بررسی استفاده از گیاهان مورد و کنوکارپوس بر گوارش پذیری، ظرفیت آنتی اکسیدانتی، فراسنجه های خونی و جمعیت میکروبی دستگاه گوارش خرگوش

خرگوش اهلی Oryctolagus cuniculus از خانواده Leporidae پستانداری گیاه‎خوار است و رژیم معمول آن ها منابع گیاهی است. خرگوش ها می توانند دمای بین 4 تا 27 درجه را تحمل کنند؛ البته میانگین دمای توصیه شده برای آن ها بین 16 تا 22 درجه است. میانگین دوره بارداری برای خرگوش 28 تا 31 روز است.علوفه های مختلف موجود در جیره های خرگوش، بر عملکرد رشد بهینه آن اثر می گذارند. خرگوش به انرژی، فیبر و پروتئین در جیره ی غذایی نیاز دارد. استفاده از گیاهان علوفه ای و همچنین گیاهان گرمسیری برای تغذیه خرگوش توصیه می شود، در حال حاضر علوفه های خشک مانند یونجه، 40 تا 80 درصد جیره غذایی خرگوش را تشکیل می دهند. ذرت، گندم، جو، و یونجه از جمله گیاهانی با میزان انرژی بالا هستند و از این رو مصرف این گیاهان در جیره ها بسیار زیاد است. به علت بالا بودن قیمت یونجه و جو، هزینه تهیه خوراک افزایش می یابد که در نتیجه آن بازده اقتصادی کاهش می یابد. گیاهان گرمسیری دارای مقدار قابل توجهی پروتئین، چربی، مواد معدنی و کربوهیدرات هستند که می توانند رشد و تولید را تحت تاثیر قرار دهند. از جمله گیاهان گرمسیری کونوکارپوس (Conocarpus erectus) و مورد است. کنوکارپوس ارکتوس یک گیاه زینتی رایج در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است که معمولا ارتفاع آن 1/5 تا 4 متر می باشد. این گیاه حاوی ترکیبات فعال زیستی مانند الکالوئیدها، ساپونین، تانن، ترکیبات فنولی، رزین، ترپن ها، گلیکوزیدها و فعالیت آنتی باکتریایی می باشد. گیاه مورد  درختچه های کوچکی است که از مشخصات آن برگ های همیشه سبز است. از جمله مواد موثره موجود در گیاه مورد می توان به اسید های فنولی مانند گالیک اسید، وانیلیک اسید و فرولیک اسید، تانن ها، کاتچین وکوئرستین اشاره کرد. بنابراین هدف از انجام این آزمایش تاثیر استفاده از گیاهان مورد و کنوکارپوس در جیره خرگوش های نسل اول، بر گوارش پذیری، ظرفیت آنتی اکسیدانتی، فراسنجه های خونی و جمعیت میکروبی دستگاه گوارش بود.

در این طرح 12 عدد خرگوش مولد نژاد نیوزلندی (10 عدد ماده و 2 عدد نر) مورد آزمایش قرار گرفتند که هدف، بررسی اثرات گیاهان مورد و کنوکارپوس به عنوان جایگزین بخشی از یونجه بر روی نسل اول خرگوش های مولد بود. بدین منظور پس از گذراندن 28 روز دوره بارداری خرگوش ها و 30 روز دوره ی شیردهی خرگوش های متولد شده، تیمارهای مدنظر بر روی خرگوش های متولد شده اعمال شد (هر تیمار شامل پنج تکرار بود). تیمارها شامل: 1 تیمار شاهد، 2 تیمار دریافت کننده 25 درصد گیاه مورد و 3 تیمار دریافت کننده 25 درصد گیاه کنوکارپوس در قالب طرح کاملا تصادفی در نظر گرفته شد. آزمایش بر روی خرگوش های متولد شده به مدت 30 روز انجام شد و میانگین وزن خرگوش های مورد آزمایش 250 گرم بود. در پایان آزمایش، گوارش پذیری ماده خشک، پروتئین خام، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و ماده آلی، فعالیت آنتی اکسیدانتی گوشت در زمان نگهداری در یخچال و نگهداری در فریزر، جمعیت میکروبی دستگاه گوارش (جمعیت باکتری های لاکتوباسیلوس، ای کولای و کلی فرم) و فراسنجه های خونی شامل غلظت کلسترول، تری گلیسرید، لیپوپروتئین با دانسیته پایین، لیپوپروتئین با دانسیته بالا، گلوکز، غلظت آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز و آلکالین فسفاتاز اندازه گیری شدند.

تاثیر استفاده از گیاه مورد و کنوکارپوس بر روی گوارش پذیری خرگوش های مورد آزمایش، نتایج آزمایش نشان داد که گیاه مورد و کنوکارپوس باعث کاهش گوارش پذیری ماده خشک، پروتئین خام، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و ماده آلی شدند (0/05> p). نتایج تاثیر تیمارها بر روی جمعیت میکروبی نشان داد که جمعیت باکتری های لاکتوباسیلوس، ای کولای و کلی فرم در سکوم خرگوش ها تحت تاثیر تیمارهای مورد و کنوکارپوس قرار نگرفت (0/05< p). تاثیر گیاه مورد و کنوکارپوس بر روی میزان آنتی اکسیدانی گوشت در زمان نگهداری شده در یخچال و فریزر نشان داد، گوشت خرگوش های تغذیه شده با گیاه مورد دارای غلظت مالون دی آلدهید کمتر و خاصیت آنتی اکسیدانتی بیشتری نسبت به گوشت خرگوش های تغذیه شده با گیاه کنوکارپوس بود (0/05> p). نتایج آزمایش بر روی اثر تیمارها بر روی فراسنجه های خونی نشان داد که غلظت کلسترول، تری گلیسرید، لیپوپروتئین با دانسیته پایین، لیپوپروتئین با دانسیته بالا و گلوکز در تیمار استفاده شده از برگ مورد و نیز تیمار استفاده شده از گیاه کنوکارپوس نسبت به تیمار شاهد به طور معنی داری کاهش یافت (0/05>p)، اما در رابطه با تاثیر تیمار ها بر روی آنزیم های کبدی نتایج آزمایش نشان داد تفاوت معنی داری در غلظت آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز و آلکالین فسفاتاز بین تیمارهای استفاده شده از گیاه مورد و کنوکارپوس نسبت به تیمار شاهد مشاهده نشد (0/05<p).

نتایج آزمایش نشان داد که استفاده کردن از گیاه مورد و گیاه کنوکارپوس به عنوان جایگزین بخشی از یونجه در جیره خرگوش های متولد شده بر روی گوارش پذیری، غلظت مالون دی آدهید و فراسنجه های خونی تاثیرگذار بوده است و با توجه به اثرات مثبت گیاه مورد و کنوکارپوس بر غلظت آنتی اکسیدانتی گوشت خرگوش چه در زمان نگهداری در یخچال و چه در زمان نگهداری گوشت خرگوش در زمان فریزر و فراسنجه های بیوشیمیایی خون و همچنین با توجه به ارزان بودن و در دسترس بودن این گیاهان در برخی مناطق بویژه مناطق خوزستان، می توان این نتیجه را گرفت که استفاده 25 درصد از گیاه مورد و کنوکارپوس به عنوان یک آنتی اکسیدان موثر و یک مکمل گیاهی در جیره اثر مثبتی دارد.