عبدالرحیم قنوات
-
از زمان چاپ کتاب سمک عیار -نوشته فرامرز پسر خداداد ارجانی به تصحیح پرویز ناتل خانلری- که یکی از کهن ترین نمونه های داستان پردازی عامیانه در تاریخ ادبیات فارسی است، نام قهرمان نخست این داستان، همه جا -از روی جلد کتاب گرفته تا در عنوان و متن برگردان عربی و انگلیسی آن و مقالات بسیار که به زبان های گوناگون درباره آن منتشر شده- سمک ثبت شده است. مسئله این است که گویا این نام مشهور، درست نیست و لغزشی بزرگ درباره لفظ و معنی آن رخ داده است. در این نوشتار با درانداختن تردیدهایی منطقی، موشکافی در ناسازگاری های تاریخی و بررسی آن دسته از گزارش های متن کتاب که در آنها به نام قهرمان داستان و معنی آن پرداخته شده است، به نقد این خوانش مشهور از واژه سمک پرداخته و کوشش شده است تا خوانش درست این نام و نیز معنی آن روشن شود. دستاورد این پژوهش آشکار می سازد که ادبیات فارسی درباره نام قهرمان داستان سمک عیار، از همان آغاز به راهی خطا افتاده است. پس جای آن است که اکنون به جبران آن برخیزد.
کلید واژگان: کتاب سمک عیار, سمک, عالم افروز و پرویز ناتل خانلریSince the publication of the book Samak Ayar -written by Faramarz son of KhodadadArjani and edited by Parviz Natal Khanleri- which is one of the oldest examples of folk storytelling in the history of Persian literature, the name of the main hero of this story, everywhere- From the cover of the book to the title and text of its Arabic and English translation and many articles published about it in various languages-Samak, has been recorded.The problem is that this famous name is not correct and there has been a big slip about its word and meaning.In this article, by introducing logical doubts, scrutinizing the historical inconsistencies and examining those reports of the text of the book in which the name of the hero of the story and its meaning have been discussed, this famous reading of the word Samak has been criticized and an effort has been made to the correct reading of this name and its meaning should be clarified.The result of this research reveals that the Persian literature about the name of the hero of the story Samak Ayyar has fallen into error from the very beginning. So it is time to compensate for it now.
Keywords: Samak Ayyar book, Samak, Samok, AlamAfrooz, Parviz Natal Khanleri -
همانند دیگر جنگ ها و نبردهای تاریخی، قیام امام حسین بن علی (ع) و واقعه عاشورا - از آغاز تا پایان - با گفتگوها و مذاکراتی همراه بود. این گفتگوها بسته به شرایط، گاه نتایجی نیز در برداشت، اما در نهایت نتیجه بخش نبود و به شکست انجامید. نبرد عاشورا هنگامی آغاز شد که مذاکرات طرفین کاملا به بن بست رسید.هدف از نوشتن این مقاله ارایه گزارشی جامع و تا حد ممکن دقیق از دفعات و جزییات مذاکرات دو طرف بوده است. نیز قصد آن بوده که با برجسته کردن این موضوع، شناخت بهتر و موثرتری از جنبه ای کمتر نمایان از این قیام به دست آید. بر این اساس دستاورد این نوشته ارایه گزارشی یکجا از مذاکرات در تاریخ عاشورا همراه با ذکر جزییات و حواشی در مقاله ای مستقل و نسبتا کوتاه است. این کار همانند بیشتر نوشته های تاریخی، بر اساس روش استقرایی - تحلیلی و با تکیه بر منابع تاریخی کهن صورت پذیرفته است.کلید واژگان: عاشورا, مذاکرات, امام حسین بن علی, حر بن یزید, عمر بن سعدHistory & Culture, Volume:54 Issue: 1, 2023, PP 229 -241Resembling other historical battles and combats, the uprising of Imam Ḥusayn b. ʿAli (Peace be upon him) and the incidents of ʿĀshūrā included several talks and negotiations from beginning to the end.These talks were occasionally fruitful (depending on the circumstances), but proved ineffective and failed in the end. The battle of ʿĀshūrā began just as the negotiations came to a halt.This paper aims at providing a comprehensive and accurate report of the number of negotiations conducted between the two parties and their details. By means of underlining this issue, the study also tries to provide a better and more beneficial understanding of a less-charted area of the uprising. The research compiles a comprehensive report of the negotiations during ʿĀshūrā, including additional details and speculations in a relatively shorter separate paper. Similar to most historical studies, the research has employed the inductive-analytical method and is based on early historical sources.Keywords: : ʿĀshūrā, Negotiations, Imam Ḥusayn b. ʿAli, Ḥur b. Yazīd, ʿUmar b. Saʿad
-
مجله تاریخ و تمدن اسلامی، پیاپی 42 (بهار 1402)، صص 119 -145ایران تجربه مستعمره شدن را نداشت، اما رویکرد ضداستعماری در میان ایرانیان رواج داشته است. ریشه چنین رویکردی اغلب در بستر تاریخ روابط ایران با قدرت های اروپایی نظیر انگلیس و روسیه و دخالت این کشورها در مسایل داخلی ایران مورد مطالعه قرار گرفته است. فرض بر این است که ایرانیان برای ترویج افکار ضداستعماری، وقتی خود تجربه استعمار را نداشتند، از یک نمونه تاریخی سرزمین مستعمره برای ترویج دیدگاه های خود بهره برده اند. در این میان، استعمار انگلیس در هند، سرزمین همسایه، مورد توجه ایرانیان بود. مسیله این است که آیا تجربه استعمار هند، می توانسته به عنوان الگویی از تجربه استعمار در نظر ایرانیان باشد و یکی از عوامل شکل گیری رویکرد ضداستعماری شان شده باشد؟ این مسیله در این پژوهش با توصیف و تبیینی تاریخی و بر اساس مطالعات کتابخانه ای دنبال شده است. ازاین رو، آراء ایرانیانی که در موضوعات مختلف به حضور انگلیس در هند واکنش نشان دادند مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتیجه این مقاله نشان می دهد که تجربه استعمار هند یکی از سرچشمه های آغاز رویکرد ضداستعماری ایرانی بوده است و ایرانیان با ترس از نابودی هویت دینی و ملی، همواره از تاریخ هند تحت تسلط انگلیس برای ترویج افکار ضداستعماری بهره می بردند.کلید واژگان: ایرانیان و استعمار, رویکرد ضداستعماری, هند بریتانیا, استعمار انگلیسAlthough Iran has never been formally colonized, the anti-colonial ideology was disseminated there. The root of Iranian anti-colonial thoughts, often, has been studied in the context of the history of the relations between Iran and European powers such as Britain and Russia. The current research suggests a new opinion and assumes that Iranian used the experience of British colonial in India to form and propagate the anti-colonial discourse. Since the second half of 19th century, a variety of texts concerning British rule in India has written in Persian. A content analysis of these works and the social conditions in which they were embedded indicate that the anti-colonial discourse in Iran was because of fear of loss of national and religious identity and so, they tried to use the British colonial adventures in India for publicizing the anti-colonial ideology.Keywords: Iranians, colonialism, anti-colonial approach, British India, British colonialism
-
پرسش اصلی مقاله این است که آیا می توان در خصوص واقعه عاشورا، بر اساس تحلیل گزارش های تاریخی، به آماری درست یا نزدیک به آن درباره شمار نفرات و کشتگان دو لشکر و اسیران دست یافت؟ جز این، به آرایش جنگی سپاهیان نیز پرداخته شده است. در این مقاله از شیوه تحلیل و تبیین گزارش های تاریخی استفاده شده تا جزییات روشن تر شود و از مبالغات رایج فاصله بگیریم. حاصل این کار، برگزیدن آمارهایی معقول و پذیرفتنی تر است. به عنوان نمونه می توان به آمار سپاهیان کوفه اشاره کرد که تاکنون اینچنین محاسبه نشده است. باید افزود بیشتر مطالبی که در آثار دیگران (پیشینه پژوهش) آمده است، غیرمستقل و بخشی از یک اثر مفصل تر - از یک تا چندین جلد - هستند که دسترسی به آنها چندان هم آسان نیست، اما در این نوشتار، داده ها و نظرات در قالب یک مقاله با عنوان و حجمی محدود به خوانندگان عرضه شده است.
کلید واژگان: نبرد عاشورا, شمار سپاهیان, آرایش جنگی سپاهیان امام حسین (ع), سپاه عمر سعدThe main question in this article concerns the possibility of obtaining accurate or close-to-reality information about the number of troops and casualties of the two armies as well as the captives in the event of 'Āshūrā based on the analysis of historical reports. In addition, the military arrangement of the troops is also discussed. In this article, the historical reports are analyzed to clarify the details and avoid common exaggerations in reporting this event. The outcome of this work would offer more reasonable and reliable numbers. For example, for the first time, some information is offered about the number of the Kūfa troops, which was largely absent in previous studies. It should be noted that the bulk of information reported in other works (in the literature), far from an independent piece of work, is part of a more detailed work – ranging from one to several volumes - which are not readily accessible. In this article, however, the data and commentaries have been gathered in a single article with a focused title and size.
Keywords: the Battle of 'Āshūrā, Number of Troops, Combat Formation of the Forces of Imām Ḥussayn (AS) Forces, the troops of 'Umar ibn Sa'd -
نوروز از کهن ترین، مهم ترین و مشهورترین جشن های ایرانی است که در عصر اسلامی نیز فراموش نشد و در آثار نویسندگان بازتاب پیدا کرد و آنان کتاب هایی با عنوان نوروزنامه نوشتند. در این مقاله کوشیده شد تا با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، آغاز، گسترش، زبان، ساختار، محتوا، پراکندگی و دیگر موضوعات مربوط به این آثار تا سده 9ق بررسی شود. پرسش اصلی این است که نگارش نوروزنامه ها و گسترش نوشتن آثاری با این عنوان تحت تاثیر چه عوامل و انگیزه هایی شکل گرفت. بررسی نشان می دهد که نگارش نوروزنامه ها از سده دوم هجری آغاز شد؛ اما اوج نگارش این آثار در سده سوم و چهارم هجری بود. متن نوروزنامه ها روان و ساده و پربسامدترین موضوعات مطرح شده در آنها آیین پادشاهان ایران در برگزاری نوروز، تقویم بر اساس نوروز ایرانی و حل مشکل نامتناسب بودن زمان گردآوری خراج، علل برپایی جشن های ایرانیان، اشعار و آداب و رسوم نوروزی، پیامد قرارگرفتن نوروز در هر یک از روزهای هفته و بیان احکام فقهی نوروز است. انگیزه اصلی نویسندگان نوروزنامه ها، علایق و تمایلات ادبی آنها و از سوی دیگر تلاش برای استمرار فرهنگ و تمدن ایرانی در عصر عربی اسلامی بوده است. از هفده نوروزنامه که نامشان در منابع مختلف ثبت شده، اکنون تنها پنج اثر در دسترس است.
کلید واژگان: نوروز, نیروز, نوروزنامه ها, جشن های ایرانیNowruz, one of the ancient, central and glorious Iranian holidays that was even practiced in the Islamic era, is reflected in the works of famous authors so that they have composed specific books called Nowruznameh. This article, using a descriptive-analytical method, attempted to study the genesis, development, language, structure, content, dispersion and other issues pertained to these works up to the 9th century A.H. The main question concerns the contributing factors and drives of writing Nowruznameh as well as the expansion and appeal of such works. The results suggest that the composition of Nowruznameh began in the second century A.H. but it reached its zenith in the third and fourth centuries A.H. Nowruznamehs have a fluent and simple language and the most frequently discussed topics in these works include the rituals and traditions of Iranian kings in observing Nowruz, the development of a calendar based on Iranian Nowruz, the resolution of the inconsistency in the time of collecting taxes, and tolls, the rationales behind Iranian festivals, Nowruz poems, and customs, the consequences of Nowruz being designated to a certain day of the week, and discussion of the jurisprudential rules of Nowruz.The primary motivation of Nowruznameh authors was their literary interests and tendencies, and their efforts to sustain and revive Iranian culture and civilization in the Arab-Islamic era on the other. Of the seventeen Nowruznamehs whose names have been recorded in various sources, only five works are available
Keywords: Nowruz, Neyruz, Nowruznameh, Iranian festivals -
از واقعه ملاسرا که مقدمه فروپاشی نهضت جنگل بود، گزارش های متعددی در قالب روایت های دست اول و دست دوم موجود است. راویان این ماجرا عمدتا به دو گروه تقسیم می شوند: عده ای که با در نظر گرفتن حوادث قبل و هم زمان با این رخداد آن را گزارش کرده اند و برخی که واقعه را با توجه به پیامدها و نتایج آن و یا فقط با در نظر گرفتن حوادث هم زمان با واقعه تحلیل نموده اند. روایت این گروه ها که با نوعی سهل انگاری یا سطحی نگری همراه است، این سوال را مطرح می کند که عاملان واقعه ملاسرا و قتل حیدر عمواوغلی چه افراد یا جناح هایی هستند؟ هدف از این پژوهش آن است که گزارش های واقعه ملاسرا و قتل حیدرخان را مورد مداقه قرار دهد. بررسی های مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی، نشان می دهد با این که هر کدام از گزارش ها نواقصی به همراه دارند، می توان وقایع مزبور را حاصل مشارکت خواسته یا ناخواسته جناح های مختلف مرتبط با نهضت جنگل دانست. به نظر می رسد، عاملان واقعه ملاسرا بی ارتباط با قتل حیدرخان نبوده اند و در این میان نقش عوامل دولت انگلیس پررنگ تر است.
کلید واژگان: نهضت جنگل, واقعه ملاسرا, حیدر عمواوغلی, میرزا کوچک خان, محورهای معنادهیThere are several reports in the form of first and second-hand accounts from Mollasara incident which led to the collapse of the Jangal Movement. This incident has been mainly recounted by two types of narrators: those reporting it by considering the events prior to and concurrent with it and others who have analyzed it in terms of its consequences or have only taken concomitant events into account. The narratives of both these groups, accompanied by some sort of leniency or superficiality, have caused ambiguity in the identification of the perpetrators, persons or factions, of the incident. The present study thus aims to examine the reports of Mollasara incident and the assassination of Haydar Khan Amo-oghli. The results of this descriptive-analytical examination show that although each report has its own defects, the incident could have been a function of deliberate or unwanted participation of various factions associated with the Jangal Movement. It appears that the offenders of Mollasara incident had something to do with the murder of Haydar Khan Amo-oghli and that the role of the agents of the British government is more noticeable than others.
Keywords: the Jangal Movement, Mollasara Incident, Haydar Khan Amo-oghli, Mirza Kuchik Khan, axes of giving meaning -
قرآن کریم، به عنوان متن اصلی دین اسلام، اشارات فراوانی به حوادث و اشخاص تاریخ صدر اسلام دارد. این اشارات موجب شده تا گاهی این کتاب مقدس اثری تاریخ نگارانه قلمداد شود و حتی از سبک تاریخ نگاری قرآن سخن به میان آید و کتب و مقالاتی در این باره نوشته و منتشر شود. این مقاله به نقد و بررسی این موضوع پرداخته و با تفکیک دو مفهوم «متن تاریخی» و «سند تاریخی» به این سوالات پاسخ می دهد که «آیا قرآن را می توان یک اثر تاریخی دانست؟» و «در مطالعات تاریخ صدر اسلام چه استفاده هایی از آن می توان برد؟» نتایج این جستار نشانگر آن است که اگرچه قرآن را نمی توان کتابی تاریخی دانست، این متن مقدس درباره حوادث تاریخی سال های نبوت پیامبر اکرم (ص) سندی دست اول و منحصر به فرد به شمار می آید.
کلید واژگان: قرآن کریم, تاریخ صدر اسلام, متن تاریخی, سند تاریخیThe Holy Quran, as the basic scripture of the Islam, contains a host of references to the events and persons at the early days of Islam. Informed by these references, this holy scripture is sometimes considered as a historiographical work, with some scholars even speaking of the historiographical style of the Qur'an, which has also been the subject of several books and articles. This paper delves into this issue, and by distinguishing the two concepts of "historical text" and "historical document", seeks to answer the question, "Can Qur'an be considered as a historical work?" and "What implications can it have for the studies of the early Islam’s history?" The results of this article reveal that although the Qur'an cannot be exactly categorized as a historical book, it offers an account of the historical events during the era of prophet Muhammad (pbuh), which makes it into a unique primary document.
Keywords: The Holy Quran, Early Islam’s History, Historical Text, Historical Document -
چالش میان فارسی و عربی سده های نخست، اثر آذرتاش آذرنوش، نخستین بار در 1385منتشر شد. جایگاه نویسنده در حوزه مطالعات ادبیات عرب موجب استقبال محققان و صاحب نظران از این کتاب شده است. با وجود نقدهای منتشر شده، می توان نظریه مطرح شده در این اثر را از نظر تاریخی مورد سنجش قرار داد تا میزان اتکاء و وفاداری آن به داده های تاریخی مورد نقد قرار داد. سوال اصلی مقاله این است که کتاب چالش میان فارسی و عربی تا چه اندازه از ویژگی های یک پژوهش تاریخی برخوردار است؟ بر این اساس داده های تاریخی کتاب از نظر تاریخ نگاری و با روش تاریخی مورد ارزیابی قرار گرفت و نشان داده شد که ضعف بینش تاریخی کتاب، موجب ضعف نظریه چالش میان زبان فارسی و عربی شده است.کلید واژگان: آذرنوش, چالش میان فارسی و عربی, نقد کتابChalesh miyan e Farsi va Arabi (Ney publication, 2006), written by Azartash Azarnoush, explains the challenges between two main languages of the Muslim world; Persian and Arabic. Although it has been welcomed by scholars because of the author's proficiency in Arabic literary studies, several criticisms have been presented on the theory offered in the book. The article here, as another criticism and applying a historical approach, attempts to examine the degree of writer’s loyalty to the historical facts. Accordingly, the historical data of this book have been evaluated based on the historical methodology. The findings show that the inadequacy of the historical insight of the book has led to weakness of the theory of challenge between Persian and Arabic languages.Keywords: Chalesh miyan e Farsi va Arabi_Azartash Azarnoush_historical criticism.
-
حوادث طبیعی به مجموعه حوادثی گفته می شود که منشا انسانی ندارند و معمولا غیر قابل پیش بینی اند. این گونه پدیده های طبیعی از آن جا که آثار منفی بر زندگی انسان دارند، به عنوان بلایای طبیعی معرفی شده اند. بنا به گزارش های تاریخی، در سده اول تا هفتم هجری قمری حوادث طبیعی زیادی در ایالت جبال که یکی از ایالت های بزرگ ایران بوده، روی داده است. در این گزارش ها که بیشتر جنبه توصیفی دارند، حجم انبوهی از بلایا به همراه شدت آسیب های وارده و کشتار فراوان مردم ذکر شده و جنبه تحلیلی آن ها بسیار ضعیف است. لذا این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به این سوال اساسی است که حوادث طبیعی چه تاثیری بر اوضاع اجتماعی و اقتصادی ایالت جبال در دوره مورد نظر داشته است. در نهایت از مجموع تحلیل ها، نتایجی به دست آمده که در متن حاضر در قالب سه دسته پیامدهای اجتماعی- فرهنگی، پیامدهای اقتصادی و پیامدهای سیاسی طبقه بندی شده اند.کلید واژگان: جبال, حوادث طبیعی, زلزله, سیل, قحط, بیماری های واگیردارNatural disasters are those which dont have human cause and are usually unpredictable. Because of their negative impact on humans life, we call them natural disasters. According to historical reports, between the second to the seventh century, so much natural disasters occurs in the DjibāL'S province which were one of the biggest states in Iran. Most of the reports over this matter are just descriptive and because of large number of death and so on, we could say, their analytical aspects are weak. In this regards, the aim of present study is to answer the question of natural disasters role in economic and social situation of DjibāL'S province by an analytic - descriptive method? Finally, from whole analysis, we reach to a conclusion which puts natural disasters results on three division of: social- cultural, economic and political aspects.Keywords: Djib?L, natural disasters, earthquake, flood, Famine
-
در سده های سوم تا ششم قمری/نهم تا دوازدهم میلادی، صنایع نیشابور هم پایه کشاورزی و تجارت آن رونق بسزایی داشت. برای آگاهی از شمار، کیفیت و دگرگونی این صنایع باید از دو دسته آثار بهره برد: منابع مکتوب و کشفیات باستان شناسی از محوطه های تاریخی نیشابور. اطلاعات به دست آمده از هریک از این دو دسته، به صورت جداگانه، تنها زوایای محدودی از صنایع این شهر را روشن می کند و تکیه جداگانه بر آن ها، پژوهش درباره این موضوع را بی ثمر و ناقص خواهد کرد؛ اما با قرارگرفتن اطلاعات آن دو دسته در کنار یکدیگر و یکپارچه شدن آن ها، بخش چشمگیری از خلا اطلاعاتی هریک دراین باره مرتفع می شود. مقاله حاضر با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی و برپایه تلفیق اطلاعات یادشده، می کوشد پس از معرفی صنایع مهم نیشابور در این دوره، زمان رونق و رکود آنها را بررسی کند. یافته ها نشان می دهد بافندگی، سفالگری، فلزکاری و شیشه گری به ترتیب مهم ترین صنایع نیشابور در این دوره بوده است و سده های سوم تا پنجم قمری و سده ششم قمری، به ویژه نیمه دوم آن، به ترتیب اوج رونق و رکود نسبی صنعت در این شهر بوده است.
کلید واژگان: نیشابور, بافندگی, سفالگری, فلزکاری, شیشهگریIn harmony with Nishapur's agriculture and trade throughout the 3rd to 6th centuries AH, its industries enjoyed considerable prosperity. For knowing the number, quality, and development of these industries, we can benefit from the two categories of works: literary sources and archaeological discoveries of historical sites of Nishapur. The information obtained from each of these two categories, individually, will only clarify the limited angles of the city's industries, and a separate piece of them will render the research about this issue fruitless and incomplete. But, with integrating the data obtained from both, a significant part of the information gap of each one is eliminated. After the introduction of Nishapurs important industries in this period, this paper attempts, with using descriptive-analytical methods and combining both information, to study boom and recession of them in Nishapur. Results indicated that knitting, pottery, metalworking and glassblowing were, respectively, the most important industries of Nishapur in this period. The third to sixth centuries, especially the second half of the sixth century, respectively, were the peak of the industrial boom and the relative decline of the city.
Keywords: Nishapur, Weaving, Pottery, Metalworking, Glassblowing -
موضوع دخالت کردن یا دخالت نکردن یزید در شهادت امام حسین(ع) و پدیدآوردن واقعۀ کربلا از همان آغاز، محل اختلاف بود. تبرئه جستن یزید از قتل امام(ع) به این اختلاف دامن زد و در طول زمان، بر شدت آن افزوده شد. شماری از علمای سنی ضمن تایید نقش داشتن یزید در واقعۀ کربلا، او را به علت های متعدد مستوجب لعن و حتی تکفیر دانسته اند؛ اما گروهی دیگر در دفاع از عقیدۀ مشروعیت خلفا، او را از این اتهام مبرا کرده اند و ابن زیاد را عامل این واقعه دانسته اند. این پژوهش در پی آن است تا مسئولیت یزید را در پدیدآمدن واقعۀ کربلا واکاوی کند. به همین منظور، نخست علت های کسانی را بررسی می کند که قائل به تبرئه یزید هستند و سپس علت های خود را مبنی بر نقش داشتن مستقیم یزید در شهادت امام حسین(ع) و رخ دادن فاجعۀ کربلا مطرح خواهد کرد.کلید واژگان: وا کربلا, تبرئه نگاری یزید, مسئولیت یزیدThe issue of Yazid's (non)interference in the murder of Imam Hussein (AS) and the emergence of the Karbala event was a point of controversy among Sunni scholars from the outset. The exoneration of Yazid from the murder of Imam also sparked this disagreement. A number of Sunni scholars, while confirming Yazid's role in the Karbala incident, for this reason and for other reasons considered him to be cursed or excommunicated. But, another group, for defending the idea of Caliphates legitimacy, exonerated Yazid and accused Ibn Ziyad instead. This seeks to elucidate Yazid's responsibility in the occurrence of the Karbala incident. For this purpose, it first examines the reasons for those who call for the exoneration of Yazid, and then considers reasons for direct role of Yazid in the martyrdom of Imam Hussein (AS) and the occurrence of the disaster of Karbala. The results of this research indicated that Yazid threatened and ultimately killed Imam Hussein (AS) with his intentions, and that his regret was secondary and dishonest.Keywords: Karbala Event, Exoneration of Yazid, Responsibility of Yazid
-
آب در معماری میتواند علاوه بر رفع ضروتها و نیازها اهمیت تزیینی داشته باشد و به زیباسازی و تکمیل عناصر بنا کمک کند. در کوشک باغهای اندلس آب یکی از مهم ترین عناصر تزیینی بنا بوده است و دراشکالی چون حوض، فواره و نهر با طراحی های بدیع و زیبا به کار گرفته میشده است. بررسی های به عمل آمده از سده چهارم تا نهم هجری/دهم تا پانزدهم میلادی نشان میدهد که در این منطقه سبک هایی خاص با موضوع طراحی آب به کار رفته که در عین کاربردی بودن اهمیت تزیینی و نمادین داشته است. این سبک ها از قرن چهارم/دهم در بناهای الزهراء بهکار گرفته شده و از آنجا به کاخهای الحمراء رفته است.درپژوهش حاضر علاوه بر معرفی این سبکها، نگاهی مقایسه ای به تغییرات و تحولات زیبایی شناسانه ای که در طول این دوره زمانی در طراحی این عناصر به وجود آمده، انداخته ایم. کوشک باغ هایی که در فاصله زمانی میان این دو مجموعه بنا احداث شدند، همچون واسطهای این دو دوره را به هم پیوند زده اند.کلید واژگان: معماری اسلامی, باغ اسلامی, کوشک عبدالرحمن, الزهراء, الحمراءUsing water in architecture, along with providing the facility, had a great impact on the architectural design and beauty. In belvedere gardens of Andalus water used in different shapes such as pools, fountains and rivers with exquisite designs. During 10th to 15th century particular styles of fountains are used that were operational as well as decorative. This research studies and compares the aesthetics changes of the patterns and elements of belvedere gardens that were constructed during the period.Keywords: Al- Zahra, Al-Hamra, Belvedere Of Abdolrahman, garden Eslami, architecture Eslami
-
درگیری اهل قلم و سیف (دیوانیان و نظامیان) در سراسر دوره تیموری، از جمله دوران حکومت سلطان حسین بایقرا (حک. 873-911ق) به شدت در جریان بود. در این نزاع، شخص سلطان و امیر علیشیر نوایی که هر دو از امرای نظامی بودند با اقدامات خود در جهت تضعیف نهاد وزارت گام برداشتند. ملاحسین واعظ کاشفی، یکی از فرهیختگان ایرانی این دوره، در آثار خود کوشید تا به احیای جایگاه وزارت و طبقه دیوانیان برآید. وی در این راستا با بیان محاسن وزارت و خطرهایی که از جانب امرای ترک حکومت را تهدید می کرد، به طور غیرمستقیم سلطان را از نزدیک شدن زیاد به امرای نظامی و تقویت آنها برحذر می داشت. کاشفی در مقابل نهضت گسترش ادب ترکی که توسط نوایی دنبال می شد، کوشید با تالیف همه آثار خود به فارسی و تحریر کتاب کلیله و دمنه در راستای تقویت زبان و فرهنگ ایرانی گام بردارد. او همچنین در کتاب مخزن الانشاء اقدام به هم طراز کردن مناصب دیوانیان و نظامیان کرد که تا آن هنگام بی سابقه بود.
کلید واژگان: تیموریان, سلطان حسین بایقرا, نوایی, کاشفی, نزاع دیوانیان و نظامیانThe conflict between the people of pen and sword (officials and military men) intensely prevailed throughout the Timurid period, including during the rule of Sultan Husayn Bayqara (ruled 837-911 AH). In this dispute, the Sultan himself and Mir Alisher Navai, who were both military commanders, took steps in weakening the viziership institution with their own actions. In his works, Mullā Ḥusayn Wāiẓ Kāshifī, one of the Iranian elites of this period, tried to revive the status of viziership and the officials (dīvāniān) class. To this end, stating the merits of viziership and the dangers with which the Turk commanders threatened the country, he indirectly warned the Sultan against getting too near to the military commanders and reinforcing them. Against the movement of expanding Turkish literature that was pursued by Navai, Kāshifī
tried to take steps toward reinforcing Persian language and literature by writing all his own books in Persian. Also, in his book, Makhzan al-Inshā, he undertook to equalize the ranks of the officials and military men, which was unprecedented up to that time.Keywords: Timurids, Sultan Husayn Bayqara, Navai, Kāshifī dispute of the officials, military men -
در آستانه ظهور اسلام، ساکنان اصلی مکه تیره های قبیله بزرگ قریش بودند که بر امور مذهبی، اجتماعی و معیشتی شهر سلطه داشتند. با وجود اینکه پیامبر اکرم خود از بنی هاشم، یکی از تیره های قریش، بود دعوت او با مخالفت گسترده و شدید قریش روبرو شد. آنان در تمامی سالهای اقامت پیامبر در مکه با او مخالفت و دشمنی کردند. این دشمنی پس از خروج پیامبر و مسلمانان از مکه و هجرت به یثرب ادامه یافت و کار به جنگ و خونریزی کشیده شد که اغلب به نفع پیامبر و مسلمانان به انجام می رسید. هدف از نگارش این مقاله به دست دادن تحلیلی عینی از علل و دلایل شکست قریش در این رویارویی هاست.کلید واژگان: جنگ های صدر اسلام, مکه, قریش, یثرب, اوس و خزرجAt the outset of the advent of Islam, the main inhabitants of Mecca were comprised of clans of the great tribe of Quraysh who held the upper hand in the fields of politics and economy in this city. Despite the fact that the Holy Prophet was himself from the Banī Hāshim, one of the clans of Quraysh, his call to Islam was faced with widespread and strong opposition of his tribe. They showed opposition and enmity to the Prophet during all the years of his stay in Mecca. This enmity continued after he and the Muslims left Mecca and migrated to Yathrib (Medina) and ended up to war and bloodshed. However, the outcomes of these wars were not similar to the incidents of the years the Prophet resided in Mecca, and contrary to those years that the Quraysh held the upper hand in Mecca and the Prophet and his companions had nothing to do but defend themselves, the outcomes of the battles were usually to the benefit of the Prophet and the Muslims. This article is intended to provide an objective analysis of the causes and reasons of the defeat of Quraysh in these confrontations.Keywords: wars of the early Islam, Mecca, Quraysh, Yathrib, Aws, Khazraj
-
کتاب فتوح خراسان، اثر ابوالحسن مدائنی (225 135 ق) از کهن ترین آثاری است که درباره تاریخ خراسان تالیف شده است. اگرچه از این کتاب نیز همانند دیگر آثار مدائنی و بسیاری از مورخان سده های نخستین هجری نسخه ای به دست ما نرسیده است، به نظر می رسد چنین کتابی نباید از سوی مورخان دوره های بعد نادیده گرفته شده باشد و احتمالا اجزایی از آن در آثار این نویسندگان نقل شده و محفوظ مانده است. نویسنده براساس این فرض، با پژوهشی کتابخانه ای به جستجویی گسترده در منابع تاریخی پرداخته و بخش های بسیاری از این کتاب را در لابه لای سطور و صفحات این آثار، به خصوص تاریخ الامم و الملوک طبری، مشاهده و استخراج نموده است. این مستخرجات در قالب 160 خبر مستقل تدوین شد. با تحلیل محتوای این اخبار، اطلاعات بسیاری درخصوص راویان مدائنی در این اثر، آغاز و انجام کتاب، محتوا و ویژگی ها و نیز امتیازات آن به دست می آید.
کلید واژگان: مدائنی, کتاب فتوح خراسان, طبری, تاریخ الامم و الملوکThe History of Islamic Culture and Civilization Quarterly Journal of Research, Volume:6 Issue: 19, 2015, PP 121 -124The book “Khorasan Conquests” written by Abolhasan Madaeni (135-225 AH)is among the most ancient works about the history of Khorasan. Although like other works of Madaeni and many historians of the early centuries AH we have not received a copy of this book, it seems that this book has not been overlooked by the historians of the next periods and probably some of its parts are quoted and maintained in the works of these writers. Considering this assumption, the author has adopted a library research to investigate the historical resources and many parts of these books have been carefully observed and extracted especially Tabari`s book “Tarikh Al-Omam, va Almoluk”. These extractions were compiled in form of 160 independent reports. Analyzing the content of these reports provides much information about narrators of Madaeni in this book, its beginning and end, its content and features, as well as its advantages.Keywords: Madaeni, the Book of Khorasan Conquests, Tabari, the History of Al Omam va Al Moluk -
یکی از عناصر مهم در تزئین بناهای ایرانی، آب است. آب در اشکالی چون حوض، فواره و نهر با طراحی هایی بدیع و زیبا در بناهای دوره اولیه معماری اسلامی ایران به کار گرفته شده است. بر اساس بررسی های انجام شده روشن شد که سبک های بخصوصی در طراحی آب در این دوران وجود داشته است که از نظر رفاهی، نمادین و زیبایی شناسی در خور بررسی است. به دلیل برخورداری این سرزمین از اقلیمی کویری، برخی از این طرح ها در ایران باستان سابقه داشته و پس از اسلام در اثر آمیختن با نیازهای شرعی و الگوی بهشت قرآنی به اوج خود رسیده و در دیگر سرزمین های اسلامی نیز تکرار شده است. در پژوهش حاضر علاوه بر معرفی این سبک ها با نگاهی مقایسه ای، به ریشه ها، زمینه ها و جنبه های زیبایی شناسی آنها پرداخته شده است.کلید واژگان: حوض, فواره, نهر, کانال, آب نماWater is one of the important elements in the decoration of Iranian buildings and monuments. In fact, water has been employed in forms including the pool, fountains and streams with exquisite drawings manifested in buildings belonging to the early period of Islamic architecture. Investigations of the present study can demonstrate that certain styles used in water design during the period are of remarkable importance for further studies in areas of welfare, symbolism, and aesthetics. Due to the desert climate of the land, a number of such styles had been common in ancient Iran. And after the dominance of Islam, as a consequence of combining with religious requirements and the Quranic pattern for Paradise this reached its peak and was replicated also in other Islamic lands. In addition to introducing these styles, the present study takes a comparative look at the roots, backgrounds and aesthetic aspects of these works.Keywords: the pool, fountain, streams, canals, waterwork
-
شهر غزنه واقع در ایالت زابلستان با برخورداری از موقعیت جغرافیایی مناسب، در روزگار باستان تا دوره اسلامی، مرکز حکومت خاندان های قدرتمند و شاهد حوادث گوناگون بوده است. این شهر، به سبب همسایگی با خراسان، سیستان و هند، همچنین قرار گرفتن در مسیر کابل قندهار و ارتباط با مراکز تجاری مهم آن روزگار مانند بامیان، از نظر اقتصادی مهم و قابل توجه حاکمان بود. غزنه در دوره اسلامی، با حضور سلاطین غزنوی (حک: 583 351 ق / 1187 962 م.) و آغاز فتوحات آنان در قلمرو کشورهای همسایه، وارد مرحله جدیدی از تاریخ خود شد. هم زمان با متحول شدن اوضاع سیاسی غزنه، ساختاری اقتصادی آنجا نیز دگرگون گشت. این مقاله با هدف پرداختن به اهمیت تاریخی و اقتصادی شهر غزنه و افزایش این اهمیت در پرتو حیات سیاسی عصر غزنویان نوشته شده که با بهره گیری از متون تاریخی، ادبی و جغرافیایی و همچنین منابع معاصر گردآوری شده است.
کلید واژگان: غزنه, موقعیت جغرافیایی, تجارت, اقتصاد, غزنویانHaving appropriate geographical position، Ghazneh city located in Zabolestan state has been government center of powerful dynasties and has been the focus of various events since ancient times up to Islamic period. Being neighbored by Khorasan، Sistan، and India and also being on the route to Kabul-Kandahar as well as having relations with important business centers of that time like Bamyan، this city was economically important and notable for rulers. During Islamic period، with presence of Ghaznavid sultans (351-583 BC/ 962-1187 AD) and beginning of their conquests in the realm of neighboring countries، Ghazneh began a new period of its history. Simultaneous with changes in political situation of Ghazneh، its economic framework began to change، too. This paper has been written with the aim of discussing historical and economic importance of Ghazneh and increase of this importance under the political life conditions of Ghaznavid era being conducted by enjoying historical، literary، and geographic texts as well as contemporary sources.Keywords: Ghazneh, Geographic Situation, Business, Economics, Ghaznavids -
داستان مشهور ارینب را اگرچه اصلی درست نیست، اما نویسندگان و بخصوص ادیبان دوره های مختلف در آثار خود روایت کرده اند. در این مقاله روایت این داستان، دوره به دوره دنبال و آشکار شده که افسانه ارینب همانند دیگر افسانه ها از این سده تا آن سده و از این کتاب تا آن کتاب تغییر کرده و شاخ و برگ هایی تازه یافته است. آنچه عرضه خواهد شد، تحول داستان ارینب است؛ از روایت چند صفحه ای الامامه و السیاسه تا تبدیل آن به دفترهای مستقل داستان و دیوان های مفصل شعر و نقش مهم و برجسته ادیبان و شاعران در این زمینه.
کلید واژگان: افسانه ارینب, الامامه و السیاسه, ابن حجه حموی, روضه الشهدا, تسبیح کربلا, زین العابدین رهنما, کرشمه خسروانیAlthough the renowned story of Oraynib is not properly grounded in reality، the writers، and especially the literati of various eras، have narrated it in their works. In this article، the tradition of this story is followed up in one era after another and it is disclosed that the legend of Oraynib، just like other legends، has changed from one century to another and from one book to another، being embellished and exaggerated over and over. What will be presented here is the development of the story of Oraynib; from the couple-of-page tradition of Al-Imama wa al-Siyāsa to its transformation into independent volumes of detailed prose and poetry and the significant role of the literati and poets in this respect.Keywords: fiction of Oraynib, Al, Imāma wa al Siyāsa, Ibn Ḥujja Ḥamawī Rawḍat al Shuhadā Tasbīḥ Karbalā Zayn al Ābidīn Rahnamā Kirishma Khusrawānī -
تاریخ جیل و دیلم؛ قدیمی ترین تاریخ شناخته شده گیلان
-
در دوره تیموری، امیران اغلب ترک- مغول، و وزیران ایرانی بودند. عدم تمایز بین امور لشکری و کشوری و قدرت و اقتدار امیران و کوشش دیوانسالاران ایرانی برای حفظ منافع خود، زمینه کشمکش و رقابتی دائم را بین آنان فراهم ساخته بود. دوره طولانی وزارت خواجه غیاث الدین پیراحمد خوافی(م857ق)، از وزرای معروف شاهرخ تیموری، که توانست در برابر امیران موقعیت خود را حفظ کند، در تاریخ تیموریان حایز اهمیت بسیار است. در این مقاله مناسبات دو نهاد وزارت و امارت، با تاکید بر وزارت خواجه غیاث الدین پیراحمد، مورد بررسی خواهد گرفت.
کلید واژگان: وزارت, امارت, امرای تیموری, پیراحمد خوافیIn the Timurid period، the emirs were mostly Turkish-Mongol and the viziers were Iranian. The non-distinction between the civil and military affairs and the power and authority of the emirs and the attempts of the Iranian bureaucrats in maintaining their own interests، had prepared the ground for the permanent conflict and competition between them. The long vizierate period of Khawja Qiyāth al-Dīn Pīr Aḥmad Khwāfī (d. 858/1454)، one of the famous viziers of Shāhrukh Timurid، who was able to maintain his position against the emirs، is of high importance in the Timurid history. In this article، the relations between the institution of vizierate and emirate is studied، with an emphasis on the vizierate of Khawja Qiyāth al-Dīn Pīr Aḥmad،Keywords: vizierate, emirate, Timurid emirs, Pir Ahmad Khwafi -
ضمن بحث و ارائه نظر درباره شخصیت حسین بن علی(ع) و قیام و شهادت ایشان، گاه به داستان زنی ارینب نام اشاره می شود که یزید عاشق او شد و معاویه شوهرش را فریفت تا او را طلاق دهد و به همسری یزید درآید، اما هنگامی که فرستاده معاویه برای خواستگاری او میرفت، امام(ع) خواست تا پیشنهاد ازدواج وی را نیز مطرح سازد؛ ارینب ازدواج با امام را ترجیح داد، اما امام(ع) او را به همسر
سابقش برگرداند و گفت که غرض وی از این ازدواج بازگرداندن او به همسرش بوده است، و بدین سان عشق یزید و نقشه معاویه ناکام ماند. اهمیت این داستان در آن است که در بعضی از منابع این رویداد برساخته را از زمینه ها و دلایل تقابل حسین بن علی(ع) با یزید شمردهاند. در این مقاله روایات مختلف مربوط به این داستان بررسی و حقیقت ماجرا آشکار میگردد.کلید واژگان: حسین بن علی(ع), معاویه, یزید, ارینب دختر اسحاق, هند دختر سهیل بن عمروDiscussing and presenting the views about the personality of Imam \ussain and his rising and martyrdom, one will come across the story of a woman who was loved by Yazīd. So, Mu#awīya, deceived the woman's husband to divorce her in order to marry his son. When the messenger of Mu#awīya was on his way to propose her for Yazīd, Imam \ussain also asked him to question if she is willing to accept his offer for marriage. The woman preferred Imam \ussain. After a while, without marrying her, Imam \ussain sent back the woman to her husband and said that his aim was protection of his wife. Consequently, the purpose of Yazīd was not fulfilled. In some cases the importance of this history has been related to the rise and martyrdom of Imam \ussain. In this article various historical reports are reconsidered and try to evidence the fact.Keywords: ussain ibn #Ali, Mu#awīya, Uraynib daughter of IsÈāÎ, Hind daughter of Suhail ibn #Amr -
کتاب روضه الشهداء تالیف ملاحسین واعظ کاشفی (د. 910 ق) یکی از تاثیرگذارترین آثار سده های اخیر پیرامون واقعه کربلاست که به سبب اشاعه اخبار مجعول در تالیفات تاریخی و باور عمومی مورد انتقاد قرار گرفته است و آن را از اسباب اصلی رواج اخبار کذب و ضعیف تاریخی درباره واقعه کربلا دانسته اند. مسئله پژوهش حاضر این است که آیا تمام دروغ ها و تحریف های مربوط به واقعه کربلا از این کتاب نشات گرفته است یا پیش از این کتاب نیز وجود داشته است؟ در صورت منفی بودن پاسخ، دلایل ورود چنین اخباری به کتاب چه بوده است؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که روضه الشهداء سرچشمه همه اخبار مجعول مربوط به واقعه کربلا نیست و بسیاری از این دست اطلاعات ماخوذ از منابع پیش از کاشفی است. مقاله حاضر به بررسی اخبار ضعیف تاریخی و چگونگی ورود آنها در روضه الشهداء و نیز علل چند سده رواج این کتاب در جوامع سنی و شیعی اختصاص دارد.
کلید واژگان: روضه الشهداء, ملاحسین واعظ کاشفی, روایات عامیانه واقعه کربلا, عزاداران امام حسین (ع), گسترش تشیعRawzah al- Shuhada, by Mulla Husayn Wa‘iz-i- kashifi (d. 910 A.H), is one of the most influential books on Karbala tragedy in recent centuries. Nevertheless, it has been criticized by the shi‘a scholars for spreading Spurious narratives among later works and public beliefes as well. The present article, discussing uncreditable narratives and falsifications in the work of Kashifi, intendes to investigate causes of its wide influence. The findings of the present study show that not all the unfounded narratives on the Karbala tragedies originated from Rawzah al- Shuhada since many of them are found in the earlier sources. Moreover, it was not the intention of Kashifi to write a history but to provide a simple comprehensive believabale report on the Karbala. These advantages, bringing acceptability for the work of Kashifi, made it the best available source for Shi‘a preachers and narrators of the tragedies of Karbala.Keywords: Rawzah al Shuhada, Mulla Husayn Waiz kashifi, shia vulgar narratives on Karbala, spread of Shiism
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.