دکتر اسدالله زارعی سیاه بیدی
-
مقدمه و هدف:
انتخاب ژنوتیپ های پرمحصول در آفتابگردان از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین هدف از این مطالعه، بررسی روابط متقابل میان صفات مختلف و انتخاب بهترین هیبریدهای آفتابگردان بود.
مواد و روش هادر این مطالعه، تعداد یازده هیبرید جدید به همراه چهار رقم گلسا، قاسم، شمس و فرخ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کرمانشاه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی (1398 و 1399) ارزیابی شدند. صفات فنولوژیکی، ریخت شناسی و عملکرد و اجزای عملکرد شامل روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و عملکرد دانه مورد اندازه گیری قرار گرفتند. در این پژوهش برای مطالعه روابط متقابل میان صفات مختلف و انتخاب بهترین هیبرید های آفتابگردان از روش های بای پلات ژنوتیپ × صفت (GT) و بای پلات ژنوتیپ × عملکرد × صفت (GYT) استفاده شد.
یافته هابراساس نمایش چندضلعی بای پلات GT، ژنوتیپ های شماره 4 و 11 مطلوب ترین و مناسب ترین ژنوتیپ ها برای عملکرد دانه بودند. نمایش برداری بای پلات GT، همبستگی بالایی بین عملکرد دانه با قطر ساقه، ارتفاع بوته و تعداد دانه در طبق نشان داد. براساس نمایش مختصات تستر متوسط (ATC) بای پلات GYT، ژنوتیپ های شماره 5، 3 و 4 به عنوان بهترین و ژنوتیپ های شماره 7، 13 و 6 به عنوان ضعیف ترین ژنوتیپ ها از نظر کلیه ترکیبات مثبت عملکرد-صفت شناخته شدند. با توجه به نتایج، همبستگی مثبت معنی داری بین صفات قطر ساقه، قطر طبق، ارتفاع بوته و زودرسی در ترکیب با عملکرد دانه مشاهده شد. بنابراین به نظر می رسد که صفات قطر ساقه، قطر طبق، ارتفاع بوته و زودرسی می توانند به عنوان معیارهای مناسب برای انتخاب در افزایش عملکرد دانه آفتابگردان مورد استفاده قرار گیرند.
نتیجه گیریبه طور کلی نتایج نشان داد که هیبرید های شماره 5، 3 و 4 به عنوان هیبرید های برتر از نظر عملکرد دانه و سایر صفات زراعی شناخته شدند و قابلیت ورود به آزمایش های تحقیقی-ترویجی به منظور معرفی رقم جدید برای کشت در منطقه کرمانشاه را دارند. همچنین صفات قطر ساقه، قطر طبق، ارتفاع بوته و زودرسی می توانند به عنوان شاخص های مناسب در برنامه های اصلاحی برای انتخاب ژنوتیپ های با عملکرد بالا در آفتابگردان مورد استفاده قرار گیرند.
کلید واژگان: آفتابگردان, شاخص GYT, عملکرد دانه, همبستگیIntroduction and ObjectiveThe selection of high-yielding genotypes is especially important in sunflower. Therefore, this study was conducted to identify interrelationships between different traits and the selection of the best sunflower hybrids.
Material and MethodsIn this study, 11 new hybrids along with four cultivars Golsa, Ghasem, Shams, and Farrokh were evaluated in a randomized complete block design with four replications in the agriculture research station of Kermanshah during 2019-2020. The phonological, morphological characteristics and yield and its components including days to flowering, days to ripening, plant height, stem diameter, head diameter, seed number per head, thousand seed weight, and seed yield were measured. In this study, the methods of genotype × trait (GT) and genotype by yield × trait biplot (GYT) were used to identify interrelationships between different traits and selection of the best sunflower hybrids.
ResultsBased on polygon view of GT biplot, the genotypes No. 4 and 11 had good characteristics regarding seed yield. The vector view of GT biplot showed high correlation between seed yield with stem diameter, plant height and seed number per head. Based on average tester coordinate (ATC) view of GYT biplot, the genotypes No. 5, 3 and 4 in terms of all positive yield-trait combinations were recognized as the best genotypes and genotypes No. 7, 13 and 6 as the weakest genotypes. According to the results, a significant positive correlation was observed between stem diameter, head diameter, plant height and early maturity in combination with seed yield. Therefore, it seems that traits of stem diameter, head diameter, plant height and early maturity could be used as a suitable selection criterion for increasing seed yield in sunflower.
ConclusionGenerally, the results indicated that hybrids No. 5, 3 and 4 were recognized as superior hybrids from the point of yield and other agronomic traits. These genotypes have the potential to be used in research-extension trials for introduction as a new cultivar for cultivation in the Kermanshah region. Also, the traits of stem diameter, head diameter, plant height, and early maturity could be used as suitable criterions in selecting for increased seed yield in sunflower breeding programs.
Keywords: Correlation, GYT index, Seed yield, Sunflower -
بررسی واکنش ژنوتیپ های مختلف تحت شرایط محیطی متفاوت به به نژادگران در شناسایی ژنوتیپ های با عملکرد بالا و پایدار کمک می کند. در این راستا، یازده هیبرید جدید آفتابگردان به همراه چهار رقم گلسا، قاسم، شمس و فرخ در چهار ایستگاه تحقیقاتی (کرج، ساری، کرمانشاه و دزفول) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به مدت دو سال زراعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. از روش آماری GGE بای پلات با مدل اثر ژنوتیپ + برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای ارزیابی سازگاری ژنوتیپ ها در محیط های مورد بررسی استفاده شد. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر محیط و ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی دار بود. معنی دار شدن اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، بیانگر واکنش متفاوت ژنوتیپ ها در محیط های مختلف بود. نتایج روش GGE بای پلات نشان داد که دو مولفه اول و دوم GGE بای پلات، 4/66 درصد از تغییرات کل عملکرد دانه را توجیه می کنند. بر اساس نمودار چندضلعی بای پلات، هیبرید RGK15×AGK1221 در ساری و کرج و هیبرید RGK25×AGK330 و رقم شمس در دزفول، ژنوتیپ های برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. همچنین نتایج نشان داد که کلیه محیط ها دارای قابلیت تمایز بالایی بودند و توانستند تفاوت های بین ژنوتیپ ها را به خوبی آشکار کنند. محیط ساری، نزدیک ترین محیط به محیط ایده آل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد.
کلید واژگان: اثر متقابل ژنوتیپ × محیط, آفتابگردان, ژنوتیپ ایده آل, سازگاری خصوصی, عملکرد دانهStudying the reaction of the different genotypes under different environmental conditions helps breeders to detect stable and high-yielding genotypes. In this regard, 11 new sunflower hybrids along with four cultivars (Golsa, Ghasem, Shams, and Farrokh) were evaluated in a randomized complete block design with four replications in four experimental field stations (Karaj, Sari, Kermanshah, and Dezful) during two cropping seasons. GGE biplot statistical method (genotype effect + genotype × environment interaction) was used to study the adaptation of genotypes in the studied environments. Results of combined analysis of variance indicated that the effects of environments, genotypes, and genotype × environment interaction were significant, suggesting that the genotypes responded differently in the studied environment conditions. Results of the GGE biplot method showed that the two first and second principal components of the GGE biplot explained 66.4% of the total seed yield variation. Based on the biplot polygon view, the hybrid RGK15×AGK1221 in Sari and Karaj locations and the hybrid RGK25×AGK330 and Shams cultivar in Dezful location were superior genotypes with the high specific adaptation. Besides, all environments had high discriminating ability so that could able to show differences between genotypes. Sari environment was the nearest environment to the ideal environment that had the highest discriminating ability and representativeness.
Keywords: Genotype × environment interaction, ideal genotype, Seed yield, Specific adaptation, Sunflower -
به منظور ارزیابی اقتصادی کشت نشایی در مقایسه با کشت مستقیم بذر کلزا رقم احمدی به عنوان شاهد در تاریخ های مختلف کشت، آزمایشی در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، در سال های زراعی 1397 و 1398 اجرا شد. تیمارهای این آزمایش شامل کشت مستقیم بذر کلزا در 15 مهر ماه به عنوان شاهد، انتقال نشای دو و چهار برگی در تاریخ های مختلف کاشت 25 مهر، 10 و 20 آبان بود. در این پژوهش، جهت دستیابی به هدف ارزیابی اقتصادی، از روش بودجه بندی جزیی، نسبت فایده به هزینه و بازده فروش استفاده شد. طبق نتایج، در استان های البرز و کرمانشاه، بیشترین میانگین عملکرد کلزا مربوط به تیمار کشت مستقیم بذر به عنوان شاهد در تاریخ کاشت 15 مهرماه به ترتیب با مقادیر 3495 و 4857 کیلوگرم در هکتار بود. در محل اجرای کرمانشاه نسبت به محل اجرای کرج، میانگین عملکرد و درآمد خالص تیمار شاهد در سال های آزمایش به ترتیب 39 و 72/2 درصد و ارزش حال درآمد خالص تیمار شاهد در نرخ تنزیل 20 درصد در سال های آزمایش 78/9 درصد افزایش نشان می دهد. در مقایسه تیمارهای کشت نشایی در محل های اجرا، کشت نشایی در استان البرز سودآورتر از استان کرمانشاه بوده است. در مجموع از نظر ارجحیت زراعی و اقتصادی، تیمار برتر در مکان های آزمایش، تیمار شاهد توصیه شد.
کلید واژگان: ارزیابی اقتصادی, روش نشایی, روش مرسوم, عملکرد, کلزاIn order to economical assessment of transplanting compared with direct (conventional) cultivation of rapeseed (Ahmadi variety) as check in different sowing dates, this research carried out in farm of Kermanshah agriculture and natural resources research and education center and Seed and plant improvement institute in Karaj during 2018 and 2019. Treatments of this experiment included rapeseed cultivation in 7 October as control, transplanting in two and four leaf stage on 17 October, 1 November and 11 November. In this study, for getting to economic target used Partial Budgeting Technique and Benefit cost ratio. According to the results, in Alborz and Kermanshah provinces, the mean of grain yield of rapeseed in seed cultivation in 7 October was 3495 and 4857 kg.ha-1, respectively. In Kermanshah province to Alborz province, the mean of grain yield and net income of check treatment during experimental years was increased 39 and 72.2 percent, respevtively and Net present value check treatment with discount rate 20% was increased 78.9 percent. Comparing trnsplanting treatments in target regions, transplanting planting in Alborz province to Kermanshah was more profitable. Thus,in terms of crops and economic preference, rapeseed cultivation in 7 October treatment as check treatment was selected as the best treatments in target provinces.
Keywords: Economic evaluation, Rapeseed, Transplanting method, Traditional method, Yield -
این بررسی به منظور ارزیابی صفات زراعی در کشت نشایی و رایج کلزا در تاریخ های کشت تاخیری در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به مدت دو سال زراعی (97-1396 و 98-1397) اجرا شد. این بررسی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای این آزمایش شامل کشت بذر کلزا رقم زمستانه احمدی در 15 مهر ماه (شاهد)، انتقال نشای دوبرگی در تاریخ های 25 مهر، 10 آبان و 20 آبان و انتقال نشای چهاربرگی در تاریخ های 25 مهر، 10 آبان و 20 آبان بود. بیشترین عملکرد و درآمد خالص تولید دانه از تیمار کشت بذر در تاریخ 15 مهرماه به ترتیب 3495 کیلوگرم در هکتار و 1/61 میلیون ریال در هکتار حاصل شد. در بین تیمارهای کشت نشایی مورد مطالعه، بیشترین عملکرد دانه در تیمار انتقال نشای چهاربرگی در 25 مهرماه به میزان 3332 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه در تیمار انتقال نشای دوبرگی در 20 آبان ماه به میزان 1685 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد که به-ترتیب 7/4 و 8/51 درصد کاهش عملکرد نسبت به کشت بذری را نشان می دهد. نتایج این بررسی نشان داد که انتقال نشای ارقام زمستانه کلزا در مرحله دوبرگی مناسب نیست و نشای کلزای زمستانه باید حداقل چهاربرگ کامل داشته باشد. همچنین انتقال دیرهنگام نشای کلزا به مزرعه در مناطق معتدل سرد سبب کاهش چشمگیر عملکرد دانه در مقایسه با کشت بذری کلزا خواهد شد.
کلید واژگان: خصوصیات زراعی, عملکرد و اجزاء عملکرد, کشت بذری, مراحل دو برگی و چهاربرگی نشاءکاریIntroductionOilseed rape (Brassica napus L.) is a traditional oil crop in Iran. Conventional oilseed rape production during the past decades has been performed through manual sowing, transplanting, and harvesting. In cold and temperate regions of the Iran, due to delays in harvesting the previous crop, it is not possible to planting oilseed rape seeds directly. Delayed planting of oilseed rape can reduce grain yield. Therefore, oilseed rape seedling transplanting can be one of the appropriate solutions. On the other hand, seedling quality is an essential indicator for grain yield in oilseed rape, which is affected by many factors, including seedling age. In addition, the time of seedling transplanting is also very important. Therefore, transplanting is also more advantageous than direct sowing in terms of time management. Although there are many benefits of transplanting in oilseed rape production systems, the optimal age of oilseed rape seedling for transplanting remains unknown. Furthermore, inappropriate seedling age is always misleading in terms of whether older or younger seedlings are employed for transplanting in practice. Thus, it necessitates seeking an optimal seedling age and evaluating its effect on grain yield.
Materials and MethodsTwo field experiments was conducted as randomized complete block design with three replications at research field of Seed and Plant Improvement Institute (SPII) in 2017-2018 and 2018-2019 growing season. There 7 treatments including seed planting on 7 October (control), transplanting of two-leaf seedlings and four-leaf seedlings on 17 October, 1 November and 11 November. The genotype used in this study was Ahmadi as a winter cultivar. The measured traits included days to flowering, flowering period, growth period, plant height, number of branches, grain per silique, silique per plant, silique length, 1000-grain weight and grain yield. SAS statistical software was used for data analysis and means were compared with LSD test.
Results and DiscussionThe results of variance analysis indicated that days to flowering, flowering period, silique per plant and grain yield (P≤0.05) and grain per silique (P≤0.01) was significantly affected by the seedling and seed planting treatments. Results of this study showed that in two-leaf seedling transplanting treatments at different times of seedling transplanting, delay in flowering was observed, but the duration of flowering period was shorter in these treatments. Also, in the transplanting treatments at the two-leaf seedling, silique per plant and grain per silique were less than them in other treatments. The highest grain yield and net income observed in seed planting treatment (3495 kg ha-1 and 61.1 Iranian million rials ha-1). Higher grain yield components such as silique per plant and grain per silique due to early flowering caused higher grain yield in seed planting treatment. In contrast, grain yield was lower in transplanting treatments compared to seed planting method. However, among the transplanting treatments, the highest grain yield was observed in the four-leaf seedling transplanting on 17 October as 3332 kg ha-1.
ConclusionsThe results of this study showed that transplanting of winter oilseed rape cultivar is not suitable in the two-leaf seedling stage and winter oilseed rape seedling should have at least four-leaf stage. In general, it seems that the late transplanting of oilseed rape seedlings to the farm in semi cold regions will significantly reduce grain yield compared to oilseed rape seed planting method.
Keywords: agronomic characteristics, Seed Planting, Two-leaf, four-leaf transplanting stages, Yield, yield Components -
تاریخ کاشت یک عامل مهم مدیریتی در تولید محصولات کشاورزی تلقی می شود و تغییر آن بر رشد و عملکرد گیاه کلزا اثرگذار است. به منظور بررسی اثر تاریخ های کاشت تاخیری روی برخی خصوصیات فنولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام کلزا، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار طی دو سال زراعی 1394-1393 و 1395-1394 در ایستگاه تحقیقاتی اسلام آباد غرب انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل دو تاریخ کاشت به عنوان عامل اصلی (15 و 25 مهر) و پنج رقم کلزا (نفیس، نیما، اکاپی، نپتون و الویس) عامل فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که اثر سال، رقم و تاریخ کاشت و اثرات متقابل آن ها بر اکثر صفات موردبررسی معنی دار بود. مقادیر به دست آمده در اکثر صفات در تاریخ کاشت 15 مهر بیش تر از 25 مهر بود. بیش ترین تعداد خورجین در بوته (1/214 خورجین)، دانه در خورجین (31/25 دانه) و عملکرد دانه (6793 کیلوگرم در هکتار) متعلق به رقم نیما در تاریخ 15 مهرماه بود. هم چنین بالاترین وزن هزاردانه (61/3 گرم) از تاریخ کاشت 15 مهر و رقم نپتون به دست آمد. بیش ترین ارتفاع بوته نیز در هر دو سال اجرای آزمایش مربوط به تاریخ کاشت 15 مهرماه بود. با توجه به شرایط آب و هوایی در سال های اجرای آزمایش مقادیر بیش تر صفات موردبررسی در سال دوم بیش تر از سال اول بودند. در پایان می توان گزارش کرد که با افزایش تاخیر در کاشت کلزای زمستانه رشد و عملکرد این گیاه کاهش می یابد و اینکه رقم نیما در شرایط کشت تاخیری عملکرد قابل قبولی داشت.
کلید واژگان: ارتفاع بوته, رقم نیما, کشت تاخیری, گل دهیPlanting date is considered an essential factor in agricultural production and it affects the growth, and yield of rapeseed .In order to investigate the effect of delayed planting dates on some phonological traits, yield, and yield components of rapeseed cultivars, a split-plot experiment based on randomized complete block design with three replications was conducted during the growing season 2014-2016 at the research station of Islamabad Gharb, Iran. Experimental treatments were two planting dates (7 and 17 October) as the main plot and five rapeseed cultivars (Nafis, Nima, Okapi, Neptune and Elvis) as subplot. The results showed that the effect of year, cultivar and planting date and their interactions were significant on most of the studied traits. The values obtained in most traits on October 7 planting date were higher than October 17. The highest number of pods per plant (214 pods), number of seed per pods (25.31 seeds), and seed yield (6793 kg.ha-1) were related to the Nima cultivar on October 7. Also, at the planting date October 7, the highest 1000 seed weight (3.61 g) was related to the Neptune cultivar. The highest plant height in both years was observed on October 7. The values of the studied traits were higher in the second year than in the first year due to climatic conditions during the experimental years. Finally, it can be reported that with increasing delay in winter rapeseed planting, the growth and yield of this plant decreases and that Nima cultivar had acceptable yield in delayed planting date.
Keywords: Plant height, Nima cultivar, Delayed planting, Flowering -
مقدمه و هدف
آفتابگردان یک گیاه نیمه متحمل به تنش خشکی است که با توجه به اهمیت و نقش آن در تولید روغن کشت آن رو به گسترش است. اما تنش خشکی باعث کاهش شدید عمکلرد دانه و روغن آن می شود. لذا تولید و معرفی ارقام هیبرید می تواند به افزایش عمکلرد کمک کند که اولین گام در تولید دورگه هیبرید شناسایی والدین بر اساس قابلیت ترکیب پذیری عمومی و خصوصی آنها و همچنین تعیین نوع اثرات ژنی است.
مواد و روش هابه منظور برآورد قابلیت ترکیب پذیری عمومی و خصوصی لاینهای اینبرد آفتابگردان در شرایط نرمال و تنش خشکی، آزمایشی با استفاده از تعداد 12 هیبرید آفتابگردان حاصل تلاقی بین لاینهای نرعقیم و تستر به همراه دو شاهد قاسم و شمس در دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی اجرا شد.
یافته هانتایج تجزیه واریانس مرکب تیمارهای مورد بررسی در دو شرایط نرمال و تنش خشکی نشان داد که اثر تنش خشکی بر اکثر صفات مورد بررسی در سطح یک درصد به جز تعداد دانه در طبق اثر معنی داری دارد. اثر لاین ها برای ارتفاع بوته، درصد روغن و قطر طبق و اثر تسترها برای اکثر صفات به جز تعداد دانه در طبق معنی دار گردید که نشان دهنده اختلاف معنی دار بین ترکیب پذیری عمومی لاینها و تسترها است. همچنین لاین 1 و تستر 3 در هر دو شرایط نرمال و تنش با برخورداری از ترکیب پذیری منفی و معنی دار برای ارتفاع بوته والد مناسبی در جهت کاهش این صفت در تلاقیها محسوب می شود. علاوه بر این اثر متقابل لاین × تستر بر اکثر صفات به جز وزن هزار دانه و تعداد دانه در طبق اثر معنی دار داشت. لاین 1 و تستر 1 در هر دو شرایط دارای بیشترین مقدار مثبت ترکیبپذیری عمومی از لحاظ عملکرد دانه بودند و به عنوان والدین مطلوب برای تولید دورگ های مناسب در برنامه های اصلاحی قابل استفاده شناخته شدند، به طوری که در شرایط نرمال هیبرید شماره 13 با عملکرد دانه 5224 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را داشت و در شرایط تنش هیبرید شماره 31 با میانگین 3544/6 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد دانه را داشت.
نتیجه گیرینتایج کلی این تحقیق نشان می دهد که صفات مهم عمکلرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن توسط اثرات غالبیت ژنی کنترل می شود که با انجام هیبریداسیون و انتخاب صحیح والدین در برنامه های اصلاحی می توان این صفات را بهبود بخشید.
کلید واژگان: تستر, درصد روغن, قابلیت ترکیب پذیری, لاین, هیبرد آفتابگردانIntroduction and ObjectiveSunflower is a semi-drought tolerant plant that due to its importance in oil production, the area under cultivation is expanding. But drought stress severely reduces the yield of grain and oil. Therefore, the production and introduction of hybrid cultivars can help increase performance. The first step in the production of hybrid is to identify parents based on their General and Specific combining ability and also to determine the type gene actions.
Material and MethodsIn order to investigate the combining ability of sunflowers inbred lines under normal conditions and drought stress, a study using 12 sunflower hybrids obtained from the cross of male sterile and tester lines with two controls, Qasem and Shams, in two separate experiments in the form of The design of randomized complete blocks with three replications was performed under two conditions of normal irrigation and drought stress.
ResultsThe results of combined analysis of variance of the studied treatments under both normal and drought stress conditions showed that drought stress had a significant effect on all studied traits number of seeds per head. The effect of lines for plant height, oil percentage and head diameter and the effect of testers were significant for most traits except number of seeds per head, which shows a significant difference between the general combinability of lines and testers. Also, line 1 and tester 3 in both normal and stress conditions with a negative and significant combinability for the height of the parent plant is suitable to reduce this trait in the cross. In addition, line × tester interaction had a significant effect on most traits except 1000-seed weight and number of seeds. The Line 1 and Tester 1 with significant positive general combining ability (GCA) effects for grain yields were considered as suitable combiners for improving these traits. So that under normal conditions, hybrid No. 13 with grain yield of 5224 kg / ha had the highest grain yield and under stress conditions of hybrid No. 31 with an average of 3544.6 kg / ha had the highest grain yield.
ConclusionThe general results of this study show that the important traits of grain yield, oil percentage and oil yield are controlled by the dominance gene action, which can be improved by hybridization and best selection of parents in breeding programs.
Keywords: Combining ability, Line, Oil percentage, Sunflower hybrid, Tester -
ارقام زراعی پر پتانسیل باید برتری خود را از لحاظ عملکرد دانه و صفات زراعی مطلوب نشان دهند و در دامنه ای از شرایط محیطی مختلف و شرایط زارعین، پایداری عملکرد داشته باشد. از این رو در فرآیند معرفی ارقام زراعی معمولا پس از ارزیابی های ایستگاهی، لاین های مورد نظر برای معرفی رقم در شرایط کشاورزان و در قالب طرح های تحقیقی ترویجی با شاهد منطقه مورد مقایسه قرار می گیرند. در مطالعه حاضر لاین HW118 و شاهد منطقه یعنی رقم اکاپی در قالب پروژه تحقیقی ترویجی در مزارع زارعین در شرایط کشت تاخیری در دو منطقه از استان کرمانشاه (هرسین و الهیارخانی) از نظر عملکرد سایر صفات زراعی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در شرایط کشت تاخیری در هر دو منطقه عملکرد دانه لاین HW118 بیشتر از رقم شاهد منطقه یعنی اکاپی بود. در شهرستان هرسین عملکرد لاین HW118، 3226 کیلوگرم در هکتار و عملکرد رقم اکاپی 2850 کیلوگرم در هکتار بود و در الهیارخانی عملکرد لاین HW118، 4125 کیلوگرم در هکتار بود که نسبت به شاهد (3300 کیلوگرم در هکتار) 25 درصد افزایش عملکرد نشان داد.
کلید واژگان: تحقیقی ترویجی, عملکرد دانه, کشت تاخیری, کلزاThe High-yielding cultivars must show their superiority in terms of seed yield and agronomic traits and should have yield stability across wide range of environmental conditions as well as under farmer’s conditions. Therefore, in the process of releasing a new cultivar usually after evaluation of candidate lines in the research stations, these lines must be also tested in the on-farm trials under conditions similar to those of farmers conditions. In the present study, the promising line HW118 was compared with the local check (Okapi) in an on-farm trials in two regions of the Kermanshah province (Harsin and Allahiar Khani). The results showed that in both regions grain yield of line the HW118 was higher than local check Okapi at delayed planting date. In Harsin, grain yield of line HW118 was 3226 kgha-1 where local check Okapi had only 2850 kgha-1 grain yield. Similarly, in Allahiar Khani line HW118 had grain yield of 4125 kgha-1 that was 25% higher than that of local check Okapi with grain yield of 3300 kgha-1.
Keywords: Extension project, Late planting, Oilseed rape, seed yield -
برهمکنش ژنوتیپ × محیط مسئله ای مهم در مطالعه صفات کمی میباشد زیرا پایداری عملکرد در محیط های مختلف را کاهش می دهد و همچنین تفسیر آزمایش های ژنتیکی را دشوار و پیش بینی ها را با مشکل مواجه می سازد. در این راستا به منظور تجزیه برهمکنش ژنوتیپ × محیط و تعیین پایداری عملکرد و سازگاری ژنوتیپ های آفتابگردان، تعداد یازده هیبرید جدید آفتابگردان به همراه چهار رقم در چهار ایستگاه تحقیقاتی (کرج، ساری، کرمانشاه و دزفول) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به مدت دو سال زراعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. به منظور تجزیه برهمکنش ژنوتیپ × محیط از روش چندمتغیره اثرات اصلی جمع پذیر و برهمکنش ضرب پذیر (AMMI) استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر محیط، ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ × محیط به ترتیب 57/68، 7/60 و 16/93 درصد از کل تغییرات را توجیه کردند. همچنین نتایج نشان داد که پنج مولفه اصلی مدل AMMI معنی دار بودند و 97/64 درصد از تغییرات برهمکنش ژنوتیپ × محیط را توجیه کردند. بر اساس بای پلات میانگین عملکرد دانه و اولین مولفه اصلی برهمکنش برای ژنوتیپ ها و محیط ها، ژنوتیپ های G3 و G5 به عنوان ژنوتیپ های پایدار و با عملکرد بالا شناخته شدند. همچنین محیط های دزفول و کرمانشاه به دلیل داشتن برهمکنش بالا، به عنوان ایده آل ترین محیط ها جهت تمایز و جدا کردن ژنوتیپ های آفتابگردان شناخته شدند. تجزیه خوشه ای محیط های مورد مطالعه را به دو گروه تفکیک کرد. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، هر دو سال آزمایش مکان های کرج، ساری، کرمانشاه و دزفول در یک گروه قرار گرفتند که بیان گر قابلیت پیش بینی و تکرارپذیری بالای این مکان ها می باشد.
کلید واژگان: آفتابگردان, پایداری, عملکرد دانه, هیبریدThe genotype × environment interaction is a major challenge in the study of quantitative traits because it reduces yield stability in different environments and also it complicates the interpretation of genetic experiments and is difficult to makes predictions. In this regard, to analysis of genotype × environment interaction and determine the yield stability of sunflower genotypes, 11 new sunflower hybrids along with 4 cultivars were evaluated in a randomized complete block design with four replications in four experimental field stations (Karaj, Sari, Kermanshah and Dezful) during two cropping seasons. In order to analysis of genotype × environment interaction was used the multivariate method of additive main effects and multiplicative interaction (AMMI). The results of combined analysis of variance indicated that 57.68, 7.60 and 16.93 percent of total variation were related to the environment, genotype and genotype × environment interaction effects, respectively. Also, the results showed that the first five principal components of AMMI were significant and described 97.64% of the variance of genotype × environment interaction. Based on biplot graph of mean seed yield and the first interaction principle, the genotypes G3 and G5 were identified as a high yield and stable genotypes. Also, the Dezful and Kermanshah environments due to their high interaction were recognized as the most ideal environments for distinguishing and separating sunflower genotypes. The cluster analysis of the studied environments was divided into two groups. According to the results of cluster analysis, Karaj, Sari, Kermanshah and Dezful locations were located in a group that indicates these locations had the high predictability and repeatability power.
Keywords: Hybrid, Seed yield, Sunflower, Stability -
واکنش ارقام بهاره کلزا بهتاریخ هایکاشت طی آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقاتی اسلام آباد غرب در سال های 1395-1393 ارزیابی گردید. بدین منظور تاریخ کشت به عنوان عامل اصلی در سه سطح از 15 مهر ماه لغایت 5 آبان ماه و 11 رقم بهاره کلزا به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. در هر دو سال تاریخ کاشت 5 آبان پس از سبز شدن در اثر سرما و یخبندان از بین رفت و نتایج تجزیه واریانس بر روی دو تاریخ کاشت 15 مهر و 25 مهر انجام گرفت. نتایج نشان داد که اثر تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد دانه در سطح یک درصد معنی دار بود. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که میانگین عملکرد دانه ارقام در تاریخ کاشت 15 مهر 3738 کیلوگرم و در تاریخ کاشت 25 مهر 2245 کیلوگرم بود. رقم Jerry با عملکرد دانه 4123 کیلوگرم در هکتار در مکان نخست و کمترین عملکرد دانه مربوط به رقم RGS003 با 2464 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین عملکرد دانه در تاریخ کاشت 15 مهر مربوط به رقم Jerry با 5079 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه مربوط به رقم Hyola 401 با 1794 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت 25 مهر مشاهده شد. با توجه به اینکه تاریخ های کاشت 15 و 25 مهر، تاخیری محسوب می شوند و به محدودیت های اقلیمی موجود در این تاریخ ها، برخی ارقام عملکرد مناسبی داشتند که می توان از آنها در شرایط کشت تاخیری بهره گرفت.
کلید واژگان: ارتفاع بوته, کشت تاخیری, گلدهی, عملکرد دانهResponse of sowing date on some agronomic traits of spring canola cultivars was studied by using a split plot experiment based on randomized complete block design, during growing seasons of 2014 to 2016 at the research farm of Islamabad Gharb Station, Iran. Planting dates were considered as the main plot in three levels from October 7 to 27 and eleven spring canola cultivars as sub plot. In both years, planting dates of October 27 after emergence due to cold and frost was eliminated and the results of analysis of variance were carried out for two planting dates of October 7 and October 17. The results showed that the effect of planting date was significant on the seed yield. Mean seed yield of cultivars were 3738 kg.ha-1 on October 7th and 2245 kg.ha-1 on October17th, respectively. The cultivar Jerry produced the highest (4123 kg.ha-1) and the RGS003 lowest seed yields (2464 kg.ha-1). On planting date 7th of October, the highest seed yield was related to Jerry cultivar and the lowest seed yield was related to the Hyola 401 cultivar (1794 kg.ha-1) on the 17th of October.
Keywords: Delayed sowing, Flowering, Plant height, Seed yield -
اهداف
مطالعه حاضر به منظور تعیین مناسب ترین مقدار مصرف بذر در برخی از هیبریدهای وارداتی و ارقام آزاد گرده افشان انجام شد.
مواد و روش هاآزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقاتی اسلام آباد غرب طی سال زراعی 98-1397 اجرا گردید. مقدار مصرف بذر شامل چهار سطح 2، 4، 6 و 8 کیلوگرم در هکتار و ارقام شامل سه هیبرید وارداتی (ناتالی، نپتون و ماراتن)، سه رقم آزاد گرده افشان (نفیس، روهان، نیما) و لاین R15 بود.
یافته هانتایج نشان داد که مقدار مصرف بذر بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه، تعداد خورجین در بوته و عملکرد دانه اثر معنی دار داشت. با افزایش مقدار مصرف بذر، مقادیر ارتفاع بوته افزایش یافت و بیشترین ارتفاع بوته در سطح 8 کیلوگرم بذر مصرفی بدست آمد و اختلاف آن با سایرین معنی دار بود. در حالی که بیشترین مقادیر تعداد شاخه فرعی و تعداد خورجین در بوته در کمترین مقدار بذر مصرفی (2 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. عملکرد دانه واکنش متفاوتی به مقدار بذر مصرفی داشت، به طوری که بیشترین عملکرد دانه کلزا با میانگین 2919 کیلوگرم در هکتار در سطح 6 کیلوگرم بذر مصرفی حاصل گردید البته اختلاف سطوح 4، 6 و 8 کیلوگرم مصرف بذر معنی دار نبود. بیشترین مقدار عملکرد دانه مربوط به هیبرید ماراتن با میانگین عملکرد 3585 کیلوگرم در هکتار بود. درصد روغن نیز بین ارقام مورد مطالعه متفاوت بود و بیشترین مقدار در ناتالی، نپتون و نیما بدست آمد.
نتیجه گیریدر کل مقدار مصرف بذر 6 کیلوگرم در هکتار و هیبرید ماراتن بهترین نتایج را به همراه داشتند و توصیه می گردد که تراکم در بذور هیبرید کمتر از بذور آزاد گرده افشان در نظر گرفته شود.
کلید واژگان: تراکم بوته, فنولوژی, عملکرد دانه, ژنوتیپ, درصد روغنBackground and ObjectiveThe present study was carried out to determine the seeding rate for some hybrids and open-pollinated genotypes.
Materials and MethodsA field experiment ina factorial experiment based on randomized complete block design was conducted at the Islamabad-Gharb Research Station during 2018-2019. Seed consumption was four levels of 2, 4, 6 and 8 kg.ha-1 and cultivars include hybrids (Natalie, Neptune and Marathon), open-pollinated (Nafis, Rohan, Nima) and R15 line.
ResultsThe results showed that the effect of seed consumption was significant on plant height, number of branches, pod per plant and seed yield. The Maximum plant height was obtained at the level of 8 kg of seed and it was significantly different from all other seed consumption. However, the highest number of shoots and pods per plant resulted in the lowest seed density. Seed yield had a different reaction to seed consumption. The highest seed yield was obtained at 6 kg per ha seed consumption (2919 kg.ha-1) However, there was no significant difference between the levels of 4, 6 and 8 kg.ha-1. Marathon produced the highest seed yield with an average of 3585 kg per ha. Oil content was also different between the cultivars and the highest percentage was obtained in Natalie, Neptune and Nima.
ConclusionIn general, the best results were in seed consumption of 6 kg/ha and Marathon hybrid. The target density recommendations for hybrid seed are lower than open pollinated genotypes.
Keywords: Genotype, Oil Percent, Plant Density, Phenology, Seed Yield -
به منظور بررسی کشت نشایی کلزا (رقم احمدی) مطالعه ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اسلام آباد غرب در دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 انجام شد. اثر نشاکاری بر خصوصیات زراعی گیاه در سه تاریخ 25 مهر، 10 آبان و 25 آبان در دو سن گیاهچه ای (دو برگی و چهار برگی) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه واریانس مرکب داده های دوساله نشان داد که تاریخ نشاکاری در سطح احتمال یک درصد اثر معنی داری بر برخی صفات زراعی مهم کلزا از قبیل عملکرد دانه، تعداد خورجین در بوته، ارتفاع بوته و تعداد روز تا شروع گلدهی و در سطح احتمال پنج درصد بر تعداد دانه در خورجین، درصد روغن دانه داشت. اثر سن گیاهچه نیز بر صفات عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد، تعداد دانه در خورجین و تعداد خورجین در بوته در سطح احتمال پنج درصد معنی-دار بود. نتایج حاکی از برتری سن گیاهچه ای چهار برگی نسبت به دو برگی بود به طوری که عملکرد دانه در شرایط انتقال در مرحله چهار برگی 2773 کیلوگرم در هکتار و در مرحله دو برگی 2157 کیلوگرم در هکتار بود. همچنین نشاکاری در تاریخ 25 مهر عملکرد دانه بیشتری را به همراه داشت به طوری که میانگین عملکرد دانه در شرایط انتقال نشاء در تاریخ های 25 مهر، 10 آبان و 25 آبان به ترتیب 3158، 2403 و 1834 کیلوگرم در هکتار بود. کشت نشایی کلزا در شرایط کشت تاخیری و با توجه به نتایج این پژوهش در مرحله چهار برگی و تاریخ کاشت 25 مهر برای کرمانشاه و شرایط محیطی مشابه قابل توصیه می باشد.
کلید واژگان: کلزا, روش نشاکاری, تعداد خورجین در بوته, درصد روغن, اجزای عملکردThe present study was conducted to investigate oilseed rape transplanting at Islamabad Gharb research station, Islamabad, Iran, in 2017-2019 cropping seasons. A factorial experiment in randomized complete block design with three replications was carried out. Experimental treatments consisted of three transplanting dates; 17th October, 1st November and 16st November, and two seedling growth stages; two and four-leaf stages. The results revealed that transplanting date had significant effect on some traits such as seed yield, seed no. silique-1, silique no. plant-1, plant height, seed oil content and days to flowering. The seedling growth stage had significant effect on seed no. silique-1, silique no. plant-1 and seed yield. The results also showed that transplanting at four-leaf stage was better than two-leaf stage as the seed yield in this stage (2773 kg ha-1) was greater than two-leaf stage (2157 kg ha-1). Transplanting on October 17 produced more seed yield (3158 kg ha-1) than November 01 and November 16 with 2403 kg ha-1 and 1834 kg ha-1, respectively. Considering the results of this research, transplanting of rapeseed can be recommended for delayed planting, at 4-leaf stage and transplanting date on 17 October, in Kermanshah and similar environmental conditions in Iran.
Keywords: Rapeseed, Transplanting method, silique no. plant-1, Yield components, oil content -
اهداف
مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر تاریخ کاشت معمول و تاخیری بر صفات مهم زراعی برخی ارقام پاییزه و بهاره کلزا در دو سال زراعی انجام شد.
مواد و روش هاآزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب انجام شد. تاریخ های کشت شامل پنج مهر و 25 مهر به عنوان عامل اصلی و ارقام شامل هایولا 401، ظفر، آرجی اس 003، ساری گل، اکاپی و طلایه به عنوان عامل فرعی بودند.
یافته هانتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تاخیر در کاشت تنها بر صفات تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و ارتفاع بوته معنی دار بود. عملکرد دانه در اثر تاخیر در کشت در سال اول و دوم آزمایش به ترتیب 4/34 و 85/29 درصد کاهش یافت. این کاهش حاصل تاثیرپذیری اجزای عملکرد دانه در اثر تاخیر در کاشت بود به طوری که تعداد خورجین در بوته به عنوان مهم ترین قسمت عملکرد دانه در کلزا در اثر تاخیر در کاشت در سال اول و دوم اجرای آزمایش به ترتیب 7/32 و 2/30 درصد کاهش یافت. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که ارقام پاییزه اوکاپی و طلایه به ترتیب با 5096 و 4906 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد دانه بودند.
نتیجه گیریدر پایان قابل ذکر است که اوکاپی و طلایه ارقام مناسبی برای منطقه هستند و همچنین هر گونه تاخیر در کاشت موجب کاهش عملکرد نسبت به شرایط معمول می گردد ولی با درنظر گرفتن سایر مسایل موجود می توان از این کاهش عملکرد چشم پوشی نمود.
کلید واژگان: تاریخ کاشت, ژنوتیپ, رقم, عملکرد دانه, عملکرد روغنObjectivesThe present study aimed to the effect of late and normal sowing date on agronomic characteristics of some spring and fall rapeseed cultivars was evaluated during two years.
Material and methodsA field experiment in a split plot based on a randomized complete block design was carried out with four replications at the research station of Islam abad-gharb. Main factor was planting date in two levels including September 27 and October 17 and sub factor was rapeseed cultivars including Okapi, Talaye, hyola 401, Zafar, RGS003 and sarigol.
ResultsThe results of variance analysis showed that the effect of late planting was significant only on days to flowering and plant height. Grain yield decreased by 34.4% and 29.85%, due to the delay in planting date in the first and second year of the experiment, respectively. This decrease was due to the effect of late planting date on yield components, so that decrease in the number of pods per plant as the most important component of grain yield in rapeseed in the first and second years of the experiment was 32.7 and 30.2%, respectively. The results showed that the cultivars had significant differences for number of days to flowering, flowering duration, number of days to physiological maturity, plant height, number of pods per plant, grain yield and seed oil percentage. The mean of the data showed that Okapi and Talayeh as fall type cultivars had the highest grain yield with 5096 and 4906 kg ha-1 respectively.
ConclusionOkapi and Talaie are suitable cultivars for the study area. Also, any delay in planting causes yields reduced compared to normal conditions. However, considering other existing issues can be ignored reduction in performance.
Keywords: Genotype, Rapeseed, Seed Yield, Planting Date -
مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، سال سی و ششم شماره 1 (پیاپی 99، فروردین و اردیبهشت 1399)، صص 72 -85
کدوی طبی (Cucurbita pepo L. var. styriaca) دارای روغن خوراکی با ارزش و نیز ترکیب هایی است که از آن برای پیشگیری و درمان سرطان پروستات استفاده می شود. با هدف ارزیابی اثر ورمی کمپوست (عدم کاربرد، کاربرد 5 و 10 تن در هکتار) به عنوان فاکتور اصلی، کود نیتروژن زیستی بارور 1 (عدم کاربرد و کاربرد بارور-1) و کود فسفر زیستی بارور 2 (عدم کاربرد و کاربرد بارور-2) به عنوان فاکتور فرعی بر روی عملکرد و اجزای عملکرد کدوی طبی، آزمایشی در قالب طرح اسپلیت فاکتوریل با سه تکرار در شهرستان اسلام آباد غرب واقع در استان کرمانشاه اجرا شد. صفات مورد اندازه گیری شامل نسبت گل های نر و ماده، تعداد میوه در بوته، تعداد دانه در میوه، متوسط عملکرد خشک میوه، طول ساقه، تعداد روز تا گلدهی، عملکرد دانه، درصد و عملکرد روغن دانه بود. اثر ورمیکمپوست بر صفات تعداد دانه در میوه، عملکرد خشک میوه و تاریخ گلدهی معنیدار شد. بیشترین عملکرد روغن (30 کیلوگرم در هکتار) از ترکیب تیماری فسفر زیستی و عدم کاربرد ورمی کمپوست و بالاترین عملکرد دانه (195 کیلوگرم در هکتار) از ترکیب تیماری کاربرد نیتروژن زیستی، عدم کاربرد فسفر زیستی و عدم کاربرد ورمی کمپوست بدست آمد. کمترین نسبت گل نر به گل ماده (39) مربوط به عدم کاربرد فسفر و نیتروژن زیستی به همراه کاربرد 5 تن در هکتار ورمی کمپوست بود و بیشترین نسبت گل نر به گل ماده (66) از ترکیب تیماری عدم کاربرد نیتروژن زیستی، کاربرد فسفر زیستی و کاربرد 10 تن در هکتار ورمیکمپوست بدست آمد. به طور کلی بالاترین عملکرد دانه و عملکرد روغن به ترتیب از کاربرد یگانه نیتروژن زیستی و کاربرد یگانه فسفر زیستی حاصل شد.
کلید واژگان: گل ماده, عملکرد دانه, عملکرد روغن, کوکوربیتاسه, گیاه داروییMedical pumpkin (Cucurbita pepo L. var. Styriaca) contains valuable edible oils and compounds that are used to prevent and treat prostate cancer. To evaluate the effects of vermicompost (no application, 5, and 10 t ha-1) as the main factor, biological nitrogen (no application and application of Barvar 1), and biological phosphorus (no application and application of Barvar 2) as sub-factors on the yield and yield components of medical pumpkin, an experiment was conducted as a split-factorial based on a randomized complete block design with three replications in Islam Abad-e-Gharb, Kermanshah province, in 2015. Studied traits included male to female flower ratio, number of fruits plant-1, number of seeds fruit-1, average dry fruit yield, stem length, number of days to flowering, seed yield, and seed oil yield and percentage. Vermicompost had a significant effect on the number of seeds fruit-1, dry fruit yield, and flowering date. The highest oil yield (30 kg ha-1) was obtained from the combination of bio-phosphorus application and non-application of vermicompost treatments, and the highest seed yield (195 kg ha-1) was obtained from the combination of bio-nitrogen, non-application of bio-phosphorus, and non-application of vermicompost treatments. A combination of non-application of bio-phosphorus and bio-nitrogen and application of 5 t ha-1 vermicompost treatments resulted in the least male to female flower ratio (39); however, the highest one (66) was obtained in the combination of non-application of bio-nitrogen, application of bio-phosphorus, and 10 t ha-1 vermicompost. In general, the highest seed and oil yield was obtained from a single application of bio-nitrogen and bio-phosphorus fertilizers, respectively.
Keywords: Female flowers, seed yield, oil yield, Cucurbitaceae, medicinal plant -
به منظور ارزیابی اثر کم آبیاری بر هیبریدهای آفتابگردان و همچنین شناسایی هیبریدهای متحمل به کم آبی، 12 هیبرید آفتابگردان شامل فرخ، شمس، قاسم، برزگر، آذرگل،G5*43 ،G6*43، هایسان 25، هایسان36 ، سامبرو، یوروفلور و سیرنا در سه تیمار آبیاری شامل آبیاری بر اساس 60 (آبیاری کامل)، 120 (تنش ملایم) و 180 میلی متر (تنش شدید) تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A به صورت کرت های خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1391 و 1392 در ایستگاه اسلام آبادغرب مورد ارزیابی قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری در کرت های اصلی و هیبریدهای آفتابگردان در کرت های فرعی قرار داده شدند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب تیمارهای آبیاری اثر معنی داری بر صفات طول دوره رشد، قطر ساقه، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و عملکرد دانه داشته و بر درصد روغن دانه اثر معنی دار نداشتند. هیبریدهای آفتابگردان فقط از نظر طول دوره رشد، وزن هزار دانه و عملکرد دانه دارای تفاوت معنی دار بودند. برهمکنش هیبریدهای آفتابگردان× آبیاری برای صفات مورد بررسی معنی دار نبود. مقایسه میانگین ها نشان داد که عملکرد دانه هیبریدهای آفتابگردان بیش از سایر صفات تحت تاثیر تیمارهای آبیاری قرار گرفت. عملکرد دانه در تیمارهای آبیاری کامل، تنش ملایم و تنش شدید به ترتیب 4470، 3637 و 2832 کیلوگرم در هکتار بود. علت کاهش عملکرد در شرایط تنش شدید، کاهش تجمعی اجزای عملکرد دانه شامل قطر طبق، تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه بود. هیبریدهای آفتابگردان از نظر طول دوره رشد، ارتفاع بوته، قطر طبق، قطر پوکی مرکز طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و میزان روغن دانه تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند، اما از نظر عملکرد دانه، قطر طبق، قطر ساقه و تعداد دانه در طبق تفاوت معنی داری نداشتند. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که هیبرید برزگر با 4091 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد دانه و هیبرید سامبرو با 3362 کیلوگرم در هکتار دارای کمترین عملکرد دانه بودند. بیشترین میزان روغن دانه از تیمار آبیاری کامل و هیبرید هایسان 36 (8/45 درصد) بدست آمد. نتایج این آزمایش نشان داد که که رقم برزگر هم در شرایط آبیاری کامل و هم در شرایط کم آبیاری، دارای عملکرد دانه بالاتری است و از این رو برای هر دو شرایط قابل توصیه می باشد.
کلید واژگان: آفتابگردان, تنش خشکی, روغن دانه, قطر طبق و هیبریدThis experiment was conducted to evaluate the effect of deficit irrigation on seed yield and its components of sunflower hybrids, and also identify tolerant hybrids. Twelve sunflower hybrids; Farrokh, Shams, Ghasem, Barzegar, G5 ×43, G6×43, Hysun25, Hysun36, Azargol, Sumbro, Euroflor and Sirena were evaluated under three irrigation treatments; normal irrigation (60 mm), mild drought stress (120 mm) and severe drought stress (180 mm) evaportation from Class A Pan, using split plot arrangements in randomized complete block design with three replications in Islamabad Gharb research station, Iran in 2012 and 2013 cropping seasons. Irrigation treatments were assigned to main plots, and sunflower hybrids were randomized in sub plots. Results of combined analysis of variance showed that irrigation treatments had significant effect on growth duration, stem diameter, head diameter, seed per head, 1000 seed weight and seed yield, but had no significanteffect on seed oil content. Sunflower hybrids were significantly difference for growth duration, 1000 seed weight and seed yield. Interaction effect sunflower hybrid×irrigation was not significant for any of measured traits. Mean comparison showed that seed yield of sunflower hybrids was more affected by irrigation treatments than other traits, as average seed yield in normal irrigation, mild drought stress and severe drought stress were 4470, 3637 and 2832 kg ha-1, respectively. Reduction in seed yield was due to cumulative reduction in yield components such as head diameter, seed per head and 1000 seed weight. Sunflower hybrids were also different for growth duration, plant height, non-filled seed, head diameter, seed per head and 1000 seed weight. Barzegar and Sumbro hybrids had the highest and lowest seed yield (4091 and 3362 kg.ha-1, respecrively) and the the highest seed oil content was obtaind in Hysun36 hybrid (45.6%). The results showed that Barzegar hybrid had the higher seed yield in both full irrigation and deficit irrigation conditions, therefore it can be recommended to be grown under these conditions.
Keywords: Drought stress, Head diameter, Hybrid, Seed oil content, and Sunflower -
به منظور شناسایی ارقام متحمل به خشکی آخر فصل تعداد 13 ژنوتیپ کلزا شامل کرج1، کرج2، کرج3، طلایه، زرفام، اوکاپی، لیکورد، اس.ال.ام.046، مودنا، دابل یو. پی.ان.5 ، اپرا، دابل یو. پی.ان.2 و جی.کا.اچ.305 به صورت دو آزمایش جداگانه در شرایط نرمال و تنش خشکی آخر فصل (قطع آبیاری از مرحله گلدهی) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب از مهر 1391 به مدت دو سال زراعی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که اثر تنش خشکی آخر فصل بر همه صفات به جز درصد روغن دانه، تعداد شاخه های فرعی و وزن هزار دانه معنی دار بود. عملکرد دانه در اثر تنش خشکی به میزان 20 درصد کاهش یافت به طوری که میانگین عملکرد دانه ارقام کلزا در شرایط آبیاری کامل 4586 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش 3736 کیلوگرم در هکتار بود، این کاهش حاصل تاثیرپذیری اجزای عملکرد دانه یعنی تعداد خورجین در بوته و تعداد دانه در خورجین از تنش خشکی بود. بیشترین عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی متعلق به ژنوتیپ جی.کا.اچ.305 به ترتیب با 5230 و 3941 کیلوگرم در هکتار بود. نمودار دوبعدی حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد ژنوتیپ های جی.کا.اچ.305، زرفام و دابل یو. پی.ان.5 دارای پتانسیل عملکرد بالایی هستند، ضمنا متحمل به تنش خشکی نیز هستند. در این مطالعه ژنوتیپ های شناخته شده لیکورد، طلایه و اس.ال.ام.046 نسبت به سایر ژنوتیپ ها در هر دو شرایط از میانگین عملکرد کمتری برخوردار بودند.
کلید واژگان: کلزا, شاخص های تحمل, درصد روغن, عملکرد دانهIn order to determine tolerant oilseed rape genotypes to terminal drought stress, 13 oilseed rape genotypes including Karaj1, Karaj2, Karaj3, Talaye, Zarfam, Okapi, Licord, SLM046, Modena, WPN5, Opera, WPN2 and GKH305 were evaluated in agricultural research station of Islamabade Gharb since 2010 for two growing season. Oilseed genotypes were planted using randomized complete block design with three replications under normal and drought stress conditions so that irrigation was cut from flowering stage. Combined variance analysis showed that the effect of terminal drought stress was significant for recorded characters except oil content, the number of branches and 1000 seed weight. Results showed that mean of seed yield decreased by 20% due to drought stress so that seed yield in normal and terminal drought stress conditions was 4586 kg/ha and 3736 kg/ha, respectively. This reduction was because of drought stress effect on yield components i.e. pods per plant and seed per pods. Genotype GKH305 had the highest seed yield with 5230 and 3941 kg/ha in normal and drought stress conditions, respectively. Bi plot derived from principal components showed that GKH305, WPN5 Zarfam and had high seed potential meanwhile were tolerant to drought stress. In current study, well known genotypes namely Licord, Talaye and SLM046 had low seed yield under both conditions. Introduction Environmental stresses are the most important factors reducing the yield of agricultural products worldwide. Drought is one of the most common environmental stresses that have limited agricultural production and decrease the efficiency of using dry and dry areas. In the field of drought stress, many experiments have been carried out in the world, but in most cases, the severe interaction between the environment and the genotype, selection of drought tolerant varieties is difficult. Improvement of drought tolerant cultivars is also one of the research priorities of the country. The effect of drought stress on plant depents on genotype, length of drought period, climatic conditions and plant growth stage (Roa & Mandham, 1991). The occurrence time of drought stress is more important than severity of drought stress (Kazi et al., 2002). Rapeseed plants, which are cultivated like wheat in both dry and wet conditions, generally experience drought stress during their life cycle. In irrigated areas and areas where surface water is used for irrigation, due to the reduction of rainfall and the use of water resources for the lucrative spring crops, the amount of water is severely depleted. As a result, the intervals between irrigation periods will be long and and plants encounter with water stress during filling seeds. According to some studies, the most sensitive time for irrigation is the flowering and early flowering stage (Richard, 1978; Richard & Thrling, 1978; Richard & Thrling, 1979; Richard & Thrling, 1979b; Pouzet, 1995). the country's largest cultivation of rapeseed belongs to the northern provinces of the country due to the presence of humidity and rainfall in these areas. However, cold and temperate cold regions like Kermanshah have a good potential for growing canola. In these areas, one of the main problems of canola cultivation is the lack of proper rainfall during the flowering stage of rapeseed and later. In these areas, rapeseed farmers who, in addition to canola, cultivate corn or wheat, canceled the canola irrigation in April, and irrigate wheat and corn, and the cut off of irrigation of canola at flowering and seeding time caused Stress and reduction of canola production. Therefore, identifying genotypes tolerant to late season drought stress in rapeseed is of great importance. In this study, in addition to investigating the effects of drought stress on yield and yield components of rapeseed, the most resistant genotypes to late drought stress were identified.
Keywords: oilseed rape grain yield, oil content, tolerant indices -
اصلاح و تولید ارقام زراعی مناسب برای مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیت زیادی برخوردار است. آزمایش حاضر با هدف بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا و شناسایی ژنوتیپ های با پتانسیل عملکرد بالا و متحمل به تنش خشکی انجام گرفت. برای این منظور 18 لاین و رقم تجاری جدید کلزا تحت سه تیمار آبیاری در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب، کرمانشاه، در دو سال زراعی 1393 تا 1395 مورد ارزیابی قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری عبارت بودند از؛ آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی تا انتهای فصل رشد و قطع آبیاری از مرحله گل دهی تا انتهای فصل رشد. نتایج نشان داد که از اجزای عملکرد، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه به طور معنی داری تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفتند. وزن هزار دانه در تیمار قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی و گل دهی به ترتیب 8/12 و 4/24 درصد کاهش یافت. کاهش تجمعی اجزای عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی باعث کاهش 3/32 و 3/41 درصد در عملکرد دانه، به ترتیب در تیمارهای قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی و گل دهی شد. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که ارتباط ضعیفی بین عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی وجود داشت، بنابراین از شاخص های تحمل خشکی برای شناسایی ژنوتیپ های دارای پتانسیل عملکرد بالا و متحمل به تنش خشکی استفاده شد. نمودار سه بعدی بر اساس عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی و شاخص STI نشان داد که ژنوتیپ های GKH2624، GKH3705، نیما، Neptune، GKH0224 و HW118 در گروه A قرار گرفتند. در تیمار قطع آبیاری از مرحله گل دهی ژنوتیپ های GKH2624، GKH3705، نیما، Neptune، GKH0224، HW118، Wpn6 و L155 در گروه A قرار گرفتند. بر اساس نمودارهای سه بعدی و بای پلات حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی در شرایط تنش شدید (تیمار قطع آبیاری از مرحله گلدهی)، ژنوتیپ های WPn6، HW118، نیما وGKH2624 به عنوان ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی و با پتانسیل عملکرد بالا شناخته شدند.
کلید واژگان: بای پلات, تجزیه به مولفه های اصلی, تنش خشکی, عملکرد دانه و کلزاBreeding and production of drought tolerant cultivars for arid and semi-arid area is very important. The present experiment was carried out to evaluate the effects of drought stress on seed yield and yield components of oilseed rape as well as identification of high yielding and drought stress tolerant genotypes. Eighteen new winter oilseed rape lines and commercial cultivars were evaluated under three moisture conditions in two cropping seasons (2014-2016) in agricultural research station of Islamabad-e-Gharb, Kermanshah, Iran. The three moisture conditions included: full irrigation, irrigation withhold from the flowering and from silique development stages. Results showed that among the yield components, numbers of seeds per silique and 1000-seed weight were significantly affected by drought stress. The reduction in 1000-seed weight under irrigation cut off from silique development stage and flowering stage was 12.8% and 24.4%, respectively. Cumulative reduction in yield components under drought stress conditions caused a significant decrease in grain yield by 32.3% and 41.3%, under irrigation cut off from silique development and flowering stage, respectively. Correlation analysis showed that there was a weak relationship between yield in full irrigation and drought stress conditions, therefore, using drought tolerance indices to screen genotypes with high yield potential and drought stress tolerant is essential. Three dimensional diagrams based on seed yield in full irrigation condition, irrigation cut off condition from silique development stage and STI showed that genotypes GKH2624, GKH3705, Nima, Neptune, GKH0224 and HW118 were located in group A, while under irrigation cut off condition from flowering stage genotypes GKH2624, GKH3705, Nima, Neptune, GKH0224, HW118, Wpn6 and L155 were classified in group A. In general, according to biplot derived from principal components analysis and 3-D graphs, under severe drought stress (irrigation cut off from flowering stage), genotypes WPn6, HW118, Nima and GKH2624 were identified as drought tolerant genotypes with high yield potential.
Keywords: Biplot, Drought stress, Seed yield, Oilseed rape, Principle components analysis -
رقم کلزای نیما حاصل انتخاب و خالص سازی تک بوته ها در نسل های در حال تفکیک مربوط به تلاقی اوکاپی (Okapi) با مودنا (Modena) می باشد. تک بوته های انتخابی از نسل F2 و نسل های درحال تفرق آن طی پنج سال متوالی کشت و لاین های خالص تاحصول نسل F6 از بین آنها گزینش شدند. در سال 1387 لاین های خالص حاصل از تلاقی فوق درهمدان بصورت آزمایش مقدماتی مقایسه عملکرد دانه بررسی شدند ونتایج این بررسی نشان داد که عملکرد لاین SW102 (رقم نیما) نسبت به رقم شاهد اوکاپی %7 بیشتر بود. بررسی سازگاری لاین های منتخب درکرج، خسروشاه تبریز، اسلام آباد غرب، اراک و همدان طی سال های زراعی 89-1388 و90-1389 نشان داد که لاین SW102 نسبت به رقم شاهد اوکاپی بیش از %18 برتری عملکرد داشته و از نظر شاخص های ضریب تغییرات محیطی و میانگین و واریانس رتبه از پایداری عملکرد بالایی نیز برخوردار بود. ارزیابی های بیماری های رقم جدید نیز حاکی از تحمل نسبی این لاین در مقابل بیماری پوسیدگی سفید ساقه و بیماری ساق سیاه بود. نتایج به دست آمده از پروژه تحقیقی- تطبیقی اجرا شده در فامنین همدان در سال 1391 نشان داد که لاین SW102 با 4983 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد. نتایج پروژه تحقیقی- ترویجی در سال 95-1394 در استان اصفهان نشان داد که کاهش عملکرد لاین SW102 و شاهد اوکاپی در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط آبیاری نرمال به ترتیب 13/4 و 23/6 درصد بود. بنابراین با توجه به ویژگی های مطلوب لاین SW102 مانند عملکرد دانه و روغن بالا، سازگاری خوب، تحمل نسبی به تنش خشکی آخر فصل و بیماری اسکلروتینیایی ساقه در قیاس با رقم شاهد اوکاپی، این لاین در سال 1395 بنام نیما نامگذاری و برای کشت در مناطق سرد و معتدل سردکشور توصیه شد.
کلید واژگان: کلزا, پایداری عملکرد, رقم, آزادسازیNima variety, is resulted from the selection and purification of single plants in segregating generations derived from the cross Okapi´Modena. Single plants in F2 and their segregating generations were cultivated for five consecutive years until pure-lines were obtained in F6 generation. Selected pure lines were evaluated in a preliminary yield trial conducted in Hamedan in 2008-09. The result showed that seed yield of line SW102 (Nima) was 7% higher than Okapi (check cultivar). The study of selected lines in Karaj, Hamedan, Arak, Khosroshah near Tabriz and Islamabad-e-Gharb during 2009 and 2010 showed that seed yield of line SW102 (Nima) was 18% higher than Okapi. Based on stability parameters of environmental coefficient of variation and mean and variance of ranks for grain yield, SW102 had a good yield stability across different environments in all experinments. Evaluation of resistance to common oilseed rape diseases in Iran indicated relative resistance of SW102 to blackleg and sclerotinia diseases. Results of on- farm trials in Hamedan in 2012 showed that SW102 with grain yield of 4983 kgha-1 produced the highest seed yield. Results of on- farm trials in Isfahan showed that grain yield of SW102 and Okapi under drought stress decreased 13.4 and 23.6%, respectively, compared to normal irrigation. Based on desirable characteristics of line SW102 such as high grain and oil yield, good adaptability, relative tolerance to terminal drought stress and resistance to blackleg and sclerotinia stem rot compared to Okapi (check), this line was released as Nima and is recommended for cultivation in cold and moderately cold regions of Iran.
Keywords: Oilseed rape, release, variety, Yield stability -
نشریه یافته های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی، سال هفتم شماره 2 (پاییز و زمستان 1397)، صص 221 -233ارقام هیبرید آفتابگردان که تاکنون در ایران اصلاح و معرفی شده است در دو گروه زودرس و دیررس قرار دارند. ارقام زودرس با محدودیت عملکرد و ارقام دیررس با مشکل دیررسی، پابلندی و نیاز آبی بالا مواجه هستند. لذا جای هیبریدهای متوسط رس پا کوتاه با عملکرد بالا در فهرست هیبریدهای ایرانی آفتابگردان خالی است. هیبرید شمس از تلاقی لاین نرعقیم سیتوپلاسمی AF81-112 با لاین پدری RF81-82 با روش گزینش همزمان، خودگشنی متوالی و تلاقی برگشتی در شرایط کشت دو نسل در سال طی سال های 80-1377 تهیه شد. رقم شمس در آزمایش مقدماتی، ضمن برابری عملکرد با هیبرید وارداتی آلستار، به خاطر زودرسی و پاکوتاهی نسبت به ارقام شاهد به عنوان یک هیبرید امیدبخش شناسایی شد. در ارزیابی نهایی در کرج، خوی، زنجان و اسلام آباد غرب با عملکرد 4067 کیلوگرم در هکتار زودرس تر و پاکوتاه تر از ارقام شاهد بود. رقم جدید در آزمایش سازگاری با داشتن عملکرد مشابه با هیبرید وارداتی هایسان 33، زودرس تر و پاکوتاه تر از دو هیبرید آذرگل و هایسان 33 بود. این رقم در شرایط زارعین در کرمانشاه،مازندران و آذربایجان غربی پرمحصول تر از ارقام شاهد بود و در شرایط محدودیت آب، با اختلاف معنی داری پرمحصول تر از هیبریدهای آفتابگردان فرخ و قاسم بود. در ارزیابی گلخانه ای هیبرید شمس و لاین پدری آن (RF81-82) در برابر بیماری سفیدک کرکی مقاوم بودند. هیبرید شمس با متوسط عملکرد 5/3 تن در هکتار به دلیل برابری عملکرد با هیبریدهای وارداتی، برتری عملکرد در مقایسه با هیبریدهای قاسم و فرخ و ارتفاع کمتر، زودرسی و شکل طبق مناسب تر در مقایسه با هیبرید آذرگل به عنوان هیبرید برتر و پایدار شناسایی شد. با توجه به خصوصیات مطلوب زراعی این هیبرید در دی ماه سال 1395 به عنوان یک رقم آفتابگردان جدید برای کشت بهاره مناطق معتدل و سرد و کشت تابستانه مناطق معتدل معرفی شد.کلید واژگان: آفتابگردان, سازگاری, متوسط رس, هیبرید جدیدSunflower hybrid cultivars which have been improved and released in Iran are categorized in two early and late maturity groups. Early mature hybrids are low yielding while late matures have problems of limitation in growing season, higher plant height and higher water requirement. So, there is a lack of mid-mature and dwarf hybrids in Iranian sunflower hybrids. New hybrid, Shams was improved by crossing between CMS line AF81-112 and restorer line RF81-82 using simultaneous selection method, self and back-crossing in offseason conditions. In the preliminary evaluation, this hybrid with seed yield equal toexotic hybrid Alstar, moderate maturity and dwarf height was identified as a promising hybrid. In regional experiments in Karaj, Khoy, Zanjan and Eslam Abad seed yield of Shams (4067 kg ha-1)was equal to the exotic hybrid Hysun33 while it was also earlier and shorter than other checks. In adaptability evaluations, its seed yield was equal to Hysun33 and also it was earlier and shorter than Azargol and Hysun33. Under on-farm trials Shams was superior to check varieties in Kermanshah, Mazandaran and west Azarbayjan provinces. This hybrid had a higher seed yield compared to Farrokh and Ghasem hybrids under drought stress condition. Shams and its restorer line were resistant against powdery mildew under greenhouse condition. Shams hybrid considered as a stable and superior hybrid with an average seed yield of 3.5 tons ha-1 had a similar seed yield to those of exotic hybrids, higher yield compared to early mature hybrids of Ghasem and Farrokh and also lower plant height, moderate maturity and suitable capitule shape compared to the late mature hybrid Azergol. This hybrid was released as a new sunflower cultivar for spring cultivation in the temperate and cold regions and for summer cultivation in the temperate regions of Iran in 2017.Keywords: Adaptability, Mid-mature, New hybrid, Sunflower
-
این تحقیق به منظور بررسی اثر کم آبیاری و مصرف سوپرجاذب بر ویژگی های فیزیولوژیک و عملکرد دانه هیبریدهای جدید آفتابگردان به مدت دو سال (1390 و 1391) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری در سه سطح؛ آبیاری کامل (آبیاری بر اساس تخلیه 25 درصد رطوبت ظرفیت زراعی خاک) ، ب- کم آبیاری (آبیاری بر اساس تخلیه 50 درصد رطوبت ظرفیت زراعی خاک؛ تنش ملایم) و ج- کم آبیاری (آبیاری بر اساس تخلیه 75 درصد رطوبت ظرفیت زراعی خاک؛ تنش شدید) ، در کرت های اصلی و سه هیبرید آفتابگردان (فرخ، قاسم و شمس) و سه سطح تیمار سوپرجاذب؛ صفر (عدم مصرف) ، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار داده شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل دوگانه هیبرید کم آبیاری بر کلیه صفات مورد ارزیابی و اثر متقابل هیبرید سوپرجاذب بر کلیه صفات مورد ارزیابی، به استثنای پایداری غشای سلولی و تنظیم اسمزی و اثر متقابل سوپرجاذب کم آبیاری بر کلیه صفات مورد ارزیابی، به استثنای عملکرد دانه و پایداری غشای سلولی، معنی دار بودند. در شرایط تنش شدید خشکی عملکرد دانه هیبرید فرخ با 3071 کیلوگرم در هکتار و بیشتر از عملکرد هیبریدهای شمس و قاسم (به ترتیب با 2710 و 2601 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج این آزمایش نشان داد که مصرف سوپرجاذب در شرایط تنش شدید خشکی باعث افزایش محتوای آب نسبی، پرولین آزاد، پروتئین ها و قندهای محلول هیبریدهای آفتابگردان شد، اما تنظیم اسمزی برگ با مصرف سوپرجاذب کاهش یافت. نتایج کلی این آزمایش نشان داد که استفاده از سوپرجاذب به طور نسبی می تواند اثرات منفی حاصل از تنش خشکی بر صفات فیزیولوژیکی آفتابگردان را کاهش دهد. هیبرید فرخ در شرایط تنش خشکی و استفاده از سوپرجاذب در سطح 200 کیلوگرم در هکتار، از نظر کلیه صفات گیاهی اندازه گیری شده برتر از دو هیبرید دیگر بود.کلید واژگان: آفتابگردان, تنش خشکی, تنظیم اسمزی, پلیمر و پرولینTo evaluate the effects of deficit irrigation and super absorbent application on physiological traits and seed yield of new sunflower hybrids, a field experiment was conducted in split plot factorial layout based on randomized complete block design with three replications in Agricultural Research Station of Islamabad-e-Gharb, Iran, during cropping seasons 2011 and 2012. Treatments were irrigation levels including; normal irrigation (irrigation at 25% soil moisture depletion of field capacity), irrigation at 50% soil moisture depletion of field capacity (moderate drought stress), irrigation at 75% soil moisture depletion of field capacity (severe drought stress) as main plots and sunflower hybrids (Farokh, Ghasem and Shams) along with super absorbent application (0, 100 and 200 kg.ha-1) as subplots, were arranged in factorial layout. Results of combined analysis of variance showed that the interaction effect of deficit irrigation´hybrids on all plat traits and super absorbent´hybrids on all plant trraits (except for osmotic adjustment and cell membrane stability) and deficit irrigation´super absorbent o all plant traits (except for seed yield and cell membrane stability), were significant. Under severe drought stress condition, Farokh hybrid with 3071 kg.ha-1 was superior compare to Shams and Ghasem hybrids (with 2710 and 2601 kg.ha-1, respectively). Under severe drought stress codition, the application of super absorbent increased relative water content, free proline, proteins and soluble sugars content in sunflower hybrids, but reduced osmotic adjustment. It concluded that the application of super absorbent may relatively mitigate the adverse effects of drought stress on physiological traits of sunflower. Under drought stress condition, Farrokh hybrid along with application of super adsorbent (200 kg.ha-1) was superior in all plant traits compared to other hybrids.Keywords: Drought stress, Osmotic adjustment, Polymer, Proline, Sunflower.
-
به منظور بررسی اثر کم آبیاری بر خصوصیات زراعی هیبریدهای جدید آفتابگردان و تعیین ارقام متحمل به خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال های 93-1392 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب اجرا شد. در این آزمایش چهار هیبرید جدید آفتابگردان (فرخ، شمس، قاسم و برزگر) در سه رژیم آبیاری (آبیاری کامل، تنش ملایم و تنش شدید با تامین 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر رژیم آبیاری و ژنوتیپ بر همه صفات شامل تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی فیزیولوژیکی، طول دوره پر شدن دانه، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، ارتفاع بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر متقابل رژیم آبیاری و ژنوتیپ بر همه صفات (به جز تعداد دانه در طبق) معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که عملکرد دانه هیبریدهای متوسط رس (شمس و برزگر) در هر سه رژیم آبیاری بیشتر از هیبریدهای زودرس (فرخ و قاسم) بود. بیشترین عملکرد دانه (5007 کیلوگرم در هکتار) در هیبرید برزگر و با آبیاری کامل به دست آمد در حالی که هیبرید قاسم در شرایط تنش شدید کمترین عملکرد دانه (1859 کیلوگرم در هکتار) را تولید کرد.کلید واژگان: آفتابگردان, دانه روغنی, تنش خشکی, عملکرد دانه, شاخص برداشتTo evaluate the effect of deficit irrigation on agronomic characteristics of new sunflower hybrids and to determine drought tolerant cultivars, an experiment was conducted based on a randomized complete block design (RCBD), with three replications during 2013–14 at the Agricultural Research Station of Islamabad-e-Gharb, Kermanshah, Iran. In this experiment, four new hybrids of sunflower (Farokh, Shams, Ghasem and Barzegar) were evaluated in three irrigation regimes (full irrigation, mild stress and severe stress by supplying 100, 75 and 50% of the crop water requirement). Results of combined analysis of variance showed that the effect of irrigation regime and genotype on all traits including days to flowering and physiological maturity, seed filling duration, head diameter, number of seeds per head, plant height, seed yield, biological yield and harvest index was significant (p≤0.01). The interaction of irrigation regime and genotype on all traits (except for the number of seeds per head) was significant. The results of the mean comparison showed that the seed yield of medium maturing hybrids (Shams and Barzegar) in all three irrigation regimes was higher than the early maturing hybrids (Farrokh and Ghasem). The highest seed yield (5007 kgha-1) was obtained in Barzegar hybrid with full irrigation, while Ghasem hybrid produced the lowest seed yield (1859 kgha-1) under severe stress conditions.Keywords: Sunflower, oilseed, drought stress, seed yield, harvest index
-
به منظور ارزیابی پایداری عملکرد روغن ژنوتیپ های کلزا و اثر متقابل ژنوتیپ و محیط، 22 ژنوتیپ کلزا در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقاتی اسلام آباد غرب طی سه سال زراعی در دو تاریخ کاشت نرمال و کشت تاخیری مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر ژنوتیپپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ محیط برای عملکرد روغن معنی دار بود. سهم اثر محیط و اثر متقابل ژنوتیپ محیط در بیان عملکرد روغن بیشتر از اثر ژنوتیپ بود. نتایج تجزیه امی عملکرد روغن نشان داد که چهار مولفه اصلی برای اثر متقابل ژنوتیپ محیط معنی دار گردید. بر اساس نمایش گرافیکی بای پلات اولین و دومین مولفه اصلی اثر متقابل که سهم ژنوتیپ ها را در ایجاد اثر متقابل مولفه اول و دوم نشان می دهد ژنوتیپ های پاراده، کریستینا، گولیات، شیرالی، کیمبرلی و الکت تقریبا در مرکز بای پلات قرار گرفته و از این نظر دارای پایداری عملکرد روغن بودند. استفاده از آماره ارزش پایداری امی (ASV) نیز پایداری عملکرد روغن ژنوتیپ های فوق را تایید نمود. ژنوتیپ های زرفام و هایولا 401 با فاصله گرفتن از مرکز بای پلات در مقایسه با سایر ژنوتیپ های مورد بررسی از پایداری عملکرد روغن کمتری برخوردار بودند. بر اساس این بای پلات، محیط های E1، E4 و E3 دارای بیشترین سهم در ایجاد اثر متقابل و محیط E2 دارای کمترین سهم در ایجاد اثر متقابل بودند. نتایج نشان داد که بر اساس آماره های پایداری استفاده شده در این تحقیق، ژنوتیپ های متفاوتی به عنوان ژنوتیپ پایدار معرفی شدند از این رو توصیه می شود برای شناسایی دقیق و مطمئن ژنوتیپ های پایدار و پرعملکرد کلزا از روش های متعددی استفاده شود.کلید واژگان: اثر متقابل ژنوتیپ و محیط, بای پلات, تجزیه امیIn order to evaluate oil yield stability in oilseed rape genotypes and genotype´environment interaction, 22 oilseed rape genotypes were evaluated using RCBD design with 4 replications in Agricultural Research Station of Islam Abad-e-Gharb during 3 cropping seasons in normal and delayed sowing date conditions. Combined variance analysis showed that genotype, environment and genotype´environment interaction were statistically significant. Proportion of environment effect followed by genotype´environment interaction was so greater than genotype effect. Based on biplot of two first genotype´environment interaction components, that explains proportion of oilseed rape genotypes in genotype´environment, genotypes Parade, Kristinia, Goliath, Shiralee, Kimberly and Elect were located next to center of biplot so that had the least proportion for the Genotype´Environment effect and were stable from the viewpoint of oil production. AMMI stability values (ASV) of genotypes confirmed the above mentioned results. Hyola401 and Zarfam were located away from the center of biplot so that were unstable genotypes for oil production. Biplot display indicated that environments E1, E3 and E4 had the most scores for genotype´environment interaction whereas E2 had the least proportion in genotype´environment interaction effect. Dissimilarity in ranking of selected genotypes from the viewpoint of oil yield based on other stability parameters suggests that it would be better using of numerous stability parameters to reliable and accurate selection of stable genotypes.Keywords: AMMI analysis, Biplot, GenotypeEnvironment interaction
-
مطالعه حاضر به منظور تعیین تراکم کاشت مناسب برای هیبریدهای جدید آفتابگردان در کشت دوم انجام شد. برای این منظور واکنش چهار هیبرید آفتابگردان برزگر، قاسم، فرخ و SHF81-90 به تراکم های مختلف کاشت 8، 10 ، 12 و 14 بوته در مترمربع به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقاتی اسلام آباد غرب در سال های 1391 و 1392 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس دو ساله داده ها نشان داد که اثر تراکم بوته بر همه صفات مورد ارزیابی به استثنای شاخص برداشت معنی دار بود. هیبریدهای مورد ارزیابی نیز به استثنای تعداد دانه در طبق از نظر همه صفات مورد بررسی دارای تفاوت معنی داری بودند. اثر متقابل تراکم کاشت × ژنوتیپ تنها برای تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه معنی دار بود. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که عملکرد دانه به عنوان مهم ترین صفت اصلاحی آفتابگردان با افزایش تراکم بوته به صورت خطی افزایش یافت. به طوری که عملکرد دانه در تراکم های 8، 10، 12 و 14 بوته در مترمربع به ترتیب 3555 ، 4043، 4550 و 5167 کیلوگرم در هکتار بود. در میان هیبریدهای مورد بررسی هیبرید برزگر که از طول دوره رشد بیشتری نسبت به سایر هیبریدها برخوردار بود با 4638 کیلوگرم در هکتار دارای عملکرد بیشتری نسبت به هیبریدهای قاسم، SHF81-90 و فرخ به ترتیب با 4102، 4447 و 4128 کیلوگرم در هکتار بود.کلید واژگان: آفتابگردان, تراکم کاشت, هیبرید, عملکرد دانهCurrent study was conducted to determine suitable plant density for new sunflower hybrids in second cropping. For this purpose, response of four new sunflower hybrids Barzegar, Ghasem, SHF81-90 and Farrokh to plant densities 8, 10, 12 and 14 plantm-2 was studied using factorial experiment based on randomized complete block design with four replications in Islamabade-e-Ghard Reseach Station during 2011 and 2012 cropping seasons. Results of two years variance analysis showed that plant density had significantly effect on all measured traits except harvest index. Four hybrids were also significantly different for all traits except seed number per head and harvest index. Interaction effect between plant density and hybrids was statistically significant only for 1000-seed weight. Seed yield was increased with increasing plant density, so that seed yield in 8, 10, 12 and 14 plantm-2 were 3555, 4043, 4550 and 5167 kgha-1, respectively. Among hybrids, Barzegar having more growth duration, had more seed yield (4638 kgha-1) compared to SHF81-90, Farokh and Ghasem with 4102, 4447, and 4128 kgha-1, respectively.Keywords: Sunflower, hybrids, plant density, seed yield, harvest index
-
به منظور بررسی و شناسایی لاین های مناسب سویا برای کشت دوم در مناطق معتدل سرد استان کرمانشاه، آزمایشی با 9 ژنوتیپ سویا در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به مدت دو سال زراعی (1392-1391) انجام گرفت. در این مطالعه دو تاریخ کاشت اول خردادماه و بیستم تیر ماه به عنوان فاکتور اصلی و لاین های مورد نظر به عنوان فاکتور فرعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر صفاتی همچون تعداد روز تا شروع گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه معنی دار بود. همچنین نتایج نشان داد که ژنوتیپ های مورد بررسی برای همه صفات مورد ارزیابی به استثنای تعداد غلاف در بوته و ارتفاع بوته تفاوت معنی داری داشتند. از طرفی اثر متقابل ژنوتیپ × تاریخ کاشت تنها برای صفات درصد روغن دانه و پروتئین معنی دار بود. از نظر عملکرد دانه سه ژنوتیپ لینفورد، ال.17 و ویلیامز به ترتیب با 3249، 3255 و 3186 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت اول خرداد و 2980، 2817 و 2695 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت بیستم تیرماه در زمره ارقام برتر قرار داشتند. بر اساس نتایج به دست آمده ژنوتیپ هایی با طول دوره رشد کوتاه و عملکرد نسبتا قابل قبول مانند Boutny، ام.7، ام.9،LH-2500 می توانند در مناطق معتدل سرد استان کرمانشاه به عنوان کشت دوم مورد استفاده قرار گیرند.کلید واژگان: سویا, کشت دوم, عملکرد دانه, رسیدگی فیزیولوژیکJournal of Oil Seed Plants, No. 0, 2015, PP 59 -70To evaluate and determine suitable soybean lines for second cropping in moderate cold regions of Kermanshah, an experiment was conducted using nine soybean genotypes in a split plot based on an RCBD with three replications for two cropping seasons (2012-2013). In this study two planting dates of May 22 and July11 were as the main plot and soybean genotype were as sub plot. The results of combined analysis of variance revealed that planting date effect was significant for traits such as days to flowering and physiological maturity, plant height and pods per plant and grain yield. In addition, the results indicated that there were significant differences among genotypes for all traits under study with the exception of pods per plant and plant height. Planting date×genotype effect was significant only for seed oil and protein content. Three Genotypes viz. Linford, L17 and Williams had the high seed yield at planting dates with 3249, 3255 and 3186 kgha-1 for the first planting date and 2980, 2817 and 2695 kgha-1 for the second planting date, respectively. Based on the obtained results, genotypes such as Boutny, M7, M9 and LH-2500 with short growth duration and rather acceptable seed yield could be planted as a second cropping in temperate cold regions of Kermanshah.Keywords: Soybean, Second cropping, Seed yield, Physiological maturity
-
به منظور تهیه هیبریدهای جدید و ارزیابی ترکیب پذیری برخی لاین های نرعقیم و لاین های بازگردان باروری، سی و دو دورگ آفتابگردان حاصل از تلاقی چهار لاین بازگردان باروری شامل RN-3، RN-137، R-864 و R-217 با هشت لاین نرعقیم سیتوپلاسمی شاملCMS 19، CMS 51، CMS 156/1،CMS 456/2، CMS 522/2، CMS 1052/1، CMS 60/30 وMS 1221/1 در سال 1391 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که دورگ های CMS19×R217، CMS1221/1×R137 و CMS19×R137 به ترتیب با 7008، 5545 و 5526 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را داشتند. هیبرید فرخ (شاهد) با 5412 کیلوگرم در هکتار از نظر عملکرد دانه در رتبه چهارم قرار گرفت. تجزیه واریانس لاین × تستر نشان داد که اثر لاین های بازگردان باروری و لاین های نرعقیم سیتوپلاسمی که برآوردی از ترکیب پذیری عمومی است برای اکثر صفات زراعی مورد ارزیابی معنی دار بود. لاین های بازگردان باروری R137 و R864 و لاین نرعقیم CMS19 بیشترین ترکیب پذیری عمومی مثبت برای عملکرد دانه را داشتند. اثر متقابل لاین های بازگردان باروری و لاین های نرعقیم سیتوپلاسمی که برآوردی از ترکیب پذیری خصوصی است برای صفات تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، قطر طبق، وزن هزار دانه و عملکرد دانه معنی دار بود. بیشترین ترکیب پذیری خصوصی برای عملکرد دانه متعلق به دورگ های CMS19 × R217 وCMS 456/2 × R217 بود.
کلید واژگان: آفتابگردان, هیبریدها, کنترل ژنتیکی, عملکرد, اجزای عملکردSunflower hybrids derived from crossing between four restorer lines and eight CMS lines were evaluated to access new sunflower hybrids and evaluate combining ability of the sunflower CMS and restorer lines in 2012. Restorer lines were RN-3، RN-137، R-864 and R-217 and CMS lines were CMS 19، CMS 51، CMS 156/1، CMS 456/2، CMS 522/2، CMS 1052/1، CMS 60/30 and CMS 1221/1. Results showed that hybrids CMS19×R217، CMS1221/1×R137 and CMS19×R137 had the highest seed yield (7008، 5545 and 5526 kgha-1، respectively). Hybrid farrokh (check) with 5412 kgha-1 located in the forth rank. Combining ability variance analysis of line × tester showed that restorers and CMS lines effect، general combining ability، was significant for the most evaluated traits. Restorers R137 and R864 and CMS19 had the highest positive general combining ability for seed yield. Interaction effect between restorers and CMS lines، specific combining ability، was significant for days to flowering، end of flowering، days to physiologic maturity، head diameter، 100 seed weight and seed yield. The highest specific combining ability for seed yield belonged to hybrids CMS19×R217 and CMS 456/2× R217..Keywords: Sunflower, hybrids, genetic control, yield, yield components -
به منظور بررسی اثر تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا و همچنین شناسایی ژنوتیپ های متحمل به خشکی و دارای پتانسیل عملکرد بالا تعداد سیزده ژنوتیپ کلزا شامل کرج1، کرج2، کرج3، طلایه، زرفام، اوکاپی، لیکورد، Slm046، مودنا، WPN5، اپرا،WPN2 و G.KH305 در شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی آخر فصل (قطع آبیاری از مرحله گلدهی) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب به مدت دو سال زراعی (1391-1389) مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که اثر تنش خشکی آخر فصل بر همه صفات به جز درصد روغن دانه، تعداد شاخه های فرعی و وزن هزار دانه معنی دار بود. عملکرد دانه در اثر تنش خشکی به میزان 20 درصد کاهش یافت. میانگین عملکرد دانه ارقام کلزا در شرایط آبیاری کامل 4586 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش 3736 کیلوگرم در هکتار بود. این کاهش حاصل تاثیر پذیری اجزای عملکرد دانه یعنی تعداد خورجین درگیاه و تعداد دانه در خورجین از تنش خشکی بود. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که عملکرد و اجزای عملکرد دانه در سال اول برتر از سال دوم بودند. دلیل آن شرایط مساعدتر زراعی و آب و هوایی در سال اول اجرای پژوهش بود. ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر کلیه صفات به استثنای درصد روغن دانه تفاوت معنی داری داشتند. بیشترین عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی متعلق به ژنوتیپ G.KH305 به ترتیب با 5230 و 3941 کیلوگرم در هکتار بود.
کلید واژگان: کلزا, کمبود آب, کاهش عملکرد, درصد روغنThe present study was conducted to investigate the terminal drought stress effect on yield and its components in oilseed rape and to identify drought tolerant genotypes with high yield potential. Thirteen oilseed rape genotypes including Karaj 1، Karaj 2، Karaj 3، Talayeh، Zarfam، Okapi، Licord، Slm046، Modena، WPN5، Opera، WPN2 and G. KH305 were evaluated under optimum and terminal drought stress conditions using a randomized complete block design with three replications at the Agricultural Research Station of Islamabad-e-Gharb in 2010-2012 cropping seasons. Combined analysis of variance showed that the effect of terminal drought stress was significant for recorded characters except oil content، the number of branches and 1000 seed weight. The mean seed yield of genotypes was decreased by 20% in response to drought stress so that seed yields in optimum and terminal drought stress conditions were 4586 kgha-1 and 3736 kgha-1، respectively. Seed yield reduction in drought stress condition was associated with reduction in seed yield components i. e. pods per plant and seed per pods. Due to favorable climatic conditions in the 2010-2011 cropping season، seed yield and it’s components were higher than those in the 2011-2012. Oilseed rape genotypes were significantly different for recorded traits except oil content. Genotype G. KH305 had the highest seed yield of 5230 and 3941 kgha-1 in optimum and drought stress conditions، respectively.Keywords: Oilseed rape, water deficient, yield reduction, oil content
- این فهرست شامل مطالبی از ایشان است که در سایت مگیران نمایه شده و توسط نویسنده تایید شدهاست.
- مگیران تنها مقالات مجلات ایرانی عضو خود را نمایه میکند. بدیهی است مقالات منتشر شده نگارنده/پژوهشگر در مجلات خارجی، همایشها و مجلاتی که با مگیران همکاری ندارند در این فهرست نیامدهاست.
- اسامی نویسندگان همکار در صورت عضویت در مگیران و تایید مقالات نمایش داده می شود.