مروری بر سم شناسی نوویچوک (Novichok)

نوویچوک ها به عنوان نسل چهارم سلاح های شیمیایی و از دسته عوامل اعصاب محسوب می شوند. این دسته از عوامل اعصاب در دوران جنگ سرد و در اتحاد جماهیر شوروی(سابق) تولید شدند. با توجه به محرمانه بودن فرآیند ساخت این عوامل، اطلاعات کمی در رابطه با خصوصیات این ترکیبات وجود دارد. مانند سایر عوامل اعصاب، نوویچوک ها از دسته ترکیبات ارگانوفسفره می باشند که دارای خاصیت مهار غیررقابتی و برگشت ناپذیر آنزیم استیل کولین استراز می باشند. اطلاعات اولیه قدرتی بیش از 8-5 برابر از عامل VX را برای این ترکیبات ارایه نمودند. اگرچه این ترکیبات تاکنون به عنوان سلاح شیمیایی در نبردها مورد استفاده قرار نگرفته اند، با این وجود استفاده از این عوامل در حملات تروریستی شیمیایی در سال های اخیر، سبب شد که لزوم آشنایی هر چه بیشتر با مخاطرات و جنبه های سم شناسی این عوامل برای گروه پزشکی اهمیت بیشتری یابد. در این مقاله ضمن مروری بر تاریخچه توسعه و تولید، ساختار شیمیایی، مکانیسم اثر، توکسیکوکینتیک و سم شناسی این عوامل، به بررسی آخرین اطلاعات در رابطه با روش های تشخیص و درمان مسمومیت با این عوامل نیز پرداخته خواهد شد.

بر خلاف اطلاعات اولیه، به نظر می رسد مسمومیت ناشی از نوویچوک مانند سایر عوامل ارگانوفسفره می باشد و با انجام اقدامات درمانی سریع و مناسب قابل مدیریت می باشد. با توجه به وجود تهدید جهانی در زمینه حوادث تروریستی با این عوامل، آشنایی گروه پزشکی با این سموم جهت تشخیص و درمان بهینه قربانیان، ضروری می باشد.