بررسی اقتصادی تولید پنبه در افغانستان

پنبه یکی از گیاهان صنعتی است که محصول آن در صنایع مختلفی مورداستفاده و بهره برداری قرارگرفته و فرآورده های زیادی برای زندگی انسان های فراهم می کند. الیاف پنبه در صنایع نساجی، دانه آن در صنایع روغن کشی و اضافات آن شامل کنجاله و تفاله در تغذیه دام کاربرد دارد، سطح زیر کشت پنبه در جهان در سال 2018 در حدود 8/31 میلیون هکتار و در کشور افغانستان 36 هزار هکتار و در استان بغلان افغانستان 1440 هکتار است. پنبه در استان بغلان ازنظر سطح زیر کشت در بین محصولات آبی، در رتبه ششم و در بین گیاهان صنعتی در رتبه اول قرار دارد که از سال 1357 به بعد سطح زیر کشت این محصول در استان بغلان حدود 80 درصد کاهش یافته است. لذا در این پژوهش به بررسی اقتصادی تولید پنبه در استان بغلان افغانستان پرداخته شد.

جامعه آماری موردنظر این مطالعه پنبه کاران استان بغلان افغانستان بوده که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای تعداد 132 نمونه انتخاب گردید. در این مطالعه به منظور بررسی اقتصادی تولید پنبه شاخص های ارزیابی اقتصادی شامل درآمد کل، هزینه کل، بازده ناخالص، سود، بازده سرمایه گذاری، نسبت منفعت به هزینه و قیمت تمام شده محصول مورد بررسی قرار گرفت است و همچنین بهینه بودن میزان مصرف نهاده های تولید نیز از طریق تابع تولید مشخص گردید.

نتایج شاخص های بررسی اقتصادی تولید پنبه در استان بغلان افغانستان نشان می دهد که میانگین عملکرد پنبه معادل 3917 کیلوگرم در هکتار، میانگین درآمد معادل 213055 افغانی، میانگین هزینه تولید برابر به 118075 افغانی، میانگین سود برابر با 94980 افغانی و نرخ بازده سرمایه گذاری نیز معادل 9/81 درصد در هکتار می باشد. نتایج تحلیل درآمد به هزینه تولید پنبه نیز نشان می دهد که به طور میانگین به ازای هر افغانی هزینه شده در تولید پنبه معادل 8/1 افغانی درآمد حاصل گردیده است. نتایج برآورد تابع تولید نیز نشان می دهد که فرم تابع تولید ترانسندنتال فرم برتر بوده و اکثر ضرایب معنی دار هستند، نهاده های بذر، نیروی کار، کود اوره، کود فسفات، سم قارچ کش، آب و ماشین آلات اثر مثبت و سموم علف کش و حشره کش اثر منفی بر میزان تولید دارند.

به طورکلی می توان گفت که کشت محصول پنبه در استان بغلان افغانستان یک فعالیت سودآور است و میزان مصرف تمام نهاده های تولید به جزء حشره کش و علف کش بهینه می باشد. لذا پیشنهاد می گردد در راستای افزایش درآمد کشاورزان استان بغلان توسعه سطح زیر کشت محصول پنبه و استفاده بهینه نهاده های حشره کش و علف کش از طریق سیاست های قیمتی و همچنین از طریق فعالیت های ترویجی برنامه ریزی و سیاست گذاری مناسب صورت گیرد