فهرست مطالب عصمت خویینی
-
بخش بزرگی از دل نشینی کلام مولوی به شیوه ی بیان و نحو کلام او مربوط می شود .مولوی پژوهان اغلب از گیرایی کلام مولوی سخن ها گفته اند؛ اما بسیاری از رمزهای این زبان پوشیده مانده است؛ برای کشف این زیبایی ها هیچ راهی جز تحلیل زبان وی وجود ندارد. پس نگارندگان بر آن شدند تا با بررسی کارکرد نحوی و بسامد جملات مرکب در مثنوی به دریافت برخی از عوامل انسجامی این اثر مدد رسانند.این تحقیق بر اساس 1372 بیت از آغاز دفتر اول مثنوی انجام پذیرفته است و شیوه ی کار مبتنی بر روش آماری و تجزیه و تحلیل ساختاری و طبقه بندی جملات است. از این بررسی نتایج قابل توجهی در ارتباط تنگاتنگ محتوای متن با ساختمان جمله ای زبان آن به دست آمده؛ در مثنوی جمله های مرکب به مراتب بیشتر از جمله های ساده مورد استفاده قرار گرفته است و از میان این جملات ، جمله هایی که از یک پایه و یک پیرو ساخته شده اند بسامد بیشتری دارند؛ این امر علاوه بر آن که انسجام متن را افزایش داده، با طولانی تر کردن جمله ها بستر مناسبی برای محتوای آموزشی مثنوی فراهم آورده است، در بعضی از این جملات مرکب، مولوی با حذف حرف ریط ، خواننده را آزاد گذاشته تا خود حرف ربط مناسب را برگزیده و با توجه به آن جمله ی پایه و پیرو را انتخاب کند؛ و یا در بعضی از جملات مرکب پیچیده، بک جمله هم زمان دو نقش پایه و پیرو را دارد،به این معنی که نسبت به جمله پیش و پس از خود، نقش آن متفاوت می شود.
کلید واژگان: جمله ی مرکب, پایه, پیرو, مثنوی, مولوی, جمله}Without a doubt, a large portion of the pleasant nature of Rumi’s work is related to his manner of expression and his method of diction. Rumi-researchers have often spoken of the allure of Rumi’s expression, yet many of the charming secrets of this language still remain unknown; it seems there are no solutions in this field but the meticulous analysis and the detailed study of his way of writing. Therefore, the author of this essay was determined to understand the language of Rumi to the best of her abilities; for this reason, compound sentences were chosen from Masnavi-ye-Ma’navi so that by analyzing them she could gather more information about Rumi’s usage of different sentence types that has resulted in the coherence of his work.Because of the large volume of couplets in Masnavi, we chose about 1372 couplets from the first book and obtained substantial results by examining them. Based on the results, in Rumi’s Masnavi-ye-Ma’navi, compound sentences are used considerably more often than simple sentences, and among these sentences, ones that consist of one independent clause and one dependent clause are higher in frequency. In some of these compound sentences, Rumi removes conjunctions, giving the readers freedom to choose the appropriate conjunctions themselves and find the independent and dependent clauses based on that; or, in some compound-complex sentences, one clause can simultaneously be dependent and independent, meaning that depending on the clauses that come before and after it, its role changes.
Keywords: Masnavi, Dependent Clause, Sentence, Compound Sentence, Independent Clause, Rumi} -
وجود ادبیات اندرزی در فرهنگ ایرانی، ازجمله موضوعات ریشه دار و با پیشینه طولانی است؛ به طوری که در کهن ترین منابع و آثار برجای مانده از ایران باستانی نیز می توان مضامین و سخنان پندآموز را دید. با این حال و با وجود پژوهش های ارزشمندی که در سال های اخیر درباره آن صورت گرفته است، هنوز برخی موضوعات مرتبط با آن مغفول مانده و یا نیازمند نگاه و بررسی های عمیق تری است. یکی از این موضوعات، بررسی جامعه اندرزگویان در ادبیات پیش و پس از اسلام است که به شکل تامل برانگیزی دچار تحول شده اند. این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای، بیش از هر موضوع دیگری درپی پاسخگویی به این پرسش است که «در دوران پیش از اسلام در سرزمین ایران، وظیفه موعظه و ارشاد و نگارش رسالات تعلیمی، به چه افرادی تعلق داشته است؟»؛ همچنین کیفیت و عوامل اندرزگویی این افراد با استفاده از منابع و آثار برجای مانده بررسی خواهد شد. از مهم ترین یافته های این پژوهش آن است که در ادبیات پیش از اسلام، در سرزمین ایران، تنها افراد و گروه های خاصی به اندرزگویی پرداخته اند که بیشتر نیز وظیفه رهبری دینی و سیاسی جامعه را بر عهده داشته اند و این موضوع نیز خود نکات مثبت و منفی داشته است.
کلید واژگان: اندرز, پند, اندرزگویان, پیش از اسلام}The existence of Didactic literature in Iranian culture is one of the deep-rooted subjects with a long history. So that in the oldest sources and works left from ancient Iran, can be observed the themes and words of Didactic. However, despite the valuable researches that have been carried out in recent years, some topics related to it are still neglected or require deeper research. One of these topics is the investigation of the community of advisers in pre- and post-Islamic literature, which have undergone significant changes. This research, using the descriptive- analytical method and library studies, more than any other topic, seeks to answer the question that in the pre-Islam era in Iran, the duty of sermon and preaching and writing didactic treatises belonged to which people? It also examines the quality and factors of these people's sermon using the sources and works left behind. One of the most important findings of this research is that in pre-Islamic literature in the land of Iran, only certain individuals and groups, who mostly had the responsibility of religious and political leadership of the society, focused on sermon, and this also has positive and negative points.
Keywords: Advice, Counsel, Advisers, Pre- Islam} -
رضا براهنی در دهه هفتاد، نظریه جدیدی را با عنوان زبانیت مطرح کرد که غایتش آزادی زبان از قید معنا، تصویرسازی های متداول و دیگر عواملی است که به عقیده وی به زبان تحمیل می شود. نظریه براهنی، نگاه هایی را به خود معطوف کرد؛ تا جایی که سیدمهدی موسوی درصدد بر آمد برخی از این مباحث را در قالب غزل به کار گیرد. از «فرشته ها خودکشی کردند» موسوی به عنوان نخستین مجموعه غزل پست مدرن یاد می شود. در زبان غزل های این مجموعه، برخوردهای دستوری خاصی وجود دارد که حاکی از تاثیرپذیری موسوی از نظریه زبانیت براهنی است. در پژوهش حاضر، با رویکردی توصیفی- تحلیلی و به روش کتابخانه ای، زبان اشعار این اثر در دو محور صرف و نحو بررسی شده است. در بخش صرف، هنجارگریزی هایی که موسوی به تاسی از براهنی در حوزه مفردات و ترکیبات انجام داده و در بخش نحو، ساختارشکنی هایی که در نتیجه کاربست گریز از نحو پدرسالار و جابه جاسازی پرتابی صورت گرفته، بررسی و تبیین شده است. نتیجه به دست آمده حاکی از آن است که به هم ریختن بافت واژگان و نحو جملات، ساختاری پریشان و آشفته را در متن غزل به نمایش گذاشته که در عین متفاوت بودن، فاقد زیبایی شناسی و عاطفه لازم است.کلید واژگان: زبانیت, غزل پست مدرن, رضا براهنی, سیدمهدی موسوی}Reza Barahani in the 70s proposes a new theory called "languageality". The aim of which is the freedom of language from the shackles of meaning, conventional imagery and other issues that he believes are imposed on language. Baraheni's theory attracted some attention as much that Seyyed Mehdi Mousavi tried to use some of these topics in the old form of lyric poetry. Fereshteha khodkoshi kardand is mentioned as the first collection of postmodern sonnets. In the language of this collection's sonnets, there are certain grammatical approaches that indicate his influence on Baraheni's theory of linguistics. In the present study, with a descriptive-analytical approach and by the method of poetry language library, this work has been studied in two axes of grammar and syntax. In the morphology part, the deviation that Mousavi has done under the influence of Barahani in the field of Letters and compounds has been examined and in the syntax section of the deconstructions that have taken place as a result of escape from patriarchal syntax and launcher displacements application are explained. In the end, it was found that the confusion of vocabulary and sentence syntax showed a disturbed and chaotic structure in the text of the sonnet, which, while different, lacks the necessary aesthetics and emotion.Keywords: languageality, postmodern sonnets, Reza Barahani, Seyyed Mehdi Mousavi}
-
نشریه زبان و ادب فارسی، پیاپی 50 (بهار 1401)، صص 158 -202
ادبیات ایران در دوران مشروطه با تحولی اساسی مواجه شد که از آن به عنوان انقلاب ادبی یاد می شود.شعر فارسی نیز با فاصله گرفتن از سنت ها و قواعد کلاسیک خود، در مسیر تجدد و نوگرایی حرکت کرد.ایرج میرزا یکی از شاعران بسیار تاثیرگذار این دوره است.شعر او در این مقطع، هم از نظر محتوا و هم از نظر ساختارهای فرمی و زبانی دگرگون می شود.آثار او علاوه بر پذیرش درون مایه های نوین سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، دربردارنده ویژگی های زبانی جدید و آرایه های ادبی تازه و خلاقانه است. مهمترین و بیشترین نوآوری های ایرج میرزا در زبان شعر اوست ؛ او به انعکاس دقیق زبان عامیانه عصر و همچنین لغات جدید فارسی و فرنگی در شعر خود پرداخته است که تا پیش از آن در شعر فارسی بسیار کم سابقه بوده است. حجم نوگرایی ها و ابداعات زبانی و ادبی ایرج به قدری وسیع است که می توان او را از این نظر نوآورترین شاعر مشروطه دانست. مقاله حاضر با رویکرد سبک شناسی فرم محور(فرمالیستی)، به بررسی جنبه های نوآوری و خلاقیت در شعر ایرج میرزا می پردازد ؛ نخست مهمترین جلوه های نوگرایی در زبان اشعار او رابه تفصیل مورد بررسی قرار داده ، سپس محتوای جدید و صنایع ادبی تازه شعر وی را با نگاهی گذرا شناسایی و معرفی می کند .
کلید واژگان: زبان, محتوا, نوآوری, شعر مشروطه, ایرج میرزا}Iranian literature underwent a fundamental change during the constitutional period, which is known as the literary revolution. Persian poetry, moving away from its classical traditions and rules, moved on the path of modernity. Iraj Mirza is one of the most influential poets. This is the period. His poetry is changing at this stage, both in terms of content and in terms of formal and linguistic structures. In addition to accepting new political, social and cultural themes, his works include new linguistic features and literary arrays. It is fresh and creative. The most important and most innovative innovations of Iraj Mirza are in the language of his poetry; He has accurately reflected the slang language of the age as well as new Persian and French words in his poetry, which has been very rare in Persian poetry before. The volume of modernities and linguistic and literary innovations of Iraj is so vast that he can be considered the most innovative constitutional poet in this respect. The present article examines the aspects of innovation and creativity in Iraj Mirza's poetry with a form-based stylistic approach; First, he examines the most important manifestations of modernity in the language of his poems in detail, then he identifies and introduces the new content and new literary industries of his poetry with a brief look.
Keywords: Language, Content, Innovation, Constitutional Poetry, iraj Mirza} -
پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، پیاپی 51 (پاییز 1400)، صص 179 -225
برزونامه اثری حماسی است که شمس الدین محمد کوسج در قرن هشتم هجری، آن را به تقلید از شاهنامه فردوسی و در ادامه آن سرود. این منظومه به سرگذشت برزو، پسر سهراب و شرح دلاوریها و پهلوانیهای وی میپردازد. در این پژوهش که به برزونامه اختصاص دارد کوشیده شده است تا با روش توصیفی تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای نشان داده شود که سراینده برزونامه، علاوه بر تقلید شیوه و سبک فردوسی در حماسه سرایی، از برخی ریزه کاریهای او تقلید کرده است؛ از آن جمله آوردن و نقل اندرز و پند در لابه لای مطالب مختلف است. از مهمترین یافته های این پژوهش نیز میتوان به تاثیرپذیری فراوان و توجه برانگیز برزونامه از اندرزها و پندهای شاهنامه، به ویژه بسامد بالای مضامینی مانند چگونگی رسم و آیین چرخ و اندرزهای مرتبط با آن اشاره کرد؛ اندرزهایی که خود تاحد بسیاری تحت تاثیر اندیشه های کهن و اندرزهای متون پهلوی قرار دارد؛ البته گاهی تاثیر اندرزهای شاعران و نویسندگانی مانند نظامی و عنصرالمعالی کیکاوس نیز دیده میشود.
کلید واژگان: برزونامه, اندرز, پند, شاهنامه فردوسی, ماخذ اندرزها} -
با وجود تنوع منابع الکترونیک، کتاب درسی همچنان اصلی ترین ابزار آموزش زبان محسوب می شود و نقد و بررسی این کتاب ها می تواند کیفیت آموزش را ارتقا دهد. مقاله حاضر با روش اسنادی- انتقادی و بر اساس مجموعه ای از شاخص ها و معیارهای ارزیابی کتاب های درسی دانشگاهی، به نقد و بررسی ویراست دوم از جلد نخست مجموعه فارسی بیاموزیم پرداخته است. با توجه به پنج محور نقد ساختاری، محتوایی، زبانی، روشی و فرهنگی-اجتماعی، از مزایای این اثر می توان به شیوه کلی آموزش الفبا، ارایه تمرین های ابداعی، انتخاب عنوان های کاربردی و طرح موضوع های مفید در محتوای درس ها اشاره کرد و از معایب آن باید عدم انسجام ساختاری کتاب در ترتیب آموزش حروف و مطالب دستوری و فقدان فهرست منابع و نقص فهرست مطالب را نام برد.کلید واژگان: نقد محتوایی, نقد ساختاری, نقد زبانی, نقد روشی, نقد فرهنگی-اجتماعی, آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان}Despite the variety of electronic resources, textbooks continue to be the main medium of language teaching. Thus, criticizing them can improve the quality of education. This paper reviews the 1st volume of the 2nd Edition of “Farsi Biamuzim”, based on a set of standards and criteria for evaluating academic textbooks. Among the five criticism axes of structure, content, language, method, and society and culture, the advantages of this work can be found in the general way of teaching the alphabet, providing innovative exercises, selecting practical topics, and designing useful topics in the content of lessons. Its disadvantages can be attributed to the structural inconsistency of the book in the instruction of letters and grammatical materials and the lack of a list of sources and a defect in its list of contents.Keywords: Content Criticism, Structural Criticism, Linguistic Criticism, Methodological Criticism, Socio-Cultural Criticism, Teaching Farsi to Non-Farsi Speaking Learners}
-
جوامع الانشاء اثر حسین هروی مهمترین کتاب دیوانی باقی مانده از عصر سلطان حسین بایقرای ثانی است. از خلال این اثر منشیانه میتوان تحولات دستگاه دیوان سالاری و مسایل مترتب بر آن را در واپسین دوره عصر تیموریان شناسایی کرد. این اثر آگاهیهای ادبی و تاریخی ارزشمندی از اوضاع دیوانی پرآشوب اواخر عهد تیموری که در زمره بارورترین ادوار فرهنگی در طول عصر تیموریان نیز به شمار میرود,پیش روی خواننده میگذارد. نسخه منحصر به فرد جوامع الانشاء که تکنسخه آن به در کتابخانه نورعثمانیه ترکیه نگهداری میشود,تاکنون به زیور طبع آراسته نشده و از 4301 شماره هویت حسین هروی (صاحب اثر) جز همین نام چیزی دیگر نمیدانیم,زیرا نام و نشانی از او در هیچیک از متون آن عصر دیده نمیشود. بررسی خصایص سبکی این اثر نشان میدهد مقدمه نامه ها سرشار از آرایه های ادبی و انواع و اقسام صنایع بیانی و بدیعی است و متن نامه ها اندکی سادهتر از آغاز نامه هاست. مهمترین ویژگی های زبانی جوامع الانشاء وفور لغات ترکی و مغولی و عربی و اصطلاحات و عبارات و جمعهای مکسر عربی است. ادبیت نامه ها نیز مرهون استفاده نویسنده از انواع کنایات و سجع و موازنه و جناس و واج آرایی و تضاد و تنسیق الصفات و امثال و اشعار فارسی و عربی و تلمیحات است. در حیطه مختصات فکری نیز جبرباوری و مشرب صوفیانه صاحب اثر در تعدادی از نامه ها مشهود است.
کلید واژگان: جوامع النشاء, حسین هروی, منشات, ترسل, نامه نگاری}Journal of the stylistic of Persian poem and prose (Bahar Adab), Volume:13 Issue: 49, 2020, PP 19 -38Collection of Compositions or Javame-ul-Ensha by Hossein Heravi is one of the most important Administrative Book remaining from Sultan Hossein Bayghra II. Within this secretarial work, one could identify the beaurucrartic developments and issues thereof during the last days of the Tamurid Period. It provides the reader with valuable literary and historical insights into the tumultuous administrative situation during the end of tamurid era which is incident marks one of the most prolific cultural periods . The unique copy of Javame-ul-Ensha which is held under number 4301 in Ottoman Noor Library in Turkey, has never been reprinted and much is not known about its author beyond his name, Hossein Heravi. He has not be referenced in none of the text dating from that period. By reviewing the stylistic characteristics, it is seem that the letters of introductions is filled with literary arrangement and all types of oratorical and novel constructs. The main text of the letters are somewhat more simple than the letters introductions. The most outstanding linguistic characteristic of Javame-ulEnsha is the propensity if Turkish, Mongol and Arabic terms as well as Arabic idioms, phrases and broken plurals. The literary style of the letters owes much to authors' use of all kinds of Aliases, rhymed prose, counterpoints, paronomasia, alliterations, contrastive, selected attributes, colloraries, and poetry (Arabic and Persian) as well as hints. A number of epistles point out to the deterministic and mystical attitude of the author.
Keywords: Javame-ul-Ensha, Hossein Heravi, Epistolary, correspondence} -
قابوس نامه، نوشته گران سنگ عنصرالمعالی کیکاووس، از برجسته ترین و مهم ترین آثاری است که پس از اسلام در حوزه ادبیات تعلیمی و در پند و اندرز مخاطبان نوشته شده است. این کتاب چونان دایرهالمعارف ارزشمندی است که بسیاری از آداب ورسوم و نیز شرایط و خصوصیات جامعه ایران عصر نویسنده در آن بازتاب یافته است. بالطبع عنصرالمعالی در بیان اندرزهای بی شمار آن، که در موضوعات گوناگون ایراد شده اند، مانند سایر نویسندگان آثار اندرزی، تحت تاثیر برخی اندرزنامه ها و منابع پیش از خود قرار داشته است و به شیوه های مختلف از مطالب آن ها سود جسته است. در همین راستا، پژوهش حاضر می کوشد تا با بررسی و برابرنهاد اندرزهای قابوس نامه با آثار پیشینیان، برخی منابع و مآخذ موثر در اندرزهای آن را کشف و استخراج کند. از مهم ترین یافته های این پژوهش نیز می توان به تاثیرگذاری قابل توجه منابعی همچون اندرزهای آذرباد مارسپندان، پندنامه انوشیروان، آداب ابن مقفع و اشعار بوشکور بلخی بر اندرزهای قابوس نامه اشاره کرد.
کلید واژگان: قابوس نامه, اندرزنامه نویسی, پند و اندرز, عنصرالمعالی, ماخذشناسی} -
ادبیات، آیینه ای است که فرهنگ جامعه را بازتاب می دهد و متون داستانی، بستر مناسبی برای بررسی این بازتاب های فرهنگی در زمینه های گوناگون از جمله مباحث مربوط به زنان است. در این پژوهش، برای واکاوی انگاره زن، دو حکایت از سندبادنامه انتخاب شد. متن سندبادنامه هر چند در یک زمینه تاریخی زن ستیز تولید شده، نمونه های فراوانی از قدرت زن در آن دیده می شود. این جستار درصدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی بر مبنای رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی با تکیه بر نظریه «فرکلاف»، متن را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی نموده، نشانه های قدرت زن و چرایی آن را نشان دهد. در این جستار به این نتیجه رسیدیم که زن در این اثر، حضور فعال و قدرتمند دارد و نقش فاعلی او در شکل گیری روند داستان مشهود است. در این کتاب به رغم دید منفی نسبت به زن، نشانه های قدرت پنهان زنانه را می توان دید. زنان برای رسیدن به اهداف خود از ابزار قدرت پنهان همچون زبان، تدبیر، زیرکی و سیاست استفاده می کنند و اگر راه های رسیدن به اهداف سازنده و والا برای آنها بسته شود، گاهی این قدرت در مسیر نادرست به کار گرفته می شود.
کلید واژگان: سندبادنامه, زن, قدرت, عاملیت, تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف}Literature is a mirror that reflects the culture, and fictional texts are an appropriate ground upon which these cultural reflections in a variety of fields, including issues related to female status could be examined. In this research, two anecdotes were selected from Sindbad-Nameh to analyze the female role. Although the text of Sinbad-Nameh has been produced in a historical misogynistic context, there are many examples of the female power in it. This paper, with a descriptive-analytical approach, studies the text based on Fairclough’s critical discourse analysis method, at three levels of description, interpretation and explanation, to analyze the mechanisms of the representations of the female power. As a result, it was concluded that the women in this work have an active and powerful presence and that their active role in shaping the anecdote process is evident. Also, despite the negative attitude towards women, the signs of their hidden power can be observed. In this work, Women use intangible means of power such as language, tact, intelligence and politics to achieve their goals and if the ways to gain the constructive and lofty goals are closed to them, that power is sometimes misused.
Keywords: Sindbad-Nameh, Women, Power, Agency, Critical Discourse Analysis, Fairclough} -
سعدی از شاعرانی است که برای موعظه و ارشاد مردم جایگاه ویژه ای قائل شده است و از میان آثارش، سراسر بوستان را به پند و اندرز در موضوعات مختلف حکمی و اخلاقی اختصاص داده است؛ یقینا وی در سرودن این اثر و بیان نکات اخلاقی آن، مستقیم یا غیرمستقیم تحت تاثیر برخی منابع پیش از خود قرار گرفته است واحیانااز مطالب آن ها استفاده هایی نیز کرده است. هدف اصلی این گفتار آن است که به بررسی زمینه و منشا اندرزهای موجود در بوستان بپردازد و نشان دهد که سعدی هنگام بیان پندهای این اثر تحت تاثیر کدام دسته از متون و آثار قرار داشته است؛ بدین منظور سعی شده است تا با جست وجو و پژوهش در منابعی که کمابیش به موضوع اندرزگویی اختصاص یافته اند، رگه هایی از تاثیرپذیری سعدی از مطالب اخلاقی و اندرزی آن ها کشف و استخراج شود؛ از مهم ترین یافته های این تحقیق می توان به تاثیرگذاری غیرمستقیم برخی اندرزنامه های پهلوی (نظیر اندرزهای آذرباد مارسپندان و اندرزنامه بزرگمهر) و نیز تاثیرپذیری مستقیم سعدی از آثار حکمی و اخلاقی برخی شاعران و نویسندگان پیش از خود اشاره کرد؛ از این میان تاثیرپذیری سعدی از اندرزهای ابوشکور بلخی، فردوسی و عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر چشمگیر و شایان توجه است.کلید واژگان: ادبیات تعلیمی, سعدی, بوستان, ماخذشناسی, اندرزنامه نویسی}Sa`di is on of those poets who`s has placed a special position to preaching and guiding the people and among his works, allocated throughout the text of bustan to advice and maxim on legal and ethical various subjects. Surely, sa`di on the way of to compose this work and expression of its moral point, direct or indirect have been affected by some previous sources and possibly using their content. The main purpose of this article is that the pay review of basis and sources of bustan`s maxims and show that sa`di when expression the maxims of this work has been affected by which of the texts and works. For this purpose is tried to with search and research on the resources that have been allocated more or less to the aphorisms, to discover and extract traces of influence sa`di from their moral and didactic content. From the most important the finding of this study can be mentioned that indirect effect of some pahlavi books of maxim (like maxims of azarbad marespandan and bozorgmehr book of maxim) and also noted sa`di directly influenced of moral and ethical works of poets and writers before him, and of this, sa`di`s influence from abo- shakur balkhi maxims, ferdowsi and keikavus is remarkable and noteworthy.Keywords: Didactic literature, Sadi, Bustan, bibliography, writing book of maxim}
-
شعر پس از انقلاب اسلامی را به جریان های متفاوتی می توان تقسیم کرد: یکی از این جریان های مهم شعر پیشرو با شخصیت شناخته شده آن رضا براهنی است، شاعری که با انتشار مجموعه شعر خطاب به پروانه ها و تبیین اندیشه های ادبی خود در مقالات مختلف، به یکی از شاعران و نظریه پردازان تاثیرگذار پس از انقلاب تبدیل شد. براهنی در نظریه شعری خود، که با نام «زبانیت» شهرت یافته است، به دنبال چندزبانی کردن شعر، تعدد فرم و زبان، پاشیدگی معنا، پاشیدگی روایت، پاشیدگی دستور زبان، صورت گرایی و پاشیدگی توصیف است.
مقاله حاضر به بررسی نوآوری ها و هنجارگریزی های صرفی و نحوی در مجموعه خطاب به پروانه ها می پردازد و نشان می دهد که هنجارگریزی های صرفی شاعر در این مجموعه اغلب با موفقیت همراه بوده است. براهنی با دستکاری در ساخت های صرفی زبان، بی آنکه ساختار صرفی کلمات را متلاشی سازد، موفق به خلق واژگان جدید می شود، اما در بخش نحو، موفقیتی حاصل نمی کند؛ زیرا با متلاشی کردن قواعد حاکم بر جمله ارتباط خواننده را با شعر قطع می کند.کلید واژگان: رضا براهنی, خطاب به پروانه ها, دستور زبان فارسی, هنجارگریزی صرفی, هنجارگریزی نحوی}Contemporary poetry can be divided into the poetry of before and after the Islamic Revolution. Among the post-revolutionary poetry, the Pishro or avant-garde Poetry is the most important style of poetry. The well-known figure of this kind of poetry is Reza Baraheni (1935- ) who became the most influential poet of the Post-Revolution Poetry with the publication of his Khetab be Parvane ha and introducing his literary ideas in different articles. Baraheni attempts in his poetic theory, which is known as lingual theory, to reach multilingualism in poetry, multiplicity of forms and language, disintegration of meaning, disintegration of narrative, disintegration of grammar, formalism, and disintegration of description. In the present study, topics such as morphological innovations and morphological and syntactic deviations in Khetab be Parvane ha are studied. As a result, deviations in these poems are divided into two: the successful linguistic part where Baraheni manages to bring some new words into Persian language without disturbing its morphological structure, and the unsuccessful syntactic part where all the rules governing the sentence have been disturbed.Keywords: Reza Baraheni, Khetab be Parvane ha, Grammar of Persian Language, Morphology, Syntax} -
محتوای طنز در آثار محمدعلی افراشته
محمدعلی افراشته (1287-1338)، از پیشگامان شعر گیلکی و از نامداران طنز اجتماعی در قالب شعر و نثر ساده فارسی است. او درآثار خود، به دفاع از زحمت کشان پرداخته است و به همین دلیل از برجسته ترین نمایندگان ادبیات کارگری به شمار می رود. هنر افراشته این است که با استفاده از طنز، مردم را به اندیشیدن درباره ی حقوق اجتماعی خود ترغیب می کند. روزنامه ی چلنگر که از سال 1329، به مدت دو سال و نیم منتشر می شد، حاصل زندگی ادبی افراشته و به نوعی بازتاب دهنده عقاید و افکار اوست. اغلب آثار افراشته، در این روزنامه چاپ شده است.محتوای آثار افراشته نقد اوضاع سیاسی و اجتماعی است که در قالب شعر، داستان، نمایشنامه و تعزیه و با زبان طنز مجال بروز یافته است. وی در مواجهه با جامعه ی ایران آن روزگار، مشکلات عظیمی را مشاهده می کند که موجب تباهی و عقب ماندگی جامعه ی ایرانی گردیده است؛ در نتیجه به عنوان فردی وطن دوست و شاعری انقلابی و روشنفکر با استفاده از زبان ساده ی طنزآمیز مشکلات را در آثار خود انعکاس می دهد و بر اساس نوع گرایش های سیاسی خود، برای درمان دردهای آن راه حل نشان می دهد.نوشته ی حاضر با بررسی محتوایی مجموعه ی آثار محمدعلی افراشته، زمینه های مختلفی از نقد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اخلاقی را در نمونه های فراوانی از نظم و نثر آثار وی بازنموده است.
کلید واژگان: محمدعلی افراشته, طنز اجتماعی, ادبیات کارگری, نقد}Satirical Content in Mohammad Ali Afrashte’s WorkMohammad Ali Afrashteh (1909–1960) is one of the poineers in Gilan poetry and social satire in the form of the famous persian poetry and simple prose. He has been defending labors so he considers one of the greatest candidates of labouring literature. Art of Afrashteh is that while making other people laugh, encourage them to think about their own rights too. Chalangar newspaper which has been published for two years and a half since (1951), is the result of his literary life and somehow reflects his beliefs and thoughts. Most of Afrashteh´s writings have been published in this newspaper. The content of Afrashteh´s writings is the criticize of social and political suituation which has been shown in the form of poetry, story, play and has been show by satire language.He has seen big problems in Iran society which can destroy and reteocede Iran society. As a result, he as a patriot and revolutionary person will reflect the problems in his writings in a simple language and based on his political views will find a solution for the care of their pains. This writing included different way of social, economical, cultural, political and moral criticizing by the analysis of Mohammad Ali Afrashteh´series of writings.
Keywords: Mohammad Ali Afrashteh, social satire, workers literature, criticize} -
در مقاله حاضر، نویسنده با بیان اینکه پس از حدود یک قرن فترت در شعر سده نهم، سبک هندی حرکت تازه ای را در شعر و به تبع آن در زبان فارسی پدید آورد، به جستجوی عوامل این نو شدگی در شعر نظیری - به عنوان یکی از نمایندگان برجسته این سبک- می پردازد و از طریق بررسی200 غزل وی و جمع آوری نمونه های متعددی از این نوع تحولات زبانی و تجزیه و تحلیل ساختاری آنها، نشان می دهد که شاعر چگونه در شعر خود تلاش می کند تا زبان شعرش را با مضامین نو همگام کند؛ به عبارتی، چون شاعر برای بیان مضامین تازه نیازمند زبانی تازه است، راه های مختلفی از قبیل واژه سازی، تغییر در کاربرد کلمات رایج، معادل سازی، وام گیری از زبان محاوره، ساخت ترکیب های غنی شده و خروج از هنجارهای دستوری زبان را می آزماید. برخی از این شیوه ها مانند واژه سازی و تغییر در کاربرد کلمات رایج، زبان شعر وی را غنی تر می سازد، اما برخی دیگر نظیر خروج از هنجارهای صرفی و نحوی اغلب با موفقیت همراه نبوده، سبب ابهام و سستی زبان شعری او می گردد.کلید واژگان: نظری, سبک هندی, هنجار گریزی, واژه آفرینی, برجسته سازی, غزل}The present article, with regard to the fact that Hindi style created a new move in poetry and Persian language after almost one century of recess in the poetry of 9th century, investigates the causes of such regeneration in the poems of Naziri as one of the eminent representatives of that style. By exploring 200 sonnets by the poet, collecting various cases of such linguistic reformation and their structural analysis the author shows how the poet attempts to harmonize the language of his poems with the renewed concepts. In another words, since the poet requires a new language in order to express new concepts he examines various methods such as word formation, modification in the use of common words, making synonyms, borrowing from spoken language, making enriched compounds and avoiding grammatical rules. Some of those methods like word formation and modification in the use of common words have made the language of his poetry rich, while some others like avoiding morphological and syntactic rules havent shown successful results and have led to ambiguity and weakness of his poetic language.Keywords: Naziri, Hindi style, nonconformity, word formation, language highlighting, sonnet}
-
سعدی یکی از بزرگ ترین شاعران و نویسندگان زبان فارسی و خالق چندین شاهکار ادبی ازجمله گلستان است؛ ازآنجاکه شاهکارهای ادبی در هر زبان برجستگی های متعددی دارد، تامل در نثر گلستان ما را با ویژگی "ایجاز"، به منزله یکی از ویژگی های برجسته کلام سعدی، مواجه می کند که نیازمند دقت و بررسی است. هدف این نوشتار بررسی میزان گرایش سعدی به ایجاز، نمود انواع ایجاز و بررسی عناصر دستوری بلاغی در نثر گلستان است. نویسندگان مقاله پس از تعریف، تقسیم بندی و مقایسه انواع ایجاز و ذکر پیشینه مختصری درباره آن، به تحلیل نمونه های ایجاز و دسته بندی انواع آن در گلستان پرداخته اند و در پایان به این نتیجه رسیده اند که پربسامدترین نوع ایجاز در گلستان ایجاز حذف است و با آنکه بسامد ایجاز قصر در گلستان نسبت به نوع نخست کمتر است، از تنوعی برخوردار است که می توان انواعی ازقبیل ایجاز دستوری و ایجاز معنوی برای آن قائل شد.
کلید واژگان: گلستان سعدی, ایجاز حذف, ایجاز قصر, آشنایی زدایی, برجسته سازی}Sadi is one of the greatest poets and writers in Persian language and the creator of several literary masterpieces, such as Gulistan. Since a literary masterpiece in any language contains some unique features, by investigating Gulistan we can recognize “brevity” as one of the prominent features of Sadi’s prose that needs to be analyzed more deeply. The aim of the present study is to investigate the extent of Sadi’s tendency to brevity, various types of brevity, and the grammatical-rhetorical elements in Gulistan. After defining, classifying and comparing different kinds of brevity and providing a brief history of this trend, the researchers in this study have attempted to analyze and classify different types of brevity in Gulistan. They have reached the conclusion that the kind of brevity mainly used in Gulistan is ellipsis. Although the frequency of pithy brevity in Gulistan is lower compared to that of the first kind, it enjoys a wide variety, such as grammatical and semantic brevity.
Keywords: Sadi’s Gulistan, elliptic brevity, pithy brevity, defamiliarization, foregrounding} -
توجه به اندرز و اندرزگویی در ایران قدمتی به درازای تاریخ دارد، به طوری که در میان قدیمی ترین آثار باقی مانده از ایران باستان، می توان شاهد حضور پندها و اندرزها بود.
این سنت در دوران اسلامی ادامه یافته و به موجودیت خود تا روزگار ما نیز ادامه داده است و در این مسیر تقریبا طولانی، بسیاری از ادیبان و بزرگان ایرانی بدان روی آورده و در این زمینه آثاری گرانقدر از خود به یادگار نهاده اند.
یکی از بزرگترین شاعران ادبیات فارسی که به مقوله پند و اندرز توجه خاصی داشته، ابوالقاسم فردوسی است، وی در شاهنامه برای پند و اندرز جایگاه ویژه ای قائل شده و ابیات شیوا و پر مغز فراوانی را در این زمینه از خود به یادگار نهاده است که از دیرباز مورد استقبال عامه مردم قرار گرفته اند، و این البته جدای از اندرزهای بی شماری است که در متن داستان های شاهنامه وجود دارد و از زبان شخصیت ها بیان می شوند.
این تحقیق بیش از هر چیز دیگری می کوشد تا آبشخورهای فکری پاره ای از اندرزهای شاهنامه را بر ما معلوم گرداند و در این راستا شماری از کتاب ها و اندرزنامه های پهلوی نظیر اندرزهای آذرباد مارسپندان، جاویدان خرد، پندنامه ی بزرگمهر و اشعار چند شاعر ماقبل فردوسی همچون رودکی به عنوان منابع تاثیرگذار بر اندرزهای شاهنامه معرفی شده اند.
کلید واژگان: ادبیات تعلیمی, اندرز, پند, فردوسی, شاهنامه}Attention to the advice and advicing in Iran has a life to the length of history، so that in the middle of oldest writing remainder from ancient Iran one can see the presence advices and councels. This tradition continued in the Islamic period and has continued its existence until our time and in this way، almost long، many of Iranian grandee and literateurs turned in and in this relation have lef precious works from themselves. One of the greatest poets of persian literature that have a special attention to the advice and counsel subject is Abolqasem e Ferdowsi. He in Shahnameh accorded special status for advice and counsel، and has been left in this aspect pithy and eloquent lines which from long time ago welcomed by public، and of course this is apart from numerous advices than there are in the text of the Shahnameh stories and expressed from characters language. This research more than anything else tries to reveal intellectual sources of some Shahnameh advices and are presented in this base، more than Pahlavi books and andarzname like: Azarbad e Marspandan advices، andarzname Bozorgmehr، javidan e kharad، and poetry more poet before Ferdowsi like Rudaki as effective sources on Shshnameh advices.Keywords: didactic literature, advice, counsel, ferdowsi, shahnameh} -
سید حسن غزنوی (م 556ق) از شاعران توانایی است که شعر و شخصیت او به دلیل زندگی در یکی از پربارترین دوره های شعر فارسی، چنان که باید شناخته نشده است. دیوان وی نخستین بار با اشکالات بسیار در سال 1328ش. به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، منتشر شده است. این اشکالات در چند حوزه ذیل قابل بررسی است: شیوه تصحیح (مشخص نبودن نسخه اساس و ترتیب استفاده از سایر نسخه ها، مشخص نبودن منبع ابیات و اشعار، نقص نسخه ها)؛ نسخه بدل ها (ذکر نسخه بدل ها بدون علامت (/ رمز) نسخه، عرضه ناقص نسخه بدل ها، ترجیح حاشیه بر متن، یکسانی حاشیه و متن)؛ صورت های نادرست؛ افتادگی ها (اشعار، ابیات)؛ اشکالات کلی (تکرار ابیات و اشعار، غلط های چاپی، نداشتن تعلیقات و نقص در نمایه های پایانی، استفاده از منابعی با چاپ های غیرعلمی). گذشته از نکاتی همچون تعیین و توضیح شیوه مشخص تصحیح و عرضه کامل نسخه بدل ها با رعایت جانب امانت که از اصول اولیه و بدیهی تصحیح علمی است و قطعا باید در تصحیح انتقادی این دیوان مد نظر قرار گیرد؛ امروزه نسخه هایی معتبر از دیوان این شاعر نیز به دست آمده است که بسیاری از اغلاط، تصحیف ها و افتادگی های چاپ مدرس را رفع می کند. در این مقاله با ارائه نمونه های متعددی از کاستی های طبع مدرس بر لزوم تصحیح مجدد دیوان سید حسن غزنوی تاکید شده است.
کلید واژگان: سید حسن غزنوی, دیوان اشعار, نسخه خطی, لزوم تصحیح, تصحیح متون}Seyed Hasan Qaznavi is one of the great poets whose poetry and character have not been known very much due to living in one of the most fruitful periods of Persian poetry. His divan was first published with many problem in 1328 (A. H) by the correction of Muhammad Taqi Modares Razavi. These problems can be studied in the following fields: the method of correction (not specifying the basic copy and order of using other copies، not specifying the source of verses and poems، the defect of copies); variant copies (mentioning the variant copies without the sign (/) of copy، incomplete variant copies، preference of annotation over the text، sameness of annotation and text); incorrect forms; omissions (poems and verses); general problems (repetition of poems and verses، print errors، not having appendices and defection in end indices and using sources with unscientific publishing). Besides some points such as determining and explaining the specific method of correction and providing complete variant copies by considering trustworthiness which is one of the primary and obvious principles of scientific correction and should be regarded in the critical correction of this Divan، nowadays some authentic copies of this Divan have been obtained which eliminate many mistakes، Tashifs and omissions of Modares’ printed version. Proposing various instances of such mistakes and defections، this research emphasizes the necessity of recorrection of Seyed Hasan Qaznavi’s Divan.Keywords: Seyed Hasan Qaznavi, Divan of poems, manuscript, necessity of correction, correction of texts} -
گروه های اسمی وابستگی از اقسام اصلی و مهم گروه های اسمی است. این گروه ها از نظر انواع و اقسام دامنه گسترده ای دارند. ما این قسم گروه اسمی را از منظر دستور زبان تاریخی در تمام کتاب تاریخ بلعمی (مصحح ملکالشعراء بهار، چاپ دوجلدی سال 1353) که از نخستین آثار بازمانده زبان فارسی دری است بررسی کرده ایم؛ یعنی تنها به مسائلی از آن اشاره کرده ایم که صورا یا معنا جنبه تاریخی دارند و خصوصیت سبکی نیز برای متن یادشده به شمار می روند.
ساختار و روش بررسی بر مبنای تعاریف و تقسیم بندی ها و دیگر مطالبی است که زنده یاد فرشیدورد درباره این گروه های اسمی به تفصیل آورده اند و البته از کتاب های دستور دیگران نیز اگر مطالبی متناسب با بحث داشته اند بهره گرفته ایم.
هدف از نگارش این مقاله شناخت دقیق تاریخی (متن بنیاد) از گروه اسمی وابستگی است که از مسائل جزئی دخیل در نحو و از پرکاربردترین گروه های نحوی در کلام هستند. تحقیق علمی یک موضوع خاص دستوری در یک متن مشخص گامی است در جهت غنای دستور زبان تاریخی دوره ای و نیز کمک به فهم معانی متون قدیم. همچنین سعی کرده ایم تا جایی که ممکن است مطالب را با زبان علمی و ساده برای خوانندگان روشن سازیم.کلید واژگان: گروه, اسم, وابسته, دستور تاریخی, تاریخ بلعمی}Dependency nominal phrases are among the main kinds of nominal phrases. These phrases have spread in kinds and types. In this paper¡ we investigate these kinds of phrases in the whole text of Tarikh-e-Balámi from the historical grammar perspective. This work is indeed one of the first remained Dari Persian manuscripts. More specifically¡ we study issues that have historical aspects or are semantical and considered as stylistic features. The method adopted in this study is based on the definitions and divisions that late professor Farshidvard who wrote extensively on these nominal groups. Also¡ we use other grammar books¡ whenever they are relevant to our discussion. The main goal of this article is providing an accurate historical recognition of dependency nominal phrases that are subtle issues in syntax and are considered as frequently used syntactic groups in discourse. It is assumed that the scientific investigation of grammatical subjects in a specific text may enrich the historical grammar and also may shed lights on old texts.Keywords: Phrase, Noun, Historical grammar, Tarikh, e, Balámi} -
در اواخر عهد قاجاربا ظهور اندیشه های نو در آثار نویسندگانی چون زین العابدین مراغه ای، طالبوف ومیرزا ملکم خان و با تغییرمخاطبان این آثار، سبک نثر متحول شده، طریق سادگی را پیش میگیرد. «سیاحتنامه ابراهیم بیک» ازنخستین آثاراین دوره به حساب می آید. در نوشتهحاضر اندیشه های تازه نویسنده، ذیل سه محور سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است؛ ضرورت وجود قانون، تلقی عدالت بعنوان پشتوانه بقای حکومتها، تبیین اهمیت مساله اقتصاد، ضرورت توسعه راه ها و ایجاد خطوط آهن برای توسعه تجارت ملی، تاسیس کارخانه و بهره برداری از منابع طبیعی،تلاش برای رفع مفاسد اجتماعی وبهبود وضع بهداشت و آموزش همگانی از دغدغه های فکری نویسنده است که برای بیان آنها نثری خالی از صنعت را برگزیده است.بیان مفاهیم نو، او را به معادلسازی در برابر لغات بیگانه و گاه وامگیری از آن وامیدارد. کاربرد زبان محاوره و خروج از قواعد دستوری رایج و عدم تطابق زمان افعال و برخی ویژگی های زبانی دیگر، نثر او را به زبان محاوره بسیار نزدیک میسازد.
کلید واژگان: جریان ساده نویسی, نثر, سبک, اندیشه ها, سیاست, اقتصاد, مفردات, دستور زبان} -
وجود فعل مرکب و تعیین ملاک هایی روشن برای تشخیص این نوع فعل از گروه های فعلی و افعال ساده یکی از جنجال برانگیزترین مباحث دستور؛ بخصوص در سال های اخیر بوده است. نویسنده ضمن اشاره و پاسخ گویی به برخی از شبهات موجود در ماهیت آن، کوشیده است دایره افعال مرکب فارسی را از آنچه معتقدان عدم گسترش پذیری فعل مرکب بدان قایلند،وسیع تر گرداند و با تحلیل ساختار این نوع فعل از دیدگاه معنا وصرف، به شناسایی هر چه بیشتر این واقعیت زبانی وچگونگی عملکرد آن در زبان مدد رساند.
کلید واژگان: فعل مرکب, فعلیار, همکرد, گروه, گسترش پذیری}The problem of compound verb and determining clear criteria for distinguishing this form of verb from verb phrase and simple verb has been a subject of hard debates among grammarians، especially over the last few years. While providing answers to some of the existing open questions about compound verbs، this paper focuses on analysis of the structure of this grammatical category from two aspects، semantic and morphological، and establishes a framework that offers a clear pattern for the analysis of this linguistic phenomenon based on the presented information. It is our belief that compound verb، like all compound words، is one of the linguistic phenomena playing a role in extension of semantic field in Persian language. -
هدف مقاله حاضر آن است تا نشان دهد مبحث «اسم جامد و مشتق» در دستور زبان فارسی، الگوبرداری نادرستی از قواعد زبان عربی بوده و منطبق با ساختمان زبان فارسی نیست؛ زیرا فارسی از گروه زبان های ترکیبی است و عربی از گروه زبان های اشتقاقی. مؤلف با نقد سه دیدگاه متناقض دستورنویسان فارسی درباره اشتقاق، نتیجه می گیرد که مبحث اشتقاق در فارسی محدود به «اسم» نیست، بلکه دیگر انواع کلمه نیز ساخت اشتقاقی دارند. در پایان پیشنهاد می کند، با گسترش دامنه اشتقاق به حوزه کلمات مرکب، تمام کلماتی که دستوریان مشتق شمرده اند زیر مجموعه کلمات مرکب به حساب آید و کلمات مرکب به دو گروه: مشتق و غیر مشتق، تقسیم شود.
کلید واژگان: دستور زبان فارسی, اشتقاق, کلمات مشتق, زبان اشتقاقی, زبان ترکیبی}
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.