بررسی فرم مهندسی سازه ی زبانی و ادبی تصدیر در غزلیات کلیم کاشانی

«تصدیر» سبب خلق موسیقی و هنجارافزایی است و در حوزه های موسیقی و بلاغت، اهمیت دارد. در این جستار ادبی، فرم این هنرسازه ، در غزلیات کلیم کاشانی، شاعر مشهور قرن یازدهم هجری قمری، بررسی شده است. کاربرد تصدیر، غزلیات کلیم را، سرشار از موسیقی درونی، کرده و این «هنرسازه » در خدمت انتقال معنی، و احساس به مخاطب، است. «تکرار» از اساسی ترین عوامل ایجاد موسیقی است. جلوه هایی از این پدیده ی زبانی، در طبیعت، از جمله «روز و شب، بهار و تابستان» و... می بینیم. تکرار از نوع «تصدیر» از خصایص غزلیات کلیم در محور هم نشینی و امتداد طولی سروده های او، بشمارمی آید. این مقاله، به بررسی فرم مهندسی آن، در غزلیات 590 گانه ی این شاعر و همچنین بررسی دیگر سازه های ادبی ابیات مورد نظر، می پردازد. این ویژگی، از نظر دیداری و شنوایی، در زنجیره ی کلام، نظم، ارتباط و زیبایی، ایجاد می کند و مخاطب را، به التذاذ ادبی سوق می دهد. این پژوهش با هدف شناسایی بسامد «تکرار از نوع تصدیر» و همچنین بومی کردن نقد صورتگرایانه انجام شده است. روش تحقیق در این مقاله، براساس تحلیل و توصیف یافته های پژوهش با در نظر گرفتن اصول نقد صورتگرایانه است. با این پژوهش پی برده شد که کلیم با کاربرد تصدیر، برای تکاپوی ذهن مخاطب و القای محتوا، از مراعات النظیر، نغمه ی حروف و دیگر هنرسازه های ادبی، بهره برده است. همچنین، کاربرد «تصدیر» در غزلیات این شاعر، سبب ایجاد موسیقی لفظی و کناری شده است.