بررسی انتقادی رویکرد سازگارگروانه ی موریتس شلیک به مسئولیت اخلاقی

مسیله ی اصلی این پژوهش، بررسی دیدگاه سازگارگروانه ی موریتس شلیک درباب مسیولیت اخلاقی و هدف از آن، نشان دادن ناکارآمدی و پارادوکسیکال بودن نظریه ی وی در این باب است. شلیک با نفی لزوم «امکان های بدیل» در پذیرش «مسیولیت اخلاقی» با سه چالش روبرو است: ارایه ی تعریفی سازگارگروانه از مسیولیت اخلاقی؛ تعریف و تبیین سازگارگروانه ی احساس مسیولیت عامل و انطباق مصادیق این دو با یکدیگر. وی مسیولیت اخلاقی را به «ظرفیت ایجاد انگیزه از طریق مجازات/ پاداش» تعریف می کند؛ بر این اساس عامل الف، مسیول کنش ب است اگر و تنها اگر اعمال مجازات/پاداش در وی انگیزه ای ایجاد کند که سبب شود در موارد مشابه آینده، کنش هایی شبیه ب را انجام ندهد/ انجام دهد. شلیک پس از ارایه ی این تعریف آینده گروانه، «احساس مسیولیت» عامل را به «تحقق امیال طبیعی» تعریف می کند و در انتها تلاش می کند انطباق مصادیق این دو را نشان دهد. در این پژوهش با ارایه ی سه مثال نقض نشان می دهم: الف) نظریه ی شلیک برخلاف ادعایش، دچار ناسازگاری است و مصادیق تعریف وی از مسیولیت اخلاقی و احساس مسیولیت بر یکدیگر منطبق نیست. ب) تعریف احساس مسیولیت به «تحقق امیال طبیعی» تعریفی ناقص است و مانع اغیار نیست. ج) تعریف شلیک از مسیولیت اخلاقی جامع افراد نیست؛ زیرا می توان عاملی را تصور کرد که اجازه ی هیچ تاثیری را از طریق مجازات/پاداش به ما نمی دهد؛ اما عرف مشترک بالاترین درجه ی مسیولیت را برای وی در نظر می گیرد. با نشان دادن این سه نقص، روشن می شود که نظریه ی شلیک در مسیله ی مذکور، قابل دفاع نیست.