فهرست مطالب

فصلنامه راهبرد دفاعی
پیاپی 87 (پاییز 1403)

  • تاریخ انتشار: 1403/08/13
  • تعداد عناوین: 6
|
  • حجت الله مومیوند، بهروز طهماسب کاظمی*، مهران کشتکار هرانکی، بهروز کاملی، سید عبدالله صالح نژاد صفحات 13-40

    خلق محصولات نو و افزایش قدرت زایش صنعتی در زیست بوم صنایع دفاعی مرهون قابلیت شناسایی، ترکیب و کانونی سازی قابلیت های پراکنده و بازآرایی ظرفیت های ناهم سو در داخل و بیرون از صنایع دفاعی است از منظر نظام نوآوری ارتباط بین نهادهای مختلف می تواند درنهایت به ارزش آفرینی اقتصادی از دانش منجر شود؛ بنابراین تجاری سازی دفاعی در بسیاری از کشورها موردتوجه است. هدف این تحقیق طراحی الگوی تجاری سازی دستاوردهای علمی دانشگاه های نیروهای مسلح ج.ا.ایران است. روش این تحقیق کیفی است. داده ها و اطلاعات این تحقیق به وسیله مصاحبه با خبرگان گردآوری شده است. تحلیل داده های تحقیق به روش داده بنیاد انجام شده است. جامعه آماری تحقیق خبرگان و کارشناسان سازمان های دفاعی هستند. انتخاب افراد مصاحبه شونده به روش گلوله برفی انجام شد و مصاحبه ها تا اشباع نظری ادامه یافت. پس از پیاده سازی مصاحبه ها کدهای باز و محوری و انتخابی استخراج گردید. الگوی تجاری سازی دفاعی طراحی شد. یافته های تحقیق در سه بعد عملیات تجاری سازی، زیست بوم و هوشمندی دسته بندی گردید و الگوی تجاری سازی دستاوردهای علمی دانشگاه های نیروهای مسلح ج.ا.ایران معرفی گردید.

    کلیدواژگان: تجاری سازی دفاعی، زیست بوم تجاری سازی، موانع تجاری سازی دفاعی، دستاوردهای علمی
  • مرتضی پژوهانفر، محسن مرادیان*، عبدالرضا ادهمی صفحات 41-64

    فقدان امنیت اجتماعی در مرزها می تواند ناامنی را در نواحی مرزی افزایش و به ثبات و انسجام اجتماعی در کشور آسیب برساند. هرگونه ناامنی در منظومه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، نظامی و زیست محیطی کشو اخلال ایجاد می نماید. هدف اصلی این پژوهش ارائه مدل ارتقاء امنیت اجتماعی در نواحی مرزی ایران و آذربایجان می باشد. این پژوهش ازنظر روش توصیفی - تحلیلی و ازنظر نوع تحقیق کاربردی می باشد. در این تحقیق ابتدا ادبیات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار مکس کیو دی ای (MAX.QDA2020) تحلیل و فرایند کدگذاری انجام و مولفه های و شاخص ها موثر بر امنیت اجتماعی مناطق مرزی کشور جمهوری اسلامی ایران و کشور آذربایجان استخراج گردید و این شاخص ها و مولفه ها در یک پرسش نامه محقق ساخته از خبرگان این حوزه سوال گردید و بعد از جمع آوری داده ها پایایی این پرسش نامه از طریق آلفای کرونباخ، 857/0 به دست آمده و با استفاده از نرم افزار Smart.pls روایی و پایایی و کیفیت این مولفه ها بررسی و مورد تایید قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان می دهد که برقراری امنیت اجتماعی در نقاط مرزی بدون شک نیازمند مولفه های فراوانی است ازجمله حضور پررنگ و افزایش توانمندی های نیروهای مرزبانی؛ مقابله با تشدید حرکت های تجزیه طلبانه از طریق رسانه های کشور جمهوری آذربایجان؛ مقابله با تهدیدات ناشی از فعالیت ریز پرنده ها در مناطق مرزی و جلوگیری از تخلیه پساب های صنعتی به رودخانه ارس و... می تواند در استقرار امنیت اجتماعی این نواحی نقش بسزایی داشته باشد.

    کلیدواژگان: امنیت اجتماعی، امنیت سیاسی، امنیت اقتصادی، امنیت زیست محیطی، امنیت فرهنگی، امنیت نظامی
  • حمیدرضا بیات* صفحات 65-97

    در این مقاله ابعاد و مولفه های آمایش دفاعی شهرهای ساحلی استان بوشهر را با توجه به اهمیت و ارتباط مولفه ها با یکدیگر به صورت سلسله مراتبی مشخص خواهیم نمود. روش مورداستفاده در این پژوهش ترکیبی است. در بخش کیفی آن از روش داده بنیاد استفاده شده و الگوی جامع ابعاد و مولفه های آمایش دفاعی شهرهای ساحلی استان بوشهر ارائه شده است. در بخش کمی با روش سلسله مراتبی این الگو مورد آزمون کمی قرارگرفته است و نتیجه با نرم افزار Arc map به صورت نقشه های توصیفی ارائه شده است. بر اساس یافته های پژوهش، هشت بعد اصلی به دست آمده به ترتیب منابع انرژی، عوامل نظامی، عوامل جمعیتی، عوامل اقتصادی، راه های ارتباطی، عوامل سیاست گذاری و توسعه فضایی، عوامل محیط زیست و توسعه پایدار، عوامل فرهنگی و اجتماعی می باشند. با توجه به این که سند ملی آمایش سرزمینی به صورت اختصاصی و بومی ابعاد و مولفه های دفاعی برای مناطق مختلف ارائه نداده است، در این پژوهش ابعاد و مولفه های آمایش دفاعی برای مناطق ساحلی بوشهر به صورت کامل و جامع ارائه شده است و می توان در طرح ریزی ها و برنامه های آمایشی از آن ها استفاده کرد. هر یک از ابعاد و مولفه های به دست آمده را بایستی با در نظر گرفتن اهمیت و ارتباط آن ها با یکدیگر در یک الگوی جامع در آمایش دفاعی شهرهای ساحلی استان بوشهر موردبررسی قرار داد. از ابعاد و مولفه های به دست آمده در الگوی پژوهش می توان با تغییراتی متناسب زیست بوم دیگر شهرهای ساحلی جنوب کشور، جهت آمایش دفاعی آن مناطق استفاده نمود.

    کلیدواژگان: آمایش دفاعی، شهرهای ساحلی، روش داده بنیاد، تحلیل سلسله مراتبی، سند ملی آمایش سرزمین
  • رضا شاملو*، مصطفی هاشمی صفحات 97-130

    جنگ های اخیر نشان داد که اولین اهداف موردتهاجم، سامانه های پدافند هوایی، مراکز فرماندهی و کنترل (به عنوان مغز متفکر سامانه ها در فرماندهی و مدیریت صحنه نبرد) و سپس مراکز حیاتی و حساس خواهند بود. تاب آوری از مهم ترین ویژگی های مراکز فرماندهی و کنترل از دیدگاه پدافند غیرعامل محسوب می گردد و شبکه پدافند هوایی باید همواره به صورت منسجم، مستحکم و «تاب آور» در شرایط بحران عمل نمایند. هدف تحقیق معرفی عوامل موثر بر ارتقای تاب آوری مراکز فرماندهی و کنترل ارتش ج.ا.ا در مواجهه با تهدیدهای هوایی است. نوع پژوهش، کاربردی و روش آن، توصیفی با رویکرد آمیخته است. جامعه آماری شامل فرماندهان و کارکنان مجرب فرماندهی و کنترل می باشند که 225 نفر در نظر گرفته شده و جامعه نمونه به روش تصادفی طبقاتی و با استفاده از فرمول کوکران تعیین گردید. تجزیه وتحلیل اطلاعات از طریق پرسشنامه انجام و جهت پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ و جهت دستیابی به استنباط منطقی در راستای اولویت بندی عوامل، از آزمون فریدمن استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد عملیات پدافند هوایی موثر و دقیق، همواره مستلزم وجود مراکز فرماندهی و کنترل منسجم، کارآمد و پویا است و تاب آوری مطلوب مراکز فرماندهی و کنترل دوام و اثربخشی عملیات پدافند هوایی را به همراه خواهد داشت. هرچه میزان آسیب پذیری و اصابت پذیری یک سامانه در مقابل تهدید کمتر و میزان برگشت پذیری آن در محیط تهدید بیشتر باشد، تاب آوری آن نیز بیشتر خواهد بود. در پایان در رابطه با عوامل موثر بر ارتقای تاب آوری مراکز فرماندهی و کنترل در برابر حملات هوایی تعداد 33 عامل شناسایی و اولویت بندی گردید.

    کلیدواژگان: تاب آوری، مراکز فرماندهی و کنترل، تهدیدهای هوایی، ارتش ج.ا.ا
  • مرتضی پیری*، فردین ابصاری صفحات 131-158

    هدف از انجام پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد و مولفه های فرآیندهای جریان دانش و بررسی اهمیت آن ها در شرکت های دانش بنیان دفاعی می باشد. جامعه و نمونه آماری پژوهش حاضر 25 نفر از خبرگان می باشد. به این منظور با استفاده از روش دلفی فازی 5 بعد و 25 مولفه از فرآیندهای جریان دانش شناسایی و غربالگری گردید. آنگاه به وزن دهی و اولویت بندی هریک از متغیرهای پژوهش در سازمان های دانش بنیان با روش بهترین- بدترین فازی پرداخته شد. نتایج نشان می دهد، بعد حفظ دانش رتبه اول و ابعاد: خلق دانش؛ انتقال دانش؛ کسب دانش و کاربرد دانش، رتبه های دوم تا پنجم را در نرم افزار لینگو کسب نمودند. آنگاه با استفاده از روش دیمتل فازی شدت ارتباطات میان ابعاد فرآیندهای جریان دانش مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این پژوهش می تواند نگاه جامعی به خبرگان و پژوهشگران مدیریت دانش در خصوص ابعاد و مولفه های جریان دانش و اولویت بندی آن ها در سازمان های دانش بنیان ارائه نماید.

    کلیدواژگان: انتقال دانش، جریان دانش، حفظ دانش، خلق دانش، شرکت های دانش بنیان دفاعی، کاربرد دانش و کسب دانش.
  • حمید اسماعیلی*، سید محمد مهدوی، حسن محجوب عشرت آبادی صفحات 159-190

    پژوهش حاضر باهدف تدوین الگوی مدیریت خلاقیت مبتنی بر علوم و فناوری های شناختی در دانشگاه های نظامی انجام شده است. بدین منظور با بهره گیری از ظرفیت رویکرد پژوهش کیفی و روش گروه های کانونی، به شناسایی ابعاد و مولفه های الگوی موردمطالعه پرداخته شد. داده ها با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع ملاکی و مصاحبه کانونی با 4 گروه کانونی از بین 12 نفر از متخصصان حوزه علوم شناختی گردآوری شد و با استفاده از روش تحلیل مضمون تحلیل گردید.سرمایه ساختاری شامل مولفه هایی مانند فضای آموزشی، فضای اداری، فضای رفاهی، امکانات و تجهیزات، سامانه های آموزشی، نرم افزارها، تجهیزات شبکه و اینترنت است. سرمایه فرهنگی شامل مولفه هایی مانند دانش و تخصص، فرهنگ سازمانی، منابع آموزشی و پژوهشی، فضای تعاملی و شبکه های اجتماعی است. سرمایه سیاسی شامل مولفه هایی مانند قدرت و نفوذ، رهبری و مدیریت، شبکه سازی و مسئولیت پذیری است. سرمایه شناختی شامل مولفه هایی مانند حل مسئله، یادگیری، سازگاری، تولید دانش، اعتماد، انسجام، تعاملات، مشارکت و همکاری، تعلق سازمانی و شهرت و اعتبار است. الگوی ارائه شده در این پژوهش، چارچوبی جامع برای مدیریت خلاقیت در دانشگاه های نظامی ارائه می دهد. این الگو با در نظر گرفتن ابعاد مختلف سرمایه (ساختاری، فرهنگی، سیاسی و شناختی) می تواند به ارتقای سطح خلاقیت در این دانشگاه ها کمک کند. این پژوهش نشان می دهد که فناوری های شناختی ظرفیت تبدیل شدن به ابزاری قدرتمند برای توسعه خلاقیت در سازمان ها را دارند. با حمایت از اشتراک دانش، تقویت ارتباطات و تسهیل همکاری در این چهار بعد، فناوری های شناختی می توانند افراد و سازمان ها را برای دستیابی به نوآوری بیشتر توانمند کنند.

    کلیدواژگان: مدیریت خلاقیت، علوم شناختی، دانشگاه های نظامی، گروه های کانونی
|
  • Hojatullah Momiwand, Behrouz Tahmasab Kazemi *, Mehran Kashtkar Hranki, Behrouz Kameli, Seyyed Abdullah Saleh Nejad Pages 13-40

    The creation of new products and the increase of the power of industrial reproduction in the biosphere of the defense industry depends on the ability to identify, combine and centralize scattered capabilities and rearrange uneven capacities inside and outside the defense industry. ; Therefore, defense commercialization is of interest in many countries. The purpose of this research is to design a model of commercialization of the scientific achievements of the universities of the armed forces of Iran. The method of this research is qualitative. The data and information of this research were collected by interviewing experts. The analysis of the research data was done using the foundation data method. The statistical population of the research is the experts of defense organizations. The interviewees were selected by the snowball method and the interviews continued until theoretical saturation. After the implementation of the interviews, open, central and selective codes were extracted. Defense commercialization model was designed. The findings of the research were categorized in the three dimensions of commercialization operations, ecosystem and intelligence, and the model of commercialization of the scientific achievements of the universities of the armed forces of J.A. Iran was introduced.

    Keywords: Defense Commercialization, Commercialization Ecosystem, Barriers To Defense Commercialization, Scientific Achievements
  • Morteza Pajohanfar, Mohsen Moradian *, Abdulreza Adhami Pages 41-64

    The lack of social security at the borders can increase insecurity in the border areas and harm the stability and social cohesion in the country. Any insecurity in the social, economic, cultural, political, military and environmental systems causes disruption. The main goal of this research is to provide a model for improving social security in the border areas of Iran and Azerbaijan. This research is descriptive-analytical and applied research. In this research, first, the collected literature was analyzed and coded using MAX.QDA2020 software, and the components and indicators affecting the social security of the border areas of the Islamic Republic of Iran and Azerbaijan were extracted and these indicators and components were included in a questionnaire. A researcher made of experts in this field was asked and after collecting the data, the reliability of this questionnaire was obtained through Cronbach's alpha, 0.857, and using Smart.pls software, the validity, reliability and quality of these components were examined and confirmed. The findings of this research show that the establishment of social security at border points undoubtedly requires many components, including the strong presence and increasing the capabilities of the border forces; Countering the intensification of separatist movements through the media of the Republic of Azerbaijan; Dealing with the threats caused by the activity of small birds in the border areas and preventing the discharge of industrial effluents into the Aras River, etc. can play a significant role in the establishment of social security in these areas.

    Keywords: Social Security, Political Security, Economic Security, Environmental Security, Cultural Security, Military Security
  • Hamidreza Bayat * Pages 65-97

    In this article, we will specify the dimensions and components of the defense of the coastal cities of Bushehr province, according to the importance and relationship of the components with each other in a hierarchical manner. The method used in this research is hybrid. In its qualitative part, the Foundation's data method is used and a comprehensive model of the dimensions and components of the defense of the coastal cities of Bushehr province is presented. In the quantitative part, this model has been quantitatively tested using the hierarchical method, and the results have been presented in the form of descriptive maps using the Arc map software. Based on the findings of the research, the eight main dimensions obtained are energy sources, military factors, population factors, economic factors, communication ways, spatial development and policy factors, environmental factors and sustainable development, cultural and social factors. Due to the fact that the national document of territorial planning has not provided the dimensions and components of defense for different regions in a specific and local way, in this research, the dimensions and components of defense planning for the coastal areas of Bushehr have been presented in a complete and comprehensive manner and they can be used in planning and planning. used Each of the obtained dimensions and components should be examined by considering their importance and relationship with each other in a comprehensive model in the defense of the coastal cities of Bushehr province. The dimensions and components obtained in the research model can be used with appropriate changes to the ecosystem of other coastal cities in the south of the country, for the defense purpose of those areas.

    Keywords: Defense Planning, Coastal Cities, Foundation Data Method, Hierarchical Analysis, National Land Planning Document
  • Reza Shamloo *, Mustafa Hashemi Pages 97-130

    Recent wars have shown that the first targets to be attacked will be air defense systems, command and control centers (as the mastermind of systems in the command and management of the battlefield) and then vital and sensitive centers. Resilience is one of the most important features of command and control centers from the point of view of passive defense, and the air defense network must always act in a coherent, strong and "resilient" manner in crisis situations. The purpose of the research is to introduce the effective factors on improving the resilience of the command and control centers of the J.A. Army in the face of air threats. The type of research is applied and its method is descriptive with a mixed approach. The statistical population includes commanders and experienced command and control staff, which is 225 people, and the sample population was determined by stratified random method and using Cochran's formula. Data analysis was done through a questionnaire and Cronbach's alpha was used for the reliability of the questionnaire and Friedman's test was used to reach a logical conclusion in order to prioritize the factors. The results of the research show that effective and accurate air defense operations always require the existence of coherent, efficient and dynamic command and control centers, and the optimal resilience of command and control centers will bring the durability and effectiveness of air defense operations. The lower the level of vulnerability and impact of a system in front of the threat and the higher its reversibility in the threat environment, the more resilient it will be. In the end, 33 factors were identified and prioritized in relation to the effective factors on improving the resilience of command and control centers against air attacks.

    Keywords: Resilience, Command, Control Centers, Aerial Threats, J.A.A. Army
  • Morteza Piri *, Fardin Absari Pages 131-158

    The purpose of the current research is to identify the dimensions and components of knowledge flow processes and examine their importance in defense knowledge-based companies. The population and statistical sample of this research is 25 experts. For this purpose, using the fuzzy Delphi method, 5 dimensions and 25 components of knowledge flow processes were identified and screened. Then the weighting and prioritization of each of the research variables in knowledge-based organizations was done with the fuzzy best-worst method. The results show that the dimension of knowledge retention ranks first and dimensions: knowledge creation; knowledge transfer; Knowledge acquisition and knowledge application were ranked second to fifth in Lingo software. Then, the intensity of the relationships between the dimensions of the knowledge flow processes was evaluated using the fuzzy Dimethel method. The results of this research can provide a comprehensive view to knowledge management experts and researchers regarding the dimensions and components of knowledge flow and their prioritization in knowledge-based organizations.

    Keywords: Knowledge Transfer, Knowledge Flow, Knowledge Preservation, Knowledge Creation, Defense Knowledge-Based Companies, Knowledge Application, Knowledge Acquisition
  • Hamid Esmaili *, Seyyed Mohammad Mahdavi, Hasan Mahjoub Eshratabadi Pages 159-190

     The current research was conducted with the aim of developing a creativity management model based on cognitive sciences and technologies in military universities. For this purpose, by using the capacity of the qualitative research approach and the focus group method, the dimensions and components of the studied model were identified. The data was collected using the purposeful sampling method of the criterion type and focus interview with 4 focus groups from among 12 experts in the field of cognitive science and analyzed using thematic analysis method.Structural capital includes components such as educational space, office space, welfare space, facilities and equipment, educational systems, software, network and internet equipment. Cultural capital includes components such as knowledge and expertise, organizational culture, educational and research resources, interactive space and social networks. Political capital includes components such as power and influence, leadership and management, networking and accountability. Cognitive capital includes components such as problem solving, learning, adaptability, knowledge production, trust, cohesion, interactions, participation and cooperation, organizational belonging, and reputation. The model presented in this research provides a comprehensive framework for creativity management in military universities. This model, taking into account different dimensions of capital (structural, cultural, political and cognitive), can help to improve the level of creativity in these universities. This research shows that cognitive technologies have the capacity to become a powerful tool for developing creativity in organizations. By supporting knowledge sharing, enhancing communication and facilitating collaboration in these four dimensions, cognitive technologies can empower individuals and organizations to achieve greater innovation.

    Keywords: Creativity Management, Cognitive Sciences, Military Universities, Focus Groups