طراحی و روانسنجی پرسشنامه عوامل موثر بر جذب گردشگر سلامت

گردشگری سلامت، به عنوان یکی از ابعاد گردشگری به توسعه پایدار و پویایی اقتصادی مازندران کمک زیادی می تواند کند. اجماع بر روی عوامل اثرگذار بر جذب گردشگر سلامت مورد سوال قرار گرفته است. این مطالعه با هدف طراحی و روانسنجی ابزار سنجش عوامل موثر بر جذب گردشگر سلامت، انجام پذیرفت.

پژوهش اخیر با رویکرد ترکیبی و در سه مرحله انجام پذیرفت. نسخه اولیه پرسشنامه با مروری جامع بر منابع مرتبط با موضوع پژوهش در کنار نظرخواهی از گروه خبرگان و گردشگران سلامت استان مازندران تدوین شد. در ادامه روایی محتوایی، روایی صوری، روایی سازه و پایایی آن به صورت کیفی و کمی بررسی شد. در بخش کیفی بعد از انجام 17 مصاحبه و اعمال بررسی های کارشناسانه، پرسشنامه با 76 گویه نهایی شد. در بخش کمی، در مرحله نخست روایی محتوایی پرسشنامه توسط 10 نفر از اعضای پانل خبرگان بررسی و تایید شد. سپس روایی صوری، پرسشنامه توسط 10 نفر از مشارکت کنندگان تکمیل شد. در نهایت روایی سازه ابزار طراحی شده با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی با به کارگیری نرم افزار 24 SPSS و تحلیل عاملی تاییدی با استفاده از نرم افزار AMOS24 با پرسشگری از 300  نفر از افراد آشنا با حوزه گردشگری سلامت در استان مازندران محاسبه گردید. پایایی درونی توسط ضریب آلفای کرونباخ و پایایی برونی با انجام آزمون- بازآزمون بر روی 25 نفر مشابه گروه هدف اندازه گیری شد.

نتایج بررسی متون و مصاحبه با خبرگان در مرحله اول و دوم مطالعه منجر به طراحی 76 گویه شد. در مرحله بعد، بررسی تغییرات حاصل از مرحله شاخص روایی محتوا (content validity index) و نسبت روایی محتوا (Content validity ratio) در بخش کمی روایی محتوا، سبب شد که 15 گویه امتیاز مورد نظر را کسب نکردند. پس از محاسبه کیفی روایی صوری اعمال و در مرحله کمی روایی صوری 8 گویه شاخص تاثیر آیتم کم تر از 1/5 را کسب کردند و از پرسشنامه حذف شدند. سپس پرسشنامه با 53 گویه وارد روایی سازه شد. در تحلیل عاملی اکتشافی مقدار KMOبرابر 778/0 شد. هم چنین مقدار آزمون بارتلت، کم تر از 5 درصد شد. هم چنین براساس ماتریس چرخش یافته مولفه ها، عامل هشت با ارزش مثبت به دست آمد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد 7 گویه دارای بار عاملی کم تر از0/4بودند که از پرسشنامه حذف شدند و 46 گویه باقی ماند. در مرحله تحلیل عاملی تاییدی بار عاملی تمامی ابعاد در وضعیت مناسبی قرار داشت و مقدار P در دامنه قابل قبول بود. برای تعیین پایایی مقدار آلفای کرونباخ 831/0 محاسبه شد. پایایی برونی،کم تر از0/05 بود (P<0/001   ،  ICC= 0/90  ).

پرسشنامه طراحی شده با توجه به دارا بودن تعداد کم سوالات، سادگی جملات و هم چنین روایی و پایایی قابل قبول، می تواند جهت شناسایی و بررسی عوامل موثر بر جذب گردشگر سلامت به کار گرفته شود. بومی سازی پرسشنامه در سایر فرهنگ ها از پیشنهادات پژوهش حاضر است. امید است نتایج تحقیق حاضر در برنامه ریزی مداخلات افزایش جذب گردشگر سلامت مورد استفاده محققین، مدیران نظام سلامت و گردشگری و سایر کاربران قرار گیرد و نتایج حاصل از آن مقدمه ای برای تحقیقات بعدی باشد.