بررسی تدابیر پیشگیرانه تادیب و تنبیه کودکان توسط والدین از دیدگاه فقه و حقوق موضوعه

حق والدین بر تربیت کودک، از حقوق به رسمیت شناخته‌شده در فقه امامیه و نظام حقوقی ایران است. در بند ت ماده 158 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، یکی از علل موجهه‌ی جرم، اقدامات تربیتی والدین در تنبیه اولاد در حدود متعارف دانسته شده است. با توجه به ابهام لفظ «متعارف» در ماده مذکور، پژوهش حاضر به دنبال تحلیل و بررسی مصادیق تنبیه متعارف از نامتعارف از منظر روانشناختی، فقهی و حقوقی است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که از منظر فقه امامیه، والدین حق تنبیه بدنی کودک را تنها با شرایط مشخص‌شده در روایات دارند. استفتایات جدید درخصوص تادیب متعارف حاکی از تعدد و تکثر نظرات فقهای معاصر است، لکن یک اصل مشترک در تمام این فتاوی وجود دارد و آن اینکه بهترین راه تربیت ، همان تربیت با مهربانی است. رویه قضایی در خصوص تادیب متعارف اطفال توسط والدین به قصد اصلاح و تربیت صحیح، اتفاق‌نظر ندارد، لکن آنچه مسلم است این است که رویه غالب، حبس اطفال، سیلی زدن منجر به تغییر رنگ پوست، ایراد ضرب‌وجرح عمدی و تا را تادیب متعارف ندانسته و از شمول ماده 158 خارج می‌داند. از منظر روان‌شناختی باید به جای تنبیه از روش های مثبت که جایگزینی برای تنبیه است بهره مند شد و در صورت بلاتاثیر بودن از روش های دیگر بهره برد.