جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "علامه مجلسی" در نشریات گروه "فلسفه و کلام"
تکرار جستجوی کلیدواژه «علامه مجلسی» در نشریات گروه «علوم انسانی»-
پژوهش نامه اخلاق، پیاپی 61 (پاییز 1402)، صص 131 -146
علامه مجلسی یکی از معدود محدثانی است که به حوزه کلام و اخلاق ورود پیدا کردند. از نظرگاه ایشان، بسیاری از مباحث کلامی تاثیر و نقش برجسته در اخلاق دارد. ایشان، جاودانگی انسان را در پیوندی وثیق با مباحث اخلاقی قرار می دهند و معتقدند انسان بعد از مرگ با هر دو ساحت نفس و بدن دنیوی خود تا ابد به مصلحت الهی خلود خواهد داشت. جنبه نوآوری دیدگاه ایشان این است که ملاک این همانی بعنوان شرط بقاء در عالم اخروی، صرفا نفس یا بدن دنیوی نیست و هر دوی این ها توامان در جاودانگی انسان دخیل هستند. لذا این تفسیر از جاودانگی در سه حوزه معنابخشی، انگیزه بخشی و هدف داری در آموزه های اخلاقی، نقش و کارکرد خود را ایفا می کند. این پژوهش با رویکردی تحلیلی با رجوع به آثار ایشان به بازخوانی اندیشه های وی در این زمینه می پردازد.
کلید واژگان: علامه مجلسی, جاودانگی انسان, آموزه های اخلاقی, نفس و بدنAllameh Majlesi is one of the few hadith scholars, who entered the field of theology and ethics with a narrative approach. From his point of view, many theological issue have an influence and prominent role in ethics. He belives the immortality of human has a closed connection with moral issues and believes that after death, human will have immortality with both his soul and his worldly body forever for the sake of God. The innovative aspect of his view is that the criterion of identity as a condition for survival in the afterlife is not just the soul or the worldly body, and both of these are involved in the immortality of man.Therefore, this interpretation of immortality plays its role and function in the three areas of giving meaning, motivation and being proposeful in moral teachings. This research, with an analytical approach by referring to his works, rereads his thoughts in this field.
Keywords: Allameh Majlisi, Immortality, Function, Ethics, Human -
عصمت انبیا از اصول مسلم و قطعی امامیه است، اما ظاهر برخی آیات قرآن که بر معصیت و خطای حضرت آدم دلالت دارد، موجب اشکال و شبهه در اصل عصمت انبیا شده است. این تحقیق، شبهات عصمت ناظر بر آیات دال بر معصیت و خطای آدم را براساس تحلیل سیدمرتضی و علامه مجلسی بحث و ارزیابی کرده است. آن دو بزرگوار باتوجه به ظواهر برخی آیات، حدود هفت شبهه را بر عصمت آدم و درنهایت عصمت همه انبیا، بررسی کرده و پاسخ گفته اند. تمامی این شبهات برگرفته از تعبیراتی مانند عصیان، غوایت، ظلم، توبه، لغزش، غفران و مخالفت با نهی الهی است که در قرآن نسبت به حضرت آدم به کار رفته است. آنچه از پاسخ سیدمرتضی و علامه مجلسی به دست می آید این است که بر اساس مبانی عقلی و نقلی امامیه اولا مفاهیم و تعبیراتی مورداستدلال، معانی و کاربردهای متعدد دارد و تنها دال بر معصیت و گناه نیست. ثانیا این مفاهیم از نوع مفاهیم مشکک بوده و نحوه صدقشان بر مصادیق خود یکسان نیستند. ثالثا عصیان حضرت آدم مخالفت با امر استحبابی و ترک اولی بوده است و چهارم اینکه به خاطر ادله قطعی بر عصمت انبیا، از ظواهر نصوص مورداستدلال، دست برداشته می شود. روش تحقیق، توصیفی، تحلیلی با رویکرد اجتهادی است.کلید واژگان: عصمت, عصیان, عصمت آدم, سید مرتضی, علامه مجلسیThe infallibility of the prophets is one of the definite principles of Imamiyah School, but the purports of some verses of the Qur'an suggesting that Adam has committed a sin and error give rise to doubts concerning the inerrancy of the prophets. This research seeks to analyze and evaluate the doubts about the infallibility referring to the verses indicating the sins and errors of Adam based on the analysis presented by Sayyed Murtaza and ʿAllamah Majlisi. The two scholars have studies and answered about seven doubts that have been cast about the infallibility of Adam and finally the infallibility of all prophets according to what appears from some verses. These doubts are derived from words and expressions such as disobedience ('usyān), misguidance (ghawāyīt), injustice, repentance, error, forgiveness, and opposition to the divine prohibition that is attributed to Prophet Adam in the Holy Qur’an. However, it pears from the explanations of the two scholars that based on the intellectual and scriptural principles of Imamiyah, firstly, the concepts and terms based on which the arguments have been developed, have multiple meanings and applications inasmuch as they do not indicate sin and error only. Secondly, these concepts are graded so that the way they reflect their manifestations is not equal. Thirdly, Prophet Adam only violated a recommended order and perpetrated a less preferred act. Fourthly, due to the definitive proofs of infallibility of the prophets the appearance of the above mentioned texts are not trustable. The method of the research is descriptive – analytic with an inference approach.Keywords: infallibility, disobedience, infallibility of Adam, Sayyed Mortaza, Allamah Majlisi
-
شفاعت یکی ازاصول پذیرفته شده مذاهب اسلامی است که مستندپذیرش آن محکمات عقلی و نقلی می باشد.اما ابهامات وتعارضات روایی این باب منجر به برداشت ها وباورهای ناصحیح عقیدتی شده است. برخی ادله این بحث سبب شده گمان به وصول شفاعت به صرف پذیرش ولایت اهل بیت قطعی فرض شود.درمقابل،دسته دیگر روایات این باب، شرایطی برای نیل به شفاعت نام میبردو حتی دربرخی ورود شیعیان رابه آتش عنوان مینماید.علامه مجلسی شفاعت راپس ازسختیهای دنیا،سکرات مرگ برزخ و یاپس از ورودبه آتش برای شیعیان قطعی دانسته وآن را درپنج مرحله دسته بندی می نماید.علامه طباطبایی برای آن دوشرط ذکر نموده وکاربردآنرا پس از ورود به دوزخ یاعدم ورود به آن معتبرمیداند اما معتقداست بابرخی اعمال ایمان فرد ازبین می رودتادیگردرزمره مشمولین شفاعت قرارنگیرد.اگرچه هردومعتقد به عدم خلود شیعیان درجهنم هستند.دراین پژوهش با بررسی اصل وجودی شفاعت به تحلیل روایات متعارض این باب از منظر علامه طباطبایی و علامه مجلسی پرداخته میشود.
کلید واژگان: شفاعت, تعارض روایات, تحلیل و بررسی, علامه مجلسی, علامه طباطبایی -
یکی از مهم ترین مباحث بزرخ و قیامت مسئله تجسم اعمال است که مورد بحث فلاسفه، متکلمین و مفسران قرار گرفته است. مساله تحقیق این است که آیا تجسم اعمال به معنای این است که تمام پاداش ها و کیفرهای برزخی و اخروی همان اعمال دنیوی انسان است که در آخرت به صورت های مختلف برای وی متمثل و متجسم می شود یا اینکه بین جزای عمل و خود عمل سنخیتی وجود ندارد بلکه انسان به ازای عملی که در دنیا انجام می دهد در آخرت مستحق پاداش یا عذاب می شود؟ شیخ بهایی و علامه دو دیدگاه متفاوت و متضاد در مورد تجسم اعمال دارند. در این مقاله با بررسی و تبیین دید گاه این دو عالم برجسته در مورد آیات، روایات و استدلال های عقلی مربوط به تجسم اعمال به نتایج ذیل دست یافتیم: شیخ بهایی به عینیت میان اعمال دنیوی و جزای اخروی معتقد است در مقابل، علامه مجلسی نه تنها قایلان به تجسم اعمال را خارج از دین و دایره اسلام می داند، بلکه با ارایه دلایل متعددی وقوع آن را مستلزم محال می داند.
کلید واژگان: تجسم اعمال, آیات, روایات, شیخ بهایی, علامه مجلسیOne of the most important issues of purgatory and resurrection is that of the embodiment of deeds, which has been discussed by philosophers, theologians and commentators. The question of the research is whether the embodiment of deeds means that all the rewards and punishments of purgatory and the hereafter are the same worldly deeds of man that are embodied and exemplified for him/her in different ways in the hereafter, or that there is no resemblance between the punishment of action and action itself but man will be rewarded or punished in the Hereafter for what he does in this world. Sheikh Bahachr('39')i and Allameh have two different and contradictory views on the embodiment of actions. In this article, by examining and explaining the views of these two prominent scholars on verses, narrations and rational arguments related to the embodiment of deeds, we have achieved the following results Sheikh Bahachr('39')i believes in the sameness of the worldly deeds and the punishment of the hereafter. While Allameh Majlisi not views those believing in the embodiment of deeds as being outside the religion and the circle of Islam only, but, presenting various reasons, he considers its occurrence impossible also.
Keywords: Embodiment of Deeds, Verses, Narrations, Sheikh Bahachr('39')i, Allama Majlisi -
یکی از مباحث پرتنش و چالش برانگیز فلسفی که متکلمان و محدثان را به واکنش واداشته، مسئله حدوث یا قدم جهان و ماسوی الله است. فلاسفه یونان و طبیعت گرایان به شکل های مختلف به قدمت جهان اعتقاد داشتند و ادیان در برابر این عقیده موضع گرفته اند. در این پژوهش می کوشیم صرف نظر از تفسیرها و تاویل ها، ظاهر متون روایی امامی را بررسی کنیم. در مجموعه بزرگی از این روایات، حدوث جهان و ملازمه کران مندی زمانی ماسوی الله با حادث بودن آن ها طرح شده و بر آن دلیل اقامه شده است. لذا اگر نخواهیم متون روایی را به صورتی گسترده تاویل کنیم و نیز مسئله حدوث زمانی را به جهت فلسفی جدلی الطرفین بدانیم، موضع روایی در این مسئله آن است که هر چیزی غیر خدا «استمرار زمانی آغازمند» دارد. این نگرش هم با تفاسیر برخی متکلمان و هم با آراء اکثر فیلسوفان اسلامی متفاوت و مبتنی بر کاربردشناسی واژه «حدوث» و شبکه معنایی آن در ادبیات ماثور است.
کلید واژگان: حدوث زمانی, روایات شیعه, کلینی, صدوق, علامه مجلسیOne of the tumultuous and challenging philosophical discussions which caused the theologians and Traditionists to react to is the issue of createdness (ḥudūth) or eternity of the world and universe. The Greek philosophers and the Naturalists believed in the eternity of the world in many ways and the religions opposed this belief. Regardless of interpretations and explanations, in this research we try to examine the appearance of the Imāmī narration texts. In a large collection of these narrations there explained the createdness of the world and mutual implication of temporal limitedness of all things other than God with their being created, and argued for. Therefore if we don’t esoterically interpret these narrated texts widely and if, philosophically, we regard the issue of temporal createdness as bilateral dialectical, the narrated stance in this issue is that everything other than God has a “being started temporal continuation”. This attitude is different of both the interpretations of some theologians and the opinions of most of the philosophers and is based on the study of application of the word “ḥudūth” and its meaning network in narrated literature.
Keywords: temporal ḥudūth, Shi’a narrations, Kulaynī, Ṣadūḳ, ‘AllāmahMajlisī -
از دیرباز پیرامون خدمات علمی و جایگاه والای علامه محمد باقر مجلسی; در حوزه حدیث و کلام شیعی، تحقیقات عمیق و گسترده ای صورت گرفته است؛ لیکن روش شناسی دینی او از جهت اتکاء بر ظواهر اخبار و نفی رویکرد عقلی و تاویلی در فهم آموزه ها و مقاصد شریعت، درخور تامل و بازنگری است. ازاین رو، نوشتار حاضر می کوشد به سبک مسئله محور و با روش توصیفی، تحلیلی، با نگاهی انتقادی به مقاله «جایگاه عقل در روش شناسی کلامی علامه مجلسی»، به تحلیل و ارزیابی روش عقلی علامه در فهم مسایل کلامی بپردازد. علامه در عین تاکید بر نقش ابزاری عقل، آن را به عنوان یکی از منابع موثق در استنباط معارف دین و مقاصد شریعت نمی پذیرد، به همین جهت در تاملات و تحلیل های خود نشان داده ایم که نه تنها رجوع ضابطه مند به عقل و اخذ تاویل به مثابه روش در اندیشه کلامی مجلسی جایگاه شایسته ای ندارد، بلکه اساسا به دلیل بی اعتمادی وی به عقل و فرآورده های عقلی و همچنین اتکاء به حجیت اخبار و تقدم انگاری نقل، نمی توان در چشم انداز علامه مجلسی، عقل و اجماع عقلا را در کنار کتاب و سنت از منابع دین به شمار آورد. بنابراین بر اساس یافته این پژوهش، نباید مجلسی را متکلمی عقل گرا و معتقد به حجیت عقل دانست.
کلید واژگان: علامه مجلسی, روش شناسی, عقل, نقل, فهم دین, کلام -
علامه مجلسی علاوه بر محدث بودن، از متکلمان عقلگرای شیعه در دوره صفویه نیز به حساب می استفاده «نقلی»و «عقلی» آید. او برای استنباط آموزه های کلامی از هر دو روش عقلی و نقلی میکند. مقالۀ حاضر می علامه مجلسی را مورد تحلیل و کوشد جایگاه عقل و روش عقلی علامه در مواجهه با مباحث کلامی، هدفبررسی قرار دهد. به بیان دیگر، بررسی روش عقلی اصلی این نوشتار است. او علاوه بر نقش ابزاری عقل، آن را به عنوان یکی از منابع معتبر در تحصیل معارف دینی نیز میپذیرد. علامه بسیاری از سن و قبح عقلی، قواعد کلامی مانند: ح قاعده وجوب اصلح و قاعده لطف را قبول دارد و بدانها استدلال میکند؛ اما در عین حال، در مواضعی از آثارش، محدودیت هایی را برای عقل قائل شده است. بر اساس یافتۀ این پژوهش، مجلسی را باید متکلمی عقلگرا دانست.کلید واژگان: عقل, روش شناسی کلامی, روش عقلی, علامه مجلسیIn addition to be a narrationist, Allama Majlesi is one of the Shia intellectual theologian in the Safavid period. To deduce the kalami teachings, he uses both "rational" and "narrative" methods. The present article tries to analyze and examine the place of reason and the rational method of Allama Majlesi. In other words, the study of Allama's rational method in dealing with kalami topics is the main purpose of this writing. In addition to the instrumental role of reason, he also recognizes it as one of the authentic sources in gaining the religious knowledge. Allama accepts many rules of theology such as rational goodness and obscenity, the rule of necessity of the fittest and the principle of grace and argues to them; but at the same time in some positions of his works, he places limits on reason. According to the findings of this study, Majlesi should be considered a rationalist theologian.Keywords: reason, kalam methodology, rational method, Allama Majlesi
-
علامه محمدباقر مجلسی، از بزرگ ترین احیاگران حدیث شیعه و از مروجان کم نظیر و پر توفیق کلام امامیه در مکتب فکری اصفهان به شمار می آید. قطع نظر از ابتکارات و خدمات فقهی و حدیثی این عالم شیعی، منظومه معرفتی او با دستاوردهای کلامی و دین شناختی ماندگاری عجین است. اما متاسفانه این ساحت از اندیشه مجلسی نسبت به ساحت روایی و حدیثی آن، کمتر مورد عنایت محققان واقع شده است.
نظر به این خلا پژوهشی، نوشتار حاضر بر آن است تا با الهام از آراء و مبانی فکری و روشی علامه مجلسی، به بازسازی و ارائه مدل فهم دین، در اندیشه کلامی او بپردازد. بازخوانی و تحلیل انتقادی مولفه ها و عناصر معرفتی این مدل از قبیل: اخبارگرایی و تقدم انگاری نقل بر عقل، توجه به پارادایم و فضای پیرامونی صدور متن و کلام، لزوم وفاداری به متن با رویکرد حداقلی در اخذ تاویل به مثابه روش، واقع نمایی عرفی زبان دین، و اصل کنترل آگاهانه پیش فرض ها در فرایند فهم، از مهم ترین یافته های این پژوهش محسوب می شوند. اما از آنجاکه الگو و اسلوب اخبارگرایی مجلسی، خالی از کاستی های روش شناختی نبوده، نگارنده در رفع این نقیصه و تکمیل و تنقیح مدل ادراکی وی، اخذ رویکرد برهانی و اصل حجیت و اعتبار عقل را به عنوان یکی از مولفه های اساسی در منطق فهم دین، پیشنهاد و تبیین نموده است.کلید واژگان: علامه مجلسی, مدل فهم دین, اخبارگرایی, تاویل, زبان دین, عقلAllāma Muhammad Bāqir Majlisī is regarded as one of the greatest revivers of the Shi’a hadith and among the matchless and successful promoters of Imamiyya theology in Isfahan school of thought. Irrespective of the legal and hadith innovation and services of this
Shi’a scholar, his epistemological poetry collection is blended with lasting achievements in theology and religious studies. Unfortunately, however, this dimension of Majlisī’s thought has been of less interest to the researchers in comparison to his hadith dimension.
With respect to this research vacuum, the present writing is intended to undertake to renovate and provide a pattern of understanding religion in his theological thought. Among the most important findings of this research is regarded to be the critical reappraisal and analysis of the epistemological components and elements of this pattern such as: traditionalism and regarding tradition as prior to intellect; paying attention to the paradigm and peripheral atmosphere of issuance of text and speech; necessity for loyalty to the text with minimal approach in adopting ta’wīl as a method; conventional realization of the language of religion, and the principle of conscious control of preconception in the process of understanding. However, since Majlisī’s pattern and style of traditionalism has not been free from methodological deficiencies, for removing this deficiency and completing and expurgating his perception pattern, the author has
presented and expounded adoption of the discursive approach and the principle of authenticity and validity of intellect as one of the basic components in the dialectics of understanding religionKeywords: All?ma Majlis?, pattern of understanding religion, traditionalism, ta’w?l, language of religion, intellect -
توحید ذاتی و صفاتی از مهم ترین اقسام توحید به شمار می آیند. در این نوشتار، آراء و اندیشه های قاضی سعید قمی و علامه مجلسی درباره این مسئله مورد بررسی قرارگرفته است. این دو متفکر بزرگ، علاوه بر اینکه در معنای توحید ذاتی اختلافاتی دارند، مبانی و زیرساخت های وجود شناختی که توحید ذاتی را بر اساس آن اثبات کرده اند، نیز کاملا متفاوت و بلکه متناقض است و نیز درباره توحید صفاتی اختلافاتی با یکدیگر دارند. یکی از مباحثی که با توحید صفاتی گره خورده، آموزه عینیت ذات و صفات است. علامه مجلسی از طرفداران و قاضی سعید از منکران آن است، البته او عینیت را در مرتبه الوهیت می پذیرد. پذیرش اصالت وجود و لوازم آن، علامه مجلسی را به جمع بین تشبیه و تنزیه سوق می دهد اما مخالفت قاضی سعید با این مبانی و اعتقاد او به تفکیک مراتب در وجود خداوند، باعث جانب داری او از نظریه تنزیه در مقام ذات و تشبیه در مقام صفات شده است.کلید واژگان: قاضی سعید قمی, علامه مجلسی, توحید ذاتی, توحید صفاتی, تشبیه, تنزیهEssential and attributive unity are considered among the most important types of unity. In this writing, the views and ideas of Qāḍī Saīd Qummī and Allāma Majlisī concerning this issue are studied. These two great thinkers, besides being disagreed upon the meaning of essential unity (tawḥīd-i dhātī), are totally different, and rather contradictory, on the ontological principles and substructures, on the basis of which they have proved the essential unity and have discrepancies about the attributive unity, as well. One of the discourses associated with attributive unity is the doctrine of the objectivity of essence and attributes. Allāma Majlisī is among its proponents and Qāḍī Saīd Qummī is among the opponents; however, he accepts objectivity at the Divinity level. Acceptance of principality of existence and its essential concomitants drives Allāma Majlisī toward reconciliation between tashbīh (assimilation) and tanzīh (Divine Transcendence); but Qāḍī Saīds opposition to these principles and his belief in detachment of ranks in the existence of God, has led him to partiality to the theory of tanzīh as essence and tashbīh as attributes.Keywords: Qāḍī Saīd Qummī Allāma Majlisī essential unity, attributive unity, assimilation, Divine Transcendence
-
با توجه به رویکرد دینی علامه مجلسی در پرداختن به حیات پس از مرگ، اصول و مبانی وی در این رابطه نیز متناسب با این رویکرد و برخاسته از منابع دینی است که یا به آن ها تصریح کرده و یا می توان آن ها را از توصیفاتی که از حیات پس از مرگ ارائه داده، استخراج کرد. این اصول مشتمل است بر اصول خداشناختی، جهان شناختی، انسان شناختی و معرفت شناختی، که می توان آن ها را در قالب دوازده اصل ارائه کرد. این اصول درباره علوم وحیانی، حقیقت علم، حجیت ظواهر، موهوم بودن مکان و تابعیت آن از متمکن، اصالت توامان روح و جسم، خلق از عدم و حدوث عالم، ابتناء قواعد فلسفه بر توهم، عدم اختلاف نشئات، محوریت پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام در حوادث قیامت، مرگ ارواح و قبول ابهام به جای تاویل آیات مربوط به جزئیات تصویر معاد می باشند. از دیدگاه علامه مجلسی، درباره معاد می توان لوازمی چون اصالت خداوند و سنخیت دنیا و آخرت را نتیجه گرفت.
کلید واژگان: معاد, علوم وحیانی, حدوث عالم, تاویل, علامه مجلسیAmong considered solutions of the problem of evils, the theodicy of soul-making is the most important one. John Hick, the contemporary philosopher of religion, has offered this idea in his book Evil and The God of Love.Owing to the fact that Muhammad Baqir Majlisi’s approach in exploring the problem of “life after death” is religious, it is expectable that his principles in this respect be also consistent with his approach and be based upon religious scriptures that either he has addressed directly or it can be deduced from his descriptions of life after death. These principles include theological, cosmological, anthropological, and epistemological ones, which can be labeled in twelve principles.These principles are concerning revealed knowledge, the essence of knowledge, the authority of apparent meaning (dhahir), delusiveness of space and its dependency on the emplaced, reality of both spirit and body, creation ex nihilo and temporality of universe, consideration of philosophical rules to be founded on delusion, similarity of states of being, centrality of the prophet and Imams in resurrection events, spirits’ death, and acceptance of ambiguity instead of Interpreting Islamic verses concerning details of resurrection events. In majlisi’s view, fundamentality of God and congruence of this world and the other one can be deduced from the doctrine of resurrection.
Keywords: Resurrection, Revealed Knowledge, Temporality of the Universe, Hermeneutic, Mohammad Baqir Majlisi -
کسب علم ودانش ازبهترین ویژگی های آدمی است که روایات متعددی تحصیل آن را واجب وسبب کمال انسان دانسته اند. اما نکته ای که قابل توجه است اینکه ازکدام دانش آغازو به کدام مجهول بپردازیم. بی شک ضروری ترین نوع معرفت برای انسان، معرفت خویشتن است که با حصول ارزش های الهی ومتعالی برای آن، همراه است. به دنبال اهمیت معرفت النفس، حکما و متفکران اسلامی به جدیت به آن پرداخته اند. از مهمترین مسائل این باب بحث حدوث وقدم نفس است. در میان فلاسفه اسلامی، ملاصدرا حدوث نفس به واسطه حدوث بدن را مطرح می نماید واز میان محدثین علامه مجلسی، بحث تقدم نفس بر بدن را بیان می دارد. درمیان نظرات این دو بزرگوار نکاتی را می توان یافت که می توانند این دو نظر فلسفی و روایی را به یکدیگر نزدیک نمایند.کلید واژگان: حدوث نفس, قدم نفس, عالم ذر, تقدم نفس بر بدن, علامه مجلسی, ملاصدرا
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.