تحلیل سیستم شبکه اجتماعی در مدیریت مشارکتی مرتع (مطالعه موردی: منطقه طالقان- مراتع روستای ناریان)

در مدیریت مشارکتی مرتع، توجه به بهرهبرداران مرتع و تحلیل روابط اجتماعی بین آنها ضروری است. از مهمترین روابط اجتماعی بین بهرهبرداران مرتع که میتواند خروجی مدیریت مشارکتی را تحت تاثیر قرار دهد، روابط اعتماد و مشارکت است. هدف از انجام این تحقیق تحلیل پیوندهای اعتماد و مشارکت در شبکه بهرهبرداران مرتع روستای ناریان واقع در منطقه طالقان است. برای انجام این تحقیق، ابتدا از روش های مطالعات کیفی مانند مشاهده مشارکتی و مصاحبه برای شناسایی گروه های هدف و ساختار مدیریت دام در مرتع استفاده شد. سپس بر اساس روش کمی تحلیل شبکه با استفاده از پرسشنامه تحلیل شبکهای، پیوندهای اعتماد و مشارکت بین بهره برداران در سطح کل شبکه بررسی شد. در این تحقیق سه شاخص مهم میزان تراکم، میزان مرکزیت کل شبکه و میزان بده و بستان در سطح کل شبکه بهرهبرداران مرتع ارزیابی شد. افزون بر این، میزان ضریب همبستگی ژاکارد بر اساس شاخص QAP بین دو پیوند (ماتریس) اعتماد و مشارکت محاسبه و رابطه رگرسیون بین دو پیوند نیز برآورد شد. نتایج این تحقیق نشان داد که میزان تراکم پیوندهای درونگروهی اعتماد و مشارکت در زیرگروه شماره یک (بهرهبرداران گله شماره یک) بیش از سایر گروه هاست، از اینرو سرمایه و انسجام اجتماعی در این گروه بیشتر خواهد بود. نتایج شاخص تمرکز در سطح کل شبکه بهرهبرداران مرتع بر اساس پیوندهای درونی و بیرونی اعتماد و مشارکت، نشاندهنده ساختار پراکنده در شبکه بهرهبرداران مرتع است. همچنین نتایج میزان شاخص بده و بستان در پیوندهای اعتماد و مشارکت نشاندهنده پایداری بیشتر شبکه در زیرگروه شماره یک نسبت به سایر گروه ها بوده و اعتماد و همکاری متقابل درونگروهی بیشتر از برونگروهی است. بر اساس نتایج ضریب تعیین بین دو پیوند اعتماد و مشارکت میتوان استدلال کرد که 87 درصد از تغییرات مشارکت به اعتماد بین شخصی مربوط است. در نهایت میتوان بیان کرد که روش تحلیل شبکه اجتماعی قادر است برنامهریزان مرتع را در شناخت چالش های موجود در مدیریت مشارکتی مرتع و سیاستگذاری در بر طرف نمودن این چالشها یاری کند.