فهرست مطالب امید قربانخانی
-
Given that many schools of thought in today’s world theorize on different aspects of human life, undoubtedly one of the most important tasks of modern exegetes is to extract theories of the Qur’ān in various fields. This paper deals with one of the most important fundamental issues in this regard, i.e., the criteria and norms that a standard qur’ānic theory should have. For this purpose, first the research literature is explained, and then the characteristics of theory in the general sense (i.e., scientific theory) are enumerated. Afterwards, the requirements of qur’ānic theorizing are mentioned and explicated. Since the best way to discover the qur’ānic view of a subject is the method of thematic interpretation, this paper believes that the process of discovering the theory of the Qur’ān about an issue (that is, qur’ānic theorizing) follows the same method. Accordingly, some of the requirements of qur’ānic theorizing found in this study include avoiding the interference of any prejudice, conducting the systematization of qur’ānic teachings, being up-to-date and forward-looking, having fluency and clarity of expression, and having congruence with other definite facts and theories.Keywords: Theory, Qur’ān, Thematic interpretation, Qur’ānic theorizing, fundamentals of theorizing}
-
«گفتگو با متن» الگوی مشترکی است که هم شهید صدر در تفسیر موضوعی و هم گادامر در هرمنوتیک فلسفی به عنوان عامل تحقق فهم، بر آن تاکید کرده اند. از آنجا که رویکرد شهید صدر به «فهم متن قرآن» توصیه ای و رویکرد گادامر به «فهم متن» توصیفی است، پژوهش حاضر از رهگذر مطالعه تطبیقی این دو رویکرد، میزان روایی دیدگاه روش شناختی شهید صدر را مبتنی بر دیدگاه پدیدارشناختی گادامر مورد بررسی قرار داده و به پی جویی این پرسش پرداخته است که بایدها و نبایدها در روش تفسیری شهید صدر تا چه اندازه منطبق بر هست ها و نیست ها در هرمنوتیک گادامر است؟ به جهت آن که الگوی مذکور در اندیشه این دو متفکر خاستگاه یکسانی ندارد و تشابه دو نظریه ساختاری است، پژوهش حاضر از نوع «مطالعات تطبیقی کلان مبتنی بر همسانی ساختاری» به شمار می آید. بررسی عناصر گفتگو در هر دو نظریه مشروعیت هستی شناختی الگوی «گفتگو با متن» در تفسیر موضوعی را به اثبات رسانده و نشان می دهد که تفاوت های دو نظریه ریشه در اموری خارج از ماهیت و فرآیند فهم دارند و از این رو به اعتبار هستی شناختی روش تفسیر موضوعی خللی وارد نمی کنند.
کلید واژگان: تفسیر موضوعی, هرمنوتیک فلسفی, شهید صدر, گادامر, گفتگو, فهم متن}As a factor for realizing the phenomenon of understanding, “dialogue with the text” is a common paradigm has been greatly emphasized by both Muḥammad-Bāqir al-Ṣadr (1935-1980) in his thematic interpretation of the Qur’an and Hans-Georg Gadamer (1900- 2002) in his philosophical hermeneutics. Of course, the former’s approach to understanding the Qur’anic text seems normative, while the latter’s approach to understanding the text per se is descriptive. Through a comparative study of these two different approaches, the present study has examined the validity of al-Ṣadr’s methodological viewpoint according to Gadamer’s phenomenological perspective. In addition, it has endeavored to pursue this crucial question to what extent do’s and don’ts in al-Ṣadr’s interpretive method correspond to the is and isn’t of Gadamer’s hermeneutics. However, the suggested model does not have the same origin in the thought of these two leading thinkers. The similarity of their theories seems structural, hence, the present study can evidently be categorized as an example of macro-comparative studies based on structural similarities. Investigating the elements of conversation in both theories has convincingly proved the legitimacy of “dialogue with the text” as a model for the thematic interpretation of the Qur’an. It shows as well that the differences between the two theories stem from some issues outside the essence and process of understanding and therefore do not methodologically undermine the ontological validity of the thematic interpretation.
Keywords: Qur’an, thematic interpretation, philosophical hermeneutics, understandingthe text, dialogue, Muḥammad-Bāqir al-Ṣadr, Hans-Georg Gadamer} -
شهید صدر بی تردید از پیشگامان نظریه پردازی قرآنی در دوره معاصر است. او دستیابی به نظریات قرآن را مستلزم استنطاق کلام الهی می داند. تعبیر «استنطاق» هرچند خاستگاهی روایی دارد و همواره در ادبیات دینی مورد استفاده اندیشوران بوده است، اما در اندیشه شهید صدر اصطلاحی خاص و مفهومی کلیدی است که نظریه پردازی قرآنی براساس آن صورت می گیرد. نظر به اهمیت این مفهوم در شناخت دیدگاه شهید صدر نسبت به نظریه پردازی قرآنی، پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی، به تبیین مولفه های مفهومی «استنطاق قرآن» در اندیشه او پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می دهد استنطاق قرآن از نظر شهید صدر به لحاظ هدف، موضوع و روش، مقوله ای متفاوت از تفسیر و تاویل قرآن است و محصول آن در حوزه مدلول های اشاری کلام الهی قرار می گیرد. همچنین این مفهوم متوقف بر مولفه هایی چون پرسشگری، تطبیق، تاریخ مندی، پایان ناپذیری، دوسویگی، شعورمندی، قضاوت گری و وحدت متن و مفسر است که توجه به ماهیت، نقش و نسبت های آنها، ابعاد پنهان دیدگاه شهید صدر در نظریه پردازی قرآنی را روشن کرده و امکان طراحی مدل نظریه پردازی قرآن براساس دیدگاه های او را فراهم می آورد.کلید واژگان: قرآن, شهید صدر, استنطاق, نظریه پردازی, تفسیر موضوعی}Shahid Sadr is undoubtedly one of the pioneers of Qur’anic theoreticians in the contemporary era. He considers that attaining the theories of the Qur’an requires the inquiry from the Divine Word. Although the interpretation of “inquiry” has a narrative origin and has always been used by thinkers in religious literature, but in the thought of Martyr Sadr it is a special term and a key concept on which the Qur’anic theorizing is based. Considering the importance of this concept in recognizing Shahid Sadr’s view on Qur’anic theorizing, the present study has used a descriptive-analytical approach to explain the conceptual components of “inquiry of the Qur’an” in his thought. The outcomes of the research show that the inquiry of the Qur’an is a different category from the interpretation of the Qur’an in terms of purpose, subject, and method, and its product lies in the field of allusions to the Divine Word. This concept also focuses on such components as questioning, adaptation, historicity, infinity, bilaterality, intelligence, judgment and unity of text and commentator and paying attention to their nature, role, and proportions clarifies the hidden dimensions of Shahid Sadr’s view in Qur’anic theorizing and provides a model for theorizing the Qur’an on the basis of his views.Keywords: Qur’an, Shahid Sadr, inquiry, Theorizing, thematic interpretation}
-
امکان فهم متون دینی از دغدغه های همیشگی دین پژوهان بوده و تاکنون اندیشمندان شرق و غرب نظریه های مختلفی درباره اش مطرح کرده اند. در همین خصوص بحث های پردامنه ای هم میان عالمان اسلامی از دیرباز درباره ممکن بودن یا نبودن فهم قرآن مطرح شده است. آنچه در آثار نگاشته شده بیشتر محل توجه قرار گرفته، اقامه ادله در اثبات فهم پذیری قرآن است. حال آنکه، پیش از بحث درباره «فهم پذیری» یا «فهم ناپذیری» قرآن باید مشخص شود که: در فهم پذیردانستن قرآن فهم چه کسانی ملاک است؟ فهم کدامین معانی از قرآن مد نظر است؟ و چه میزان از فهم، معیار سنجش قرار می گیرد؟ در حقیقت این پرسش ها ناظر به مولفه ها و به عبارتی مبانی «فهم پذیری قرآن» است که باید پیش از اقامه ادله بر ممکن بودن یا نبودن فهم قرآن، پاسخ داده شود. نظر به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر با رویکردی درون دینی مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی پاسخ پرسش های فوق را می کاود و بر اساس مولفه های به دست آمده ادله مخالفان امکان فهم قرآن را نقد می کند.
کلید واژگان: زبان قرآن, زبان دین, فهم پذیری قرآن, مخاطبان قرآن, فهم متن.}The possibility of understanding religious texts has always been a concern of theologians, and so far Eastern and Western thinkers have proposed various theories about it. In this regard, there has been a wide-ranging debate among Islamic scholars about the possibility or impossibility of understanding the Quran. What has been the focus of most of the written works is the presentation of evidence to prove the comprehensibility of the Quran. However, before discussing the comprehensibility or incomprehensibility of the Quran, it should be noted that: Whose understanding is the criterion for comprehensibility of the Quran? Understanding which meanings of the Quran is meant? And how much understanding should be achieved? In fact, these questions refer to the components or in other words, the principles of "comprehensibility of the Quran" that must be answered before presenting evidence on the possibility or impossibility of understanding the Quran. Given the importance of this issue, the present study examines the answers to the above questions with an intra-religious approach based on a descriptive-analytical method, and then criticizes the arguments of those who believe in the impossibility of understanding the Quran based on the discussed components.
Keywords: Quran's Language, Religion's Language, Quran Comprehensibility, Quran's Audience, Text Understanding} -
قرآن با هدف هدایت بشر از ظلمت به سمت نور در جامعه ای نازل شد که آمیخته به باورها و سنت های جاهلی بود. از این رو به اقتضای هدفش می بایست به اصلاح فرهنگ جامعه و مبارزه با عناصر جاهلی می پرداخت. از سوی دیگر، چون برای تاثیرگذاری و تحول آفرینی نیازمند پذیرش و مقبولیت اجتماعی بود، ناگزیر باید اقتضایات فرهنگ زمانه را نیز رعایت می کرد. پرسشی که در اینجا مطرح می شود این است که: قرآن، در میانه دو ضرورت عرف پذیری و جهل ستیزی، مبتنی بر چه اصولی با فرهنگ زمانه تعامل کرده است؟ نظر به آنکه روایات معصومان (ع) شناخت نامه قرآن است، پژوهش حاضر این مسئله را در رهیافتی روایی و با روش توصیفی تحلیلی بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته است که اصولی همچون هم زبانی با زبان قوم، محصورنشدن در نظام فکری فرهنگی زمانه، رعایت اصل تدرج در اصلاح اجتماعی، همراهی مقطعی با رسومات، پرداختن به مسایل روز، مراقبت از جامعه در مقابل انحرافات نوپدید و در نظر گرفتن ظرفیت افراد، مبنای تعامل قرآن با فرهنگ زمانه بوده است.کلید واژگان: قرآن, فرهنگ زمانه, جاهلیت, مقبولیت اجتماعی, عرف پذیری, جهل ستیزی, روایات تفسیری}The Quran was revealed with the aim of guiding mankind from darkness to light in a society tainted with superstitious beliefs and traditions. Therefore, according to its purpose, it had to reform the culture of the society and fight against its ignorant elements. On the other hand, because it required social acceptance and approval in order to be effective and transformative, it inevitably had to comply with the requirements of the culture of the time. The question that arises here is: On what principles did the Quran interact with the culture of its time, in the midst of the two necessities of "following the custom" and "fighting ignorance"? Considering that the narrations of the Infallibles (AS) are the commentary of the Quran, the present study has investigated this issue in a narrative approach with a descriptive-analytical method. The results show that principles such as speaking the language of the people, not being confined to the cultural intellectual system of the time, observing the principle of gradual social reform, temporary association with customs, addressing current issues, caring for society against emerging deviations and considering the capacity of individuals have been the basis of the Quran's interaction with the culture of the time.Keywords: Quran, Culture of the Time, ignorance, Social Acceptance, Following the Custom, Fighting Ignorance, interpretive narrations}
-
درباره بیست وچهارمین آیه از سوره یوسف مباحث مختلفی مطرح شده است. واژه «هم» در این آیه به یوسف منتسب شده که نیازمند بازشناسی دقیق تری است. غالب مفسران آن را به قصد و اراده بر عمل منافی عفت تفسیر کرده اند که به ظاهر با عصمت آن حضرت تنافی دارد. در این پژوهش هم زمان تحلیل مفهومی و اسنادی «هم» را در این آیه دنبال، و مهم ترین دیدگاه های فریقین را به سه دسته تقسیم می کنیم. هر کدام از این دیدگاه ها ضعف هایی دارد و ابهامات مخاطبان را به ویژه در مواجهه با ظاهر آیه، سیاق آیات، معنای دقیق لغوی در کتب تاریخی متقدم و روایات تفسیری ذیل آیه به خوبی پاسخ نمی گوید. در این نوشتار با رویکردی تحلیلی انتقادی و تاکید بر معنای لغوی «قصد و اراده» برای واژه «هم»، معنای مصداقی اش در آیه را بررسی می کنیم. نتایج پژوهش نشان می دهد که مراد از «هم» منسوب به یوسف j قصد او بر ضرب و شتم و قتل زلیخا، و در مقابل «هم» منسوب به زلیخا راجع به اراده او بر انجام دادن معصیت بوده است. صحت معنای برداشت شده با دلایل سیاقی، لغوی و روایی به دست می آید. بدین منظور معانی واژگان، اقوال مختلف مفسران فریقین درباره آیه و در نهایت ساختار نحوی آیه را بررسی می کنیم.
کلید واژگان: آیه 24 سوره یوسف, عصمت, حضرت یوسف (ع), زلیخا, تفاسیر اسلامی, سیاق}Various issues have been raised about verse 24 of Surah Yusof. The word Hamm (desire) in this verse is attributed to Joseph, which needs to be identified more precisely. Most commentators have interpreted it as intending to perform an act contrary to chastity, which apparently contradicts his infallibility. In this study, we simultaneously follow the conceptual and documentary analysis of the word in this verse, and divide the most important Shiite and Sunni views into three categories. Each of these views has its own weaknesses and does not respond well to the ambiguities of the readers about the appearance of the verse, its context, the exact literal meaning in the earlier historical books, and the interpretive narrations related to the verse. In this article, with an analytical-critical approach and emphasizing the literal meaning "intention and will" for the word Hamm, we examine its contextual meaning in the verse. The results of the research show that the meaning of the Hamm attributed to Joseph was concerning his intention to beat and kill Zoleykha, and in contrast, the Hamm attributed to Zoleykha was about her will to commit a sin.
Keywords: Verse 24 of Surah Yusof, Infallibility, Prophet Josef, Zoleykha, Islamic interpretations, context} -
تفاخر از برجسته ترین معضلات فرهنگی-اجتماعی عصر حاضر است که گذشته از ضدیتش با ارزش های دینی و آثار سوء اخروی، به لحاظ زندگی این دنیایی نیز پیامدهای نامطلوب اقتصادی، تربیتی، روان شناختی و جامعه شناختی گسترده ای دارد. قرآن کریم به عنوان برنامه هدایت بشر از ظلمت به سمت نور و از رذایل به فضایل به مبارزه با این رذیله اخلاقی-اجتماعی پرداخته و جامعه عصر نزول را از رفتارهای فخرفروشانه تطهیر کرده و فضایلی همچون برابری، مواسات، ایثار، گذشت، فروتنی و تواضع را جایگزین آن نموده است. نظر به اهمیت استخراج روش های قرآنی در حل مسایل اجتماعی، جستار حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی به بررسی راهکارهای درمان تفاخر از منظر قرآن کریم در دو ساحت گرایش و منش پرداخته است.براساس یافته های پژوهش، راهکارهای گرایشی قرآن برای درمان تفاخر به دو بخش راهکارهای ترهیبی و ترغیبی قابل تقسیم هستند که اولی مشتمل بر روش عبرت بخشی و روش تهدید و دومی شامل سه روش تشویق، الگودهی و سرعت و سبقت است. راهکارهای منشی نیز به دو دسته راهکارهای ایجابی و سلبی تقسیم می شوند که دعوت به صبر، تواضع و جایگزینی عامل شادی در دسته اول و منع از تکبرورزی، یاس و سرمستی از امکانات در دسته دوم جای می گیرند.
کلید واژگان: قرآن کریم, تفاخر, تکبر, تربیت اخلاقی, اصلاح گرایش, اصلاح منش}Show-off is one of the most prominent socio-cultural problems of the present age, which in addition to its opposition to religious values and its evil effects in the hereafter, also has adverse economic, educational, psychological and sociological consequences in the life of this world. The Holy Quran, as a program to guide human beings from darkness to light and from vices to virtues, fought against this immoral-social vice and purified the society of the age of revelation from boastful behaviors and, on the contrary, replaced it with virtues such as equality, compassion, self-sacrifice, forgiveness and humility. Considering the importance of extracting Quranic methods in solving social problems, the present article examines the treatment strategies of show-off from the perspective of the Holy Quran in two areas of sentiment and behavior with a descriptive-analytical approach. According to the findings of the study, the sentimental strategies of Quran for show-off treatment can be divided into two parts: warning and encouragement, the former includes two methods of instruction and threat, and the latter includes the three methods of encouragement, patterning and speed and overtaking. Behavioral strategies are also divided into negative and positive, that the call for patience, humility and replacement of the factor of happiness are put under the positive strategy and the prohibition of arrogance, despair and intoxication with the possibilities under the negative strategy.
Keywords: Holy Quran, Show-off, boasting, arrogance, Moral education, Treatment of Attitude, Treatment of Behavior} -
آیه 82 سوره نساء از مشهورترین آیات قرآن کریم است که در موضوعات مختلفی به آن استناد شده است. پژوهش حاضر از میان موضوعات مختلف مرتبط با این آیه، ملازمه ای را می کاود که این آیه میان بشری بودن متن و مبتلاشدن به اختلاف کثیر برقرار کرده است؛ و این پرسش اساسی را پی می جوید که: آیا هر متن بشری به طور کلی و همیشه دارای اختلاف کثیر است یا آنکه قرآن ویژگی خاصی دارد که بازیابی آن در متون بشری، عامل پدیداری اختلاف کثیر در این متون است؟ بدین منظور در رویکردی تحلیلی انتقادی، دیدگاه های مفسران درباره اختلاف مذکور در آیه بررسی شده و بر اساس امکان انطباق بر متون بشری و مفاد خود آیه راستی آزمایی شده است. بررسی های صورت گرفته نشان می دهد اختلافی که قرآن مبرای از آن بوده و متون بشری در صورت همانندی به قرآن مبتلای به آن خواهند شد ناظر به شبکه گسترده ارتباطات دلالی در قرآن است. از این رو متون بشری به طور کلی به اختلافات و تناقضات درونی فراوان مبتلا نیست، بلکه فقط وقتی بخواهد همچون قرآن دارای تشابک دلالی باشد، ناسازگاری های درونی در آنها بروز می کند.
کلید واژگان: اختلاف کثیر, تناقض, تشابک دلالی, تناظر آیات, آیه 82 سوره نساء}Verse 82 of Surah al-Nisa is one of the most famous verses of the Holy Quran, to which is referred in numerous subjects. Among the various topics related to this verse, the present study explores the connection that this verse has established between the humanity of the text and the suffering of multiple differences. Therefore, it seeks the fundamental question, whether human texts in general and always have multiple differences, or the Quran has a special feature that its reproduction in human texts leads to multiple differences. For this purpose, in an analytical-critical approach, the views of the commentators on the difference mentioned in verse 82 of Surah al-Nisa have been examined and tested in terms of the possibility of their conforming to human texts and the content of the verse itself. Studies show that the difference that the Quran is free from and that human texts will be affected if they are similar to the Quran refers to the extensive network of semantic implications in the Quran. Thus, human texts in general do not suffer from multiple internal differences and contradictions, but only when they are intended to have such network implications as the Quran, internal inconsistencies arise.
Keywords: Multiple Differences, contradictions, Network Implications, Correspondence of Verses, Verse 82 of Surah al-Nisa} -
گفتاری یا نوشتاری بودن زبان قرآن از موضوعات نوپدید در قرآن پژوهی معاصر است که پذیرش هر دیدگاهی در این باب، نوع رویکرد به کلام الهی و فهم آن را متفاوت می سازد. با وجود نگارش آثاری چند پیرامون این موضوع، بسیاری از نگاشته ها به تمایز میان دوگانه «گفتار/نوشتار» با دوگانه «گفتاری/نوشتاری» توجه نکرده و لذا دچار خلط بین مفهوم «نوشتار» و «نوشتاری» از یک طرف و مفهوم «گفتار» و «گفتاری» از طرف دیگر شده اند. جستار حاضر در روشی توصیفی-تحلیلی با تبیین تفاوت میان دوگانه های مذکور و تفکیک حوزه پژوهش هر کدام، قرآن را به مثابه رخداد زبانی لحاظ کرده و مبتنی بر روایات به بررسی شاخصه های آن در دوگانه «گفتار/نوشتار» پرداخته است. بررسی انجام گرفته نشان می دهد قرآن کریم تلفیقی از شاخصه های گفتار (همچون حضوری بودن رابطه زبانی، وابستگی زیاد به واحدهای زبرزنجیری) و شاخصه های نوشتار (مانند تعین پیشانزولی متن، یکسویه بودن ارتباط زبانی) را دارا می باشد.
کلید واژگان: گفتار, نوشتار, زبان قرآن, رخداد زبانی, سبک بیانی, زبان شناسی}The spoken or written language of the Qur'an is one of the emerging issues in the contemporary Qur'anic research that the acceptance of any view in this regard makes the approach to the divine word and its understanding different. Despite writing several works on this subject, many writings do not pay attention to the distinction between the duality of "speech/writing" and the duality of "spoken /written" and therefore confuse the concept of "writing" and "written" on the one hand and the concept of "speech" and "spoken" on the other hand. The present article, in a descriptive-analytical method by explaining the differences between the mentioned dualities and separating the field of research of each has considered the Qur'an as a linguistic event and based on narrations has examined its characteristics in the duality of "speech/writing". The study shows that the Holy Quran has a combination of speech characteristics (such as the presence of a linguistic relationship, high dependence on prosodic units) and written characteristics (such as predetermining the text, one-way language communication).
Keywords: speech, Writing, language of the Quran, linguistic event, style of expression, Linguistics} -
از جمله اموری که روابط اجتماعی سالم را تهدید می کند، حاکمیت فرهنگ تفاخر بر این روابط است. رفتارهای فخرفروشانه که در هر عصر و فرهنگی با جلوه های متفاوتی ظاهر می شوند، در جوامع امروزین با رشد مادی گرایی، تنوع و تکثر بی سابقه ای یافته اند. نظر به آن که جامعه عصر نزول نیز مبتلا به این رذیله اخلاقی _ اجتماعی بوده و در پرتوی معارف قرآن توانسته مدار روابط اجتماعی را از خودبرتربینی، تفوق طلبی و فخرفروشی به تواضع، فروتنی و مساوات تغییر دهد، پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی _ تحلیلی به بررسی راهکارهای درمان تفاخر از منظر قرآن کریم پرداخته است و با توجه به آن که خاستگاه تمام کنش های رفتاری انسان، بینش ها و نگرش های او می باشد، راهکارهای مزبور را در حوزه بینش بررسی کرده است. همچنین به جهت جایگاه علمی و رویکرد تربیتی _ اجتماعی تفسیر المیزان، آرای علامه طباطبایی را در مطالعه محور قرار داده است. براساس یافته های پژوهش قرآن نگرش انسان را در سه محور؛ نسبت به خدا، نسبت به خود و نسبت به خلقت اصلاح نموده است. قرآن با معرفی خداوند به عنوان منشا حقیقی قدرت، مکنت و عزت، انسان را از اتکا و مباهات به امکاناتش منصرف می کند. همچنین با تنبه انسان نسبت به کرامت ها و ضعف هایش از یک طرف او را از دلبستگی به امور مادی رهانیده و از طرف دیگر از تکبرورزی محفوظ می دارد. در جهان بینی قرآن ارزش حقیقی نه برخورداری مادی بلکه ایمان و عمل صالح دانسته شده و زندگی دنیا تنها یک بازی با نقش ها و امکانات موقت است. بهره مندی های دنیا از منظر قرآن تنها مایه امتحان الهی هستند؛ لذا از ارزش ذاتی برخوردار نیستند.
کلید واژگان: تفاخر, فخرفروشی, راهکاربینشی, قرآن, علامه طباطبائی} -
عموم مسلمانان معتقدند قرآن کریم عاری از هر گونه اختلاف و ناسازگاری درونی است. با این حال، کلام الاهی مشتمل بر آیات به ظاهر متعارضی است که فهم و تفسیر آنها همواره در طول تاریخ محل بحث و نظر بوده است. علی رغم آثار ارزشمندی که عالمان اسلامی در این زمینه نگاشته اند، هیچ گاه تعارضات بدوی در قرآن بر اساس روایات معصومان b تبارشناسی و ریشه یابی نشده است. از این رو پژوهش حاضر با هدف کشف اسباب اختلاف در قرآن، با رویکردی توصیفی تحلیلی روایات تفسیری را بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته است که تعارضات بدوی در قرآن در اموری چون اختلاف معنای حقیقی و غیرحقیقی، اختلاف معانی در مشترک لفظی، اختلاف مصادیق در مشترک معنوی، اختلاف مراحل در یک واقعه، اختلاف اسلوب های بیانی، اختلاف متعلقات در افعال، اختلاف در زاویه دید و اختلاف اعتبارات در اسنادها ریشه دارد. همچنین، بازگشت بسیاری از تبیین های قرآن پژوهان در رفع تعارض آیات به اسباب مذکور، نشان از جامعیت نسبی و اعتبار کارکردی آنها دارد.
کلید واژگان: آیات متعارض, تناقض در قرآن, اسباب اختلاف, ناسازگاری درونی, روایات تفسیری}Most Muslims believe that the Holy Qurān is free from any internal differences and inconsistencies. However, the divine word contains seemingly contradictory verses, the understanding and interpretation of which have always been the subject of debate and discussion throughout history.Despite the valuable works written by Islamic scholars in this field, the superficial contradictions in the Qurān have never been traced back based on the narrations of the Infallibles (AS). Hence, the present study, with the aim of discovering the causes of differences in the Qurān, has examined interpretive narrations with a descriptive-analytical approach and has reached the conclusion that superficial contradictions in the Qurān are rooted in matters such as the difference between literal and figurative meanings, the different meanings of homonyms, the difference between instances of a concept, the difference of stages in an event, the difference between expressive styles, the difference between dependencies of verbs, the difference in perspective and the difference in ascriptions. Also, the return of many explanations given by scholars for resolving the contradiction of verses to the above causes demonstrates their relative comprehensiveness and functional validity.
Keywords: Contradictory Verses, Contradiction in the Qurān, causes of disagreement, Internal Inconsistency, interpretive narrations} -
اخبار آحاد حجم گسترده ای از میراث حدیثی مسلمانان را تشکیل می دهند. چگونگی اعتبارسنجی آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این اخبار به لحاظ موضوعی به دو دسته فقهی و غیر فقهی قابل تقسیم هستند که در اعتبارسنجی آن ها نیز دو رویکرد متفاوت اصولی و معرفت شناختی مطرح شده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی ابتدا به تبیین این دو رویکرد و تشریح معنای اعتبار و ملاک آن از منظر هر یک از آن ها پرداخته و سپس با لحاظ ملاک های مذکور و با هدف دستیابی به دیدگاه روایی در مسئله اعتبارسنجی اخبار آحاد، روایات معصومانb را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه دست یافته که ملاک اعتبارسنجی مورد اشاره در روایات برای هر دو دسته اخبار فقهی و غیر فقهی، «موافقت با آموزه های قرآن و سنت» است. راست آزمایی نشان می دهد ملاک مزبور در هر دو رویکرد اصولی و معرفت شناختی، دارای اعتبار بوده و نزد بسیاری از دانشمندان،مبنای اعتبارسنجی روایات قرار گرفته است. این ملاک نسبت به بررسی سندی، مقدم بوده و از آن کفایت می کند.
کلید واژگان: حدیث, خبر واحد, حجیت خبر, موافقت روحی, اعتبارسنجی, معرفت شناختی} -
وجود دلالت های باطنی برای قرآن از باورهای مشهور میان مسلمانان است که خاستگاهی روایی دارد. مدالیل باطنی اشاره شده در روایات که در دو سطح عرفی و فراعرفی می باشند در سطح عرفی خود مورد قبول قرآن پژوهان بوده اما در سطح فراعرفی با انگاره به زبان قوم بودن قرآن ناسازگار پنداشته شده اند. لذا در حل این ناهمخوانی برخی جانب عرفیت زبان را رعایت کرده و قایل به عرفی بودن زبان قرآن (عرف عام یا عرف خاص) شده و در نتیجه دلالت های فراعرفی و روایت های مشتمل بر آن ها را انکار کرده اند، در مقابل، برخی دیگر با جانبداری از دلالت های فراعرفی و پذیرش آن ها ناگزیر به قبول دو سنخ زبان در قرآن شده و نظریه زبان عرفی-فراعرفی را ارایه کرده اند. پژوهش حاضر مبتنی بر رهیافت دانش کاربردشناسی در فهم معنا به بررسی ماهیت دلالت های فراعرفی پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که این دلالت ها از جنس دلالت هایی است که ریشه در دانش فردی اهل زبان دارند و نه تنها ناسازگار با زبان عرفی نیستند بلکه در محاورات عرفی امری متعارف بوده و از این رو می توان با تحفظ بر مبنای عرفی بودن زبان قرآن وجود آن ها را برای کلام الهی روا دانست.
کلید واژگان: بطن, روایات باطنی, دلالت فراعرفی, زبان قرآن, کاربردشناسی}The existence of esoteric implications for the Qur'an is one of the well-known beliefs among Muslims that has a narrative origin. The esoteric implications mentioned in the narrations which are at either customary or metaphysical levels have been accepted by Quranic scholars at the customary level. But at the metaphysical level, they have been considered incompatible with the idea that the Qur'an is ethnic. Therefore, in resolving this inconsistency, some have taken the side of customary language and considered the Qur'anic language to be customary and thus denied the metaphysical implications and the narrations containing them. On the other hand, accepting metaphysical implications, Others have been forced to admit two types of language in the Qur'an and have presented the theory of customary-metaphysical language. The present study, based on the approach of pragmatics in understanding meaning, examines the nature of metaphysical implications and concludes that these implications are among the implications that are rooted in the individual knowledge of people and not only they are not incompatible with conventional language but also they are conventional discourse, Therefore their usage can be considered valid for the divine word by preserving the customary nature of the language of the Qur'an.
Keywords: Interior, Esoteric Traditions, Metaphysical Implications, Language of the Quran, Pragmatics} -
در میان روایات تفسیری، روایات تاویلی به جهت معرفتی جایگاه ویژه ای دارند. این روایات - که بازگو کننده دلالت های غیر ظاهر کلام الهی هستند - کمتر بررسی معناشناختی شده است و بیشتر تحت تاثیر انگاره فراعرفی بودن، تحلیل محتوایی آن ها خارج از توانایی بشر تلقی می شود. چنین رهیافتی نه تنها شیعه را در موضع اتهام تعطیلی عقل در فهم کلام الهی قرار داده، بلکه راه دستیابی به بخش وسیعی از معارف قرآن را نیز مسدود کرده است. نظر به اهمیت ارایه تحلیل های خردپذیر از این روایات، جستار حاضر با هدف کشف ارتباطات مفهومی بین معانی باطنی ابتدا به بررسی مفهوم بافت ظاهر و پنهان پرداخته و سپس با ارایه نمونه های عینی در سه حوزه مفهومی «حیات و ممات»، «نعمت» و «نبا عظیم» نشان می دهد که معانی باطنی فاقد ارتباط مفهومی نبوده، بلکه در بافت پنهان دارای ارتباطات معنایی منطقی هستند که شبکه های مفهومی گسترده ای را شکل می دهند.
کلید واژگان: بطن, معانی باطنی, بافت پنهان, شبکه مفهومی, روایات تاویلی} -
از جمله رذایل اخلاقی در روابط میان فردی که قدمتی به گستره تاریخ بشر دارد، رفتارها و تعاملات فخر فروشانه است. این نوع رفتارها که در هر عصر و فرهنگی نمودهایی بعضا متفاوت داشته است، در عصر حاضر شیوع فراوانی یافته و به عنصری مخرب در روابط افراد (روابط زوجین، روابط خانوادگی، روابط فامیلی، روابط شهروندی، روابط قومیت ها و...) تبدیل گردیده است. نظر به آلودگی جامعه عصر نزول به این رذیله اخلاقی-اجتماعی و کارآمدی قرآن کریم به عنوان نسخه شفابخش الهی در تغییر این فرهنگ ناپسند به فرهنگ مساوات، برادری، تواضع و فروتنی، پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی عوامل تفاخر از منظر قرآن کریم پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که در رهیافت قرآنی، تفاخر ریشه در عوامل متعدد بینشی و گرایشی دارد، عوامل بینشی که عبارتند از مالک پنداشتن انسان، محدود دانستن او به زندگی دنیا، ارزش شمردن برخورداری های مادی، دایمی دانستن نعمت ها و عوامل گرایشی همچون حب مال، حب جاه و مقام، حب حسب و نسب، عزت طلبی و تفوق طلبی که یک یا چند مورد از آن ها زمینه فخرفروشی را در فرد ایجاد می کند.کلید واژگان: تفاخر, فخر فروشی, برتری جویی, اخلاق در قرآن, تکاثر}
-
واژه «حدیث» از واژگان پرکاربرد قرآن کریم به شمار می آید و واژه «احادیث» نیز در چندین آیه و البته تنها در قالب دو تعبیر «جعلناهم احادیث» و «تاویل الاحادیث» به کار رفته است. این پژوهش با روش توصیف و تحلیل ادبی، دو واژه «حدیث» و «احادیث» را در فرهنگ عرب و قرآن مجید مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه دست یافته است که واژه «حدیث» نه به معنای مطلق سخن، بلکه به معنای سخنی است که در بر دارنده رخداد یا حادثه ای باشد و این معنا در تمام استعمالات قرآنی این واژه مشاهده می شود. واژه «احادیث» نیز در اصل به عنوان جمع قیاسی واژه «احدوثه» وضع شده است که به معنای حادثه و رخدادی است که بین مردم بر سر زبان ها افتاده باشد. در قرآن کریم نیز تعبیر «جعلناهم احادیث» در سیاق نکوهش برخی امت ها، به عذاب و تبدیل شدن آنها به حکایت ها و داستانهایی که بر سر زبان مردم جریان دارند اشاره دارد و تعبیر «تاویل الاحادیث» بر خلاف تفسیر مشهور که آن را به تعبیر خواب و رویا معنا کرده اند، به معنای شناخت سرانجام و عاقبت حوادث و وقایع روزگار است.
کلید واژگان: حدیث, احادیث, احدوثه, قرآن, مفردات}The term “Ḥadīth”(حدیث) is of the commonly used vocabulary of the Holy Qur’an, and the term “Aḥādīth” (احادیث) also occurs in several verses and, of course, only in the form of two expressions of “Jaʻalnāhum Aḥādīth” (جعلناهم احادیث) and “Taʼwīl al-Aḥādīth” .(تاویل الاحادیث) Based on the literal analytical descriptive method, the present paper examined the two words “Ḥadīth” and “Aḥādīth” in Arabian culture and the Holy Qur’an and concluded that the word “Ḥadīth” does not mean absolute speech, but also it involves a speech containing an event or incident, found in all Qur’anic usages. The term “Aḥādīth” is also put originally as the analogical plural of the term “Uḥdūthah” (احدوثه, which means an event or incident that has been famous among people. In the Holy Qur’an, the expression “Jaʻalnāhum Aḥādīth” (جعلناهم احادیث), in negative context, refers to the torment of some nations and their transformation into well-known stories and tales, and the expression “Taʼwīl al-Aḥādīth” (تاویل الاحادیث)on contrary to the popular interpretation translating it into dreams, is intended for the end and outcome of events.
Keywords: Ḥadīth, Aḥādīth, Uḥdūthah, The Quran, Lexicon, vocabulary} -
شناخت قرائت صحیح قرآن کریم از میان قرائت های مختلف نه تنها به عنوان یک بحث نظری در علوم قرآنی٬ بلکه به عنوان یکی از مبانی تفسیر قرآن کریم دارای اهمیت است. در میان رویکردهای متفاوتی که نسبت به قرائت های مختلف مطرح است امروزه دیدگاه رواج تاریخی روایت حفص از قرائت عاصم از شهرت بیشتری در میان امامیه برخوردار شده و این درحالی است که پیشینه این دیدگاه از صد سال فراتر نمی رود. بر اساس این باور٬ قرائت حفص یگانه قرائت صحیح از قرآن است که به صورت متواتر از پیامبر اکرم (ص) روایت شده و همواره در طول تاریخ بین مسلمانان در سراسر بلاد اسلامی رواج داشته است. این پژوهش با تبیین ادله باورمندان این نظریه٬ به نقد و ارزیابی این ادله پرداخته و به این نتیجه می رسد که ادله ارائه شده٬ ناتمام بوده و نه تنها هیچ گونه شاهد تاریخی برای اثبات این دیدگاه یافت نمی شود بلکه شواهد متعدد تاریخی آن را ابطال می کند.کلید واژگان: علم القرائه٬ قراء سبعه٬ عاصم٬ حفص٬ تواتر قرائات}Recognition of real recitation of Quran among distinct recitations is not only a theoretical issue in Quranic sciences but also it is considered as one of the foundations in the interpretation of the Quran and is influential in other fields of study for examples jurisprudence, theology and the sciences affected from the Quran. In spite of different approaches to various recitations including the seven recitations, today the viewpoint of historical prevalence of Haf's narration from Asim is more popular in Twelver Shiism, though its history does not extent more than one century. According to this opinion, Haf's narration is the sole correct recitation of the Quran which is narrated from The Prophet numerously and has been prevalent among Muslims throughout history. In this article through explaining the reasons of the famous viewpoint and evaluating it, the author concludes that not only the reasons are not sufficient and there is no historical proof to corroborate it but there are a large number of them invalidate it.Keywords: Recitation Science, Narration, Asim, Hafs, Tavator of Recitations}
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.