برنامه ریزی اکوتوریسم در مناطق حفاظتی با استفاده از ارزیابی چند معیاره (مطالعه موردی: پناهگاه حیات وحش میانکاله)

اکوتوریسم به عنوان الگوی گردشگری در طبیعت، بر پایه توانمندی های محیطی بنا نهاده شده است. این رویکرد در صورتی که با برنامه ریزی دقیق و امکان سنجی مناطق از لحاظ توان و توجه به تقاضای مردمی ترکیب شود، می تواند راهکاری جهت استفاده بهینه در حین حفاظت از مناطق تحت مدیریت فراهم کند. بررسی موجود مشتمل بر ارزیابی توان فعالیت های اکوتوریسمی در پناهگاه حیات وحش میانکاله در جنوب دریای خزر است. در این تحقیق پس از تعیین فعالیت های تفرجی ارجح با توجه به نظرات بازدیدکنندگان با استفاده از پرسشنامه به منظور توان سنجی آن ها از روش ارزیابی چند معیاره استفاده گردید که شامل 5 مرحله تعیین هدف، تعیین معیارها، استانداردسازی معیارها، وزن دهی فاکتورها با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و در نهایت ترکیب معیارها با روش ترکیب خطی-وزنی است. نتایج نشان داد منطقه برای فعالیت های تعیین شده توان دارد و بیشترین تناسب طبیعی منطقه مربوط به قایق رانی با 7/32879 هکتار مطلوبیت بالا و کمترین تناسب مربوط به اردوزنی با 88/353 هکتار مطلوبیت است. فاکتورهای عمق آب و فاصله از ساحل به عنوان موثرترین فاکتورها در مکان یابی قایقرانی انتخاب شدند، سایر فعالیت ها به ترتیب تناسب شامل شنا (5/21665 هکتار)، منظره بینی (63/3375 هکتار)، پرنده بینی (1705 هکتار)، سوارکاری (69/444 هکتار) است. بطور کلی استفاده از MCE جهت توان یابی و زون بندی پناهگاه حیات-وحش به علت استفاده از اطلاعات و فاکتورهای متعدد نتایج قابل قبولی را ارائه داده و سیستم اطلاعات جغرافیایی بعنوان یک ابزار مفید اجازه ترکیب چندین فاکتور و محدودیت را برای ارزیابی توان می دهد. این فرایند تکرارپذیر به عنوان سامانه پشتیبان تصمیم نیز عمل می کند و براساس آن ذینفعان مختلف می توانند با تغییر وزن ها و روش های فازی سازی تا آستانه تحمل اکولوژیک منطقه نتایجی مورد توافق جمعی ببار آورند.