فهرست مطالب صادق گلستانی
-
این تحقیق به هدف شناسایی و تبیین مبنای شکل گیری زندگی اجتماعی المیزان و فی ظلال از روش تطبیقی و تحلیل محتوایی و تحلیل منطقی بهره گرفته است و با استفاده از اطلاعات اسنادی و کتابخانه ای به این پرسش که آیا انسان پس از سنجش مصلحت زندگی اجتماعی را برگزیده یا ساختار وجودی اش او را به این زندگی سوق داده است؟ پاسخ داده است. المیزان این بحث را در دو سطح مطرح می کند؛ اصل اجتماعی بودن زندگی انسان و استخدام گری و ناهمنوایی انسان در زندگی اجتماعی. این دو مسئله در واقع دو منشا و مبنا برای شکل گیری زندگی اجتماعی در نگاه المیزان شمرده شده است که در طول هم قراردارند؛ البته نگاه فی ظلال در این باره متفاوت تر است؛ زیرا این مسئله را پیوند داده است به امر خانواده و فطرت و سرمنشای زندگی اجتماعی را آن دو قلمداد کرده است. در تکافل خانوادگی، فی ظلال بر این نظر است که خانواده همان خشت اول بنای اجتماعی است. خانواده خود بر پایه خواسته های ثابت در فطرت انسان و بر عاطفه، دوستی، رحمت، مقتضیات مصالح و مشکلات ایستاده است. المیزان به سه نوع انسان؛ وحشی بالطبع، تعدیل در توحش طبیعی؛ تا حدودی نوعی از استخدام متقابل و کسانی که برای تامین کمالات عقلی و اغراض فطری خود به زندگی اجتماعی روی می آورند، اشاره کرده است و فی ظلال، خانواده را یکی از عناصر مهم و اولیه گروه اجتماعی می داند و تعهد، اعتدال، وحدت، مشورت، همنوایی و همکاری از جمله صفاتی اند که فی ظلال برای خانواده بیان کرده است.کلید واژگان: استخدام گری, خانواده, زندگی اجتماعی, طبیعت و فطرت, المیزان, فی ظلال}In order to identify and explain the basis of the social life of al-Mizan and Faizal, this research has used the comparative method, content analysis, and logical analysis, and by using documentary and library information, to answer the question of whether a person after weighing the expediency of social life has chosen the social life or the structure Has his existence led him to this life?, he answered. Al-Mizan discusses this on two levels; The principle of sociality of life and human employment and heterogeneity in social life. These two issues are actually two sources and bases for the formation of social life in Al-Mizan's view, which are located at the same length. The view of the shadows is more different in this regard. Because he has linked this issue to family and nature and considered them as the main source of social life. In family takaful, Faizalal of the opinion that the family is the first brick of the social building. The family itself is based on fixed foundations in human nature and on affection, friendship, mercy, requirements and building materials. Al-Mizan to three types of people; natural savagery, moderation in natural savagery; To some extent, he has mentioned a type of mutual employment and those who turn to social life to ensure their intellectual perfection and innate purposes, and he considers the family as one of the important and primary elements of the social group and commitment, moderation, unity, consultation, harmony. and cooperation are .Keywords: Hiring, Family, Social Life, Nature, Nature, Al-Mizan, Faizala}
-
اصل «نابرابری اجتماعی» که به تفاوت در بهره مندی از مزایای اجتماعی اشاره دارد، ریشه در مبادی انسان شناختی و ضرورت های اجتماعی دارد. ازاین رو برای جامعه نیز دارای آثاری مثبت است. ولی نحوه شکل گیری و میزان حضور آن می تواند پیامدهای سوئی بر جامعه تحمیل کند. تحلیل برخی از افراد برجسته از پیامدهای قشربندی، مسئله این پژوهش را شکل می دهد که با روش «تحلیل منطقی» بررسی شده است. به نظر می رسد تعدیل نشدن نابرابری اجتماعی می تواند انسجام اجتماعی را مخدوش سازد و بستر کینه اجتماعی را فراهم کند. همچنین باعث ایجاد بسیاری از کجروی ها متناسب با طبقه بهره مند و محروم جامعه گردد.
کلید واژگان: قشربندی, تحرک اجتماعی, فرهنگ, جامعه پذیری} -
نابرابری اجتماعی از جمله پدیده های جهان شمولی است که شناخت آن سهل و ممتنع می نمایاند . تاملات نظری جامعه شناختی متباین در این باب ، گواه صدق بر این مدعاست . نظریه های انتقادی ، بنیاد آن را ظالمانه می داند؛ در حالی که نظریه های وفاق اساس آن را بر محور فرایندهای طبیعی تحلیل می کند . عدم ارایه صورت بندی روشن از فرایند های تکوین نابرابری اجتماعی ، یکی از کاستی های این مساله است که پرسش اصلی این مقاله را شکل می دهد . نظریه پردازی در باب نابرابری و ارایه سازوکار تعدیل و کنترلی رتبه بندی اجتماعی در صورتی با واقع نمایی قرین خواهد بود که مساله یادشده به روشنی بیان شود . بر اساس یافته های این پژوهش در یک صورت بندی کلان ، دو مسیر اجتماعی در تکوین قشربندی اجتماعی ، شناسایی می شود که عبارت اند از: 1 . ماهیت موقعیت های اجتماعی؛ 2 . نحوه تحرک اجتماعی . در مقاله پیش رو به بررسی این دو مسیر پرداخته شده است .کلید واژگان: نابرابری اجتماعی, قشربندی, موقعیت اجتماعی, تحرک اجتماعی, ساختار اجتماعی}Social inequality is one of the universal social phenomena that is easy yet difficult to recognize. Various sociological theoretical reflections in this regard prove the truth of this claim; the critical theories consider its foundation oppressive; While the consensus theories analyze its basis on the axis of natural processes. The origin of part of this issue can be found in not providing a clear formulation of its formation processes, which forms the main issue of this article. Along with the individual and psychological factors that are effective in the formation of inequality and social stratification, some structural factors also play a prominent role in this process, and the lack of theoretical explanations in this regard is documented to this issue. This research, which is organized by the method of logical analysis and the use of fundamental methodology, aims to specifically examine the social process affecting inequality and answer the question of what are the structural factors in the development of social inequality? The findings of this research in a macro formulation can be identified in two macro structural factors of the development of social stratification. These two factors are; Social positions and the level of social mobility and the role of culture in this process, which will be examined in this article.Keywords: sotoial status, inequality, sotial mobility}
-
مقوله روش‌شناسی از مسایل برجسته فلسفه علوم اجتماعی است و مسئله فردگرایی و جمع‌گرایی روش‌شناختی از جمله مسایل پرمناقشه این عرصه می‌باشد. فیلسوفان اجتماعی را در یک صورت‌بندی می‌توان در سه دسته فردگرایی و جمع‌گرایی روش‌شناختی و تلفیقی دسته‌بندی کرد که هریک، مدعیات روش‌شناختی خود را با شواهدی قرین ساخته‌اند. مسئله اصلی این پژوهش بررسی دیدگاه آیت‌الله مصباح در این صورت‌بندی است. پرسش اصلی این است که مطالعه اندیشه‌های اجتماعی آیت‌الله مصباح ما را به کدام‌یک از آن سه رویکرد رهنمون می‌سازد. این مقاله که با روش تحلیل محتوای آثار آیت‌الله مصباح سازمان یافته، بر این مدعاست که به‌‌رغم دفاع استاد از اصالت فرد و انکار وجود حقیقی جامعه، آرای ایشان را می‌توان در رویکرد تلفیقی صورت‌بندی نمود: به این معنا که ایشان از مسیر فردگرایی و جمع‌گرایی روش‌شناختی، تاملات نظری خود را در حوزه جامعه و پدیده‌های اجتماعی سازمان می‌دهد. مبادی انسان‌شناختی شکل‌گیری جامعه و نقش اراده و اختیار در تکوین شخصیت، موید رویکرد فردگرایانه است، اما تحلیل‌های ساختاری و نقش جامعه در شکوفایی شخصیت، شاهدی بر رویکرد کل‌گرایانه ایشان شمرده می‌شود.
کلید واژگان: فرد گرایی, جمع گرایی, عاملیت, ساختار, روش شناسی} -
نسبت به کج روی و مفاسد اجتماعی تبیین های مختلف جامعه شناختی، رواشناختی و زیست شناختی صورت گرفته است. در قلمرو تبیبین های جامعه شناختی نیز پژوهشگران اجتماعی تلاش کردند با برجسته سازی برخی وجوه اجتماعی اثر گذار در این مسئله به مفهوم سازی و تبیبین آن بپردازند. این پژوهش مسئله محوری خود را فرهنگ حسی قرار داده است و تلاش می کند تا تاثیرات این فرهنگ را در شکل گیری آسیب ها و کج روی و مفاسد اجتماعی[1] تحلیل نماید؛ بنابراین این مقاله که به روش تحلیلی منطقی سازمان می گیرد تلاش می کند به این پرسش بنیادین پاسخ دهد که فرهنگ حس گرایی چه مسیری را برای شکل گیری مفاسد اجتماعی طی می کند. مسیرهای مهم مرتبط با فرهنگ حس گرایی که به تولید و ترویج انحرافات و آسیب های اجتماعی می انجامد عبارت اند از؛ فهم و تبیین مسئله اجتماعی، رهایی انسان، احساس محرومیت نسبی و نمایشی شدن جهان. [1]. تفکیک بین دو مفهوم کج روی و مفاسد اجتماعی به خاطر تفاوت بار معنایی آن دو است که در بخش مفاهیم بررسی می شود.
کلید واژگان: فرهنگ, حس گرایی, محرومیت نسبی, نمایشی شدن, مفاسد اجتماعی}Various sociological, psychological and biological explanations have been given for social perversion and corruption. In the field of sociological explanations, social researchers also tried to conceptualize and explain it by highlighting some social aspects that are effective in this issue. This research has made sensory culture its central issue and tries to analyze the effects of this culture in the formation of injuries and social deviations and corruptions. Thus, this article, which is organized in a logical analytical way, tries to answer the fundamental question of what path the culture of sensuality takes in the formation of social corruption. Important pathways associated with the culture of sensitization that lead to the production and promotion of social perversions and injuries are: Understanding and explaining the social issue, human liberation, the feeling of relative deprivation, and the dramatization of the world
Keywords: Culture, sensualism, Relative Deprivation, dramatization, social corruption} -
موضوع خانواده به دلیل جایگاه و آثار مختلف و بی‌بدیلی که در حیات اجتماعی دارد، همواره به نوعی در جغرافیای دانش‌های مختلف علوم بشری حضور داشته است. تحلیل‌های روان‌شناختی، تاریخی، حقوقی و جامعهشناختی، نمونه‌هایی از رویکردهایی است که بر مدار خانواده صورت پذیرفته است و پژوهشگران رشته‌های مختلف سعی نموده‌اند تا متناسب با رویکردشان ابعاد و کارکرد و فراز و فرود آن را تحلیل کنند. قرآن کریم به‌عنوان کتاب زندگی بشر اهمیت خاصی به این مسئله داده است. اختصاص منظومه‌ای از آیات کریمه به این مسئله نشانگر جایگاه رفیع آن در این کتاب آسمانی و تاثیر عمیق آن در زندگی اجتماعی است. این پژوهش با روش تبیین کارکردی، مضامین آموزه‌های تفسیر المیزان را در باب خانواده صورت‌بندی نموده و بر پایه فطرت، آثار آن را در جامعه انسانی تبیین می‌کند و به این پرسش پاسخ می‌دهد که تفسیر المیزان منظومه خانواده قرآنی را بر محور فطرت چگونه سازمان می‌دهد؟
المیزان خانواده را در منظومه معرفتی مبتنی بر فطرت تحلیل می‌کند؛ به این صورت که تکوین این بنا را بر محور فطری بودن اصل زندگی اجتماعی و غایات وجودی فطری انسان معرفی می‌نماید و عناصر حفظ و استمرار آن را بر این محور ارزیابی می‌کند. در همین راستا، به سرمایه جنسی - که عنصر کلیدی در مسئله ازدواج و تشکیل خانواده است – به‌عنوان ابزار تحقق آن غرض وجودی نگاه می‌کند و در همین مدار، تفکیک نقش‌های جنسیتی و نیز قوامیت مردان در حریم خانواده را سازمان می‌دهد.کلید واژگان: فطرت, خانواده, بقای نوع, غایات وجودی, نقش مادری, قوامیت} -
توجه به اهمیت دین در زندگی باعث شده تا تبیین های مختلفی در باره ضرورت وجود دین و دین داری در شاخه های مختلف علمی صورت پذیرد. یکی از انواع تبیین -که در تفسیر المیزان نیز انعکاس یافته است- رویکرد اجتماعی است که مسئله اصلی این مقاله را شکل می دهد و به این پرسش پاسخ می دهد که المیزان چگونه ضرورت وجود دین در جامعه را اثبات می کند؟؛ به عبارت دیگر بر اساس کدام مبانی معرفتی و با چه سازوکاری حضور دین را در زندگی اجتماعی توجیه پذیر و ضروری می داند؟ بدین منظور با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی پاسخ این مسئله در این مقاله بررسی می شود و بیان خواهد شد که مطابق برخی از مبانی انسان شناختی و هستی شناختی تفسیر المیزان؛ از قبیل استخدام گری و پیدایش اختلافات اجتماعی، غایات وجودی اجتماعی بودن و سنت های اجتماعی الهی، می توان حضور دین را در جامعه ضروری می سازد.کلید واژگان: دین, فطرت, غایات وجودی, اختلافات اجتماعی, سنت های الهی}Paying attention to the importance of religion in life has led to various explanations about the necessity of religion and religiosity in different branches of science. One type of explanation - which is also reflected in Al-Mizan's interpretation - is the social approach that forms the main issue of this article and answers the question: How did Al-Mizan prove the necessity of religion in society? In other words, on the basis of which epistemological principles and by what mechanism did he consider the presence of religion in social life justifiable and necessary? For this purpose, using analytical and descriptive methods, the answer to this problem is examined in this article and it will be stated that according to some anthropological and ontological principles, the interpretation of Al-Mizan; Such as employment and the emergence of social differences, the existential ends of being social, and the divine social traditions, can make the presence of religion in society necessary.Keywords: religion, Nature, Existential Ends, Social Differences, Divine}
-
علوم اجتماعی بر پایه برخی مبانی معرفتی سازمان می گیرد که انسان شناسی نقش محوری در آن دارد. ازاین رو، فطرت به عنوان دال مرکزی انسان شناسی، در این دانش اهمیت دوچندان پیدا می کند. شناخت فطرت و بازتاب های آن، در حوزه های گوناگون علم اجتماعی، می تواند در کسب شناخت اجتماعی راهگشا باشد. این نوشتار، بازتاب فطرت را در مقوله قانونمندی اجتماعی و لوازم آن، به عنوان یکی از مسائل مهم علوم اجتماعی بازخوانی می کند و به این پرسش پاسخ می دهد که بر اساس فطرت، چگونه می توان قانونمندی اجتماعی و لوازم آن را در علم اجتماعی تحلیل نمود؟ این مسئله، با روش تحلیلی منطقی پیگیری شده و بر اساس روش شناسی بنیادین، رابطه نظریه فطرت و دلالت های نظری آن، در علم اجتماعی تبیین گردیده و نشان داده شده که بر اساس فطرت، می توان اشتراک جوامع و فرهنگ های مختلف، در قانونمندی اجتماعی را اثبات نمود، همچنین امکان ارائه الگوی نظری واحد در تبیین پدیده های اجتماعی و ارائه نظام ارزشی جهانی و نیز امکان داوری ارزشی بین فرهنگ های مختلف را تبیین کرد.کلید واژگان: قانونمندی اجتماعی, فطرت, نظام ارزشی, داوری ارزشی, اشتراک جوامع}The social sciences are organized on the basis of some epistemological foundations in which anthropology plays a central role. Hence, as the central implication of anthropology, innate nature assumes more importance in this knowledge. Understanding nature and its reflections in various fields of social science can help us in acquiring social knowledge. This paper reviews the reflection of innate nature in the area of social lawfulness and its requirements as one of the major subjects in social sciences, and answers this question: how can social lawfulness and its requirements be analyzed in social sciences on the basis of nature? This question has been studied using the rational -analytical method, and the relation between the theory of innate nature and its theoretical implications in social sciences is explained based on the fundamental methodology. The results show that on the basis of innate nature, it is possible to demonstrate the contribution of different societies and cultures in social lawfulness. Moreover, the possibility of presenting a unified theoretical model in explaining social phenomena, providing a universal value system and the possibility of value judgments between different cultures can be explained.Keywords: social law, innate nature, value system, value judgments, contribution of societies}
-
روش شناسی، از مسائل بنیادین مربوط به علم اجتماعی شمرده می شود. این مسئله، سهم زیاد در تولید علم اجتماعی و فهم نظریه های اجتماعی و داوری دربارة آنها دارد. اهمیت این مسئله موجب شده تا مناقشات روش شناختی همواره در علم اجتماعی وجود داشته باشد؛ نزاع روش شناختی تفسیری و تبیینی، فردگرایی و جمع گرایی از جمله آن است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که تفسیر اجتماعی المیزان، چه مسیری را برای شناخت اجتماعی معتبر می شمرد؟ آیا المیزان تنها بر روش تجربی در علم اجتماعی تاکید می روزد؟ کدام یک از رویکرد فردگرایانه، یا جمع گرایانه را در علم اجتماعی بر می گزیند؟ شیوة تفهمی و تبیینی، از چه جایگاهی در روش شناسی المیزان برخوردار است؟ پاسخ به این مسئله در این پژوهش، با روش توصیفی و تحلیلی و یا رویکرد المیزانی کسب معرفت در علم اجتماعی در سه سطح معرفی می گردد. این رویکرد، به روش تجربی در علم اجتماعی بسنده نمی کند، بلکه شامل روش عقلی و شهودی، در کنار روش تجربی معتبر و رویکرد کثرت گرایانه- تبیین فردگرایی و جمع گرایی روش شناختی، همراه با به کارگیری شیوة تبیینی و تفهمی را در علم اجتماعی ضروری می داند.کلید واژگان: روش شناسی, کثرت گرایی, تبیینی, تفسیری, تجربی, مبانی معرفتی}Methodology is considered to be among the fundamental issues of social science. This issue plays an important role in developing social science, understanding social theories and judgment them. The importance of this issue has led to constant methodological controversies in social science, including methodological interpretative and explanatory, individualistic and collectivistic controversies. This paper seeks to answer the question concerning the way the social commentary of al-Mizan regards valid for social scinence. Does Al-Mizan emphasize only the empirical method in social science? Does it take an individualistic or a collectivist approach in social science? What is the position of understanding and explanation in the methodology of al-Mizan? Using a descriptive - analytical method and the al-Mizan approach, the present paper answers the question regarding the acquisition of knowledge in social science in three levels. In this approach, empirical method does not suffice for social science; rather, both rational and intuitive methods are needed, and in addition to a valid empirical method, a pluralistic approach and the methodological explanation of individualism and collectivism, the application of an explanatory and understanding method in social science is necessary.Keywords: methodology, pluralism, explanatory, interpretive, emperical, epistemic foundations.}
-
نسبت و چگونگی ارتباط فرد و جامعه، از مباحث پردامنه در علوم اجتماعی و جامعه شناسی است. جامعه و ساختار اجتماعی، دارای الزامات و آثاری است که فرد را از جهات گوناگون تحت تاثیر قرار می دهد. جهت دهی کنش و شکل دهی معرفت نمونه آن است. شناخت این مسئله، در تکوین نظریه های اجتماعی و نحوه تبیین پدیده ها، اهمیت بنیادین دارد. این پژوهش، با روش تحلیل محتوای تفسیر گرانسنگ المیزان، نگاه علامه را نسبت به میزان و نحوه تاثیر ساختار بر عاملیت بررسی می کند و به این پرسش ها پاسخ می دهد که المیزان، ابعاد و میزان تاثیرگذاری جامعه را بر کنش و معرفت چگونه ملاحظه می کند؟ و برای عاملیت در زندگی اجتماعی، چه جایگاهی قائل است؟ علامه، بر مبنای انسان شناسی فطری خود، به این پرسش ها پاسخ می دهد. ایشان از یک سو، به تاثیر جامعه در تعیین کنش افراد و در شکل گیری معرفت کنشگران، اذعان دارد و از سوی دیگر، با توجه به عنصر فطری اختیار، تسلط جامعه در تعیین کنش و نیز معرفت کنشگر را نمی پذیرد.کلید واژگان: عاملیت, ساختار, فرد, جامعه, معرفت, کنش, تعین اجتماعی}The relationship between individual and society is a wide ranging topic in social sciences and sociology. Society and social structure have requirements and effects that influence an individual in various ways. An example in this regard is setting direction for action and shaping knowledge. Understanding this issue is fundamental to the development of social theories and explanations about different phenomena. By analyzing the content of the valuable interpretation of Al-Mizan, this study examines Allama's view on the extent and the way that structure influences agency, and answers questions as to how Al-Mizan addresses the dimensions and extent of the impact of society on action and knowledge and what is the position of agency in social life. Allameh answers these questions based on his inborn anthropology; on the one hand, he acknowledges the influence of society on determining the action of individuals and on forming the knowledge of activists. On the other hand, taking into account the innate element of will power, he does not accept the domination of society in determining agents action and knowledge.Keywords: agency, structure, individual, society, knowledge, action, social determination}
-
یکی از وجوه قابل اهتمام در علم اجتماعی، رویکرد انتقادی آن است. در علم اجتماعی مدرن که بر معرفت شناسی پوزیتیویستی بنا شده، این مقوله کمتر مورد توجه قرار گرفته است. اما رویکرد انتقادی در کانون اندیشه ورزی اجتماعی متفکران مسلمان قرار داشته که تفسیر اجتماعی المیزان نمونه بارز آن است. این نوشتار رویکرد انتقادی تفسیر المیزان را به عنوان مسئله اصلی خود بررسی نموده است و به این پرسش پاسخ می دهد که المیزان بر اساس چه مبانی و در چه سطوحی اندیشه های انتقادی اش را پی می گیرد. این پژوهش بر پایه روش شناسی بنیادین به عنوان یکی از روش های کلان در پژوهش های اجتماعی شکل یافته است. جمع آوری داده ها از متن تفسیر المیزان نیز با روش تحلیل محتوای کیفی صورت پذیرفته و نشان داده است که المیزان رویکرد انتقادی اش را بر اساس مبانی سه گانه: پذیرش واقعیت نفس الامری مصالح و مفاسد اجتماعی، وحدت توحیدی جوامع و کثرت گرایی روش کسب معرفت اجتماعی تنظیم نموده است و بر اساس آن، بررسی های انتقادی اش را در دو سطح نقد جوامع اسلامی و نقد تمدن و فرهنگ مدرن سازمان داده است.کلید واژگان: رویکرد انتقادی, تمدن مدرن, جوامع اسلامی, واقعیت نفس الامری, تفسیر اجتماعی المیزان}One of affordable Dimensions of Social science is Critical Approach. This Category, in modern Social science, based on Positivism Epistemology, has less been noticed. But for muslimthinkers, center of Social thinking have been Critical Approach that Social interpretation is a notable case of them. This paper examine Critical Approach in Almizan interpretation as essential problem and respond to this question that what is Almizan base in critical thought, and in which levels do it. This study is formed on the base of fundamental methodology as a macromethod. gathering of data in the text of Almizan interpretation is accomplished by way of Qualitative content analysis and showing that critical approach in Almizan hasorganized on three base: acceptation of objective reality of social interests and corruptions, monotheistic unity of societies, pluralism in the way of achievement of knowledge and thus hasorganized its critical views in two level: critics on societies, and critics on modern civilization and culture .Keywords: critical approach, Modern civilization, Islamic societies, objective reality, social interpretation in Almizan}
-
مسئله اصلی این پژوهش، بررسی فرایند شکل گیری تفسیر اجتماعی، به عنوان یکی از تحولات فرهنگی - اجتماعی قرن اخیر در جهان اسلام است که با روش تحلیل محتوای و با مطالعه تفاسیر ترتیبی و موضوعی مفسران قرآن صورت می پذیرد. این رویکرد تفسیری، در چارچوب مواجهه جهان اسلام با جهان مدرن قابل شناسایی است. مواجهه دنیای اسلام با پیشرفت های علمی و فنی جهان غرب، در کنار عقب ماندگی جهان اسلام، برخی از مصلحان اجتماعی را به چاره اندیشی واداشت. آنان با شناخت درد جامعه اسلامی، درمان آن را در بازگشت به قرآن و بازخوانی آن، به گونه ای که پاسخ گوی نیازهای زمانه باشد، یافتند. تفسیر اجتماعی از آغاز قرن چهاردهم توسط برخی مفسران، مثل رشیدرضا، در قالب تفسیر ترتیبی «المنار» شروع شده و سیر تکاملی آن را در قالب تفسیر ترتیبی و موضوعی تا به امروز ادامه داده است. مهم ترین ویژگی این رویکرد تفسیر واقع گرایی و ملاحظه واقعیت اجتماعی در بررسی پیام الهی و نیز رویکرد انتقادی نسبت وضعیت موجود جهان اسلام و به ویژه جامعه مدرن است.کلید واژگان: تفسیر, تفسیر اجتماعی, واقع نگری, تفسیر موضوعی, علمی, انتقادی}This research concentrates on investigating the process of the development of social interpretation which is considered as one of the cultural-social changes in the Islamic world in the recent century. A method of conceptual analysis used in this research which is based on study of sequential and thematic interpretations. This method of interpretation can be recognized within the framework of the encounter between the Islamic world and modern world. The encounter between the Islamic world and the scientific and technical advances in the West and the backwardness in the Islamic world, have urged some social reformers to look for a remedy. Having identified the cause of the problems of the Islamic world, they realized that they have no solution other than referring to the Quran and reviewing it so as to fulfill mans modern needs. Social interpretation was first established in the beginning of the fourteenth century by some interpreters like Rashid Reza and appeared in the form of the sequential interpretation of Al-Manar, and its development is still continuing taking the form of a sequential and thematic interpretation. The most important characteristics of this approach: its realistic interpretation, considering social reality in the investigation of Divine message and using a critical approach to the current state of the Islamic world, especially modern society.Keywords: interpretation, social interpretation, realism, thematic interpretation, scientific, critical}
-
انقلاب اسلامی به عنوان بزرگترین حادثه سیاسی اجتماعی قرن، به رغم پیش بینی های نظریه پردازان علوم اجتماعی، در دورانی رخ داد که سکولاریسم، جوامع غربی و غیر غربی را در نوردیده بود و از این رو در کانون توجه و تحلیل های اندیشمندان مختلف از جمله تئوری پردازن مغرب زمین قرار گرفت. مساله اصلی این پژوهش بررسی نگاه و تحلیل برخی از شرق شناسان نسبت به انقلاب اسلامی، هویت، منشا و پیامدهای آن است. این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیل محتوا، دیدگاه آنان را در این باب بررسی نموده است.
بطور کلی دیدگاه شرق شناسان در این باب را می توان به دو دسته تقسیم بندی نمود: برخی با نگاه واقع بینانه به این موضوع نگریستند؛ چنانکه انقلاب اسلامی را در راستای بحران نظری و عملی سکولاریزاسیم و مقوله عرفی شدن تفسیر نمودند و برخی تلاش کردند تا تفسیری وارونه از آن ارائه دهند که می توان به تفسیرکاریزماتیک از رهبری نظام و تقلیل نقش مذهب تشیع اشاره کرد.کلید واژگان: شرق شناسان, انقلاب اسلامی, سکولاریسم, مذهب, تشیع}The Islamic Revolution of Iran-arguably the biggest socio-political even of the twentieth century-took place in spite of the predictions of social scientists to the contrary and in a time when the ideology of secularism had permeated both Western and non-Western societies. Hence it was truly remarkable and became the focus of attention and subject of analysis of all types of pundits, including those hailing from the West. The study at hand aims to investigate the views and analyses of orientalists with regards to the Islamic revolution-its identity, its roots and its consequences. This research uses the analytical method and draws upon the method of content analysis to investigate their point of view.
The paper concludes that in general, the orientalists can be divided into two groups: realists who interpreted the Islamic revolution to be a consequence of the crisis of secularism (in theory and practice) and a type of populism; contrarians who interpreted the Islamic revolution in an “inverse” fashion, for instance seeing it to be the result of charismatic leadership and reducing the role that religion played in it.Keywords: Orientalists, Islamic revolution, Secularism, religion, Shiism} -
علامه طباطبائی صاحب اندیشه های اجتماعی ناب در حوزه های مختلف اجتماعی است. در این مقاله، روش شناسی اندیشه اجتماعی او و زمینه های وجودی معرفتی و غیرمعرفتی آن بازخوانی، همچنین ملزومات روش شناختی آن مبانی بررسی می شود.
بخش گسترده ای از اندیشه های اجتماعی علامه معطوف به شرایط اجتماعی و مسائل فرهنگی است. وی مطابق مبانی فلسفه اسلامی و با بهره گیری از آموزه های وحیانی و با رویکرد تلفیقی این اندیشه ها را در ابعاد توصیفی و تبیینی و هنجاری ارائه کرد. هرچند اندیشه های اجتماعی علامه بر مدار هستی شناسی و انسان شناسی فطری سامان می یابد، انسان شناسی فطری نقش محوری در این اندیشه ورزی اجتماعی دارد. این اندیشه ها در کتاب های گوناگون علامه بازتاب یافته، ولی بخش اعظم آن در تفسیر گران سنگ المیزان که محور این نوشتار می باشد، مطرح شده است.
کلید واژگان: فطری بودن, انسان شناسی, هستی شناسی, روش شناسی, دین, وحی, استخدام}Allameh Tabatabai has valuable social ideas and thoughts in different social areas. This paper reviews the methodology and the epistemic and non-epistemic aspects of his social thoughts, and studies the methodological necessities of its fundamentals. A large part of Allameh’s social thoughts are focused on social conditions and cultural issues. Through an eclectic approach, he presented these thoughts in descriptive, explanatory and normative aspects in accordance with the principles of Islamic philosophy and divine teachings. His social thoughts are organized around the innate ontological and anthropological foundations, but the innate anthropology plays a more pivotal role in his social thoughts. His ideas in this regard are reflected in different books, however a main portion is discussed in his precious book, Al-Mizan, which is the basis of this paper.Keywords: being innate, anthropology, ontology, methodology, religion, revelation, use} -
«عقلانیت» ویژگی برجسته ای است که دنیای نوین بدان توصیف می شود. به اعتقاد جامعه شناسان، این ویژگی است که فرهنگ و جامعه جدید را از دوران قبلش متمایز ساخته است. این عقلانیت تحولاتی به دنبال داشته و افق جدیدی را برای شناخت و تحلیل زندگی اجتماعی فراروی بشر گشوده و شرایط جدیدی برای او ایجاد کرده است. از پیامدهای مهم این خصوصیت و سیطره عقلانیت بر کنش و ساختار دنیای جدید، افول نقش دین در حیات اجتماعی و مواجه شدن آن با فرایند سکولاریزاسیون است. در این پژوهش، با بررسی انواع عقلانیت، سازوکار تاثیر آن بر فرایند سکولاریزاسیون نقد و بررسی می شود.
کلید واژگان: دین, عقلانیت, سکولاریزاسیون, کنش, ساختار, تحول}Rationality is an outstanding feature which characterizes the new world. According to sociologists, it is this feature that distinguishes culture and modern society from the previous era. This rationality has caused many changes, opened up new vistas for man for a better understanding of social life and changed his conditions. One of the significant effects of this feature and dominance of rationality over the action and modern world structure is the decline of the role of religion in social life and in its confrontation with the trend of secularization. This research takes a critical look at the mechanism of the influence of rationality on the process of secularization after investigating the various types of rationality.Keywords: religion, rationality, secularization, action, structure, change} -
یکی از واقعیت های اجتماعی ریشه دار، مشهود و اجتناب ناپذیر هر جامعه، قشربندی و نابرابری است. جامعه شناسان در تبیین این موضوع دیدگاه های مختلفی ارائه کرده اند که عمدتا به دو نظریه کلان، موسوم به تضادگرایی و کارکرد گرایی ارجاع دارند. این نوشتار درصدد است که با روشی توصیفی و تحلیلی مواضع کلی قرآن کریم را در این باره با محوریت تفسیر المیزان و دیدگاه های علامه طباطبائی بحث و بررسی کند.
رویکرد انتقادی به برخی دیدگاه های مطرح جامعه شناختی و ارزیابی آنها بر پایه آموزه های قرآنی، بخشی از نتایج این مطالعه است.
کلید واژگان: قشربندی, نابرابری, تفاضل, کارکرد, ستیز, قدرت, منزلت, پایگاه}Stratification and injustice are among the obvious inevitable, deep-rooted social realities in every society. Sociologists present different views on this issue, and the main views are two macro-theories called conflictism and functionalism. Using a descriptive-analytical method, the present paper expounds the general views of the Quran on this issue, giving special attention to Al-Mizan Commentary and the late 'Allamah Tabatabaii's views. Among the results of this study are providing a critical approach to some of the views discussed in sociology and evaluating these views in the light of Quranic teachings.Keywords: stratification, injustice, difference, function, conflict, power, status, position} -
بررسی قلمرو دین، و نقش اجتماعی و به ویژه موقعیت فرانهادی اش، از دیرباز در حوزه های مختلف علمی، چون کلام و جامعه شناسی در کانون توجه اندیشوران بوده است. این مقوله در دنیای جدید که دنیای مدرن و عقلانی معرفی شده محور مجادله بسیاری از نویسندگان قرار گرفته است. برخی قلمرو حداقلی برای دین تعریف کرده و اساسا رابطه دین و دنیا را منکر شده و اندیشه ضرورت حذف دین را از ساحت عمومی اعلان کرده اند. شماری نیز بی آنکه آشکارا از منزوی ساختن دین سخن بگویند، بر این باورند که مقتضیات دنیای جدید این انزوا را در پی دارد؛ به عبارتی، افول موقعیت اجتماعی و انزوای اجتماعی دین را از لوازم دنیای جدید می دانند و از آن به «عرفی شدن»، یاد می کنند. این باور مبتنی بر پیش فرض هایی است که در این نوشتار بررسی و نقد می شود.
کلید واژگان: عرفی شدن, اسلام, دین کلیسایی, عقلانیت, عقلانی شدن, قدس و عرف}The domain and social role of religion especially its meta-institutional position have long been the subject of inquiry in such fields as theology and sociology and the special concern of thinkers. In this new world, which is referred to as the modern and rational world, this topic has been a matter of dispute among many writers. Some have minimized the role of religion, firmly denied the relationship between religion and the world, and stressed the idea of necessity of separating religion from public arena. Others, though do not openly talk about the isolation of religion, believe that the circumstances of modern world necessitate this isolation. In other words, they consider the decline of the social role or religion and its social isolation as a prerequisite for a modern world, and they name it "secularization". Such a belief is based on some presuppositions which have been analyzed and criticized in this article.Keywords: secularization, rationality, structural separation, Christianity, Islam} -
بررسی جایگاه عدالت اجتماعی در سیره پیامبر اعظم (ص)عدالت اجتماعی از بزرگ ترین آرمان های بشر بوده و در جوامع مختلف، اعتبار و ارزش بالایی دارد. اسلام نیز به عنوان کامل ترین دین، خود را مدافع عدالت معرفی نموده است، به گونه ای که این موضوع، در سیره رهبران این دین، برجستگی و موقعیت کم نظیری دارد. از آن جا که پیامبراعظم(صلی الله علیه وآله)پس از هجرت، فرصت رهبری اجرایی جامعه را نیز پیدا کرد، مقوله عدالت اجتماعی در سیره ایشان، سخت مورد توجه بود. در این نوشتار، جایگاه عدالت اجتماعی را در سیره پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله)بررسی می نماییم.
کلید واژگان: پیامبراعظم, عدالت, عدالت اجتماعی, قشربندی, نابرابری اجتماعی, تبعیض, سیره و نظام جاهلی} -
-
سنت های تاریخی قرآن درباره مومنانیکی از مباحث بنیادین در حوزه مطالعات اجتماعی و بهویژه جامعه شناسی، موضوع قانون مندی جامعه و تاریخ است. این که آیا حوادث اجتماعی و تاریخی، به جامعه یا دوره ای تعلق دارد و یا تاریخ بشر از قانون مندی خاصی پیروی می کند که زمینه تکرارپذیری آن حوادث را فراهم می نماید، از دغدغه های اندیشمندان مسائل اجتماعی بوده است.
از آیات متعدد قرآن کریم استفاده می شود که برخی قوانین بر تاریخ بشر حاکم است و از آن به عنوان سنت الهی یاد می شود، از این رو هنگام نقل حوادث تاریخی، ما را به عبرت گیری از سرنوشت گذشتگان دعوت می نماید. برخی از این سنت ها، مربوط به اجتماع مؤمنانکلید واژگان: سنت, قانون مندی, مؤمنان, تاریخ و قرآن}
سامانه نویسندگان
اطلاعات نویسنده(گان) توسط ایشان ثبت و تکمیل شده‌است. برای مشاهده مشخصات و فهرست همه مطالب، صفحه رزومه ایشان را ببینید.
بدانید!
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.