جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « حجاب » در نشریات گروه « علوم قرآن و حدیث »

از آنجا که تحولات فرهنگی جامعه برخوردهای گوناگون با مسئله حجاب را در جامعه رقم می زند و امروزه به دلیل گسترش رسانه های جمعی اعم از ماهواره و اینترنت و فراگیرشدن شبکه های اجتماعی، طرح آرای مختلف به آسانی صورت می گیرد و بسیار از شبهه ها و اشکال ها همچنان بی پاسخ می مانند. افزون بر توجه به سابقه حجاب در ادیان مختلف و ضرورت آن در دین مبین اسلام که به اشکال مختلف بیان و در جامعه ارائه می شود و کسانی مثل شهید مرتضی مطهری در کتاب مسئله حجاب به این امر مهم می پردازند که تاکید بر حجاب ویژه دین اسلام نیست و اشکال های مخالفان حجاب را به تفصیل پاسخ می دهند، گذشت زمان عمق بخشیدن به این قبیل مباحث و آگاهی بخشی به افراد و خانواده ها را ضروری تر می کند؛ به ویژه از این حیث که عوامل موثر بر بدحجابی در حال تغییر است و از عوامل مختلف فرهنگی، خانوادگی، سیاسی، روانی و شخصیتی، اجتماعی، تاریخی و اقتصادی نباید غافل بود.[1]
این نوشتار مهم ترین راهکارهای فرهنگی ترویج حجاب را بر اساس نظر برخی کارشناسان به اختصار بیان می کند.
 
[1]. در سال 1384 پژوهشکده فقه و حقوق مسئله حجاب را در دو شاخه «فقهی حقوقی» و «فرهنگی اجتماعی» با عنوان «حجاب، مسئولیت‏ها و اختیارات دولت اسلامی» در دستور کار همایش ملی قرار داد که درنهایت در دهم خرداد سال 1386 مراسم ویژه همایش برگزار شد و حاصل آن در سال 1387 در مجموعه ای سه جلدی در حجم حدود 1800 صفحه در قالب مقالات، سخنرانی ها و مصاحبه ها به کوشش ابراهیم شفیعی سروستانی به جامعه علمی عرضه گردید. با گذشت زمان و تبدیل شدن حجاب به مسئله روز از یک سو، حجیم و گاه تکراری بودن مباحث مطرح شده در مجموعه یادشده از سوی دیگر و کاربردی بودن بسیاری از راهکارهای ارائه شده، باعث شد آثار علمی همایش یادشده با تحلیل ها و دسته بندی جدید در قالب کتابی با حجم اندک با عنوان حجاب؛ عوامل، مسئولیت ها و راهکارها به قلم نویسنده به نگارش درآید و آنچه در ادامه می آید، بخش کوتاهی از نوشته حاضر است.

حجاب از ضرورت های دین اسلام است که افزون بر جنبه شناختی و اعتقادی، در ایران اسلامی، شکل قانونی نیز یافته است و رعایت آن برای بانوان الزام آور است. این نوشتار درصدد است ضمن بررسی ماهیت و دلایل حجاب اسلامی در آیات و روایات و با الهام از مبانی فکری امام خمینی (ره)، موضوع اختیاری و اجباری بودن آن را بررسی کند و ابعاد آن را متذکر شود.موضوع حجاب و حدود پوشش بانوان از دیرباز محور مباحث گروه های مختلف اجتماعی در جامعه اسلامی بوده است و با پیروزی انقلاب اسلامی بیش از پیش توجه اندیشمندان و صاحب نظران حوزه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، دینی، سیاسی و حقوقی را به خود جلب کرده است. افزون بر مباحث مختلفی چون تعریف مشخص حجاب و مصادیق آن، حدود پوشش، شیوه برخورد با بی حجابی و نظایر آن، بحث اختیاری یا اجباری بودن حجاب، موضوعی کاربردی است که حجم گسترده ای از مباحث کارشناسان را به خود اختصاص داده است. آیا حجاب مانند دیگر احکام و فروعات دینی، تکلیفی فردی است که شخص ملزم به رعایت آن است و در صورت تخلف، دچار معصیت می شود و در پیشگاه خداوند مسئول است؟ یا افزون بر جنبه فردی، دارای ابعاد اجتماعی است و آثار و پیامدهای آن مورد ابتلای دیگر اعضای جامعه است و به این دلیل فرد باید در برابر قوانین اجتماعی و عرفی نیز پاسخ گو باشد؟ مباحثی از این قبیل، ضرورت پرداختن به این موضوع را ایجاب کرده است و شناخت ابعاد آن از دیدگاه صاحب نظران امری بایسته است.شناخت دیدگاه امام خمینی (ره) در جایگاه معمار انقلاب اسلامی درباره حجاب، محور این نوشتار است.

پوشیدگی باورمند یا حجاب، در کشورهای اروپایی، در قالب نماد نمایان اسامی، پس از واقعه یازدهم سپتامبر، به مسئله مهمی تبدیل شده است. در این میان، تجربه زیسته و تحلیل نومسلمانان پس از انتخاب آ گاهانه حجاب، تعریف جدیدی را برمی تابد. در این نوشتار، با استفاده از مقاله Being a Muslim Woman in Academia and Journalism« (زن مسلمان بودن در مرکزهای آموزشی و مطبوعاتی) »، نگاشته دکتر کلودیا عزیزه سیز (نویسنده و کنشگر نومسلمان آلمانی)، به تجربه زیسته وی در رابطه با حجاب پرداخته می شود. بر اساس دستاورد تحقیق، تجربه زیسته وی - که یک زن محجبه است - نشانگر توجه برخی از شهروندان اروپایی به شان و جایگاه معنوی زنان محجبه است. تعبیر «حجاب، علامت شفاف قاب لمشاهده از زیست پرهیزکارانه زنان »، برساخته این بانوی آلمانی است. وی تجربه تازم پوشیدگی و زندگی دی نمدارانه و احساس بانوی الهی Women of God بودن را با آیه (... ذلک ادنی ان یعرفن فلا یوذین...) (احزاب، 59) منطبق دانسته و معتقد است که خدا با حکم حجاب می خواهد که زنان باورمند از دیگر زنان بازشناخته شوند.

پوشاندن بدن و پرهیز از برهنگی، یکی از گرایش های فطری است که پروردگار آن را در وجود انسان قرار داده است؛ به گونه ای که آدمی به ذاته میل به برهنگی ندارد. اولین نشانه های شروع بی حجابی در ایران، هم زمان با آشنایی با فرهنگ غرب و شروع غرب زدگی در دوره قاجار رخ داد و بعد از آن رضاخان، طرح بی حجابی را در جایگاه راهکار غربی سازی ایران به اجرا گذاشت. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، پایبندی به حجاب یکی از اصول اسلامی در ایران قرار داده شد. برخی با طرح شبهه هایی ناظر به حکومت مانند نقض حریم خصوصی، فردی بودن و اجباری نبودن حجاب، در امتداد برنامه فرهنگی غرب حرکت می کنند. تلاش برای کاستن جایگاه مسیله حجاب به یک امر شخصی که بیرون از قلمروی احکام دین است، با هدف رواج بی حیایی و نفی نقش سازنده زن مسلمان در جامعه رخ می دهد. آنان با طرح این ادعا که گزارش تاریخی از برخورد با پدیده بدحجابی در حکومت نبوی و علوی در دست نیست، مدعی اند حکومت نمی تواند قوانینی را در برابر بی حجابی اعمال نماید. این نوشتار در پی آن است تا با نگاهی تاریخی به روش های مواجهه دولت نبوی و علوی با بی حجابی بپردازد و به طور کاربردی شیوه های دولت های پیامبر (ع) و حضرت علی (ع) در این باره را بررسی کند.

احمد قابل یکی از نواندیشان دینی معاصر در ایران است که با توجه به مبنای آرا و اندیشه هایش می توان او را یکی از طرفداران گرایش نواعتزالی دانست. او در استنباط احکام فقهی کارکرد ویژه ای برای عقل مستقل قائل است و با تکیه بر عقل گرایی و مبانی خاص خود، در مسائل فقهی گوناگون آرای خاصی را درخصوص مسائل بانوان مسلمان ارائه داده است. از جمله؛ امکان تغییر نسبت ارث زن و مرد درصورت تغییر عمومی کلیه مناسبات اقتصادی خانواده و عدم وجوب پوشش سر و گردن زنان. در پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی مبانی فقهی احمد قابل استخراج و برخی آرای او درمورد مسائل بانوان بررسی و نقد شده است. این نتیجه حاصل شد که برخی آرای احمد قابل درخصوص مسائل زنان که تحت تاثیر پیش فرض ها و مبانی نواعتزالی اوست، قابل نقد و بازبینی است و از سوی دیگر برخی آرای او هم چون رای بر عدم برتری مردان بر مبنای قوامیت آنان، موافق با قرآن و سیره حضرت رسول (ص) است و تایید می شود.

یکی از شبهات پر تکرار شبکه های مجازی عدم حجاب اجباری در عصر نبوی و پیامد آن عدم جواز حجاب اجباری در عصر کنونی است. اهمیت نداشتن حجاب، و بسنده بودن حجاب حداقلی به دلیل تاخیر در نزول آیات حجاب، و تاخر نزول حجاب حداکثری (جلباب) بر حجاب حداقلی (خمار) از دیدگاه برخی بر پایه غالب روایات ترتیب نزول، و نیز رفع حکم حجاب با رفع حکمت آن، چالش ها و شبهات دیگر حجاب می باشد که فراروی تحقیق درباره آیات حجاب و چگونگی تحقق و رواج آن در عصر نزول با وجود بقای فرهنگ جاهلی است؛ از این رو تحقیق پیش رو، با تکیه بر قرائن آیات و مبتنی بر پژوهش روش مند در آیات حجاب و شرایط معاصر نزول قرآن و با تمرکز بر چهار محور چرایی تاخیر حکم حجاب، حکمت دو مرحله ای بودن نزول آن، بسترسازی هوشمندانه بین دو مرحله نزول، و استفاده حداکثری از فضای حاکم بر جامعه عصر نبوی، می کوشد به دفع شبهات یادشده فائق آید و مهم ترین نتیجه تحقیق پیش رو اثبات وجود ظرفیت حجاب اجباری در آیات قرآن و نقش نظام اسلامی در آن خواهد بود.

مسیله کانونی این مقاله ، توصیف و تحلیل تمایزات دو مقوله حجاب فقهی و عفاف اخلاقی است. این دو در پیشینه پژوهشی تمایز روشنی ندارند و به تبع ، در قوانین اجتماعی یکسان انگاری شده اند. این مقاله با روش توصیفی۔ تحلیلی و انتقادی و با مراجعه به منابع کتابخانه ای ، از هفت تمایز عمده میان این دو مفهوم سخن خواهد گفت. «حجاب» به معنای پوشش بدن بانوان ، تکلیفی بیرونی و وظیفه ای فقهی است ، اما «عفاف» به معنای خویشتن داری در مسایل جنسی ، امری درونی و فضیلتی اخلاقی است. همه زنان و مردان موظف به انجام رفتارهای عفیفانه اند ، اما همه زنان مکلف به رعایت حجاب نیستند. شاخص «حجاب» ، امری کمی و قابل اندازه گیری است ، اما شاخص «عفاف» امری کیفی و وابسته به فرهنگ است. «عفاف» وظیفه ای عقل پذیر با توجیه پیشینی است ، اما «حجاب» به خودی خود ، تکلیفی عقل گریز با توجیه پسینی است. «عفاف» ، مصالح و مفاسدی برای جامعه دارد و در نتیجه ، تکلیفی اجتماعی است ، اما «حجاب» به خودی خود و صرف  نظر از موارد انطباق با «عفاف» مصالح اجتماعی ندارد و از باب مراعات دستورات تعبدی برای فرد مفید است.

در فقه فریقین یک وفاق نسبی وجود دارد که کنیزان از حکم وجوب پوشش سر و صورت، مستثنا شده اند. در قرآن کریم به مستثنا شدن کنیزان تصریح نشده است. پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مرجعیت علمی اهل بیت علیهم السلام به عنوان معلمان و مفسران قرآن، نادیده انگاشته شد. از طرف دیگر، صحابه نیز دانش و تسلط کافی برای گره گشایی از معانی قرآن کریم نداشتند. این عوامل موجب شد جامعه پس از پیامبر صلی الله علیه و آله تعداد قابل توجهی از آیات قرآن کریم را با سوء برداشت یا اجتهادات مصلحت محور نقض کند. نقض آیات قرآن کریم توسط جامعه پس از پیامبر صلی الله علیه و آله این احتمال را به وجود می آورد که «مستثنا شدن کنیزان از حکم قرآنی حجاب شرعی» نیز سنت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نباشد؛ بلکه از قبیل همین موارد باشد. این مقاله برای بررسی همین احتمال تدوین شده است. هرچند مسئله پوشش کنیزان، امروزه مسئله مورد ابتلایی نیست؛ اما درک مسائلی مانند مقاصد شارع، علل تشریع احکام، نظام جنسیتی مورد نظر اسلام به تحلیلی که از پوشش آنان داریم وابستگی دارد.

برای اینکه بشر پله های ترقی را سیر کند، به الگو نیاز دارد؛ چنانکه خدای متعال در آیه 21 سوره احزاب رسول الله(ص) را به عنوان الگو معرفی کرده است: «لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه». در برخی از موارد الگوها به زنان اختصاص دارد مانند اندازه حجاب بانوان. حضرت زهرا(س) یکی از الگوهایی است که بنا بر روایتی از امام زمان(عج)، حتی بر معصومین(ع) نیز حجت است.[1] بنابراین آن حضرت الگویی شایسته و کامل برای بانوان در عمل به وظایف اختصاصی است که از سوی خدا معرفی شده  است و در تمامی جهات زندگی و به ویژه رعایت حجاب و عفاف الگوی بانوان است. حجاب به عنوان امری فطری، مورد توجه ادیان و ملل پیش از اسلام بوده است. در ایران باستان، روم باستان، یهودیت و مسیحیت پیش از اسلام و نیز در جاهلیت عرب حجاب وجود داشته است. در جاهلیت عرب، زنان پوشش کافی داشتند؛ چنانکه علت جنگ فجار ثانی که در جاهلیت اتفاق افتاده است، مسیله حجاب است. ماجرا از این قرار بود ک دو جوان از بانویی از قبیله دیگر می خواهند تا روبند خود را کنار بزند، اما با ممانعت وی مواجه می شوند که این امر به جنگ میان دو قبیله منجر شد.[2] حتی برخی زنان عرب از جمله هند بنت صعصعه، به خود افتخار می کردند که مقنعه خود را جز در مقابل چهار نفر از بستگان محرم خود باز نکرده اند.[3]
 
[1]. محمد بن حسن طوسی، الغیبه، ص 286.
[2]. محمد بن حبیب البغدادی، المنمق فی اخبار قریش، ص 163.
[3]. عبدالملک بن محمد ثعالبی، ثمار القلوب فی المضاف و المنسوب، ص 219.

فصلنامه پاسخ با توجه به رسالت مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه بر آن است تا یک بخش از نشریه را به درج تعدادی از پرسش ها و شبهات مطرح در موضوعات مختلف که در گروه های علمی این مرکز بررسی و پاسخ داده شده اختصاص دهد. در این بخش به اختصار حاصل برخی از این پژوهش ها برای استفاده پژوهشگران محترم و مخاطبان عزیز نشریه پاسخ ارایه می گردد.

پوشش زنان، مظهری از اسلامیت و تمدن جوامع اسلامی است. بررسی ها و داده های تاریخی و کتب دینی نشان می دهد اسلام و سایر ادیان آسمانی با صراحت به دو فریضه الهی، یعنی حجاب و عفاف پرداخته و انسان ها را بدان فراخوانده اند. در آیات و روایات معصومان0ع) نیز بر رعایت حجاب بانوان و بایستگی حفظ عفت اجتماعی پافشاری شده است. افزون بر آن، گزارش‍های تاریخی نیز از حساسیت و عملکرد پیامبر اسلام(ص) و حضرت علی(ع) برای اقامه عملی حجاب و ایجاد فضای عفت در جامعه حکایت دارد. امروزه مسیله «حجاب»، از موضوعات مطرح و چالش زاست که بایسته است بدان پرداخته شود. نوشتار پیش رو که در قالب پرسش وپاسخ سامان یافته است، به این امر مهم می پردازد.

در میان معارف اسلامی، دعای جوشن کبیر نقش بسیار مهمی در امر خداشناسی دارد؛ تا آنجا که می توان آن را جامع ترین نسخه متنی که معرف ویژگی ها و اوصاف خداوند متعال است، شمرد. در فراز 22 این دعای شریف می خوانیم: «یا من اظهر الجمیل یا من ستر القبیح یا من لم یواخذ بالجریره یا من لم یهتک الستر یا عظیم العفو یا حسن التجاوز یا واسع المغفره یا باسط الیدین بالرحمه یا صاحب کل نجوی یا منتهی کل شکوی؛[1] ای آن که زیبایی را آشکار نمودی، ای آن که زشتی را پوشاندی، ای آن که بر گناه سرزنش نکردی، ای آن که پرده دری ننمودی، ای که گذشتت بزرگ، ای که نیکو درگذری، ای آمرزشت فراگیر، ای دستت به مهر گشوده، ای شنوای هر راز، ای سرانجام هر شکایت».[1]. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 91، ص 397 382.

در دنیای امروز، حجاب، سمبل اسلام و زیرمجموعه عفت و یک فرهنگ ارزشمند الهی و نیاز فطری هر بشر است. لزوم پوشیدگی زنان در برابر بیگانگان از ضروریات دین است. زنان به دلیل حیای فطری، پیوسته پوشیدگی بیشتری داشتند. خداوند پرتوی از جلال و جمال خود را به انسان بخشیده، مرد را جلوه جلال و زن را در چهره جمال خویش و هردو را کامل کننده وجود هم قرار داده است. حجاب برای حفظ امنیت و آرامش زندگی خانوادگی و اجتماعی است. پژوهش پیش رو بااستفاده از منابع اخلاقی و تربیتی و با روش توصیفی ابتدا به مفهوم شناسی، اهمیت و ضرورت حجاب و عفاف و انواع آن، علل بی حجابی و راه های ترویج حجاب می پردازد. راهکارهای به دست آمده برای ترویج حجاب عبارتند از: فرهنگ سازی در رسانه، تولید پوشاک مناسب و آموزش در خانواده ها که با رعایت و به کارگیری این روش ها جامعه و افراد به سلامت و آرامش می رسند.

در برخی کتب حدیثی و تاریخی اهل سنت روایت ها و گزارش هایی وجود دارد که برابر با آنها، پیامبر اکرم$ پیش از بعثت، جامه از تن درآورده و مکشوف العوره شده و براساس یک ندای غیبی از این کار باز داشته شده است. دو دسته از این گزارش ها مربوط به کودکی پیامبر$ و یک دسته مربوط به نوجوانی پیامبر و یک دسته نیز مربوط به جوانی اوست که از جهت سند و متن قابل نقد و بررسی هستند. با وجود اهمیت این موضوع تاکنون هیچ گونه پژوهش مستقلی در این زمینه، سامان نیافته است. در نقد سندی، مشخص گردید که اسناد روایات ناپوشیدگی پیامبر$ پیش از بعثت مرسل و ضعیف هستند و در نقد متنی نیز، روایات مورد بحث با آیات قرآن، سنت و عقل ناسازگار است و دچار اضطراب نیز هست. در نهایت خاستگاه این گزارش ها بررسی شده و روشن گردید که این روایات را بنی امیه برای تخریب چهره پیامبر$ ساخته اند.

یکی از مسایل مطرح درباره حجاب، فردی یا اجتماعی بودن آن است که دو دیدگاه متفاوت درباره آن ارایه شده است: برخی حجاب را امری فردی قلمداد کرده و مداخله حکومت اسلامی در امر حجاب را مجاز ندانسته و گروهی آن را امری اجتماعی تلقی کرده، تاکید می‌کنند: نه‌تنها حکومت اسلامی مجاز به دخالت است، بلکه حتی وظیفه اوست. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با هدف بررسی این مسیله از دیدگاه قرآن صورت داده شده و حاکی از آن است که مفهوم «امر فردی» و «امر اجتماعی» مربوط به دو حوزه جداگانه است:‌ یکی حوزه رفتار و دیگری حوزه حکم شرعی، و در هر دو حوزه تعریف و معیار مشخصی دارند. دلایل و شواهد قرآنی بیانگر آن است که حجاب، هم به‌مثابه «رفتار اختیاری زنان» و هم به‌منزله «حکم شرعی» دارای معیارهای امر اجتماعی است، نه امر فردی و بدین‌روی، حجاب از دیدگاه قرآن امری اجتماعی و در حیطه دخالت حکومت اسلامی است.

یکی از نیازهای حقیقی در زمینه های تربیتی، دینی، اخلاقی و فرهنگی، مسیله حجاب است. هر چه الگوهای حجاب از مرتبه بالاتر و برتری برخوردار باشند، تاثیرپذیری افراد جامعه در دینداری و معنویت بیشتر خواهد بود  و به تبع آن، رشد و تعالی جامعه نیز بیشتر خواهد بود. اسلام به عنوان آیین جامع و کامل ، در حمایت از شخصیت انسانی و معنوی زن و برای حفظ عفت عمومی، دستورهای حکیمانه ای مبتنی بر لزوم رعایت عفت و حیا در ابعاد گوناگون صادر کرده است. «اسلام به مسیله عفاف زن اهمیت می دهد. البته عفاف مرد هم مهم است. عفاف مخصوص زنان نیست، مردان هم باید عفیف باشند؛ منتها چون در جامعه مرد به خاطر قدرت جسمانی و برتری جسمانی، می تواند به زن ظلم کند و برخلاف تمایل زن رفتار نماید، روی عفت زن بیشتر تکیه و احتیاط شده است».[1] متاسفانه امروزه در جامعه اسلامی، عده ای هر چند ناچیز در صدد مخدوش کردن جایگاه حجاب و حیا در جامعه هستند. این عده تحت تاثیر تمایلات پست حیوانی و شهوانی و نیز القایات دشمنان بیرونی انقلاب اسلامی، می کوشند نقشه های شوم دشمنان قسم خورده ما را در جامعه پیاده کنند و بی حجابی را امری طبیعی جلوه دهند. اگر چه این افراد راه به جایی نخواهند برد، اما با برنامه و تدبیر لازم باید به تبیین این ارزش اصیل اسلامی پرداخت و دختران و زنان مسلمان به رعایت این شعار اسلامی تشویق کرد تا بدین وسیله نقشه کسانی را که به دنبال پیاده سازی نقشه های دشمنان هستند، نقش بر آب شود. برای تبیین اهمیت و ارزش حجاب و عفاب ضروری است که به معرفی الگوهای کامل بپردازیم؛ زیرا  زبان الگو، زبان عمل است و تاثیری که بر افراد می گذارد، بسیار عمیق تر و ماندنی تر از گفتار است. از همین روست که ادیان الهی و مکاتب بشری همواره کوشیده اند الگویی از نوع خود انسان را ارایه دهند؛ زیرا به نقش ماندگار الگو در آبادانی و یا بالعکس ویرانی جوامع به خوبی واقفند. حضرت زهرا (س)، مظهر کمالات الهی و برترین اسوه انسان ها به ویژه زنان است. در این نوشتار، سیره رفتاری حضرت زهرا (س) در رعایت حجاب و عفاف به عنوان برترین الگوی زنان مسلمان مورد بررسی قرار می گیرد.

فلسفه های ذکرشده برای حجاب، تا چه میزان عادلانه بودن این تکلیف را توجیه می کنند و ادراک عدالت را در این مقام بسط می دهند؟ مقاله پیش رو با روش تحلیلی انتقادی پاسخ این مسیله را می کاود. زن در فقه اسلامی برخلاف مرد، مکلف به پوشش حداکثری بدن غیر از صورت و دست ها تا مچ است. برای توجیه این تمایز فقهی، فلسفه هایی نظیر مهار آتش شهوت، استحکام پیوند خانوادگی، استواری جامعه و مانند آن ذکر شده است. از منظر فقیهان، فلسفه های مذکور «علت» حجاب شرعی نیستند و «حکمت» آن محسوب می شوند؛ درنتیجه حتی با فقدان آن ها نیز حجاب واجب است. این درحالی است که آنچه تحقق این فلسفه ها را تضمین می کند، شکل گیری «عفت اخلاقی» در بستر جامعه است، نه لزوما «حجاب فقهی». نقض این فلسفه ها در برخی فتاوای فقهی نظیر تجویز عدم پوشش کنیزان و اهل کتاب و تجویز نگاه به زنان ازکارافتاده و زنانی که عادت به پوشاندن ندارند نشان می دهد که با تکیه صرف بر این فلسفه ها نمی توان این تمایز فقهی میان زن و مرد را کاملا توجیه کرد. در این مقام، اثبات عدالت جنسیتی در سطح واقعی و ادراکی، با تکیه بر این فلسفه ها ممکن نیست و تنها می توان از تعبد به حکم شارع و حق طاعت الهی سخن گفت.

در سالیان اخیر حجاب و پوشش زنان به عنوان موضوعی دارای حساسیت دینی و اجتماعی، مورد توجه اندیشمندان و متولیان فرهنگ بوده است. این حساسیت بیانگر آن است که مسیله بدحجابی، امروزه به عنوان یک آسیب جدی اجتماعی قابل بررسی است و پژوهش در این خصوص از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. متاسفانه وضعیت حجاب در مناطقی از کشور به شکل غیر قابل تحمل درآمده و به گونه ای است که همه دلسوزان جامعه را به واکنش واداشته است. بررسی ها نشان می دهد غالب بدحجابی ها از روی عناد و مخالفت با احکام اسلامی نیست؛ بلکه از ناآگاهی بیشتر این افراد  نشات می گیرد. به نظر می رسد خلا کنونی، ضعف و فقر تیوریک و عدم نظریه پردازی درباره حجاب اسلامی و ابعاد و مسایل جدید آن، به پدیده بدحجابی دامن زده است. سخنان ارزشمند مقام معظم رهبری مدظله العالی، در این باره بسیار الهام بخش و کارگشاست؛ آنجا که فرموده است: «خیلی از خانم ها، متدین و مسلمانند و به انقلاب عقیده دارند، ولی مسیله حجاب برای آنان روشن نیست. حرفی ندارند، حجاب را رعایت می کنند؛ اما واقعا حجاب در ذهن آن ها سوال و مسیله است، باید به این ها پاسخ داده شود».[1] [1]. جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات کنگره اسلام و زن، ص 24 و25.

طی چند دهه اخیر، حجاب از جمله مهم ترین احکامی بوده که در حوزه زنان مورد توجه جریان هایی موسوم به نواندیشان دینی و فمینیسم اسلامی قرارگرفته است و آنها با نگرشی عرفی سعی در قرایتی نو از آیات حجاب بر مبنای رعایت حقوق زنان داشته اند. فاطمه مرنیسی از جمله این افراد است که در یکی از آثار خود به نام «زنان پرده نشین، نخبگان جوشن پوش» با بررسی آیه 53 سوره احزاب، برخلاف نظر مفسران و فقها قایل است مفهوم حجاب در آیه مورد نظر به معنای حایل بین دو مرد است. این پژوهش به روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع معتبر تفسیری و دینی، به تحلیل و نقد دیدگاه و ادله این محقق درمورد مسیله حجاب می پردازد. براساس بررسی های انجام شده، دیدگاه مرنیسی به دلیل محدودیت و عدم اتقان منابع و استفاده گزینشی از آنها، خلط بین پرده نشینی و پوشش زنان، عدول از ظاهر آیه 53 سوره احزاب و سیاق آیات مجاور، عدم توجه به نسبیت معنایی و عدم توجه به آیاتی که به صراحت حکم حجاب را برای زنان مسلمان تشریع کرده اند و به حاشیه راندن اصل فرازمانی و فرامکانی بودن قرآن، نادرست است.