمام هستند.
کلید واژگان: آیات طبیعی قرآن, قلمرو دین, دین, علم, علم دینی, طبیعیات -
هویت علمی اقتصاد اسلامی چالشی ترین مبحث در ادبیات اقتصاد اسلامی به شمار می رود. اندیشمندان مسلمان مواضع متفاوتی در این زمینه برگزیده اند. آیت الله مصباح یزدی علم اقتصاد را قابل تقسیم به دینی و غیردینی نمی داند و معناداری تفکیک مزبور را تنها در بخش توصیه ای اقتصاد می پذیرد. ایشان با استناد به خارج بودن تبیین حقایق تکوینی از وظیفه دین و تفضلاتی بودن نصوص علمی موجود در آیات و روایات، مطالعه و تبیین سازوکارهای علمی حاکم بر بازار را خارج از وظیفه دین برشمرده است. این تحقیق با روش استنادی و تحلیلی به تبیین و بررسی هویت علمی اقتصاد اسلامی در اندیشه آیت الله مصباح یزدی می پردازد. بنا به فرضیه مقاله، اقتصاد اسلامی علاوه بر هویت مکتبی، از هویت علمی نیز برخوردار است؛ زیرا اقتصاد جزء علوم انسانی رفتاری است و رفتارها براساس مبانی و اصول ارزشی شکل می گیرند. ازاین رو، گزاره هایی که به توصیف، تبیین و پیش بینی رفتارهای اقتصادی منبعث از اصول و مبانی اسلام می پردازند، ماهیت علمی و اسلامی دارند. البته پاره ای دیگر از گزاره ها در علم اقتصاد وجود دارند که قابلیت تقسیم به اسلامی و غیراسلامی ندارند. گزاره های مفهومی و گزاره هایی که نتیجه قهری رفتارهای عوامل اقتصادی به شمار می روند، در این گروه قرار می گیرند.
کلید واژگان: آیت الله مصباح یزدی, علم دینی, علم اقتصاد اسلامی, گزاره های توصیفی, گزاره های رفتاری, اصول و مبانی مکتبی -
مقدمه
در این نوشتار برآنیم تا تربیت را از دیدگاه اسلام و اندیشمندان مسلمان و قرآن کریم بررسی کنیم. اگر بخواهیم تعریفی برای تربیت دینی داشته باشیم، خیلی کوتاه، گویا و قابل فهم این طور می گوییم: آن شکوفاسازی فطرت های الهی است. وقتی فطرت های پاک الهی که در وجود فرزندان ما نهاده شده است را می آوریم به منصه رفتار او، کلام او، خلق و خو و منش و اخلاق او می رسانیم، این تربیت دینی می شود قطعا اگر ما بخواهیم یک نسل جامعی را تربیت کنیم، هم باید استعدادهای عمومی او را شکوفا بکنیم. یعنی او را تربیت بکنیم و اگر بخواهیم آن تکامل بخشی و هدف خلقت را دنبال بکنیم، باید تربیت دینی یعنی فطرت های او را هم شکوفا بکنیم که رفتار و کردار او براساس آن فطرت ها شکل بگیرد و عمل بکند و خیلی از پاکی ها و نورانیت های انسان ها براساس همان فطرت های الهی است و این ها حتما باید تربیت شود. می خواهیم بدانیم تربیت دینی و اسلامی چیست؟ در روش صحیح تربیت چه فرآیندی باید طی شود؟
روش پژوهش:
روش مورد استفاده، توصیفی – تحلیلی با رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوا میباشد . جامعه پژوهش منابع و مقالات معتبر دینی و مبانی نظری که ایده اندیشمندان مرتبط با متغیرهای پژوهش بوده به روش هدفمند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته و همزمان با فرایند فیش برداری اطلاعات جمع آوری شده و تحلیل داده ها به صورت مستمر و پی درپی انجام گرفت.
یافته هایافته های این پژوهش شامل توصیف و تبیین الگوها و رویکردهای تربیت دینی و اخلاقی که در مبانی نظری و منابع معتبر دینی و مقالات مرتبط مطرح گردیده است و تاثیر آن در تربیت دینی فرزندان و در نهایت کمک به تحقق اهداف مورد بررسی و بازبینی قرار گرفت. در این پژوهش مراد از علم تربیت دینی؛ علم تجربی یا انسانی است از که جهت گیری الهی برخوردار باشد ودر راستای اهداف و انگیزه دینی قرار گیرد.
نتیجه گیرینتایج تحقیق نشان داد که نگاه به مقوله الگوها و رویکردهای تربیت دینی و اخلاقی جامع نگر بوده و به خوبی می توان به آن استناد نمود و در راستای تحقق اهداف تربیت دینی می توانند نقش بسیار مهمی ایفا نمایند. مقاله ی حاضر با مقایسه ی مفاهیم بنیادین دین، تربیت و تاثیرات متقابل این دو بر یکدیگر از دیدگاه اندیشمندان مسلمان، به مقایسه ی مدل تربیت دینی در ساحت فکری آنان پرداخته و با اشاره به نقاط همسو و در عین حال، جهات افتراق دیدگاه آنها و بیان وجوه مختلفی همچون حرکت و شدن، عشق ورزی، اخلاق، آزادی، دستیابی به سعادت و... در نهایت برتری نگرش را آشکار خواهد نمود.
کلید واژگان: علم دینی, تربیت, اخلاق, اندیشمندان مسلمان -
این مقاله حاوی گفتگویی علمی و انتقادی با دکتر محمدرضا طالبان درخصوص نقد ایشان بر کتاب اینجانب با عنوان نظریه عرفیشدن با رویکرد اجتهادی تجربی است. ایشان در ضمن مقاله «اخذ نظریه از جامعهشناسی و تطبیق نابه جای آن با متون دینی: نقدی بر کتاب نظریه عرفیشدن با رویکرد اجتهادی تجربی» دو نقد اصلی را بر کوشش نظریهپردازانه این کتاب وارد دانسته است: نخست، اخذ و تطبیق نابه جای مباحث دروندینی با مباحث جامعهشناسی عرفیشدن و دوم، خلط مدل تبیینی با نظریه. در این مقاله پس از اشاره به کلیات و رئوس اصلی نظریه ارائهشده در این کتاب، با روش تحلیل منطقی کوشش شده است به این دو نقد به طور مستدل پاسخ داده شود. بدینمنظور با توضیح کافی نشان داده شد که هیچیک از دو ادعای یادشده یعنی اخذ و تطبیق نابه جا و خلط مدل تبیینی با نظریه در مورد پژوهش یادشده مصداق ندارد.
کلید واژگان: عرفی شدن, علم دینی, مدل اجتهادی تجربی, نظریه, تبیینThis article contains a scientific and critical discussion with Dr. Mohammad Reza Taliban regarding his criticism of my book entitled the theory of secularization with an empirical ijtihadi approach. In his article "Deriving Theory from Sociology and Improperly Adapting It to Religious Texts: A Criticism on the Theory of Secularization with an Empirical Ijtihadi Approach", he made two main criticisms on the theorizing effort of this book: firstly, mistaking and adapting intra-religious topics with sociological topics related to secularization, and secondly, confusing the explanatory model with the theory. In the following article, after referring to the main principles of the theory presented in this book, I have attempted to answer these two criticisms with a logical analysis method. For this purpose, it was shown with a sufficient explanation that none of the two aforementioned claims has case in my work.
Keywords: Secularization, religious science, empirical-ijtihadi model, theory, Explanation -
فرهنگستان علوم اسلامی قم بهدنبال ارائه الگویی برای علم دینی است که از هر سه منشا معرفتی وحی (نقل)، عقل و تجربه به محوریت وحی استفاده کند. طبق این دیدگاه، هر نظریه علمی، مدلی ساده شده از واقعیتی پیچیده بوده و دارای سه سطح توسعه، کلان و خرد است.«سطح توسعه» نظریه علمی، وضعیت مطلوب و آرمانی پدیده را بیان میکند. در نظریه علم دینی، این وضعیت مطلوب، از آموزههای اسلام بهمثابه یک کل −نه تکتک معارف وحیانی− اخذ میشود. «سطح کلان» نظریه علمی، با تولید وصف تکاملی شروع میشود. برای بهدستآوردن اوصاف تکاملی نیازمند اطلاعات سطح توسعه (بهعنوان مفاهیم دینی حاکم بر تحقیق) و اطلاعات تجربی (براساس مطالعات کتابخانهای و تاریخی) هستیم؛ زیرا بستر گمانهزنی پژوهشگر را برای تولید اوصاف فراهم میکند. با اعتبارسنجی تجربی، دینی و نظری گمانهها (و تایید یا اصلاح آنها)، مدل وصفی پدیده بهدست میآید. این اوصاف نظاممند وظیفه توصیف پدیده بهعنوان یک کل متغیر را برعهده دارند. سرانجام، در سطح خرد با توجه به سطوح توسعه و کلان نظریه علمی و با کمک اطلاعات میدانی، درضمن تحفظ بر خطوط قرمز شارع، معادله تصرف و تغییر موضوع بهگونهای ارائه میشود که بر نظریات رقیب تمدنی تفوق یابد.کلید واژگان: روش تحقیق تکاملی, جریان معارف وحیانی, فرایند تحقیق, علم دینی, علوم انسانی اسلامیQom Academy of Islamic Sciences seeks to provide a model for religious science that uses all three epistemic sources of revelation (quotation), reason and experience centered on revelation. According to this view, every scientific theory is a simplified model of a complex reality and has three levels of development, macro and micro.The "level of development" of the scientific theory expresses the desired and ideal state of the phenomenon. In the theory of religious science, this desirable situation is obtained from the teachings of Islam as a whole - not from individual revelations. The "macro level" of scientific theory begins with the generation of an evolutionary description. In order to obtain evolutionary attributes, we need information on the level of development (as religious concepts governing the research) and experimental information (based on library and historical studies), because it provides the basis for the researcher's speculation to produce attributes. With experimental, religious and theoretical validation of hypotheses (and their confirmation or modification), the descriptive model of the phenomenon is obtained. These systematic attributes are responsible for describing the phenomenon as a variable whole.Keywords: Evolutionary research method, flow of revealed knowledge, research process, religious science, Islamic humanities
-
شخصی با نام مستعار «سها» با استناد به برخی آیات و روایات، علم ارزشمند از دیدگاه قرآن را منحصر در علم دینی دانسته است و آیاتی که درباره تفکر و تعقل صحبت شده است، مراد از آن را مساوی با ایمان و عدم تفکر و تعقل را نیز برابر با کفر دانسته است و عدم پرداختن به علوم تجربی را دلیل بر غیروحیانی بودن قرآن نتیجه گرفته است. این پژوهش درصدد است با روش تحلیلی توصیفی و با بهره گیری از مبانی تفسیری به شبهات مطرح شده پاسخ دهد. دیدگاه ایشان از دو جهت قابل بررسی است: اشکالات مبنایی: مثل بی توجهی به آیات و روایات دیگر، بی توجهی به سیاق آیات و برداشت ناقص از علوم دینی و اشکالات محتوایی. بیشتر آیاتی که مورد استناد قرار می دهد: اولا مراد از آن ها صرفا علوم دینی نیست؛ بلکه علم و دانایی مطلق مراد است و ثانیا باتوجه به سیاق، آیاتی که به علم و ایمان و یا اطاعت از خداوند توامان اشاره دارد، مراد از آن ها معنای انحصاری علم در دین نیست؛ بلکه علم به همراه معنویت و ایمان و اخلاق مورد تاکید قرآن است. چون علم همانند عقل ابزار است اگر با ایمان و معنویت همراه شود، در خدمت ارزش ها قرار خواهد گرفت. در غیر این صورت علم، موجب سلطه و قدرت، زورگویی و نابودی حرث و نسل خواهد بود. قرآن کریم در آیات فراوانی به علوم تجربی پرداخته است که می توان در برخی موارد اعجاز علمی قرآن کریم را اثبات کرد که دلیل بر وحیانی و حقانیت این کتاب آسمانی است.کلید واژگان: علم ارزشمند, علم دینی, علوم طبیعی و تجربی, نقد قرآن, سهاA person using the pseudonym 'Soha' has argued, based on certain verses and narrations, that valuable knowledge from the Quranic perspective is limited to religious knowledge. They equate the references to contemplation and reasoning in the Quran with faith and regard the absence of engagement with empirical sciences as evidence of the Quran's lack of spirituality. This research aims to address these doubts using an analytical-descriptive approach and drawing upon interpretive foundations. Soha's viewpoint is examinable from two aspects: foundational issues, including disregard for other verses and narrations, neglect of verse contexts, incomplete understanding of religious sciences, and content-related issues. Most of the verses they rely on can be categorized as follows: Firstly, their meanings encompass more than just religious sciences, they refer to absolute knowledge and wisdom. Secondly, in context, verses that simultaneously mention knowledge, faith, and obedience to God do not exclusively signify knowledge within religion, rather, they emphasize knowledge alongside spirituality, faith, and ethics. Because knowledge, akin to reason, is a tool that, when coupled with faith and spirituality, serves values. Otherwise, knowledge can lead to dominance, power, aggression, and the destruction of heritage and generations. The Quran has touched upon empirical sciences in numerous verses, and in some cases, the scientific miracles of the Quran can be demonstrated, which serves as evidence of its divine and authentic nature.Keywords: Valuable Knowledge, religious knowledge, Natural, Empirical Sciences, Critique of Quran, Soha
-
هدفدر قرآن کریم گزاره های هدایتگری وجود دارد که می توان از آن ها گزاره های مشاوره ای را استنباط نمود. تحقق این امر، نیازمند مبانی جامع و مانعی است تا این استنباط ها از استواری لازم برخوردار و مانع تحریف آن ها گردد. در همین راستا و با نگاه به الگوی حکمی- اجتهادی تلاش شده است تا مبانی قرآن-شناختی برای حکمی سازی علم مشاوره در دو حوزه ی امکان و جواز استنباط گزاره های مشاوره ای از آیات کریمه تبیین شود.روشاین پژوهش به شیوه ی کتابخانه محور از نوع کاربردی، میان رشته ای و مسیله محور است . طریق اندیشه ورزی بر روی داده های کتابخانه ای، تبیینی و استنتاجی می باشد.یافته هامبانی قرآنی در حیطه ی امکان حکمی سازی علم مشاوره، جامعیت قرآن و گستره ی آن در هدایتگری بشر، فطری بودن آموزه های قرآنی، حکیم بودن کلام قرآن، مناسبت ویژگی های زبان قرآن با اصول مشاوره و وجود موضوعات مبنایی آموزه های مشاوره ای در قرآن کریم است. در حوزه ی جواز استنباط گزاره های مشاوره-ای از گزاره های هدایتگر قرآنی، آیات دال بر تدبر در قرآن کریم می باشد.نتیجه گیریبا توجه به مبانی یافت شده در حوزه ی امکان و جواز استنباط گزاره های مشاوره ای از گزاره های هدایتگر قرآن، آیات کریمه بستری مناسب برای ایجاد نظام مشاوره ای را فراهم می کند.کلید واژگان: مشاوره, حکمی سازی, علم دینی, مشاوره ی قرآنیIrainian Journal of The Knowledge Studies in The Islamic University, Volume:27 Issue: 95, 2023, PP 217 -232There are guiding propositions in the Holy Qur'an from which advisory propositions can be deduced. Achieving this requires comprehensive foundations and obstacles to make these inferences sound and prevent them from being distorted. In this regard, and looking at the jurisprudential-ijtihad model, an attempt has been made to explain the Qur'anic-cognitive foundations for the legalization of the science of counseling in the two areas of possibility and permissibility of deriving counseling propositions from Crimean verses. This research deals with these two important issues with a descriptive and analytical approach. Quranic principles in the field of possibility of legalizing the science of counseling, the comprehensiveness of the Qur'an and its scope in human guidance, the instinct of Qur'anic teachings, the wisdom of the Qur'anic words, the appropriateness of the characteristics of the Qur'anic language with the principles of counseling and the existence of fundamental issues of counseling teachings in the Holy Qur'an. In the field of permission to deduce advisory propositions from Qur'anic guiding propositions, the verses indicate contemplation in the Holy Qur'an.Keywords: Counseling, Wisdom making, religious science, Quranic counseling
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.