تحلیل و نقد ضرب المثلهای منفی نگر در امثال و حکم دهخدا

 ضرب المثلها عصاره فرهنگ و اخلاق و جهان بینی یک ملت هستند که تحلیل و نقد آنها منجر به تبیین اندیشه ها و عقاید جاری در میان مردم یک جامعه میشود. ضرب المثلهای منفی‏نگر در کنار ضرب المثلهایی که حاکی از مثبت نگری هستند، بسامد قابل توجهی در منابع ادبی و در میان مردم دارند و این نوع از ضرب المثلها در امثال و حکم دهخدا نیز منعکس شده است. در این پژوهش به نقد ضرب المثلهای منفی نگر در امثال و حکم دهخدا پرداخته شده و مختصات فکری این نوع ضرب المثلها تحلیل شده است.

روش پژوهش: 

این مقاله به شیوه تحلیلی-توصیفی نوشته شده و نوع آن کتابخانه ای است.

 رواج ضرب المثلهای منفی نگر بصورت نامحسوس و ناخواسته منجر به شیوع منفی نگری در جامعه میشود. از منظر زبان، ضرب المثلهای منفی نگر در امثال و حکم دهخدا زبانی تلخ و گزنده دارند و از منظر سبک و سیاق فکری، مملو از منفی بافی و و گاه شامل هنجارشکنیهای اخلاقی هستند و فرد را به اتخاذ رویکردی منفی گرایانه در زندگی سوق میدهند.

 نتایج پژوهش نشان میدهد که ضرب المثلهای منفی نگر در امثال و حکم دهخدا بسامد بالایی دارد. ضرب المثلهای منفی نگر در امثال و حکم دهخدا عمدتا مشتمل بر مضامینی همچون ناسازگاری، نادانی، اضطراب، تهدید و حذر، گذشته بد، ستیز، ترس، بیهودگی، نابودی، اتفاقات ناگوار، ناامیدی، خشونت، ظلم و ستم، زورگویی، توهین، مرگ اندیشی، آزمندی، سخن‎چینی، دروغگویی، استهزا، فتنه‏انگیزی، فریب‏کاری، دیگرآزاری، خرافه‏پرستی، سرزنشگری، تحقیر و تهدید، عیب‏جویی و خودستایی هستند. که از میان موارد فوق، نادانی با 1456 مورد (3/12 درصد) بیشترین و خودستایی با 50 مورد (42/0 درصد) کمترین بسامد را دارند.