غلامرضا امیر خانی
-
هدف
بررسی و تحلیل کارکرد و نقش کتابخانه ها در دوران حکومت صفویان.
روش پژوهش:
با توجه به ماهیت این پژوهش، از روش کتابخانه ای مبتنی بر بررسی کتاب ها، نسخ خطی و اسناد دست اول استفاده شده است.
یافته هاپژوهش حاضر نشان می دهد که دو دوره متمایز در حیات و کارکرد کتابخانه های عصر صفوی قابل بررسی است. دوره نخست که مربوط به سده دهم هجری و زمان حکومت شاه اسماعیل و بخشی از زمان شاه طهماسب می شود، امتداد نقش و کارکرد کتابخانه های قرن نهم و به ویژه کتابخانه های تیموریان در خراسان است که در آن، وظیفه اصلی کتابخانه ها، تولید و آفرینش نسخ نفیس با بهره گیری از عالی ترین سطح هنرهای کتاب آرایی است.در دوره دوم که زمان شاه عباس و پس از آن را در بر می گیرد، به دلایلی چند و از جمله لزوم تدوین آثار دینی - فقهی مذهب تشیع که در جامعه ایران آن روزگار با کمبود مواجه بوده، کتابخانه ها و مجموعه منابعشان عمدتا به سمت گردآوری این گروه از آثار سوق پیدا می کند. تحول دیگری که در این مرحله رخ می دهد، مطرح شدن زبان فارسی به عنوان زبان نگارش متون مذهبی برای استفاده عموم افراد جامعه ایران است.
نتیجه گیریکارکرد و جایگاه کتابخانه ها در دو قرن حکومت صفویان را در دو مرحله متفاوت می توان مشاهده کرد. در مرحله نخست، تداوم کارکرد کتابخانه ها بسان دوره گذشته بود که در آن وظیفه اصلی کتابخانه ها، آفرینش نسخه های خطی نفیس با بهره گیری از سرآمدان عرصه های نگارگری و خوشنویسی و کتاب آرایی بود. در مرحله دوم توجه به کتابخانه ها بیشتر به عنوان جایگاه حفظ و نگهداری آثار مکتوب علما و فقهای شیعه بود که تحولی محسوس در نقش و عملکرد کتابخانه های مهم این دوره به شمار می آید.
کلید واژگان: صفویان, کتابخانه ها, کتاب آرایی, متون شیعی, وقفObjectiveThe main objective of the research is to study and analyze the function and role of libraries during the Safavid dinasty.
MethodologyAccording to the nature of the research, a library method based on books, manuscripts, and first-hand (primary) documents, has been used.
FindingsThe present study shows that in general, two distinct periods can be considered in the life and function of Safavid libraries. The first period, which is related to the 16th century and the reign of Shah Ismail and part of the time of Shah Tahmasb, is a continuation of the role and function of the 15th century libraries, especially the Timurid libraries in Khurasan, where the main task of libraries is to produce and create exquisite manuscripts using the highest level of book design arts. The second approach was to pay attention to libraries in the position of preserving and maintaining the written works of Shiite scholars and jurists, which is considered a significant change in the role and function of important libraries of this period. In this regard, a fundamental change took place in Shia jurisprudential-theological texts, most of which were written by scholars who had migrated to Iran from the Jabal Amel region of Lebanon. The transfer of the personal libraries of this group of immigrant scholars caused many Arabic works to be transferred to Iran. In addition to this kind of texts, attention to Persian language as the language of writing jurisprudential-religious works and used by the public is one of the other features of this period. In addition to the necessity of the time and the need of the Safavid government to gain legitimacy and explain the jurisprudence principles of the Shia religion by using the books and treatises that appeared, including authoring, translating, summarizing and rewriting, another factor was also raised, which was: the negative view from some jurisprudential thoughts to the category of painting, which specifically caused Shah Tahmasb to close the art workshop of his royal library in Qazvin. The change of the capital from Qazvin to Isfahan was also formed in a context affected by these developments. In Isfahan, Shah Abbas committed himself to the establishment of the royal library, which was located in the building complex known as Dowlatkhaneh. In addition, he and his great contemporary scholar, Sheikh Bahai, by taking advantage of the tradition of endowment, gave increasing prosperity to the libraries of the holy shrines, which in particular should be the important collections dedicated to the mausoleum of Sheikh Safi in Ardabil and the library of Imam Reza Shrine in Mashhad (Astan-e Quds-e Razavi). Despite the variety of works that later influenced the collection of the Astan-e Quds library, most of the works available in that place and in other libraries of the second Safavid period, were dedicated to religious and jurisprudential texts, which are generally found in the libraries of schools, mosques, and holy shrines or personal collections were kept.
ConclusionThe function and position of libraries during Safavid period can be seen in two different ways. In the first, the continuation of the function of the libraries was like the previous period, in which the main task of the libraries was to create exquisite manuscripts by using the well-known painters, calligraphers, and book designers. In the second stage, more attention was paid to libraries as a place to preserve the written works of Shiite scholars and jurists, which is considered a significant change in the role and performance of important libraries of this period.
Keywords: Safavid, Libraries, Art Of The Books, Shi’Ite Books, Endowment -
هدف این مقاله ارزیابی سیاست های مصوب و اجرا شده در حوزه میراث فرهنگی به ویژه میراث مستند و مکتوب پس از انقلاب اسلامی است. برای ارزیابی سیاست های کلان حوزه میراث فرهنگی از مدل هاولت و رامش استفاده شده و اطلاعات لازم با استفاده از روش اسنادی و مصاحبه با خبرگان جمع آوری شده است. جامعه آماری، قوانین و سیاست های بالادستی جمهوری اسلامی ایران شامل: 1- برنامه های توسعه پنج ساله اول تا ششم، 2- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، 3- سند چشم انداز ایران در افق 1404، 4- سند اصول سیاست فرهنگی کشور بود. ملاک ارزیابی سیاست ها در این پژوهش، کارایی و اثربخشی بود و پژوهش به دنبال پاسخ این سوال بود که سیاست های جاری جمهوری اسلامی توانسته اند اثر مطلوبی بر حفظ میراث فرهنگی به ویژه میراث مستند و مکتوب کشور داشته باشند؟ یافته های پژوهش حاکی از آن بود که وضعیت فعلی حفاظت از میراث فرهنگی به ویژه «میراث مستند و مکتوب» در سیاست گذاری فرهنگی کشور، وضعیت مطلوبی نیست به طوری که می توان گفت میراث فرهنگی در سیاست های کلان کشور، مترادف با «بناهای قدیمی» و «اشیاء عتیقه»(غیرمکتوب) در نظر گرفته شده است و اکثر مصوبات قانونی برای حفاظت از این نوع میراث به تصویب رسیده اند.واژگان کلیدی: ارزیابی، حفاظت، سیاست گذاری فرهنگی، میراث فرهنگی، میراث مستند و مکتوب.
کلید واژگان: ارزیابی, حفاظت, سیاست گذاری فرهنگی, میراث فرهنگی, میراث مستند و مکتوبThe article aims to evaluate the approved and performed policies in the area of cultural heritage, in particular, documentary and writen heritage after Islamic Republic. Howlett and Romesh model was used to evaqluate the macro policies of the area of cultural heritage and the required data have been gathered using documentary method and interview with experts. To achive the objective، the current policies of Islamic Republic of Iran in the area of heritage conservation were analyzed. The statistical population was rules and upstream policies of Islamic Republic of Iran including: 1. The first and sixth Five-Year Development Plan, 2. The Constitution of Islamic Republic of Iran, 3. Vision Document 1404 of Iran, 4. The principles of cultural policy of Iran. The evaluation criteria of the policies in this study was efficiency and effectiveness, i.e. the research aimed to answer the question that whether the current policies of Islamic Republic have had a desirable effect on the conservation of cultural heritage, particularly documentary and written heritage? The findings of the study indicated that the current situation of cultural heritage conservation, in particular, "documentary and written heritage" isn't a desirable situation in the cultural policy making of the country، such that it can be claimed that cultural heritage in the macro policies of the country has been considered synonymous with "old buildings" and "antiques" and the most of the legal approvals have been approved to conaerve this kind of heritage.
Keywords: Evaluation, Conservation, Cultural Policy Making, Cultural Heritage, documentary, written heritage -
در بین دانشمندانی که تیمور (حک: 771-807 ق) پس از پیروزی در نبرد آنقره مقابل سلطان بایزید عثمانی در سال 805 ق به سمرقند کوچاند، شمس الدین محمد جزری مشهورترین آن ها به شمار می آمد. این محدث، فقیه و قاری برجسته پس از دو سال اقامت در ماوراء النهر و بعد از مرگ تیمور، آن دیار را ترک کرد و از طریق خراسان و عراق عجم راهی شیراز شد. از این هنگام تا زمان درگذشتش، که به سال 833 ق در شیراز بود، ابن جزری سفرهای متعددی کرد و در شهرهای مختلفی سکنی گزید و آثار گوناگونی را نوشت. از این رو، در پژوهش حاضر سعی شده با اتکا به منابع دست اول، به ویژه نسخه های خطی، از زندگی و فعالیت های علمی وی در سه دهه اخیر عمرش ابهام زدایی شود؛ زیرا در زندگی نامه های مربوط به ابن جزری، دوران اقامت وی در خراسان و مجالس حدیثی او در شهر هرات مغفول مانده است. نتایج این پژوهش نشان داد، وی دست کم در دو نوبت دیگر، که یک نوبت آن در سال های پایانی عمرش بود به مناطق ماوراء النهر و خراسان بازگشته و مجالس استماع حدیث او مورد توجه شخصیت های سیاسی و علمی عصر تیموری بوده است.کلید واژگان: استماع حدیث, تیموریان, شمس الدین جزری, ماوراء النهر, هراتAbu al-Khayr Shams al-Din al-Jazari, also known as Ibn al-Jazari, was a renowned scholar who gained prominence during the Timurid period. After Timur's victory over the Ottoman Sultan Bayazid in the Battle of Ankara in 805/1402, Ibn al-Jazari moved to Samarkand. Subsequently, he spent two years in Transoxiana before departing for Shiraz following Timur's death. From then until his passing in 833/1429 in Shiraz, he undertook numerous travels, settled in different cities, and authored numerous works. The present research aims to shed light on his life and scholarly activities in the last three decades, focusing on first-hand sources, particularly manuscripts. This research seeks to rectify the oversight in biographies related to Ibn al-Jazari, the findings of this study demonstrate that he revisited Transoxiana and Khorasan at least twice, and his hadith gatherings garnered interest from both political and scholarly figures during the Timurid period.Keywords: Shams Al-Din Djazri, Hadith listening, Timurid, Herat, Transoxiana
-
حکیم تهران / به یاد سید عبدالله انوار (1303 - 1401)فصلنامه نگاه نو، پیاپی 137 (بهار 1402)، صص 227 -230
-
نصایح شاهرخی، از تالیفات جلال قاینی، در زمره متونی است که با عنوان اندرزنامه از آنها یاد می شود. مولف کتاب، که خود فقیه و واعظی برجسته در هرات قرن نهم بوده، این کتاب را به شاهرخ تیموری تقدیم کرده و در آن ضمن اندرز و نصیحت به سلطان وقت، آگاهی های دست اولی از پاره ای ویژگی های اجتماعی مذهبی زمان خود ارایه کرده است. دو موضوع مهم در این اثر، که مقاله حاضر به آن می پردازد، عبارتند از: مشکلات مربوط به انواع مختلف مالیات تحمیل شده بر مردم و ظلم و تعدی محصلان مالیاتی حکومت تیموریان؛ و دیگری، تکاپوهای مذهبی گروه های مختلف، خصوصا اسماعیلیه در زادگاه مولف، یعنی منطقه قهستان.کلید واژگان: نصایح شاهرخی, جلال قائنی, شاهرخ تیموری, فقیهان حنفی, اندرزنامه هاThe Nasāyeh-e Shahrukhi , one of Jalāl Qā’eni’s works, is amongst the texts referred to as Andarz-nāma (literally, Book of Advice [generally known as Mirrors for Princes] ) The author was both a religious scholar (faqih)and a prominent preacher. Dedicated to the Timurid Shāhrukh, the book, besides some counsel and advice to the king, presents first-hand knowledge about certain religious and social features of the author’s time. The two significant subjects mentioned by Qā’eni, which are addressed in the present study are as follows: first, problems related to the taxes levied on the people and the injustice and violations committed by tax-collectors under the Timurid rule; and second, the religious investigations of various groups, especially the Ismailis, in the author’s birthplace, that is, Qohistān.Keywords: Nasāyeh-e Shāhrukhi, Jalāl Qa’eni, Timurid Shāhrukh, Hanafi faqihs, books of counsel
-
در سالهای آغازین قرن بیستم میلادی، بوشهر به عنوان مهمترین بندر ایرانی در ساحل خلیج فارس مطرح بود. به همین دلیل، گمرک این شهر نزد زمامداران قاجار اهمیت بالایی داشت و توجه خاصی به آن صورت می گرفت. حضور استعماری و قدرتمندانه عمال و کارگزاران بریتانیا در خلیج فارس و حساسیت ایشان نسبت به این بندر و استقرار کنسولگری چند کشور اروپایی، این اهمیت را دو چندان ساخته بود. این شرایط سبب شد پس از حضور ژورف نوز در تشکیلات مالی ایران و تقاضای وی مبنی بر اعزام کارشناسان دیگری از کشور بلژیک، چند تن از اتباع این کشور به منظور مدیریت گمرکات جنوب، عازم بوشهر شوند. از جمله این افراد، شخصی به نام لامبرت مولیتور بود که همراه دو برادرش، آگوست و کامیل وارد ایران شده بودند. یادداشتهای منتشر نشده لامبرت مولیتور، آگاهی های تازه ای را درباره اوضاع بوشهر و سایر گمرکات جنوب در اختیار محققان قرار می دهد. پژوهش حاضر بر اساس این یادداشتها، ضمن بررسی اوضاع گمرک بوشهر، به تلاش ها و چالش های پیش روی دست اندرکاران گمرک به عنوان نهادی نوپا و متحول شده و ارزیابی کارنامه مستشاران بلژیکی در این موضوع می پردازد. این تحول پس از صدور فرمان مظفرالدین شاه دال بر منسوخ شدن رسم اجاره گمرکهای ایران رخ داده بود. عدم تمکین برخی حکام محلی و مقاومت در برابر اجرای قانون جدید، قاچاق گسترده کالا و خصوصا اسلحه، نبود امکانات مناسب و نهایتا گستردگی مناطق و بنادر ساحلی خلیج فارس از بندر محمره (خرمشهر) تا کرانه های دریای عمان؛ از جمله مشکلات پیش روی لامبرت مولیتور و دیگر همکاران بلژیکی و ایرانی او به شمار می رفت. به رغم پاره ای از انتقادات نسبت به عملکرد بلژیکی ها در ایران، افزایش درآمد گمرک و پیدایش ساختار جدید و منظم برای آن از جمله دستاوردهای مولیتور و هموطنانش بود. هر چند که این گروه در آموزش کارشناسان ایرانی چندان موفقیتی حاصل نکردند.کلید واژگان: بوشهر, گمرک, لامبرت مولیتور, خلیج فارس, بندرها, قاجاریانAt the beginning of the 20th century, Bushehr was the most important Iranian port in the Persian Gulf. Because of this, the customs of this city had a vital function as an important source of revenue for the central and local rulers and they paid attention to it. The colonial and all-round presence of British agents in the Persian Gulf and their attention to this port and the establishment of consulates by several European countries had raised this importance. These circumstances caused several citizens of Belgium to go to Bushehr to manage the southern customs after the presence of Joseph Naus in the Iranian financial administration and his request to send other experts from Belgium. Among them was a young man named Lambert Molitor, who came to Iran with his two brothers, August and Camille. Lambert Molitor’s unpublished diaries provide researchers with new insights into the situation in Bushehr and other southern customs. Based on these notes, the present study, while examining the situation of Bushehr customs, deals with the efforts and challenges facing customs officials as a fledgling institution and evaluates the record of Belgian advisers in this regard. This change took place after the issuance of Muzaffar al-Din Shah’s decree indicating the abolition of the Iranian customs lease. Disobedience of some local governors and resistance to the implementation of the new law, extensive smuggling of goods and especially weapons, lack of appropriate facilities and finally the expansion of areas and coastal ports of the Persian Gulf from the Mohammareh (Khorramshahr) to the shores of the Oman Sea were among the problems facing Lambert Molitor and his other Belgian and Iranian colleagues. Despite some negative approaches to the Belgians’ performance in Iran, the increase in customs revenue and the establishment of an organized structure for it were among the achievements of Molitor and his compatriots. Although, this group did not have much success in training Iranian staff.Keywords: Bushehr, Customs, Lambert Molitor, Persian Gulf, Ports, Qajar Period
-
هدف
بررسی روند تاسیس و توسعه کتابخانه ملی ایران از اواخر عهد قاجار تا پایان پهلوی اول.
روش/رویکرد پژوهشدر این پژوهش برپایه اسناد و منابع تاریخی و به شیوه توصیفی-تحلیلی به موارد زیر پرداخته می شود: 1. عوامل سیاسی-اجتماعی موثر در پیدایش کتابخانه ملی؛ 2. تاثیر غرب در پیدایش کتابخانه ملی در ایران؛ 3. روند قانونمندشدن و دولتی شدن کتابخانه ملی
یافته ها و نتیجه گیریافزایش روابط ایران و غرب در دوره قاجار و الگوبرداری از پیشرفت های فرهنگی و تمدنی نظیر پیدایش صنعت چاپ، توسعه مدارس، ایجاد موسسات آموزش عالی، افزایش شمار تحصیل کردگان و تکاپوی چهره های روشن فکر و فرهنگ دوست، زمینه پیدایش کتابخانه ملی را در ایران فراهم کرد. هسته اولیه این کتابخانه از ادغام دو کتابخانه مهم آن دوره یعنی کتابخانه دارالفنون و معارف تشکیل شد. در سال 1356ق/1316ش برای نخستین بار سازمان و تشکیلات این کتابخانه بانام دایره کتابخانه ملی دولتی شکل گرفت و ساختمان آن با تلاش مهدی بیانی و علی اصغر حکمت و نقشه طراحی شده آندره گدار، در میدان مشق تهران احداث شد.
کلید واژگان: کتابخانه معارف, مدرسه دارالفنون, کتابخانه ملی, مهدی بیانی, علی اصغر حکمت, آندره گدارPurposeTo investigate the process of establishment and early development of the National Library of Iran
Methodology and Research DesignData was collected from archival documents and library resources
Findings andConclusionsExpansion of relations with the West in the later Qajarid period inspired Iranians to adopt European nations’ culturarl initiatives. Introduction of printing technoloty, establishminet of European style schools and higher education institutions, the increase of the educated population facilitated the foundation of a national library. An act passed the Parliament 1937 established the National Library as a depertment under the Ministry of Education. The core collections of the newly established National Library were the collection of the Darolfonoon polytechnic and the collection of the Maaref public library. Two prominent figures instrumental in the formation of the Library were the Education Minister, Ali Asghar Hekmat (1896-1980) and Mehdi Bayani (1906-1967) who headed the Library for the next 25 years. Also a modest building was designed by the French architect André Godard (1881-1965).
Keywords: Maaref Library, Darolfonoon Polytehnic, National library of Iran, Mehdi Bayani, Ali Asghar Hekmat, André Godard -
On the occasion of the 600th year of the death of Hafez Abru, renowned historian and geographer of the 9th century, a special meeting was held in the Research Department of National Library and Archives of I.R. of Iran in order to probe into Hafez Abru's personality, works and thoughts. In this meeting, Dr. Gholam-Reza Amirkhani, Dr. Seyyed Sadeq Sajadi and Seyye Ali Al-e-Davood lectured on this great figure. The present article includes speeches as well as Q & As presented in the meeting.
-
هرات در عصر تیموریان، به ویژه در دو مقطع طولانی زمامداری شاهرخ و حسین بایقرا، از رونق قابل توجهی در عرصه فرهنگ و هنر برخوردار بود. حیات فرهنگی هرات در دوره طولانی حکومت شاهرخ، تحت تاثیر عوامل و مولفه های مختلفی قرار داشت که در این مقاله با دسته بندی آنها به چهار مولفه شریعت گرایی، گسترش زبان فارسی، ایران محوری و تصوف، به تحلیل و بررسی هر یک از این عوامل و ویژگی ها و حامیان آنها، به ویژه شخص شاهرخ و فرزندش بایسنغر میرزا، پرداخته شده است.کلید واژگان: هرات, تیموریان, شاهرخ, بایسنغر, زندگی فرهنگی, شاهنامهHerāt experienced a considerable boom of culture and art during the reign of Timurids, especially during the long reign of Shāhrokh and Hossein Bāyqārā. Herāts cultural life had been influenced by several factors and issues which are going to be categorized in four classes of: promotion of Sharia, Persian language expansion, Iranian-based thoughts, and mysticism to be analyzed beside the character of their patrons, especially Shāhrokh and his son Bysonqor Mirza.Keywords: Herāt, Timurids, Shāhrokh, Bysonqor, cultural life, shāhnāmeh
-
رویدادهای پس از نبرد مورخ 797 ق. بین امیر تیمور گورکانی و توقتمش، فرمانروای اردوی زرین که در کنار رود ترک به وقوع پیوست، در منابع مختلف به صورت های گوناگونی ذکر شده است. در حالی که اغلب تاریخ نگاران تیموری بر فتح مسکو به دست تیمور پس از غلبه بر توقتمش تصریح کرده اند، مورخان و منابع غربی اعتقاد دارند که تیمور مسکو را تسخیر نکرد و بلکه چنین نیتی را هم در سر نداشت. این تحقیق بر آن است تا با بررسی روایت ها و منابع گوناگون، تحلیلی درباره این رخداد تاریخی ارائه دهد.
کلید واژگان: تیمور, توقتمش, مسکو, تاریخ نگاران تیموری, اردوی زرینThe events after the war between Timur and Toqtamish in 797 A.D. near the Terek river have reflected differently thorough various sources. Meanwhile the most Timurid historians have written about the Timur's invasion on Moscow and capture of it, the western historians and resources don't believe to it. This paper in an attempt to a new approach based on different books and resources.
Keywords: Timur, Toqtamish, Moscow, Timurid Historians, Golden Horde -
هدفهدف اصلی پژوهش حاضر، علاوه بر تبیین ویژگی های اسناد دیوانی دوره تیموری(قرن نهم قمری)، بررسی نقش و اهمیت این اسناد در شناخت ساختار قدرت و نظام دیوان سالاری تیموریان است.
جامعه آماری: جامعه مورد بررسی، کلیه اسناد دیوانی صادرشده از جانب شاهان تیموری (سلطانیات) است که اصل سند در حال حاضر در آرشیوها یا موزه های کشورهای مختلف نگهداری می شود.
روش/ رویکرد پژوهش: شناسایی و گردآوری اسناد مورد نظر این پژوهش در سراسر جهان، به روش کتابخانه ای و مراجعه به آرشیوهای مختلف صورت گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از روش تحقیق تاریخی مبتنی بر متون معتبر انجام پذیرفته است.
یافته های پژوهش: از دوره تیموری- با وجود متون تاریخی متعدد و معتبر- اسنادی که اصل آنها به دست ما رسیده باشد، محدود و انگشت شمار است. این تحقیق نشان می دهد که علاوه بر 9 سندی که تاکنون از این دوره شناخته شده، دو سند نیز در آرشیو ملی افغانستان نگهداری می شود که مربوط به سلطان حسین بایقرا، آخرین زمامدار تیموری است. باوجود مشابهت های کلی، اسناد متعلق به دوره تیموریان را در مقاطع مختلف، با توجه به زمان و مکان صدور سند، می توان مورد بررسی قرار داد؛ به ویژه، فرمان های صادره از جانب شاهرخ، که همگی به فاصله یک سال صادر شده و مکان صدور آنها مربوط به غرب ایران است.نتیجه گیریتعداد اسناد اصل برجای مانده از دوره تیموری، بازگوکننده نکات مهمی از تاریخ سیاسی – اجتماعی زمان خود است؛ هرچند تعداد آنها انگشت شمار است و موجب شده کماکان ناگفته های زیادی در خصوص ساختار دیوانی و نظام دیوان سالاری این عصر وجود داشته باشد. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که اسناد موجود حکایت از ساختاری خاص دارد که در پرتو آن می توان رابطه بین شاه، شاهزاده، و خان مغول در عصر تیمور را بررسی کرد. در عصر شاهرخ نیز وابستگی های مکانی و زمانی صدور اسناد را باید با توجه به حوادث و رویدادهای ثبت شده در متون تاریخی مورد توجه قرار داد.
کلید واژگان: تیموریان, اسناد دیوانی, فرمان, تیمور گورکان, شاهرخ تیموری, حسین بایقراPurposeThe main objective of this study, in addition to defining the characteristics of governmental records in the Timurid era (ninth Hijri century), is evaluation of the role and importance of these records in analyzing the power s tructure and bureaucracy of the Timurids. Universe: This study embraces all governmental records issued by Timurid Kings (Soltaniat) of which originals are now kept in archives or museums of different countries. Methodology / Approach: The process of identifying and collecting the documents sought by this study has been conducted through libraries and by referring to different archives around the world. The collected data has been analyzed by applying the method of historical research based on authentic texts.FindingsDespite the existence of numerous and authentic historical texts related to the Timurid era, there are a limited number of original records remaining from this period. This study establishes that in addition to the nine records so far known to be from the Timurid period there are two other records, kept in the Afghanistan National Archives, that belong to Sultan Husayn Bayqarah, the last Timurid ruler. Despite the overall similarity, the records belonging to the Timurid period can be examined from different perspectives according to their time and the origin of their issuance. This is p articularly true of the commands by Shahrukh, which were all issued with one- year intervals. They were issued in the west of Iran.ConclusionsBecause of the limited number of original records remaining from the Timurid era, there are yet many unsaid facts about the structure of administration and the system of bureaucracy in this era. Nevertheless, the limited documents remaining still reflect some important political-social aspects of the history of the Timurid era. According to the findings of this study, the available records indicate a special administration structure in the light of which the relationship between the king, the prince and the khan of Mughal in the Timurid era can be studied. In the era of Shahrukh, the element of time and the origin of the documents’ issuance should be considered, associated with t he events recorded in historical texts.Keywords: Timurid, governmental records, royal commands, Teymour Gurkani, Shahrukh Teymouri, Husayn Bayqarah -
منطقه ماوراء النهر در تاریخ ایران بعد از اسلام، به دلایل مختلف، از جمله وجود مرکزیت سیاسی و یا کشمکش های روابط بین ایران و همسایگانش از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در آغاز قرن دهم قمری و با ظهور دولت مقتدر و شیعی صفوی، روابط ایران و ماوراء النهر به حالتی کاملا خصمانه درآمد که نزدیک به 120 سال طول کشید. این روابط از سال های میانی حکومت شاه عباس اول به تدریج دوستانه شد.
در منابع و پژوهش های گوناگون، تحلیل این شرایط اغلب تحت الشعاع اختلافات مذهبی صفویان شیعی و ازبکان سنی مذهب قرار گرفته است. این مقاله در صدد است با بررسی نمادها و موضوعات مذهبی مندرج در مکتوبات و اسناد آن دوره، ملاحظات دیگری را در تبیین این موضوع ارائه نماید. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که به رغم وجود منازعات مذهبی، طرفین از مذهب به عنوان پوشش و یا بهانه ای برای صف آرایی های سیاسی و نظامی بهره می بردند. به همین دلیل، در دوره دوم که عصر فروکش کردن منازعات به شمار می آید، دیگر سخنی از مجادلات مذهبی نیست؛ بلکه انگیزه های اقتصادی و اهداف تجاری در اولویت قرار دارد، به گونه ای که در مکاتبات فی مابین نیز دیگر اثری از ادعاها و احتجاجات شیعه و سنی به چشم نمی خورد.
کلید واژگان: صفویان, ازبکان, ماوراء النهر, مکتوبات, اختلافات مذهبیIn the history of Iran a"er Islam, the Transoxiana region has a special importance for various reasons, such as its political centrality and the conicts between Iran and its neighbors. In the early sixteenth century, with the emergence of the powerful Shia Safavid government, relations between Iran and the Transoxiana became completely hostile, and this situation continued for about 120 years. From the middle years of the reign of Shah Abbas I, these relations gradually improved. In dierent studies, the analysis of this situation has frequently been aected by the religious disputes between the Shia Safavids and the Sunni Uzbeks. is paper aims to explore this issue by studying the religious subjects and symbols in the letters and records of that era. e "ndings of this research show that despite the existence of religious conicts, the two sides used religion as a disguise and excuse for their political and military actions. at’s why in the later era when the conicts were settled, there are no more discussions about religious disputes; in this era economic motivations and commercial purposes are the priority. Even in the correspondences of the two sides in this era, there is no sign of religious claims and Shia and Sunni conicts.Keywords: Safavids, Uzbeks, Transoxiana, letters, religious disputes -
-
قرن نهم هجری، مصادف با قرن پانزدهم میلادی، دوران حکومت تیمور و جانشینان اوست که به رغم فراز و نشیب های فراوان در عرصه سیاسی و اجتماعی و وقوع جنگ ها و نزاع های بسیار، نزد صاحب نظران و محققان، دوره رشد و اعتلای هنرهای گوناگون، به ویژه هنرهای نسخه پردازی و کتاب آرایی به شمار می رود. مرکز ثقل این حرکت هنری، سرزمین پهناور خراسان و کارگاه های هنری موجود درکتابخانه هاست. در این پژوهش، به صحافی و جلدسازی به عنوان یکی از هنرهای کتاب آرایی پرداخته شده و ویژگی های مکتب هنری خراسان مورد بحث واقع شده است. ابتکارات صحافان و مجلدان در آفرینش جلدهای معرق و کاربرد تکنیک های جدید در تزئینات داخل و روی جلد و همچنین استفاده از نقوش تزئینی جانوران و گیاهان از جمله ویژگی های بارز این مکتب است. بررسی متون تاریخی موجود نیز نشان از اهمیت کار و جایگاه والای این گروه از هنرمندان نزد دربار شاهان و شاهزادگان تیموری دارد. با وجود محدودبودن اطلاعات راجع به صحافان و جلدسازان و همچنین عدم ذکر نام ایشان روی آثار برجای مانده، به نام برخی از صحافان بنام خراسان در این مقطع زمانی و آثار برجای مانده از ایشان نیز مورد اشاره قرار گرفته است.
-
در این مقاله، ابتدا ضمن اشاره به اهمیت فرایندهای سندپردازی و تنظیم و توصیف به عنوان قلب فعالیت های آرشیوی، به شرح اصول پنجگانه تنظیم مواد آرشیوی پرداخته می شود. سپس اصول پنجگانه تنظیم مواد آرشیوی، سطوح تنظیم و نظارت، منشا، نظم اولیه، رویکرد متعادل و منابع سازمانی به تفصیل شرح داده می شوند. در ادامه، تعریف و اهمیت توصیف محتوای مواد آرشیوی از طریق ارائه فهرست های راهنما بیان می شود. فهرست های راهنما که ابزار نظارت مدیریتی و توصیف آرشیوی معرفی می شوند، سه دسته اند، ابزارهای نظارت داخلی، فهرست های ارجاعی درون سازمانی، و فهرست های ارجاعی برون سازمانی. گروه آخر خود به چهار گروه، تقویم ها، سیاهه ها، راهنماها و نظام های شبکه ای اطلاعات تقسیم می شود. در پایان، توجه جدی به استانداردهای تنظیم و توصیف اسناد توصیه می شود.
کلید واژگان: سازماندهی اطلاعات, سندآرائی, عملیات آرشیوی, راهنماها, مدیریت آرشیوArrangement and description of records and the creation of finding aids are at the heart of all archival work. This article explains the five principles of archival arrangement, levels of arrangement and description, Principle of Provenance, original order, moderate degree of order, and organizational resources. Afterwards, it focuses on the importance of describing the content of archival resources using finding aids. Finding aids are introduced as a means of managerial supervision and archival description and are divided into three categories: internal supervision tools, intra-organizational referential indexes, and extra-organizational referential indexes. The last group is itself divided to calendars, checklists, indexes, and information network systems. Finally the standards for arranging and describing records are discussed.being identified, the content of the websites were downloaded using Webzip. In the next step, the features of the contents and structures of the downloaded national archives websites were extracted and analyzed. Using Microsoft Excel, the frequency of the extracted features were determined and included in a checklist. Similar items were omitted from the checklist and a preliminary attitude survey was conducted among archives experts. Based on findings, 41 important features of the content of the websites and 10 important features of their structure were identified. These features were included in a checklist and distributed among archives experts in order to determine the importance of each item. Among the features, 36 items relating to the content and 7 features relating to the structure of websites were considered more important and chosen for designing the proposed pattern.Keywords: Library, information science researches, National archives, Websites, Design, Content analysis -
رشد و گسترش هنرهای کتاب آرایی در قرن نهم ق. سبب شد کتاب به صورت کالایی ارزشمند درآید به گونه ای که نسخه های نفیس، بسان تحفه هایی گرانبها، میان دربارهای مختلف مبادله می شد. در این نوشتار، با نگاه به رویدادی تاریخی برگرفته از کتاب تاریخ حبیب السیر، که به ماجرای ارسال کتاب از دربار تیموریان به حکومت آق قویونلو اختصاص دارد، به روابط فرهنگی میان دو حکومت نیز اشاره می شود.کلید واژگان: اهدای کتاب, تیموریان, آق فویونلو, کلیات جامی, روابط فرهنگی
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.