جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « کرامت » در نشریات گروه « فلسفه و کلام »

اسلام به عنوان دین جامع که ریشه در فطرت آدمی دارد و به منظور پاسخ‏گویی به نیازهای اساسی بشر نازل شده است، اصول اخلاقی را در ابعاد وسیع سرلوحه سیاست جنایی خود قرار داده و پدیده‏هایی چون جرم، مجرم، مجازات را در ارتباط با هم و با سایر مقررات این دین لحاظ نموده است و دستورالعمل هایی مبتنی بر ارزش ها و اصول اخلاقی برای دوری افراد جامعه از جرم پیش بینی نموده است، چنانچه پیامبر اکرم (ص) هدف غایی بعثت خود را کامل شدن محاسن اخلاقی بیان فرموده اند. تبیین سیاست جنایی اسلام مستلزم بیان ویژگی ها و اوصاف کلی اصول بنیادین اخلاقی حاکم بر آن می باشد که در کلیه مراحل سیاست کیفری مورد توجه قرار گرفته است. هدف بحث حاضر، بررسی اصول و ارزش های اخلاقی در سیاست جنایی اسلام است .

اجرای اصول اخلاقی در سیاست کیفری، مستلزم شناخت معیارهای اخلاقی در این نظام حقوقی است. در تبیین اصول اخلاقی، سه اصل رعایت کرامت انسانی، عدالت محوری و مبتنی بر تساهل و تسامح بودن وجود دارد که مبنای تدوین قواعد حقوقی در سیاستگذاری های جنایی می باشد. سیاست جنایی به تنهایی و با استفاده محض از قواعد حقوقی به نتیجه نخواهد رسید و بایستی اصول اخلاقی در کلیه مراحل سیاست جنایی مورد توجه قانونگذار و دستگاه عدالت کیفری قرار گیرد و این اصول والای اخلاقی علاوه برآنکه زیربنایی سیاستگذاری های نظام حقوقی اسلام به شمار می روند، در کلیه مراحل اعم از تقنین، دادرسی، اجرای احکام و پس از آن لازم الاجرا بوده و عدول از آن صرفا در صورت تنافی با نظم عمومی، امکان پذیر است.

انسان موجود چند بعدی و دارای توانمندی های بالقوه فراوانی است که با شناخت و اکتشاف و فعلیت دادن به‌ آنها، توانمندی های پنهان و باطنی انسان رخ می‌نماید و موجب اعجاب می‌شود. بندگی خدا و نزاهت نفس و کنترل ابعاد مادی تحت سیطره و قیادت  ابعاد روحی و معنوی، توانایی های شگرف و محیرالعقولی را از انسان نمایان می‌کند و ابعاد الهی نهفته انسان متعبد را جلوه‌گر می‌سازد. در مسیر تکامل معنوی با ریسمان بندگی انسان عروج یافته و رنگ خدایی گرفته و انانیت نفاسی او شکسته و غایب می‌شود و بعد ربانی او طلوع می‌کند و با ارتقای وجود در عالم خلقت، کارهای خدایی انجام می‌دهد که صدور کرامت از آن جمله است. سیر استکمالی انسان در عبودیت به‌مقام منیع ولایت منتهی می‌گردد. در مقام سرسپردگی کامل به‌حق، افعال انسان تحت مدیریت الهی و ربانی قرار گرفته و تفویض طرفینی محقق می‌شود. انسان امور خود را به‌حق می‌سپارد و خود را تحت تدبیر او قرار می‌دهد و به‌دنبال این امر خداوند با فضل و کرم، قدرت خلاقه و تکوینی در خارج از عالم نفس به‌او عطا می‌کند. این خلاقیت در عرف عرفا به‌کرامت اولیا و معجزات انبیا تعبیر می‌شود. کرامت و صدور افعال غیر‌عادی از اولیا مورد تایید نصوص معتبر دینی و اندیشمندان اسلامی است. در مقاله پیش رو ضمن اعتباربخشی به‌این بعد انسانی با استناد به‌نصوص و متون دینی و قرآنی، نحوه و ساز و کار صدور کرامت بیان شده است و از کلمات بزرگان  تعلیم یافته در مکتب وحی استشهاداتی ذکر گردیده است.

گسترش بیماری های صعب العلاج منجر به بروز تعارضات و ناراحتی های معنوی نوپدیدی گشته است. تعارض «عزت نفس» از تعارضات فراگیری است که در حین بیماری و درقالب گزاره ذیل هویدا می گردد: «اگر کرامت انسان، امری خدادای است چرا در شرایط سخت بیماری، میزان آن کاهش می یابد.» تحقیقات گسترده و مشاهدات بالینی نگارندگان، اذعان دارد این تعارض در غالب موارد، منجر به کاهش سلامت معنوی می گردد. روش پژوهش، کیفی و از نوع توصیفی-اکتشافی-تحلیلی بوده و اطلاعات از طریق کتابخانه ای گردآوری شده است. یافته های تحقیق گویای آن است که غالبا اشکال اساسی به نحوه شکل گیری باور افراد پیرامون مفهوم «عزت نفس» وارد است بنابراین، اصلاح و شکل گیری صحیح باورهای انسان نقش ویژه ای در رفع و عدم وقوع تعارضات ایفا می کند.

بررسی چگونگی جایگاه انسان، ازجمله مسایل حایز اهمیت است؛ چراکه ادیان براساس بینش خود نسبت به آن، مراتب تکامل معنوی وی را در نیل به سعادت نهایی ترسیم می‌کنند. ادیان شرقی نیز از این امر مستثنا نیستند و نظراتی پیرامون آن مطرح کرده‌اند. از‌آنجاکه امروزه نسبت به برخی آموزه‌های ادیان غیرابراهیمی در غالب دین جهانی، گرایشاتی به‌ چشم می‌خورد؛ بررسی نوع نگاه این ادیان نسبت به انسان در مقایسه با اسلام، ارزشمند است. طبق بررسی‌هایی که به روش کتابخانه‌ای صورت گرفت، به‌طور قطع می‌توان گفت که آن حد از کرامت ذاتی که اسلام برای انسان به‌دلیل دارا بودن روح الهی و... قایل شده با سه دین دیگر قابل مقایسه نیست. از میان ادیان غیرابراهیمی، کنفوسیوس نیز برای انسان تا حدی کرامت قایل است. اما در آیین بودا انسان دارای کرامت و ارزش ذاتی نبوده و نوعی نگرش منفی نسبت به انسان وجود دارد و آیین دایو در این زمینه دیدگاهی خنثا دارد؛ به‌گونه‌ای‌که انسان بسته به عملکردش می‌تواند دارای کرامت باشد.

اعلامیه جهانی حقوق بشر که به منظور تکریم مقام انسانی و پی‌ریزی جهانی بدون خشونت تصویب شد، نه‌تنها جهان را آرام‌تر نساخت، بلکه بر مشکلات بشر افزود؛ لذا برای رفع مشکلات برآمده از آن، بررسی عوامل ناکارآمدی آن، که نوع نگرش به انسان و خاستگاه کرامتی او و در واقع، رویکرد انسان‌مداری و جایگزینی بشر به جای خدا و دین؛ همچنین نادیده گرفتن تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی ملیت‌های مختلف در تدوین آن می‌باشد؛ ضروری به نظر می‌رسد. از نظر آیت‌الله جوادی‌آملی برای حل مشکلات انسان معاصر، تفسیر لاهوتی از انسان باید جایگرین نوع ناسوتی آن شود. به دیگر بیان، برای احیای کرامت انسانی در این اعلامیه، سه نگرش راهبردی ضرورت دارد: 1) تبیین جایگاه انسان متاله در نظام وحیانی در مقابل حیوان ناطق در غرب؛ 2) تبیین چیستی و کارکرد عقلانیت وحیانی؛ 3) راهکارها و چگونگی تحقق کرامت انسانی در نظام وحیانی. در این مقاله با روش پژوهشی و کتابخانه‌ای ضمن تحلیل آسیب‌شناسانه از اعلامیه حقوق بشر، به‌ویژه موضوع کرامت انسان، انتقادها و راه‌کارهای فراروی از منظر آیت‌الله جوادی‌آملی مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد.

تبیین ملاک های مورد پذیرش جرم انگاری در نظام‏های حقوقی متفاوت است چرا که در روند جرم انگاری، با یک اصل و ملاک رو به رو نیستیم، بلکه ملاک ها و اصول متعددی به نوبه ی خود در فرآیند جرم انگاری ایفای نقش می نماید. بنابراین در توجیه جرم انگاری یک رفتار، ممکن است چند ملاک، مد نظر قانونگذار باشد نظیر حفظ کرامت انسانی، حمایت از ارزش های اخلاقی، نفی ضرر، حفظ مصالح اساسی، برقراری نظم اجتماعی و اجرای عدالت کیفری و...
کرامت نه تنها یک ارزش دینی محسوب می گردد بلکه به عنوان یک ارزش انسانی جهان شمول نیز می باشد که به ژرف در آموزه های دینی و از جمله قرآن بر آن تاکید شده و در عرصه ی جهانی نیز در نیمه ی نخست قرن بیستم با صدور اعلامیه ی جهانی حقوق بشر به رسمیت شناخته شده است.
کرامت انسانی اساس شکل گیری دو نگرش اخلاق گرایی و کمال گرایی در مبنای جرم انگاری سیستم های حقوقی می باشد. کرامت نه تنها یک ارزش دینی محسوب می گردد بلکه به عنوان یک ارزش انسانی جهان شمول نیز می باشد. در دیدگاه اخلاق گرایی، نقض ارزش های اجتماعی و در نگرش کمال گرایی علاوه بر آن، نقض ارزش های اخلاقی و رسیدن آسیب به شخصیت و منش انسانی فرد نیز قابل جرم انگاری می باشد که می تواند از طریق الزام های قانونی و ضمانت اجراها در سیاست جنایی حمایت گردد.
کرامت انسانی از ارزش های فراگیر این جهان است که در فرآیند جرم انگاری و دادرسی کیفری، از مداخله ی غیرضروری حقوق جزا نیز جلوگیری می کند و در واقع با ارایه ی معیارها و ضوابطی مثل منع مجازاتهای ظالمانه و نامتناسب و همچنین منع مجازات مضاعف، شکنجه و استفاده ی ابزاری از انسان، حاکمیت کیفری دولتها را محدود کرده است.
در یک سیاست کیفری کرامت مدار، تعامل کرامت ذاتی انسان با مقررات سیاست کیفری در کلیه ی مراحل از مرحله ی جرم انگاری تا اجرای مجازات و اعاده ی حیثیت مشهود و نمایان است.
در مقاله ی حاضر کوشش می شود ضمن ایضاح مفهومی کرامت انسانی و تبیین حدود آن، دیدگاه معطوف به جرم انگاری رفتارهای ناقض کرامت، مبانی و مستندات آن مورد تبیین، بررسی و مطالعه قرار گیرد.

اولین مرحله خلقت انسان با جنین آغاز می شود و جنین خود دارای مراتب است و مرتبه اعلایش ولوج روح است که در آن مرتبه انسان به طور کامل شکل می گیرد. جنین در همه مراتب، کرامت هستی شناختی دارد که موجب حرمت سقط آن می شود. برخی با باور به اینکه انسان دارای کرامت و ارزش ذاتی است، اما بدون مجوز دست به سقط جنین می زنند و گویا جنین را از جنس انسان نمی دانند. این می تواند موجب نقض کرامت هستی شناختی انسان شود که برآیندش ایستادگی در مقابل فعل خدا است. پرسش این است که: انسان انگاری جنین چگونه ممکن است و پیش انگاره کرامت هستی شناختی انسان چگونه با سقط جنین در تناقض است؟ برخورداری جنین از نفس، برآیندش اثبات انسان بودن او است و سقط جنین در تقابل با کرامتی است که از فعل خدا است. این مقاله با ابزار کتاب خانه ای و روش توصیفی تحلیلی پیش انگاره کرامت هستی شناختی انسان بر حرمت سقط جنین را می کاود و به این نتیجه می رسد که جنین از ابتدا همواره همراه با نفس بوده و هر مرتبه اش حظی از انسانیت دارد و هر چیزی که حظی از انسان داشته باشد از بین بردنش یا محافظت نکردن از آن با کرامت هستی شناختی ای که خدا به آن داده است در تناقض است.

در پژوهش حاضر جایگاه نفس در کرامت انسان از دیدگاه علامه طباطبایی تبیین و بررسی می شود. با توجه به اهمیت مسئله کرامت انسان و جایگاه ویژه نفس در آن هدف از این پژوهش تبیین جایگاه نفس در رسیدن انسان به کرامت برای اصلاح و ارتقای سطح بینش پژوهش گر و دیگر افراد جامعه نسبت به این موضوع از دیدگاه علامه طباطبایی یکی از برجسته ترین اندیشمندان حکمت متعالیه در عصر حاضر است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی-توصیفی و با بهره گیری از آثار علامه طباطبایی و برخی آثار حکمت متعالیه ابتدا سیر نزولی و صعودی نفس در رسیدن به کرامت، حرکت استکمالی نفس در سیر صعودی و جامعیت وجودی نفس در عوالم وجود را بررسی می کند و سپس حقیقت کرامت نفس از دیدگاه علامه طباطبایی را بیان می کند. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که از دیدگاه علامه طباطبایی حقیقت نفس از عوالم بالای تجرد است که در کمال پذیری و تکامل به بدن وابسته است و از کرامت جامعیت وجودی عوالم سه گانه وجود برخوردار است، یعنی نفس می تواند با حرکت اشتدادی خود همه کمال های مادون و کامل تر از آن را به دست آورد و کرامت های وجودی شدیدتری به دست آورد. بالاترین مرتبه کرامت نفس رسیدن به تجرد عقلی و فوق عقلی است و حقیقت کرامت نفس رسیدن آن به کمال نهایی خود است که همان فنای ذاتی، وصفی و فعلی در حق تعالی است و انسان برای رسیدن به آن می تواند با علم و عمل از مرحله قوه و استعداد درآمده و به مرحله فعلیت برسد.

مسئله شان اخلاقی، از مباحث مهم فلسفه اخلاق است. با وجود اختلاف در جوانب گوناگون این مسیله، همه صاحب نظران بر این امر متفق اند که انسان واجد شان اخلاقی است. مسئله اصلی در این پژوهش، این است که با پذیرش تشکیکی بودن شان اخلاقی، ایمان چه نقشی در تعیین سطح و درجه شان اخلاقی انسان دارد. بنا بر آموزه های اسلامی، ایمان در تعیین مرتبه وجودی انسان نقش اساسی ایفا می کند. کسی که منکر خدا یا رسول یا قیامت است، از دیدگاه اسلام در مراتب نازله وجودی قرار دارد. ایمان خود امری مشکک است که شدت و ضعف می پذیرد و ازآنجایی که مراتب انسانیت دایرمدار مراتب ایمان است، مراتب مختلف ایمان مراتب مختلفی از انسانیت را به دنبال دارد. این مراتب مختلف انسانی، مراتب تشکیکی شان اخلاقی انسان را تشکیل می دهد که بر اساس آن وظایف فاعل های اخلاقی در برابر انسان تعیین می شود. براین اساس، بی ایمان از حداقل حقوق اخلاقی برخوردار است؛ ولی مومن حقوقی به مراتب بالاتر دارد و متناسب با مرتبه ایمانش شان اخلاقی او نیز تغییر می کند. مومنی که ملکه پرهیزگاری در او استقرار یافته است و از گناه اجتناب می کند، نسبت به مومن فاسقی که چنین ملکه ای در او متجلی نشده است، از منزلت اخلاقی والاتری بهره مند است. روش گردآوری مطالب کتابخانه ای بوده و ارزیابی داده ها به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است.

هدف این پژوهش، بررسی مفهوم کرامت بر اساس قرآن و روایات بود.

برای گردآوری و تحلیل داده ها از روش کیفی معناشناسی زبانی و همچنین تحلیل محتوای متون دینی استفاده شد.

کرامت از موسع ترین مفاهیم دینی و شامل دو نوع ذاتی و اکتسابی است. کرامت اکتسابی بیشتر در علم روان شناسی مورد توجه قرار می گیرد. کرامت با مفاهیم متعددی مرتبط است. حس کرامت قابل آسیب و افزایش است. همچنین، کرامت صفت و ویژگی کلی است که به خود مرتبط است. عزت نفس به عنوان مولفه کرامت، به حریم خود و صفت لینت به چگونگی این حریم اشاره دارد.

کرامت مرتبط با خود است و به همین دلیل، از دیدگاه اسلامی با نظریه های روان شناسی خود و انسانگرایی راجرز شباهت ها و تفاوت هایی دارد. نتایج این مقاله می تواند موجب غنای حوزه روان شناسی خود شود و توسط درمانگران در حوزه پیشگیری و درمان استفاده شود.