مقایسه سه روش همزمانی فحلی گوسفند با استفاده از پروژستاژن ها در فصل تولید مثل

• امیر نیاسری نسلجی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران• علی سوخته زاری، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران• نادر پاپی و منوچهر منعم، موسسه تحقیقات علوم دامی کشور• تاریخ دریافت: مرداد ماه 1382 تاریخ پذیرش: مرداد ماه 1383چکیده هدف از این مطالعه مقایسه سه روش همزمانی فحلی در گوسفند در فصل تولید مثل با استفاده از پروژستاژنها (نورجستومت، سیدر و اسفنج) بود. تعداد 59 راس میش بر اساس سن، وزن و نژاد به سه گروه آزمایشی تقسیم شدند که عبارت بودند از: گروه نورجستومت(21 راس)، گروه سیدر (20 راس)، گروه اسفنج (18 راس). در میش های گروه نورجستومت، نصف نورجستومت گاوی (5/1 میلی گرم نورجستومت) در زیر جلد خارجی ناحیه گوش کاشته شد. برای میش های گروه سیدر، سیدر گوسفندی (330 میلی گرم پروژسترون طبیعی) و برای میش های گروه اسفنج، اسفنج آغشته به پروژسترون صناعی (40 میلی گرم فلوجستون استات) به صورت داخل واژنی استفاده گردید. در تمام گروه های آزمایشی طول مدت درمان 14 روز در نظر گرفته شد. در زمان خاتمه درمان، مقدار 250 واحد بین المللی PMSG تزریق گردید. همزمان با برداشت منابع پروژستاژنی، ترشحات واژن از نظر ظاهری مورد بازرسی قرار گرفت. بیست و چهار ساعت پس از برداشت منابع پروژستاژنی از قوچ دارای پیش بند جهت تشخیص میش های فحل استفاده شد. پس از استقرار قوچ در گله، مشاهده مدا وم میش ها به منظور تعیین زمان شروع فحلی که با اجازه پرش به قوچ تائید می گردید صورت پذیرفت. دوازده ساعت پس از آغاز فحلی جفتگیری به صورت طبیعی انجام پذیرفت. آبستنی میش ها به کمک دستگاه سونوگراف (پایمدیکال، مدل480، هلند) در روز 30 پس از قوچ اندازی مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات بدست آمده شامل میزان آبستنی، فراوانی وقوع ترشحات در فرج، میزان بره زائی و دو قلوزائی با استفاده از آزمون مربع کای مورد ارزیابی آماری قرار گرفتند. اغلب میش های تحت درمان با سیدر (17 از 19 راس) و اسفنج (14 از 14 راس) دارای ترشحات واژنی (شفاف، خونابه ای، چرکی) در زمان خروج منبع پروژستاژنی بودند. در مقابل در هیچ یک از میش هایی که نورجستومت دریافت داشتند وجود ترشحات واژنی مشاهده نگردید. در فاصله 6 ساعت پس ازورود قوچ به گله (24ساعت پس از خاتمه درمان) 5/90، 5/89 و 6/78 درصد از میش هایی که به ترتیب نورجستومت، سیدر و اسفنج دریافت داشتند علائم فحلی را نشان دادند(05/p>0). سایر میش های مذکور حداکثر تا 39 ساعت پس از خاتمه درمان، فحلی ایستا را نشان دادند. میزان آبستنی در گروه های نورجستومت، سیدر و اسفنج به ترتیب 7/66، 6/52 و 4/71 درصد بدست آمد (05/p>0). میزان بره زائی در میش های گروه نورجستومت، سیدر و اسفنج به ترتیب 5/110، 2/72 و100 درصد محاسبه گردید (05/p>0). میزان دو قلو زائی در گروه های نورجستومت، سیدر و اسفنج به ترتیب 5/1، 3/1و 4/1 محاسبه گردید (05/p>0). به طور خلاصه، هر سه روش همزمانی فحلی مورد استفاده در این مطالعه از نظر شاخص های تولید مثلی دارای نتایج مشابه بودند. ولی با توجه به سرعت عمل، هزینه کمتر و عدم دخالت در دستگاه تولید مثل استفاده از نورجستومت در همزمانی فحلی گوسفند توصیه می شود.