مفهوم شناسی نفس در قرآن

نفس، واژه و مفهوم پرکاربردی در علوم قرآنی، فلسفه، اخلاق و... به شمار می آید، تعدد معانی این واژه در علوم مختلف و حتی در میان مفسران، می تواند مشکل ساز باشد؛ چراکه در مواضع بسیاری صرف اشتراک لفظی منجر به برداشت معانی مختلفی می شود، از اینرو بررسی و بحث در حوزه مفهومی این کلید واژه مهم در قرآن، می تواند بسیاری از ابهامات آن را در علوم گوناگون برطرف کند. برای واژه نفس در کتاب های لغت معانی متعددی ذکر شده است؛ از جمله: روح، ذات، حقیقت شیء و... این واژه و مشتقات آن در آیات متعددی از قرآن نیز به کار رفته است. در جایی خداوند به نفس قسم خورده، در جای دیگری نفس را مورد خطاب قرار داده است، این در حالی است که معانی مختلفی از این واژه همچون: تاکید معنا، شخص انسانی، ذات و حقیقت شیی، استنباط می شود. در پژوهش حاضر همه آیاتی که در آنها واژه نفس به کار رفته، تفحص شده و مفهوم نفس از دیدگاه لغت شناسان و مفسران مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاه ها مقایسه و نقد گردیده اند.