ارزشیابی جامع استانداردهای مدیریت خطر حوادث و بلایا در بیمارستان های ایران

 آمادگی بیمارستان‌ها در حوادث و بلایا نقش مهمی در حفظ و ارتقای سلامت جامعه دارد. استانداردهای اعتباربخشی محور مدیریت خطر حوادث و بلایا از سال 1395 در بیمارستان‌ها توسعه یافت. این پژوهش با هدف بررسی میزان اجرای این استانداردها در بیمارستان‌های کشور به‌منظور شناسایی نقاط قوت و ضعف بیمارستان‌ها و ارایه راهکارهای کاربردی انجام شد.

مطالعه به‌صورت توصیفی مقطعی برای بیمارستان‌های کل کشور انجام شد. از نتایج ارزیابی دور سوم اعتباربخشی در سال 1396 استفاده گردید. ارزشیابی بیمارستان‌ها توسط ارزیابان کشوری اعتباربخشی وزارت بهداشت با استفاده از چک‌لیست مربوط به استانداردها و سنجه‌های اعتباربخشی محور مدیریت خطر حوادث و بلایا (7 استاندارد و 37 سنجه) انجام و در سامانه اعتباربخشی کشور ثبت‌ گردید. آمار توصیفی برای تحلیل داده‌ها به کار گرفته شد.

میانگین امتیاز کسب‌شده بیمارستان‌های کشور در محور مدیریت خطر حوادث و بلایا 48/82 بود. استان‌های زنجان (58/27) و قزوین (56/44) بالاترین امتیاز و استان‌های ایلام (25/36) و لرستان (38/39) پایین‌ترین امتیاز را کسب نموده‌اند. بیشترین امتیاز در اجرای استاندارد اول (ارزیابی و اولویت‌بندی خطر بلایا) با میانگین 67/78 و استاندارد دوم (پیشگیری و کنترل آتش‌سوزی) با میانگین 67/05 بود. پایین‌ترین امتیازات مربوط به اجرای استاندارد پنجم (گزارش حوادث و موقعیت‌های خطرآفرین) (29/38) و استاندارد هفتم (فعال‌سازی سامانه‌های پاسخ) (32/33) بود. بیش از 75 درصد استان‌های مرزی کشور (ایلام، کرمانشاه، خوزستان، کردستان، خراسان ‌رضوی، خراسان ‌شمالی، سیستان و بلوچستان، آذربایجان شرقی و غربی) امتیاز کمتر از 50 درصد را کسب نموده‌اند.

نتایج این مطالعه نشان داد میانگین امتیازات بیمارستان‌های کشور در مدیریت خطر حوادث و بلایا پایین است و بیمارستان‌های کشور به‌ویژه بیمارستان‌های استان‌های مرزی، از آمادگی مناسبی برای مقابله با حوادث و بلایا برخوردار نیستند. بیشترین ضعف بیمارستان ‌ها در تدوین علمی برنامه ‌های آمادگی و پاسخ، کمبود آگاهی نسبت به دستورالعمل ‌های کشوری آمادگی و پاسخ، کمبود آموزش و تمرین، آسیب‌ پذیری غیرسازه ای و زیرساخت بیمارستان ‌ها است. تقویت ایمنی و مقاوم سازی بیمارستان ‌ها، ارتقای سطح دانش و مهارت مدیران و کارکنان و ارتقای کیفی و بازنگری مداوم استانداردها بر اساس چالش‌های بیمارستان، از جمله راهکارهای توسعه و ارتقای آمادگی بیمارستانی در حوادث و بلایا است.