دکتر فرشاد بختیار
-
نشریه یافته های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی، سال سیزدهم شماره 1 (بهار و تابستان 1403)، صص 21 -39
رقم گندم امین با شجره KAUZ/LUCO-M//PVN/STAR/3/Yaco/2*Parus/4/Pishtaz، حاصل برنامه ملی به نژادی گندم نان آبی برای اقلیم معتدل ایران است. تلاقی های اولیه و تکمیلی این رقم در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر و مراحل ارزیابی و انتخاب نسل های در حال تفکیک آن (F2-F6) در ایستگاه زرقان استان فارس انجام شد. لاین های گزینش شده، شامل M-94-14، به آزمایش های مقدماتی و پیشرفته مقایسه عملکرد دانه راه یافتند. در شرایط آبیاری بهینه آزمایش سازگاری اقلیم معتدل، میانگین عملکرد دانه لاین M-94-14 (رقم امین) 6950 کیلوگرم در هکتار بود که نسبت به ارقام شاهد پارسی و بهاران (با عملکرد به ترتیب با 6688 و 6574 کیلوگرم در هکتار)، به ترتیب 3/9 و 5/7 درصد برتری نشان داد. این لاین از ویژگی های کیفیت نانوایی خوبی همچون درصد پروتئین، عدد زلنی، حجم نان، سختی دانه و ارتفاع رسوب SDS مطلوب برخوردار بود و نسبت به بیماری های زنگ زرد و قهوه ای مقاومت قابل قبولی داشت. نتایج آزمایش های تحقیقی-ترویجی در مناطق مختلف نشان داد که رقم امین با عملکرد دانه 6820 کیلوگرم در هکتار در شرایط آبیاری بهینه، نسبت به میانگین عملکرد ارقام شاهد با 6609 کیلوگرم در هکتار، از برتری قابل قبولی برخوردار بود. در مجموع، با توجه به نتایج به دست آمده که برتری این لاین را نسبت به ارقام رایج در اقلیم معتدل کشور نشان می دهد، لاین M-94-14 در سال 1398 با نام امین معرفی شد.
کلید واژگان: گندم نان, تلاقی ساده, تلاقی تکمیلی, سازگاری, عملکرد دانهThe Amin wheat cultivar, with the pedigree "KAUZ/LUCO-M//PVN/STAR/3/ Yaco/2*Parus/4/Pishtaz", was developed through a national irrigated bread wheat breeding program for the temperate climate of Iran. Initial and advanced crosses were conducted at the Seed and Plant Improvement Institute in Karaj, Iran, while the evaluation and selection of segregating generations (F2-F6) carried out at the Zarghan Research Station in Fars Province. Selected lines, including M-94-14, advanced to both preliminary and advanced yield trials. Under optimal irrigation conditions in temperate climate adaptation trials, the M-94-14 line (Amin cultivar) achieved an average grain yield of 6950 kgha-1, representing a 3.9% and 5.7% yield advantage over the control cultivars Parsi and Baharan, which yielded 6688 and 6574 kgha-1, respectively. This line exhibited desirable baking quality traits, including favorable grain protein content, Zeleny sedimentation volume, bread loaf volume, grain hardness index, and SDS sedimentation height. Additionally, it demonstrated acceptable resistance to yellow and leaf rusts. On-farm trials across various regions showed that the Amin cultivar achieved a grain yield of 6820 kgha-1 under optimal irrigation conditions, outperforming the average grain yield of control cultivars, which was 6609 kgha-1. Given the superior performance of this line compared to existing cultivars in temperate climate of Iran, the M-94-14 line was officially released as the Amin cultivar in 2019.
Keywords: Bread Wheat, Simple Cross, Advanced Cross, Adaptation, Grain Yield -
نشریه یافته های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی، سال دوازدهم شماره 1 (بهار و تابستان 1402)، صص 37 -51
رقم فرین (لاین M-94-15) در سال زراعی 92-1391 با پدیگری Frncln/Rolf07 از مرکز تحقیقات بین المللی ذرت و گندم (سیمیت) دریافت شد و در آزمایش بررسی پتانسیل عملکرد خزانه های بین المللی گندم بهاره در اقلیم معتدل مورد ارزیابی و انتخاب قرار گرفت. این رقم در سال زراعی 93- 1392 در آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی در شرایط آبیاری بهینه با عملکرد دانه 8114 کیلوگرم در هکتار در مقایسه با ارقام شاهد پارسی، سیروان، پیشتاز و سیوند به ترتیب با میانگین عملکرد دانه 8035، 8022، 6914 و 7895 کیلوگرم در هکتار انتخاب شد. این رقم در سال زراعی 94-1393 در آزمایش مقایسه عملکرد پیشرفته با میانگین عملکرد دانه 7093 کیلوگرم در هکتار در مقایسه با ارقام شاهد پارسی و سیروان به ترتیب با عملکرد 6495 و 6423 کیلوگرم در هکتار انتخاب شد. میانگین عملکرد دانه رقم فرین (لاین M-94-15) در آزمایش سازگاری اقلیم معتدل طی سال های 96- 1394 در شرایط بهینه7231 کیلوگرم در هکتار در مقایسه با ارقام شاهد پارسی با 6688 کیلوگرم در هکتار و بهاران با 6574 کیلوگرم در هکتار بود و در مجموع شرایط بهینه و تنش نسبت به میانگین کل ژنوتیپ ها 3 درصد برتری نشان داد. با توجه به واکنش قابل قبول لاین جدید نسبت به بیماری های زنگ زرد (30MR -0) و زنگ قهوه ای (30MSS -0) و هم چنین مقاومت به ریزش دانه و کیفیت نانوایی خوب، لاین M-94-15 برای بررسی در سطح مزارع زارعین انتخاب شد. میانگین عملکرد دانه لاین امید بخش M-94-15 در آزمایش های تحقیقی- ترویجی در شرایط بهینه و قطع آبیاری به ترتیب 7301 و 5342 کیلوگرم در هکتار در مقایسه با ارقام شاهد رخشان و بهاران با میانگین عملکرد دانه 6449 و 4538 کیلوگرم در هکتار بود. لاین گندم M-94-15 با توجه به خصوصیات زراعی مطلوب، زودرسی مناسب و کیفیت نانوایی خوب در سال 1398 با نام فرین برای کشت در مناطق معتدل معرفی شد.
کلید واژگان: گندم نان, خصوصیات زراعی, پتانسیل عملکرد دانه, خزانه های بین المللیIn crop season 2012-2013 wheat genotype "Frncln/Rolf07" was introduced to Iran within an international nursery received from CIMMYT and was studied in experiment of evaluation of yield and agronomic characteristics of spring wheat genotypes in international nurseries in temperate regions. Then in 2013-2014 crop season, it was selected in a preliminary regional wheat yield trial under normal irrigation with an average yield of 8114 kgha-1 compared to the check cultivars Parsi, Sirvan, Pishtaz and sivand, respectively, with grain yield of 8.035, 8.022, 6.914 and 7.985 kgha-1. This cultivar was further investigated in the advanced regional wheat yield trial of temperate regions of the country during 2014-2015 and with average grain yield of 7093 kgha-1 compared to 6495 and 6423 kgha-1 yield of check cultivars Parsi and Sirvan, respectively, and was selected for adaptation evaluation. The average yield of M-94-15 line in temperate climate adaptation experiment during the 2015-2017 crop season under normal conditions was 7231 kgha-1 verses 6688 kgha-1 of Parsi cultivar and 6574 kgha-1 of Baharan cultivar and in general, total mean grain yield was 3% higher than the average of whole genotypes. Due to the good condition of M-94-15 line reaction to stripe rust (O-30MR) and leaf rust (O-30MSS) diseases, as well as the resistance to grain shattering and good bread making quality, this line was selected for study at the level of farmers' fields. Wheat line M-94-15 based on its favorable agronomic characteristics, suitable earliness and good bread making quality was released in 2019 as Farin for cultivation in temperate agro-climatic regions.
Keywords: Bread wheat, Agronomic characteristics, Grain yield potential, International nurseries -
مقدمه
تولید ارقام دارای عملکرد بالا و پایدار مهم ترین هدف برنامه های اصلاحی محصولات زراعی از جمله گندم می باشد. عملکرد نهایی هر محصول به وسیله پتانسیل ژنوتیپ (G)، اثر محیط (E) و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط (GE) تعیین می شود. روش های متعددی برای مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و تعیین ژنوتیپ های پایدار ارایه شده است که به طور کلی می توان آنها را به دو دسته اصلی تک متغیره و چندمتغیره تقسیم کرد. روش های تک متغیره تصویر کاملی از ماهیت پیچیده و چندبعدی اثر متقابل GE ارایه نمی کنند، از این رو استفاده از روش های چندمتغیره برای رفع این مشکل پیشنهاد شده است. در بین روش های چندمتغیره، دو روش AMMI و GGE-Biplot از اهمیت بیش تری برخوردار هستند. هدف از این آزمایش، بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط برای عملکرد دانه 20 ژنوتیپ گندم و شناسایی ژنوتیپ های پایدار و پر محصول بود.
مواد و روش هامواد گیاهی این آزمایش، 20 ژنوتیپ گندم نان شامل 18 لاین گندم آبی و دو رقم شاهد رخشان و بهاران بود که به منظور بررسی پایداری عملکرد دانه، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در پنج ایستگاه منطقه معتدل کشور (کرج، کرمانشاه، زرقان، بروجرد و مشهد) طی دو سال زراعی 1399-1398 مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و ارزیابی پایداری ژنوتیپ ها، از دو روش چندمتغیره AMMI و GGE-Biplot استفاده شد. از نرم افزار R برای تجزیه داده های آزمایش به روش AMMI و رسم نمودار های مربوطه و از نرم افزار Genstat برای تجزیه داده ها به روش گرافیکی GGEبای پلات استفاده شد.
یافته های تحقیقنتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد اثر متقابل ژنوتیپ × سال و ژنوتیپ × سال × مکان در سطح احتمال یک درصد معنی دار بودند. بر اساس نتایج تجزیه AMMI اثر محیط، ژنوتیپ و اثرمتقابل ژنوتیپ × محیط معنی دار بودند. بر اساس دو مدل ,AMMI1 AMMI2 ، پارامتر ارزش پایداری AMMI (ASV) و شاخص انتخاب پایداری (GSI) ژنوتیپ 12 با عملکرد 27/8 تن در هکتار به عنوان بهترین ژنوتیپ تعیین شد. بررسی چند ضلعی GGE بای پلات منجر به شناسایی سه ابرمحیط شد که در بین این محیط ها، محیط بروجرد بیشترین قدرت نمایندگی و تمایزکنندگی را در بین محیط های مختلف داشت. ژنوتیپ های شماره 12 و 9 علاوه بر داشتن عملکرد بالا از پایداری عملکرد بالاتری برخوردار بودند. ژنوتیپ های شماره 12 و 9 نزدیکترین ژنوتیپ ها به ژنوتیپ ایده آل (ژنوتیپ مطلوب و پایدار) بودند و ژنوتیپ های 5، 7 و 18 بعد از آن در رتبه های بعدی قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل از هر دو روش ژنوتیپ 12 به عنوان پایدار ترین ژنوتیپ شناسایی شد.
نتیجه گیرینتایج AMMI، شاخص پایداری امی (ASV) و شاخص پایداری ژنوتیپ (GSI) در مقایسه با نتایج GGEبای پلات نشان داد تمامی این شاخص ها از پتانسیل خوبی برای ارزیابی پایداری عملکرد ژنوتیپ ها برخوردار هستند، با این وجود نتایج GGEبای پلات در بررسی سازگاری و پایداری عملکرد ژنوتیپ ها در محیط های مختلف به دلیل سهولت در تفسیر نتایج گرافیکی کارآتر و کاربردی تر می باشد.
کلید واژگان: ابرمحیط, اثر متقابل ژنوتیپ × محیط, پارامتر ارزش پایداری, ژنوتیپ ایده آل, گندم نانIntroductionProduction of high-yielding and stable cultivars is the most important objective of crop breeding programs, including wheat. The final yield of each plant is determined by the potential of genotype (G), the effect of environment (E) and the interaction effect of genotype × environment (GE). Several methods have been presented to study the genotype × environment interaction and determine stable genotypes, which can totally be divided into two main categories, univariate and multivariate. Univariate methods do not provide a complete view of the complex and multidimensional nature of GE interaction, therefore, the use of multivariate methods is suggested to solve this problem. Among the multivariate methods, AMMI and GGE-Biplot methods are more important. The objective of the current experiment was to investigate the interaction between genotype and environment for grain yield of 20 wheat genotypes and to identify stable and high-yielding genotypes.Materials and methods The plant materials of this experiment were 20 wheat genotypes including 18 irrigated wheat lines along with two control cultivars, Rakhshan and Baharan. The experiment was carried out in a randomized complete block design with three replications in five temperate regions (Karaj, Kermanshah, Zarghan, Boroujerd and Mashhad stations) during two cropping years 2019-2020. Two multivariate methods, AMMI and GGE-Biplot, were used to investigate the interaction effect of genotype × environment and to evaluate the stability of genotypes. R software was used to analyze the experimental data using the AMMI method, and Genstat software was used to analyze the data using the GGE biplot graphic method.Research findingsThe results of combined analysis of variance showed that the interaction effect of genotype × year and genotype × year × location were significant at the 1% probability level. Based on the results of AMMI analysis, the effect of environment, genotype and genotype × environment interaction were significant. Based on AMMI1 and AMMI2 models, AMMI stability value (ASV) parameter and genotype stability index (GSI), genotype 12 with an avearage grain yield of 8.27 tons per hectare was determined as the best genotype. The study of GGE-biplot polygon led to the identification of three mega-environments, that Boroujerd had the highest power of representation and differentiation among different environments. Genotypes 12 and 9, in addition to having high yield, had higher yield stability. Genotypes 12 and 9 were placed in the center of the circle as the ideal genotype and genotypes 5, 7 and 18 were ranked next. Based on the results of both methods, genotype 12 was identified as the most stable genotype.ConclusionThe results of AMMI, AMMI stability index (ASV) and genotype stability index (GSI) compared to GGE biplot results showed that all these indices have a good potential to evaluate the performance stability of genotypes. Nevertheless, GGE biplot results are more effective and practical in examining the compatibility and stability of genotypes' performance in different environments due to the ease of interpreting graphical results.
Keywords: AMMI stability value, Bread wheat, Genotype × environment interaction, Ideal genotype, Mega environment -
رقم جدید گندم نان طلایی از میان لاین های دریافتی از مرکز بین المللی تحقیقات ذرت وگندم (CIMMYT) که در سال 1387 به کشور وارد شد انتخاب گردید و در سال زراعی 89 - 1388 در ایستگاه تحقیقاتی اسلام آباد غرب مورد ارزیابی اولیه قرار گرفت و به دلیل مناسب بودن آن در سال زراعی 90-1389 در آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی اقلیم معتدل تحت شرایط آبیاری بهینه و تنش خشکی آخر فصل بهترتیب با میانگین عملکرد دانه 6967 و 5370 کیلوگرم در هکتار در مقابل میانگین عملکرد 6857 و 3850 کیلوگرم در هکتار ارقام شاهد پارسی، سیوند، بهار و پیشتاز در هر دو شرایط انتخاب شد. لاین مذکور در سال زراعی 91-1390 در آزمایش مقایسه عملکرد پیشرفته مناطق معتدل کشور تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل در سه منطقه با میانگین عملکرد 4851 در مقابل 4631 کیلوگرم در هکتار رقم شاهد سیروان برای بررسی سازگاری انتخاب شد. میانگین عملکرد لاین مذکور با کد M-91-18 در آزمایش سازگاری اقلیم معتدل طی سال های 93-1391، در شرایط بهینه 7563 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش خشکی 6385 کیلوگرم در هکتار در مقایسه با رقم پارسی با عملکرد 8022 کیلوگرم در هکتار در شرایط بهینه و 6200 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش خشکی بود. در آزمایش های تحقیقی-ترویجی لاین M-91-18 دارای میانگین عملکرد دانه 9583 کیلوگرم در هکتار در شرایط بهینه و 8042 کیلوگرم در هکتار در شرایط کم آبیاری در مقایسه با رقم پارسی به ترتیب با عملکردهای 7875 و 6828 کیلوگرم در هکتار در شرایط یاد شده بود. پتانسیل عملکرد رقم طلایی در مزارع کشاورزان در استان های البرز و کرمانشاه به ترتیب 10070 و10670 کیلوگرم در هکتار بود. واکنش این رقم نسبت به بیماری های زنگ زرد و قهوهای تحت آلودگی مصنوعی نیمه مقاوم بود. رقم طلایی از زودرسی قابل توجهی برخوردار است وکیفیت نانوایی خوبی دارد. این رقم در سال 1396 برای کشت در شرایط نرمال و تنش خشکی آخر فصل در مناطق معتدل کشور معرفی شد.
کلید واژگان: گندم آبی, زودرسی, تحمل به خشکی, طلاییA bread wheat breeding line that led to release of Tallaei cultivar introduced from International Research Center for Maize and Wheat (CIMMYT) to Iran through an international nursery in 2009 and was evaluated in a primary trial in Islam Abad-Gharb research station and due to its favorable characteristics was selected for further evaluation. This line showed grain yield of 6967 and 5370 kgha-1 under normal irrigation and terminal drought conditions, respectively, while mean grain yields of four check cultivars: Parsi, Sivand, Bahar and Pishtaz for those two conditions were 6857 and 3850 kgha-1, respectively, Aforementioned line showed grain yield of 4851 kgha-1 in advanced yield trial of temperate regions breeding program under water deficit conditions compared to 4631 khha-1 of drought tolerant check cultivar "Sirvan" in three locations, hence selected for final evaluation in adaptation trial. Grain yield of this line which was presented as M-91-18 at the adaptation trial was 7563 and 6385 kgha-1 against 8022 and 6200 kgha-1 of Parsi check cultivar under normal and water stress conditions, respectively, during two cropping seasons 2012-13 and 2013-14. This line showed overall mean grain yield, of 9583 and 8042 kgha-1 in normal irrigation and water deficit conditions under extensional farmer fields, respectively. For these two conditions check cultivar Parsi showed 7875 and 6828 kgha-1 records. Grain yield potential of this line was recorded as 10070 and 10670 kgha-1 in Alborz and Kermanshah farmers' fields, respectively. According to the latest evaluations the response of this line to yellow and leaf rusts was moderately resistant under severe artificial infection. Wheat line M-91-18 has considerable earliness and good bread making quality and based on its good agronomic characteristics in 2017 this line was released as Tallaei, for cultivation under normal and terminal moisture stress conditions in temperate agro-climatic regions.
Keywords: irrigated wheat, earliness, drought tolerance, Tallaei -
این تحقیق با هدف ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ در محیط بر عملکرد دانه 20 ژنوتیپ گندم نان و تعیین سازگاری و پایداری عملکرد ژنوتیپ های مورد بررسی در هشت ایستگاه تحقیقاتی اقلیم معتدل کشور در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال زراعی (1396- 1394) انجام شد. ارزیابی سازگاری و پایداری عملکرد ژنوتیپ ها با استفاده از معیارهای پایداری ناپارامتری رتبه بندی و پارامتری روش های تک متغیره و چند متغیره (GGEبای پلات) انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب، برهمکنش سال در مکان و ژنوتیپ در سال در مکان برای عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم معنی دار بودند. مقایسه میانگین ها نشان داد که لاین های G16 ،G12 ،G10 و G15 از بالاترین عملکرد دانه برخوردار بودند. تجزیه ناپارامتری رتبه نشان داد که ژنوتیپ های G4، G12، G14، G15 و G16 با کمترین میزان رتبه و انحراف معیار رتبه، پایدار ترین ژنوتیپ ها بودند. بر اساس تجزیه GGEبای پلات، محیط های مورد آزمایش به سه گروه که امکان سازگاری خصوصی برای ژنوتیپ های گندم را داشتند، گروه بندی شدند. با استفاده از نمودار GGEبای پلات مشخص شد که ژنوتیپ های G2، G3، G13، G14، G18، G4 و G1 دارای عملکرد دانه پایدارتری نسبت به سایر ژنوتیپ ها بودند. براساس آماره های پایداری ناپارامتری و نمودار GGEبای پلات، ژنوتیپ G14 پایدارترین ژنوتیپ بود. بر اساس نتایج این تحقیق، ژنوتیپ های G14: KAUZ/LUCO-M//PVN/STAR/3/Yaco/2*Parus/4/Pishtaz (امین)، G15: FRNCLN/ROLF07 (فرین) و G16: MUU/KBIRD که دارای پتانسیل عملکرد بالا و پایداری عملکرد قابل ملاحظه ای بودند، برای نامگذاری انتخاب شدند.
کلید واژگان: تجزیه ناپارامتری, سازگاری خصوصی, گندم نان و GGEبای پلاتThis study was conducted with the objective of analyzing genotype × environment (GE) interaction on grain yield of 20 bread wheat promising lines. The experiment carried out using randomized complete blocks design with three replications in eight experimental stations in temperate regions of Iran in two cropping seasons (2015-2017). To assess the yield stability and adaptability of genotypes non-parametric ranking statistic and some univariate stability statistics as well as GGE biplot method were used. Combined analysis of variance revealed that genotype × year × location and year × location interaction effects on grain yield were significant. Mean comparison showed that promising lines; G16, G12, G10 and G15 had the highest grain yield, respectively. Nonparametric ranking analysis showed that genotypes; G4, G12, G14, G15 and G16 with the lowest ranks and standard deviation of ranks had the highest yield stability. The GGE biplot analysis differentiated environments into three sub-environmental groups with top-yielding genotypes. Using GGE biplot showed that genotypes; G2, G3, G13, G14, G18, G4 and G1 had higher grain yield stability, respectively. Based on non-parametric ranking statistic and GGE biplot, genotype G14 was identified as genotype with highest yield stability. According to the results of this tsudy genotypes G14: KAUZ/LUCO-M//PVN/STAR/3/Yaco/2*Parus/4/Pishtaz (Amin), G15: FRNCLN/ROLF07 (Farin), and G16: MUU/KBIRD had high grain yield potential and stability performance and have been recommended for release as new cultivars for the temperate agro-climatic zone of Iran.
Keywords: Adaptation, Bread wheat, Non-parametric analysis, GGE biplot -
گندم ترابی در سال 1389 درقالب خزانه 28th SAWSN از مرکز تحقیقات بین المللی ذرت و گندم (سیمیت) به کشور وارد شد و در سال زراعی 90-1389 در شرایط قطع آبیاری از مرحله سنبله دهی مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس در سال زراعی 91-1390 در آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی اقلیم معتدل تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل در کرج با عملکرد 4878 کیلوگرم در هکتار در مقابل متوسط عملکرد 3939 کیلوگرم در هکتار رقم شاهد پارسی انتخاب شد. این رقم در سال زراعی 92-1391 در آزمایش مقایسه عملکرد پیشرفته مناطق معتدل کشور با میانگین عملکرد دانه 6634 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش خشکی در مقایسه با عملکردهای 6073 و 6768 کیلوگرم در هکتار به ترتیب ارقام شاهد پارسی و سیروان برای بررسی سازگاری انتخاب شد. میانگین عملکرد رقم ترابی در آزمایش سازگاری اقلیم معتدل طی سال های 94-1392 در شرایط تنش خشکی 6516 کیلوگرم در هکتار در مقابل 6110 کیلوگرم در هکتار رقم سیروان و 5697 کیلوگرم در هکتار رقم پارسی بود و عملکرد این رقم نسبت به میانگین کل شاهدهای آزمایش در شرایط تنش 9/41 درصد برتری نشان داد. با توجه به وضعیت خوب واکنش رقم ترابی نسبت به بیماری های زنگ زرد و زنگ قهوه ای و همچنین زودرسی و کیفیت نانوایی خیلی خوب آن، رقم جدید برای بررسی در سطح مزارع زارعین انتخاب شد که در مجموع آزمایش های تحقیقی- ترویجی دارای میانگین عملکرد دانه 8637 کیلوگرم در هکتار در شرایط بهینه و 5672 کیلوگرم در هکتار در شرایط قطع آبیاری در مقایسه با میانگین عملکرد ارقام شاهد پیشتاز با عملکرد 6150 کیلوگرم در هکتار در شرایط بهینه و شاهد سیروان با عملکرد 5104 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش بود.
کلید واژگان: گندم آبی, زودرسی, تحمل به خشکی, ترابیTorabi wheat cultivar introduced to iranian wheat breeding program through an international nursery from CIMMIT (28th SAWSN) in 2010 and was evaluated under terminal drought stress implemented from the flowering stage in 2010-2011 cropping season. Then in 2011-2012 cropping season it was tested in the preliminary regional wheat yield trial under terminal drought stress in Karaj and was selected based on its average grain yield of (4878 kgha-1) compared to the average grain yield of (3939 kgha-1) Parsi check cultivar. This cultivar was further studied in the advanced regional wheat yield trial in the temperate regions of the country during 2012-2013 and with average grain yield of 6634 kgha-1 under drought stress condition compared to 6073 and 6768 kgha-1 yields of check cultivars Parsi and Sirvan, respectively, was selected for evaluation in the adaptability and yield stability. The average grain yield of Torabi (line M-92-20) in adaptability experiment during the years 2013-2015 under drought stress conditions was 6516 kgha-1 compared to 6110 kgha-1 of Sirvan check cultivar and 5697 kgha-1 of Parsi check cultivar and also its total grain yield mean was 3% higher than the average grain yields of all genotypes. Due to the resistant reaction of the line M-92-20 to stripe and leaf rust diseases, as well as the early maturity and very good bread making quality, this line was selected for evaluation in the on-farm trials in farmer’s fields. Overall in farmer’s fields, this line had grain yield mean of 8637 kgha-1 under normal irrigation, and 5672 kgha-1 under water deficit conditions compared to the average yield of check cultivars with 6150 kgha-1 under optimal conditions and 5104 kgha-1 under water deficit conditions.
Keywords: irrigated wheat, earliness, drought tolerance, Torabi -
تنش شوری یکی از موانع جدی در تولید محصولات کشاورزی می باشد. جو یکی از متحمل ترین گیاهان در برابر تنش شوری است و به صورت گسترده در زمین های شور مورد کشت و کار قرار می گیرد ولی تنش شوری تمام مراحل رشدی این محصول را تحت تاثیر قرار داده و باعث کاهش عملکرد آن می شود. رقم گلشن حاصل دورگ گیری بین رقم نیک به عنوان پایه مادری و یک توده بومی ایران با کد 1-BC-80320 به عنوان پایه پدری بود. مراحل تلاقی و انتخاب در نسل های درحال تفکیک این رقم در مزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر انجام پذیرفت. آزمایشات مقایسه عملکرد در شرایط تنش شوری (EC آب و خاک 14-10 دسی زیمنس بر متر) در ایستگاه های یزد، اصفهان و بیرجند انجام شد. نتایج نشان داد که رقم گلشن با میانگین عملکرد 4392 کیلوگرم در هکتار نسبت به رقم شاهد خاتم با میانگین عملکرد 3752 کیلوگرم در هکتار به میزان 17 درصد برتری داشت. بررسی صفات مرتبط با تحمل به شوری مانند محتوای کلروفیل، ارتفاع بوته، تعداد برگ زرد، طول ریشه، وزن ریشه، نسبت ساقه به ریشه، عملکردبیولوژیکی و نسبت پتاسیم به سدیم در محیط شور کنترل شده (هیدروپونیک) نشان داد که رقم گلشن دارای تحمل بالایی نسبت به تنش شوری می باشد. این رقم دارای تیپ رشد بهاره بوده و متوسط ارتفاع بوته آن در شرایط تنش شوری 65 سانتی متر است و نسبت به بیماری های برگی جو واکنش نیمه حساس تا حساس دارد. رقم گلشن دارای سنبله شش ردیفه بوده و میانگین پروتئین آن 12/3 درصد می باشد و برای کشت در اراضی شور مناطق معتدل کشور توصیه می گردد.
کلید واژگان: جو, عملکرد دانه, تنش شوری, اقلیم معتدلSalinity stress is one of the major problems for crop production. Barley is one of the best salt tolerant plants and is widely cultivated in the saline soils, but all stages of its growth as well as its grain yield are affected by salt stress. Golshan was resulted from the cross between Nik cultivar as female parent and an Iranian landrace with 1-BC-80320 collection code, as male parent. Crossing and selection processes of this variety were carried out in experimental farm of Seed and Plant Improvement Institute (SPII), Karaj, Iran. Yield trials were performed under salinity stress in Yazd, Isfahan and Birjand research stations (EC of soil and water: 10-14 dsm-1). The result showed that Golshan with grain yield of 4392 kgha-1 had 17% higher yield performance compared to check cultivar Khatam with grain yield of 3752 kgha-1. Evaluation of salt tolerance related traits such as chlorophyll content, plant height, number of yellow leaves, root length, root weight, shoots to root ratio, biomass and potassium to sodium ratio under hydroponic controlled condition showed that Golshan had high tolerance to salinity stress. This new variety has spring growth habit and its average plant height under salinity condition was 65 cm. Golshan has semi-susceptible to susceptible reaction to the barley leaf diseases. Golshan has six-rowed spike with average of 12.3% protein content and is recommended for cultivation in the saline areas in the temperate regions of the country.
Keywords: Barley, Grain yield, Salinity stress, Temperate region -
در این تحقیق تنوع صفات زراعی و مورفولوژیکی تعداد روز تا ظهور سنبله، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، طول سنبله، تعداد سنبلچه، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، وزن هزار دانه، ارتفاع گیاه، تراکم دانه در سنبله و عملکرد دانه 150 لاین دابلدهاپلوییدگندم در قالب طرح آگمنت مورد بررسی قرار گرفت. محاسبه ضرایب تغییرات فنوتیپی بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالایی در اکثر صفات مورد مطالعه بود. برآورد همبستگی اجزاء عملکرد نشان داد که عملکرد دانه با صفت وزن هزار دانه دارای همبستگی مثبت و با صفات تعداد روز تا ظهور سنبله، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و تعداد سنبلچه در سنبله دارای همبستگی منفی و معنی دار بود. بررسی تحلیل عاملی نشان داد که عوامل موثر بر خصوصیات سنبله (تعداد دانه در سنبله، وزن دانه و تراکم دانه در سنبله)، زود رسی (تعداد روز تا ظهور 50 درصد سنبله و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک) و ارتفاع (تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله و ارتفاع گیاه) باهم 55/70 درصد از واریانس داده ها را در بر داشتند. برآورد عملکرد دانه در روش رگرسیون گام به گام مشخص نمود که وزن هزار دانه مهم ترین مولفه ای بود که ارتباط نزدیک تری با عملکرد دانه داشت و به تنهایی 3/10 درصد از تغییرات آن را توجیه می کرد. تجزیه علیت برای صفت عملکرد دانه نشان داد که وزن هزار دانه و طول سنبله بالاترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند. نتایج نشان داد که تعدادی از لاین های مورد بررسی دارای عملکرد و صفات زراعی و مورفولوژیکی برتری نسبت به والدین و شاهدهای آزمایش بودند.
کلید واژگان: تحلیل عاملی, جمعیت دابلد هاپلویید, عملکرد دانه و گندمTo date, wheat counts as one of the most important cereal grains, feeding the increasing world population (Feldmann, 2001). Evaluation of the genetic diversity of wheat genotypes will provide a great opportunity to improve its yield quality and increase its grain output. The results of previous studies on wheat have shown correlations among grain yield and its components such as number of tillers, spike length, grain number per spike, thousand-kernel weight and harvest index. However, because of complex relations among different traits and their interactions with grain yield of wheat, simple correlations of these traits can not be directly and unequivocally used to clarify those relationships. Therefore, different statistical techniques can be employed in modeling the crop yield, including correlation, regression, path analysis, factor analysis, factor components, and cluster analysis (Leilah & Al-Khateeb 2005). The goal of this study was to identify variability in grain yield and some agronomic and morphological traits and their relationship among 150 doubled haploid wheat lines. Materials and Methods In this study, morphological and phenotypic traits of 150 doubled haploid wheat lines derived from three different crosses: 1) DH-26: Ghods*3/MV17, 2) DH-27: Flanders/3*Ghods, 3) DH-28: Hybrid Bersee/*3Ghods, which consisted of 75, 45 and 30 individuals, respectively, were evaluated. The experiment was conducted using an augmented design with six check cultivars including Parsi, Mihan, Bolani, Ghods, Hybrid Bersee and MV17, which were repeated over five blocks. Some agronomic traits such as days to %50 of flowering, days to maturity, spike length, number of spikelets per spike, number of grains per spike, grain weight per spike, thousand kernel weight, plant height, grain density per spike and grain yield of DH lines as well as check cultivars were evaluated. DH lines were classified with hierarchical cluster analysis using Ward method as well as using multivariate statistical methods such as factor analysis, stepwise regression and path analysis. Statistical procedures were carried out using SAS 9.0 and SPSS 16 software packages. Results and Conclusion The analysis of variance showed that there were significant differences for days to %50 of flowering, days to maturity, spike length, number of spikelets per spike, number of grains per spike, grain weight per spike, thousand kernel weight, plant height, grain density per spike and grain yield. The determination of coefficients of variations for phenotypic and physiological traits of all three DH populations indicated that most of the studied traits had a high genetic variability. Evaluation of grain yield among different population showed that DH-26 population with an average grain yield of 4.885 T/ha had higher grain yield compared to other two populations, although within each population several lines with higher yields and superior agronomic and morphological traits than their parents and control cultivars were identified. The coefficients of correlations among yield components showed that grain yield had a positive and significant correlation with grain weight per spike and thousand-kernel weight while its correlation with days to 50% of flowering, days to maturity and number of spikelets per spike was negative and significant. The results of factor analysis indicated that three major factors effective on earliness, spike and plant height explained %68.47 of the total variation. The results of stepwise regression analysis showed that thousands kernel weight had the most important effect on grain yield and explained 8.8% of the variation. The path analysis of data indicated that, number of spikelets per spike and thousand-kernel weight had the highest direct effects on grain yield. The current genetic variability of DH lines, which are derived from parents with good agronomic traits, especially yellow rust resistance (Bakhtiar et al., 2015), can be employed for the selection of the superior genotypes that possess all beneficial characteristics.
Keywords: Doubled Haploid Population, Grain yield, Path Analysis, Wheat -
در این پژوهش سازگاری و پایداری عملکرد دانه 18 لاین امید بخش گندم نان به همراه ارقام شاهد پارسی و بهاران در هشت ایستگاه تحقیقاتی کرج،کرمانشاه، زرقان، بروجرد و مشهد (آبیاری بهینه)، نیشابور، اصفهان و ورامین (قطع آبیاری از مرحله سنبله دهی) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال زراعی (1396- 1394) ارزیابی شد. تجزیه واریانس مرکب داده های عملکرد دانه نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ × سال × مکان و سال × مکان معنی دار شدند. با توجه به معنی دار شدن این آثار متقابل، برای تعیین پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ ها و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط از معیار پایداری غیر پارامتری رتبه بندی و روش چند متغیره اثر اصلی جمع پذیر و ضرب پذیر (AMMI) استفاده شد. مقایسه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها نشان داد که لاین های شماره 16 ،12 ،10 و 15 به ترتیب از بالاترین عملکرد دانه برخوردار بودند. تجزیه ناپارامتری رتبه نشان داد که ژنوتیپ های 4 ، 12، 14، 15 و 16 به ترتیب با کمترین رتبه، و انحراف معیار رتبه دارای پایدارترین عملکرد دانه بودند. با استفاده از نمودار بای پلات دو مولفه اصلی اول و دوم AMMI، ژنوتیپ های 2، 4، 13 و 14 به عنوان ژنوتیپ-های با عملکرد دانه پایدار شناخته شدند که دارای آماره ارزش پایداری AMMI (ASV) کمتری نیز بودند. با توجه به نتایج بدست آمده برای عملکرد دانه و سایر خصوصیات زراعی مطلوب ژنوتیپ های 14، 15 و 16 دارای پتانسیل عملکرد دانه بالا و پایداری عملکرد بودند و برای نامگذاری و آزاد سازی در منطقه معتدل کشور انتخاب شدند.
کلید واژگان: ندم نان, آبیاری بهینه, پارامترهای پایداری, اثر متقابل ژنوتیپ × محیط, ارزش پایداری AMMIIn this study, adaptability and grain yield stability of 18 bread wheat promising lines and two commercial cultivars (Parsi and Baharan) were evaluated using randomized complete blocks design with three replications in 2015-17 cropping seasons in eight experimental stations; Karaj, Kermanshah, Zarghan, Broujerd and Mashhad (under normal irrigation), Neishabour, Isfahan and Varamin (cessation of irrigation at the 50% heading stage), Iran. Combined analysis of variance showed significant genotype × year × location and year × location interaction effects on grain yield. Due to the significant effects of these interactions, the grain yield stability of genotypes as well as genotypes × environments interaction effects were evaluated using non-parametric ranking statistic and AMMI multivariate stability analysis. Mean comparison of grain yield showed that promising lines 16, 12, 10 and 15 had the highest grain yield, respectively. Non-parametric ranking analysis showed that promising lines; 4, 12, 14, 15 and 16 with the lowest ranks and standard deviation of ranks had the highest grain yield stability, respectively. By using biplot graphic of the first two components of AMMI, genotypes 2, 4, 13 and 14 were identified as genotypes with high yield stability, respectively, which also had the least AMMI stability values. Considering grain yield and other agronomic characteristics, promising lines; 14, 15 and 16 that had high grain yield and yield stability and were selected for being released as new commercial cultivars in temperate regions of Iran.
-
در آزمایش های چندمکانی به علت وجود اثرمتقابل ژنوتیپ در محیط انتخاب ژنوتیپ های دارای پایداری وسیع در مکان های مختلف دشوار بوده و استفاده از روش GGE بای پلات می تواند سودمند باشد. هدف از انجام این پژوهش انتخاب لاین های برتر گندم نان بهاره با عملکرد دانه بالا، مقاوم به بیماری های زنگ زرد و قهوه ای و دارای صفات مطلوب زراعی از میان خزانه دریافتی از مرکز بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک (ICARDA) در اقلیم معتدل کشور بود. برای این منظور 50 ژنوتیپ گندم نان (با احتساب رقم پارسی به عنوان شاهد) در سال زراعی 96-95 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو تکرار در سه ایستگاه کرج، کرمانشاه و زرقان مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثرمتقابل ژنوتیپ در محیط از نظر آماری معنی دار بود. مقایسه میانگین ژنوتیپ ها نشان داد که ژنوتیپ شماره 32 بیشترین عملکرد و ژنوتیپ شماره 25 کمترین عملکرد را داشتند. بررسی هم زمان پایداری و عملکرد ژنوتیپ ها با استفاده از بای پلات مختصات محیط متوسط نشان داد که ژنوتیپ های 32، 18، 24، 28، 31، 14، 33، 19، 29 و 2 دارای بالاترین عملکرد بودند که از میان آن ها، ژنوتیپ های 32، 18، 24، 14، 29 و 2 دارای عملکرد دانه پایدارتری بودند. در نهایت با در نظر گرفتن واکنش به بیماری و سایر خصوصیات مطلوب مورد نظر، تعداد هشت ژنوتیپ با شماره های 32، 24، 28، 14، 33، 19، 29 و 2 به عنوان لاین های برتر انتخاب و به آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی سراسری اقلیم معتدل برای مطالعات تکمیلی هدایت شدند.
کلید واژگان: بای پلات, تنوع, سازگاری, گزینش, گندم نانIntroductionVariation and selection play a key role in breeding programs. The proper selection is related to the desired variation in the desired trait. In order to take advantage of the existing variation; the evaluation of germplasm resources is necessary. Genotype–environment interactions are particularly important for breeders and one of the complex issues in breeding programs is the selection of high yielding and stable crop genotypes. Therefore, knowledge of the genotype–environment interactions is a necessity to evaluate new cultivars in different environments. GGE biplot model is one of the most used multivariate methods in the study of genotype–environment interactions that is performed based on principal component analysis (Yan et al., 2010).
Materials and MethodsIn order to select the superior lines from the elite spring bread wheat yield trial (17ESBWYT), 50 spring bread wheat lines (considering Parsi culivar as a local check) were studied at three stations (Karaj, Kermanshah and Zarghan), which represent moderate climate regions of Iran. The experiments were conducted in the randomized complete block design (RCBD) with three replications in the 2016- 2017 growing season. The plant materials had been received from the international center for agricultural research in the dry areas (ICARDA). The measured traits included days to heading (DHE), days to maturity (DMA), plant height (PLH), thousand grain weight (TKW), seed filling period (SFP), seed filling rate (SFR), grain yield (GY), relative yield to mean (RYM), relative yield to local check (RYLC) and plant response to yellow rust (YR) and leaf rust (LR). Homogeneity of the variances in different environments was tested following Bartlett's test. Then, the combined analysis of variance and stability analysis were performed using GGE biplot method. Data was analyzed using GGE biplot4, heatmapper, SAS and Excel.
Results and DiscussionThe combined analysis of variance confirmed that the effects of environment, genotype and interaction between them were statistically significant. Mean comparison of grain yield showed that the highest grain yield (6.489-ton ha-1 ) was achieved with the genotype no 32 and the lowest grain yield (4.728-ton ha-1) was related to the genotype no 25. Total mean of grain yield at stations of Karaj, Kermanshah and Zarghan was 6.589, 5.317 and 4.753-ton ha-1 respectively. The correlation biplot of the environments revealed that the location of Kermanshah had a positive correlation with Karaj and Zarghan, because the angles of the vectors were less than 90◦, exhibiting a positive correlation among the environments. Also, there was a weak correlation between Karaj and Zarghan, indicating that two environments have been almost independent of each other because the angle of the vectors was 90◦ (Yan & Rajcan, 2002). The yield and stability of the genotypes were evaluated using the average-environment coordination (AEC) view. Presence of genotypes on this axis is approximation of grain yield (Yan et al., 2000). Hence, the genotypes no 32, 18, 24, 28, 31, 14, 33, 19, 29 and 2 had the highest grain yield. The vertical axis of AEC biplot also showed the interaction between genotype and environment and determined the stability of the genotypes. Therefore, among the genotypes that gave a high grain yield, the genotypes no 32, 18, 24, 14, 29 and 2 were the most stable for grain yield. The final selection of the genotypes was carried out considering the response of genotypes to yellow rust and leaf rust and other desirable traits.
ConclusionIn the current study, 50 genotypes of bread wheat were evaluated in terms of grain yield, response to yellow rust and leaf rust and some desirable agronomic traits at three stations (Karaj, Kermanshah and Zarghan) representing moderate climate regions of Iran. Considering the results of GGE biplot method and response to yellow rust, leaf rust and other desirable agronomic traits, eight genotypes: no 32, 24, 28, 14, 33, 19, 29, and 2 were selected as superior lines and were conducted to preliminary regional wheat yield trial (PRYWT) in the moderate climate regions of Iran. It is hoped that in the coming years a new cultivar will be released among the selected genotypes in wheat breeding programs in moderate climate regions of Iran, after preliminary and adaptation experiments.
Keywords: biplot, Bread wheat, compatibility, selection, Variation -
در این تحقیق تعداد 291 لاین گندم نان با هدف انتخاب لاین های متحمل تنش خشکی آخر فصل به روش مشاهده ای بدون تکرار در دو شرایط نرمال و تنش مورد مطالعه قرار گرفتند. از صفات درصد سبز، تعداد روز تا سنبله دهی، رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، رنگ دانه، وزن هزار دانه، درصد خوابیدگی، ریزش دانه، و عملکرد دانه یادداشت برداری شد. شاخص های STI ، TOL ، GMP ، MP و SSI برای صفات وزن هزاردانه و عملکرد دانه در کلیه ژنوتیپ ها محاسبه شدند و در نهایت تعداد 34 لاین برتر و متحمل تنش خشکی آخر فصل با توجه به شاخص های STI و SSI در دو مرحله مورد گزینش قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل شجره نامه لاین های انتخابی نشان داد که ژنوتیپ های PASTOR ،WBLL1 ،SKAUZ و Y50E به ترتیب با 21/11 ، 34/6، 04/4 و 04/4 درصد بیشترین سهم و ژنوتیپ های CHIBIA ،KACHU و 1-73-240 به ترتیب با 01/0، 02/0 و 02/0 درصد کمترین سهم را در ریخته ارثی لاین های متحمل تنش خشکی آخر فصل داشتند. همچنین سهم برخی از ارقام گندم مانند امید، پیشتاز، پارسی، مرودشت، البرز و اترک در ریخته ژنتیکی لاین های انتخاب شده به ترتیب 78/2، 39/2، 47/1، 47/1، 44/1و 09/0 درصد بود. با توجه به نتایج پیشنهاد می شود که علاوه بر ارقام گندم فوق می توان از ارقامی که دارای ریخته ارثی ژنوتیپ های PASTOR ، KAUZ ، SKAUZ ، WBLL1 ، PBW343 ، Y50E و MUNAL #1 باشند نیز در برنامه تولید ژرم پلاسم با صفات زراعی مناسب و متحمل تنش خشکی آخر فصل در اقلیم معتدل کشور استفاده کرد.
کلید واژگان: عملکرد دانه, تنش, خشکی آخر فصلIntroductionDrought Stress is one of the most important and common environmental stresses that restricts agricultural production and reduces production efficiency in semi-arid and dryland areas (Sarmadnia, 1993). Information on yield stability of genotypes under both favorable and drought stress conditions is essential to identify drought-tolerant genotypes by plant breeders and genotypes with good performance in both environments are preferred (Uddin et al., 1992). In International Maize and Wheat Improvement Center (CIMMIT), the F3 and F4 generations are selected under limited irrigation conditions. The selected plant materials in the fifth and sixth generations are evaluated under normal conditions, and in seventh and eighth generations performance comparison and other evaluations are studied under water stress and natural conditions. This method of evaluation and selection under stress and non-stress conditions has been suggested and applied by many researchers on wheat and other crops (Ehdaie et al., 1988). The goal of this study was selection of drought tolerant bread wheat lines based on their tolerance indices and pedigree analysis.
Materials and MethodsIn this experiment, 291 lines and cultivars of bread wheat along with four check cultivars including Parsi, Pishtaz, Sirvan, and Sivand were evaluated to identify tolerant genotypes for terminal drought using two identical experiments, one under non-stress condition and the other one under drought stress condition (irrigation cut-off after 50% of anthesis). Experiments were conducted using the observational method without replication. During the developmental stages, the traits including green percentage, days to heading, days to maturity, plant height, grain color, thousand-grain weight, lodging percentage, shattering and grain yield per plot were recorded. Drought susceptibility and tolerance indices such as STI, SSI, GMP, MP and TOL were calculated for all the investigated entries based on 1000-grain weight and grain yield. In order to investigate the genetic background of selected lines, the percentage of genetic contributions of each genotype was calculated based on the pedigree of the lines.
Results & DiscussionThe results indicated that under both stress and non-stress conditions, the selected lines were relatively early mature. Comparison of arithmetic means (MP), geometric mean (GMP) and drought tolerance index (STI) of the genotypes revealed that selection based on these criteria leads to the selection of high yield genotypes under both stress and non-stress conditions. In terms of grain yield, genotypes 33, 2, 34, 23, 10 and 11 had the lowest SSI, which was associated with a higher yield of these lines under drought stress. Also, in terms of 1000-grain weight, genotypes 10, 11, 32, 33, 34, 8 and 5 had the lowest SSI indices where this trait was significantly correlated with high seed weight under drought stress. Lines 11, 14 and 34 had the highest STI index for grain yield and 1000-grain weight, which was significantly associated with high grain yield and 1000-grain weight under normal conditions. Finally, 34 superior drought tolerant lines were selected in two stages according to STI and SSI indices. Pedigree analysis of the selected lines showed that genotypes PASTOR, WBLL1, SKAUZ, and Y50E had contributions of 11.21%, 6.34%, 4.04%, and 4.04% in germplasm composition under drought condition, respectively, indicating their impact on drought tolerance. On the other hand, genotypes CHIBA, KACHU and 1-73-240 had 0.01%, 0.02%, and 0.02% contribution in germplasm composition under drought conditions, respectively, showing no influence in drought tolerance.
ConclusionThe results of this study showed that the genetic structure of some Iranian wheat cultivars such as Omid, Pishtaz, Parsi, Marvdasht, Alborz and Atrak, respectively, made contributions of 2.78%, 2.39%, 1.47%, 1.47% and 1.44% to the genome of the selected lines. Finally, it was suggested that, in addition to the above-mentioned Iranian cultivars, breeding lines derived from genotypes such as PASTOR, KAUZ, SKAUZ, WBLL1, PBW343, Y50E and MUNAL #1 can be used in breeding programs to produce suitable germplasm with early maturity and tolerance to terminal-drought stress for temperate climate of Iran.
Keywords: Grain yield, Stress, terminal drought -
در این تحقیق تعداد 189 لاین دابلد هاپلوئید، حاصل از روش حذف کروموزومی تلاقی گندم و ذرت نسبت به بیماری زنگ زرد در سه ایستگاه تحقیقاتی کرج، قراخیل و گرگان و بیماری بلایت فوزاریومی سنبله در دو ایستگاه تحقیقاتی قراخیل و گرگان مورد بررسی قرار گرفتند. برای بیماری زنگ زرد در چهار نوبت اقدام به اسپور پاشی مزرعه شد. برای بلایت فوزاریومی سنبله نیز، در مرحله گلدهی اسپورپاشی با سوسپانسیون ماکروکنیدی عامل بیماری، در سه مرحله با فاصله یک هفته انجام شد. یادداشت برداری در مرحله ظهور برگ پرچم در سه نوبت برای بیماری زنگ زرد و یک ماه پس از اولین مایه زنی مصنوعی بر اساس علائم ظاهر شده برای بلایت فوزاریومی سنبله انجام شد. به منظور تعیین مقاومت در مرحله گیاهچه ای (Seedling) نسبت به عامل بیماری زنگ زرد در شرایط گلخانه، واکنش لاین های دابلدهاپلوئید گندم به همراه والدین و رقم حساس بولانی (به عنوان شاهد) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که از مجموع 189 لاین مورد ارزیابی، تعداد 40 لاین در هر سه ایستگاه دارای واکنش مقاومت و بقیه لاین ها دارای واکنش هایی از نیمه مقاوم تا حساس نسبت به عامل بیماری زنگ زرد بودند. در ایستگاه تحقیقاتی قراخیل 23 درصد و در ایستگاه تحقیقاتی گرگان 29 درصد لاین ها نسبت به بیماری بلایت فوزاریومی سنبله تحمل نشان دادند. شش لاین به شماره های 10، 13، 14، 26، 35 و 37 نسبت به دو بیماری زنگ زرد و بلایت فوزاریومی سنبله در هر دو ایستگاه گرگان و قراخیل مقاومت و یا تحمل خوبی نشان دادند. برخی از خصوصیات زراعی لاین های دابلدهاپلوئید گندم شامل تاریخ ظهور سنبله، ارتفاع بوته، مقاومت به سرما و وزن هزاردانه اندازه گیری شد و لاین های دابلد هاپلوئید با توجه به صفات فوق الذکر گروه بندی شدند. با توجه به تنوع قابل قبولی که در این گروه ها مشاهده شد به نظر می رسد بتوان از بعضی از این لاین ها در برنامه های به نژادی و یا معرفی رقم در آینده استفاده کرد.
کلید واژگان: گندم, لاین های دابلد هاپلوئید, زنگ زرد, بلایت فوزاریومی سنبله, مقاومتResponses of 189 doubled haploid lines, produced by chromosome elimination method crosses between wheat and maize, were evaluated for yellow rust in Karaj, Gharakhil and Gorgan, and for fusarium head blight in Sari and Gorgan. Yellow rust nursey was inoculated four times and fusarium nursery three times with urediniospores of Pucinia striiformis and macroconidia suspension of Fusarium graminearum in anthesis stage. Data on yellow rust was recorded at flag leaves expended stage for three tims and for fusarium head blight one month after inoculation. For evaluation of resistance to yellow rust at seedling stage the reaction of doubled haploid lines and their parents was also evaluated. The results showed that among 189 doubled haploid lines, 40 lines were resistant in all stations and the others were susceptible, moderately resistant or moderately susceptible to yellow rust. In Sari, 23% of lines and in Gorgan 29% were tolerant to fusarium head blight. Doubeld haploids no. 10, 13, 14, 26, 36 and 37 were resistant to yellow rust and showed acceptable level of tolerance to fusarium head blight diseases both in Gorgan and Gharakhil. Some characters of doubled haploid lines such as days to heading, plant height, cold tolerance and 1000 kernel weight were evaluated. Finally, based on the results, the doubled haploid lines were classified in different groups. Due to high variability in their resistance to diseases and agronomic characteristics, some of them were selected for using in breeding programs.
- این فهرست شامل مطالبی از ایشان است که در سایت مگیران نمایه شده و توسط نویسنده تایید شدهاست.
- مگیران تنها مقالات مجلات ایرانی عضو خود را نمایه میکند. بدیهی است مقالات منتشر شده نگارنده/پژوهشگر در مجلات خارجی، همایشها و مجلاتی که با مگیران همکاری ندارند در این فهرست نیامدهاست.
- اسامی نویسندگان همکار در صورت عضویت در مگیران و تایید مقالات نمایش داده می شود.