به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت

جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « genotype by environment interaction » در نشریات گروه « زراعت »

تکرار جستجوی کلیدواژه «genotype by environment interaction» در نشریات گروه «کشاورزی»
  • محمدرضا دهقانی، مژگان هاشمی*، مریم دهجی پور، شهرام محمدی
    هدف

    ارزیابی ژنوتیپ های مختلف، تحت شرایط متفاوت محیطی، جهت شناسایی ژنوتیپ های مطلوب، بسیار موثر است.

    روش پژوهش:

     به همین منظور برای ارزیابی پاسخ 12 ژنوتیپ وارداتی باقلا تحت تاثیر کاربرد هورمون اسیدجیبرلیک (به عنوان یک عامل محیطی) به روش GGE- بای پلات، آزمایشی به صورت طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در پاییز سال 1397 در گلخانه پژوهشی دانشگاه شهرکرد انجام شد. محلول پاشی اسیدجیبرلیک با غلظت های صفر، 10 و 30 پی پی ام از مرحله دو برگی تا مرحله گل دهی بوته ها به صورت هفتگی انجام شد.

    یافته ها

    نتایج تحلیل واریانس از تاثیر معنی دار دو عامل ژنوتیپ، هورمون و تعامل مشترک آن ها روی عملکرد دانه ارقام موردبررسی حکایت داشت. اثر متقابل معنی دار دو عامل ژنوتیپ و هورمون اسیدجیبرلیک به تنهایی 33/22 درصد تغییرات کل عملکرد دانه ژنوتیپ های مورد ارزیابی را به خود اختصاص داد. دو مولفه اول حاصل از تحلیل مدل GGE- بای پلات در مجموع 5/86 درصد تغییرات مربوط به عملکرد دانه ناشی از ژنوتیپ و تعامل آن با هورمون اسیدجیبرلیک را بیان کردند.

    نتیجه گیری

    براساس تحلیل بای پلات های ترسیم شده مبتنی بر این دو مولفه ژنوتیپ های C2، C4، C10 و C6 با عملکرد بالاتر از میانگین کل (64/17) و واکنش نسبی مناسب به هورمون اسیدجیبرلیک، مناسب ترین ژنوتیپ ها در شرایط اجرای این آزمایش معین شدند. با توجه به نیاز به ژنوتیپ هایی با پتانسیل عملکردی بالا جهت افزایش عملکرد دانه، از این ژنوتیپ ها برای به نژادی این محصول می توان بهره برد. هشت ژنوتیپ باقی مانده با عملکرد کم تر از میانگین کل، به کاربرد هورمون واکنش خاصی نشان نداده و براساس این مطالعه ژنوتیپ های نامطلوب تعیین شدند.

    کلید واژگان: اثر متقابل ژنوتیپ و محیط, تجزیه پایداری, روش های چند متغیره, سازگاری عمومی, مدل ضرب پذیر
    Mohammadreza Dehghani, Mozhgan Hashemi *, Maryam Dahajipour, Shahram Mohammady
    Objective

    It is quite effective to identify high-yielding and stable genotypes and evaluate different genotypes in various environmental conditions.

    Methods

    This study was conducted to evaluate the response of 12 imported faba bean genotypes with the application of gibberellic acid hormone (environmental factor) by the GGE-biplot method. For this purpose, genotypes were evaluated in a complete randomized design with three replications during autumn of 2018 in the research greenhouse of Shahrekord University. Gibberellic acid was sprayed at concentrations of 0, 10, and 30 ppm from the 2-leaf to flowering stages on a weekly basis.

    Results

    The analysis of variance showed that the effects of genotypes, gibberellic acid, and their interaction effects were significant in grain yield. The genotypes by the gibberellic acid sum of squares explained 22.33% of total grain yield variations. Using the GGE-biplot model, the first two components accounted for 86.5% of total grain yield variations due to the effect of genotype and the interaction effects between genotypes and gibberellic acid hormone.

    Conclusion

    Based on the analysis of GGE- biplots, the grain yield of genotypes C2, C4, C10, and C6 was higher than other genotypes. Furthermore, they had appropriate relative responses to the application of gibberellic acid hormone than other genotypes. Regarding the need for genotypes with high yield potential to increase in seed yield, they can be used for breeding this product. The eight remaining genotypes had lower grain yields with the most inappropriate responses to the application of gibberellic acid hormone, identified as undesirable genotypes.

    Keywords: Bilinear model, general compatibility, Genotype by environment interaction, multivariate method, stability analysis
  • علیرضا پورابوقداره*، حبیب الله قزوینی، علی براتی، شیرعلی کوهکن، الیاس آرزمجو
    مقدمه و هدف

    جو (Hordeum vulgare) به عنوان یکی از غلات دانه ریز به طور گسترده در ایران و جهان مورد کشت و استفاده قرار می گیرد. دستیابی به ارقام پر محصول و پایدار جو یکی از مهم ترین اهداف به نژادی این گیاه زراعی محسوب می شود. این مطالعه با هدف بررسی مجموعه ای از ژنوتیپ های بین المللی جو در شرایط اقلیمی ایران از نظر عملکرد دانه و برخی از صفات زراعی با استفاده از مدل بهترین پیش بینی های خطی نااریب (BLUP) بود.

    مواد و روش ها

    در این مطالعه 24 ژنوتیپ بین المللی تهیه شده از مرکز ICARDA در سه ایستگاه تحقیقاتی واقع در کرج، بیرجند و زابل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی از نظر عملکرد دانه و برخی از صفات زراعی شامل تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی، دوره پر شدن دانه، ارتفاع بوته، طول سنبله اصلی و وزن هزار دانه در سال زراعی 1400-1399 مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از جمع آوری داده های آزمایشی و تجزیه و تحلیل های آماری، برترین ژنوتیپ ها بر اساس آماره های مبتنی بر مدل BLUP انتخاب شدند.

    یافته ها

    نتایج به دست آمده از تجزیه داده های آزمایشی نشان داد اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ و محیط برای عملکرد دانه و سایر صفات (به جز طول سنبله و تعداد روز تا ظهور سنبله) معنی دار بود. صفات طول سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و ارتفاع بوته دارای بیشترین میزان واریانس ژنتیکی و وراثت پذیری بودند. نتایج به دست آمده از آماره های برآورد شده مبتنی بر مدل بهترین پیش بینی های خطی نااریب (Best linear unbiased predictors: BLUP) نشان داد ژنوتیپ های G3، G6، G10 و G23 نسبت به سایر ژنوتیپ ها دارای بیشترین عملکرد دانه و پایداری در محیط های مختلف بودند. از طرف دیگر با در نظر گرفتن اثر هر یک از صفات اندازه گیری شده در پایداری عمکلرد دانه، ژنوتیپ های G10، G16، G22 و G24 از طریق شاخص پایداری چند صفتی (Multi-traits stability index: MTSI) به عنوان ژنوتیپ های برتر شناسایی شدند.

    نتیجه گیری

    به طور کلی می توان اظهار داشت شاخص MTSI دارای کارایی بالایی در برنامه های به نژادی جهت استفاده از دیگر صفات مرتبط با عمکلرد دانه برای انتخاب ژنوتیپ های پایدار و پر بازده می باشد.

    کلید واژگان: اثر متقابل ژنوتیپ و محیط, شاخص گزینش, عملکرد دانه, وراثت پذیری
    Alireza Pour-Aboughadareh*, Habibolah Ghazvini, Ali Barati, Shirali Koohkan, Eliyas Arazmjoo
    Introduction and Objective

    Barley (Hordeum vulgare) as one of the small grain cereals is widely cultivated in Iran and the world. Hence, the achievement of high-yielding and stable varieties is one of the main breeding proposed. The present study aimed to investigate a set of international genotypes of barley in terms of grain yield and some agronomic traits using the best linear unbiased predictor (BLUP) model under climatic conditions in Iran.

    Material and Methods

    In this study, a set of genotypes including 24 international barley genotypes provided from ICARDA were investigated for grain yield and some agronomic traits including the number of days to heading, number of days to physiological maturity, grain filling period, plant high, spike length, and thousand grains weight in a randomized block design in the three research stations located at Karaj, Birjand, and Zabol during the 2020-2021 cropping season. After collecting and analyzing the experimental data, the best genotypes were identified based on BLUP model.

    Results

    The results obtained from experimental data showed that the genotype and genotype-by-environment interaction effects were significant for grain yield and other measured traits (except days to heading and spike length). The highest values of genetic variance and heritability were estimated for spike length, 1000-grains weight, grain yield, and plant height. The results of the based-BLUP (best linear unbiased predictor) statistics revealed that genotypes G3, G6, G10, and G23 had the highest yield performance and stability compared with other genotypes across different environments. Taking into account the role of each measured trait on grain yield stability, genotypes G10, G16, G22, and G24 were identified as the best barley genotypes using the MTSI index. 

    Conclusion

    In conclusion, it can be stated that the MTSI index has high efficiency in breeding programs to use other traits related to grain yield to select stable and high-yield genotypes.

    Keywords: Genotype-by-environment interaction, Grain yield, Heritability, Selection index
  • پیام پزشکپور*، علی میناپور، منصور رئیسوند
    سابقه و هدف

    نخود یکی مهم ترین حبوبات در ایران است و تقریبا 84 درصد از حبوبات غذایی را به خود اختصاص داده است. عملکرد دانه نخود به شدت تحت تاثیر محیط قرار می‎گیرد و به نژادگران اغلب پایداری ژنوتیپ‎های با عملکرد بالا را در محیط‎ های مختلف، پیش از معرفی به عنوان رقم بررسی می‎کنند. مطالعه دقیق ماهیت برهم کنش ژنوتیپ با محیط، امکان شناسایی ژنوتیپ‎های پایدار و سازگار را برای به‎نژادگران فراهم می‎آورد و همواره یکی از موضوعات مهم در تولید و آزادسازی ارقام جدید پایدار و پر محصول در طرح‎های به‎نژادی بوده است. تطابق و وفق‎ پذیری ژنوتیپ‎های نخود نسبت به شرایط محیطی برای سازگاری تولید محصول در سال‎ها و مکان‎های مختلف مهم است. وجود برهم کنش ژنوتیپ و محیط ارزش ژنوتیپ‎ها را در مکان‎های مختلف تحت تاثیر قرار می‎دهد. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بر عملکرد دانه ژنوتیپ‎ها و ارقام نخود در چهار محیط و شناسایی ژنوتیپ‎های پایدار و پرعملکرد در شرایط کاشت پاییزه دیم انجام پذیرفت.

    مواد و روش ها

    در این تحقیق دوازده رقم و ژنو‎تیپ پیشرفته نخود طی دو سال زراعی (1397-1395) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مناطق نیمه گرم (کوهدشت) و معتدل (خرم آباد) استان لرستان کشت شدند. روش های ناپارامتری مختلف جهت برآورد پایداری ژنوتیپ‎ها شامل آماره ‎های ناپارامتری هان Si(1)، Si(2)، Si(3) وSi(6) ، آماره‎ های تنارازو NPi (1)،NPi(2) ،NPi(3) و NPi(4)، آماره پایداری میانگین رتبه(R)، آماره‎های پایداری کتاتا و همکاران (σr، σmy)، آماره پایداری کانگ (Ysi)، آماره ‎های پایداری فوکس (TOP،MID و LOW) و شاخص پایداری ژنوتیپ (GSI) استفاده شد. به منظور شناخت بهتر روابط بین آماره‎های مختلف، از روش تجزیه به مولفه‎ های اصلی استفاده شد.

    یافته ها

    نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثرات اصلی محیط (شامل مکان، سال و مکان × سال) و ژنوتیپ × محیط در سطح احتمال یک درصد و اثرات اصلی ژنوتیپ، مکان × ژنوتیپ و سال × ژنوتیپ در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود. اثرات ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط به ترتیب 48/6 ،4/77 و 03/13 درصد از مجموع مربعات کل را به خود اختصاص دادند. بای‎پلات مولفه اصلی اول (PC1) در مقابل مولفه اصلی دوم (PC2) آماره‎های پایداری ناپارامتری مورد مطالعه را در سه گروه طبقه‎ بندی کرد. بر اساس آماره‎هایNPi(1) ،NPi(2) ، NPi(3) وNPi(4) ژنوتیپ‎های با کم ترین مقادیر به عنوان ژنوتیپ‎های پایدار در نظر گرفته می‎شوند. بر اساس آماره NPi (1) ژنوتیپ‎های G1،G6 و G9 به عنوان پایدارترین و ژنوتیپ‎های G3 و G5 به عنوان ناپایدارترین ژنوتیپ‎ها شناخته شدند. بر اساس پارامترهای NPi(2) و NPi(4) ژنوتیپ‎های G1، G10 وG9 پایدارترین و ژنوتیپ‎های G5، G12 و G4 ناپایدارترین بودند. بر اساس نتایج حاصله دو مولفه اصلی اول و دوم 68 درصد (به ترتیب 42 و 26 درصد به وسیله مولفه اصلی اول و دوم) از واریانس متغیرهای اصلی را توجیه کردند. تجزیه خوشه‎ ای میانگین عملکرد دانه و آماره ‎های ناپارامتری، ژنوتیپ‎های نخود را در دو گروه اصلی قرار داد. کلاستر اول شامل میانگین عملکرد دانه (MY)، TOP، MID،σr و σmy بودند. کلاستر دوم شامل چهار زیر کلاستر بود.

    نتیجه گیری

    بر اساس آماره ‎های Si(1)، Si(2) ، Si(3) و Si(6) ژنوتیپ‎های G1، G10 و G9 با کم ترین مقادیر، به عنوان پایدارترین ژنوتیپ‎ها شناخته شدند. ژنوتیپ‎های G1 و G9 با کم ترین میزان GSI به عنوان بهترین ژنوتیپ‎ها از نظر عملکرد دانه و پایداری شناسایی شدند. بر اساس پارامترهای دارای مفهوم دینامیک پایداری، ژنوتیپ‎های G1،G10 و G9 به عنوان ژنوتیپ‎های پایدار با عملکرد بالا معرفی شدند.

    کلید واژگان: برهمکنش ژنوتیپ × محیط, تجزیه کلاستر, سازگاری, نخود
    Payam Pezeshkpour *, Ali Minapour, Mansour Raeisvand
    Background and objectives

    Chickpea is one of the most important legumes in Iran and accounts for almost 84% of dietary legumes. Chickpea seed yield is strongly influenced by environments, and breeders often determine the stability of high-yielding genotypes across different environments before being introduced as a cultivar. Accurate study of the nature of genotype × environment allows breeders to identify stable and compatible genotypes and has always been one of the important issues in the production and release of new stable and high-yielding cultivars in breeding programs. . Adaptation of chickpea genotypes to environmental conditions is important for crop production stability in different years and places. Existence of the interaction of genotype and environment affects the value of genotypes in different places. The present study was conducted to investigate the effect of genotype by environment interaction on grain yield of chickpea genotypes and cultivars in four environments and to identify stable and high-yielding genotypes under rainfed conditions as autumn planting.

    Materials and Methods

    In this study, twelve cultivars and advanced genotype of chickpea were planted during two cropping years (2016-2018) in a randomized complete block design with three replications in semi-warm (Kuhdasht) and temperate (Khorramabad) areas of Lorestan province. Various nonparametric methods such as non-parametric statistics of Si (1), Si (2), Si (3) and Si (6), Thennarasus statistics of NPi (1), NPi (2), NPi (3) and NPi (4), mean rank stability statistics (R), stability statistics of Ketata et al (σr, σmy), Kang stability statistics (Ysi), Fox stability statistics (TOP, MID and LOW) and Genotype Stability Index (GSI) were used for estimating the stability of genotypes. the principal component analysis method was used to better understand the relationships between different statistics..

    Results

    The results of combined analysis of variance showed that the main effects of environment (including location, year and location ×year) and genotype ×environment were significant at the 1% probability level and the main effects of genotype, location × genotype and year × genotype were significant at the 5% probability level. The effects of genotype, environment and the genotype by environment interaction accounted for 6.48, 77.4 and 13.03% of the total squares, respectively.The biplot of the first principal component (PC1) versus the second principal component (PC2) classified the studied nonparametric stability statistics into three groups.Based on the statistics of NPi (1), NPi (2), NPi (3) and NPi (4), the genotypes with the lowest values are considered as stable genotypes. According to NPi (1) statistics, G1, G6 and G9 genotypes were identified as the most stable and G3 and G5 genotypes as the most unstable genotypes. Based on NPi (2) and NPi (4) parameters, G1, G10 and G9 genotypes were the most stable and G5, G12 and G4 genotypes were the most unstable. Based on the results, the first two principal components explained 68% (42% and 26%, respectively), of the variance of the main variables). Cluster analysis using mean seed yield and non-parametric statistics, placed chickpea genotypes in two main groups. The first cluster included mean seed yield, TOP, MID, σr and σmy. The second cluster consisted of four sub-clusters .

    Conclusion

    Based on Si (1), Si (2), Si (3) and Si (6) statistics, G1, G10 and G9 genotypes with the lowest values were identified as the most stable genotypes. G1 and G9 genotypes with the lowest GSI were recognized as the best genotypes in terms of grain yield and stability. Based on the parameters with the dynamics concept of stability, genotypes G1, G10 and G9 were identified as stable genotypes with high yield.

    Keywords: Genotype by environment interaction, Adaptation, Cluster analysis, Chickpea
  • رحمت الله کریمی زاده، پیام پزشکپور، محمد برزعلی، محمد آرمیون، پیمان شریفی*

    در این پژوهش، 18ژنوتیپ امیدبخش نخود به همراه ارقام آرمان و آزاد در گچساران، گنبد، خرم آباد و ایلام در سه سال زراعی، به منظور دستیابی به ارقام پرمحصول و سازگار با مناطق دیم گرمسیری و نیمه گرمسیری کشور کشت شدند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر محیط، ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ در محیط، با توجیه 2/79، 4/2 و 0/10 درصد از تغییرات مجموع مربعات کل عملکرد دانه معنی دار بود. تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که پنج مولفه اصلی اول از برهمکنش ژنوتیپ در محیط بر عملکرد دانه معنی دار بودند و سهم دو مولفه اصلی نخست برابر با 5/42درصد و 4/19درصد بود. ژنوتیپ3 بیشترین عملکرد دانه را داشت (1663 کیلوگرم در هکتار). بر پایه شاخص های ASV و WAAS، ژنوتیپ های 3، 4 و 13؛ شاخص های EV و ZA، ژنوتیپ های 3، 14، 16 و 8؛ و شاخص SIPC، ژنوتیپ های  14، 3، 11، 4 و 16 پایدارترین ژنوتیپ ها بودند. شاخص انتخاب همزمان (ssi)، برترین ژنوتیپ ها را بر پایه ssiASV، ssiZA و ssiWAAS، ژنوتیپ های 3، 1، 4، 13 و 16 و بر اساس شاخص های ssiSIPC و ssiEV، ژنوتیپ های 3، 16 و 20 شناساند. در بای پلات AMMI1، ژنوتیپ های 1، 3، 17 و 13 با میانگین بیشتر از میانگین کل و کمترین مقادیر IPCA1، ژنوتیپ های پایدار و پرمحصول بودند. در بای پلات AMMI2، ژنوتیپ های  4، 3، 13، 1 و 10 پایداری عمومی بالایی داشتند. در مجموع، برپایه شاخص های مختلف، ژنوتیپ های 3، 1 و 13 در بسیاری از محیط ها دارای عملکرد بالا و در بیشتر روش ها دارای پایداری مطلوبی بودند و می توانند نامزد معرفی ارقام جدید باشند.

    کلید واژگان: بای پلات, برهمکنش ژنوتیپ در محیط, سازگاری, عملکرد, مولفه های اصلی
    Rahmatollah, Karimizadeh, Payam Pezeshkpour, Mohammad Barzali, Mohammad Armion, Peyman Sharifi *
    Introduction

    Chickpea (Cicer arietinum L.) is one of the most important legumes in the world after pea and bean and is rich in protein (21.7-23.4%), minerals (iron, phosphorus, calcium, zinc, potassium and magnesium), carbohydrates (41.1-47.4%) and vitamins (B1, B2, B3, B5, B6, B9, C, E, K). The interaction of genotype by environment, as a response of genotypes to the environmental variation is a source of complexity for breeding programs and preparation of high yielding and stable genotypes. One of the most important ways to discover the nature of genotype by environment interaction is stability analysis, which identified the stable or compatible genotypes. Different methods for investigation of genotype by environment interaction and determination of stable genotypes have been reported, which generally include uni-variate and multivariate methods. One of the multivariate methods is AMMI analysis. The purpose of present study is the evaluation of the stability of chickpea genotypes using AMMI indices and biplots. 

    Materials and Methods

    Eighteen selective advanced genotypes of chickpea from ICARDA with two check verities (Arman and Azad) evaluated across four locations (Gachsaran, Ilam, Gonbad and Khoramabad) at three growing seasons, in a completely randomized block design with three replications. The data of 3rd year in Gonbad were lost and therefore, the analysis of data performed on 11 environments. Average seed yield of genotypes estimated at each environment (combination of location and growing season) and used for analysis. Statistical analyses including simple analysis of variance, combined analysis of variance and stability analysis carried out by metan (Multi environment trial analysis) R package. Five AMMI stability indices including ASV (AMMI stability value), SIPC (Sum of IPCs scores), EV (Eigenvalue stability parameter of AMMI), Za (Absolute value of the relative contribution of IPCs to the interaction), WASS (Weighted average of absolute scores) and simultaneous selection index (ssi) of these parameters was used for stability evaluation of genotypes. 

    Results and Discussion

    Combined analysis of variance indicated environment, genotype and genotype by environment interaction accounted 79.2, 2.4 and 10.0% of the phenotypic variation of seed yield, respectively. The significant effect of genotype indicated the wide genetic background of genotypes, while the significant effect of genotype by environment interaction is indicated the diversity of genotypes in test locations and growing years and exhibited the necessary of evaluation of genotypes in multiple environments. According to the significant effect of genotype by environment interaction, AMMI analysis was carried out by principal components analysis and the results indicated the significant effects of five principal components on seed yield. The first two principal components contributed to 42.5 and 19.4% of genotype by environment interaction. Genotype G3 (1663 kg ha-1) followed by G1, G17, G20 and G5 had the highest seed yield. According to the ASV and WAAS indices, G3, G4 and G13; EV and ZA indices, G3, G14, G16 and G6; and SIPC, G14, G3, G11, G4 and G16 were the most stable genotypes. Selection of these genotypes was done only on stability aspect of genotypes, therefore simultaneous selection index (ssi) based on any of these parameters was used to evaluate the simultaneously selection of genotypes based on seed yield stability and performance. Genotypes G3, G1, G4, G13 and G16 selected as superior genotypes by ssiASV, ssiZA and ssiWAAS indices; while based on ssiSIPC and ssiEV, G3, G16 and G20 were as the best genotypes. The other applications of AMMI stability analysis are selection of best genotypes in any of environments. According to this procedure, genotype G3 was placed in the first order in E1, E5 and E7; in the second order in E2, E3 and E9; in the third order in the E6 and E7; and in the fourth order in the E5. The AMMI1 biplot (IPCA1 vs grain yield) identified G1, G3, G17 and G13 as high yielding and stable genotypes with seed yield higher than total mean and lowest IPCA1 values. This biplot was also indicated environments E1, E9, E5, E2 and E3 had the lowest contribution in genotype by environment interaction interaction. The first principal components explained only 42.5% of genotype by environment interaction, and therefore, it seems that using the AMMI2 biplot is more efficient to identify the superior genotypes. In AMMI2 biplot (IPCA1 vs IPCA2), genotypes G4, G3, G13, G1 and G10 had high general stability. The environments E3, E4 and E10 with long vectors, had high discriminating ability and can estimate the relative efficiency of genotypes well.

    Conclusion

    In general, based on different indices, G3, G1 and G13 had high yield in most of environments, and in most methods had good stability and could be candidates for introduction of new cultivars.

    Keywords: Adaptability, Biplot, Genotype by environment interaction, Principal Components, yield
  • عمران عالیشاه*، میترا وندا، محمدرضا راحمی، محمدحسن حکمت، محسن فتحی، موسی الرضا وفایی تبار، علی نادری عارفی، مجید جعفر آقایی، سید یعقوب سیدمعصومی، محمد باقر خورشیدی
    مقدمه و هدف

    بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و شناسایی ارقام پایدار و پرمحصول در شرایط محیطی مختلف، اهمیت زیادی در اصلاح نباتات دارد. در این تحقیق، تاثیر ژنوتیپ و محیط و پایداری عملکرد ارقام امیدبخش پنبه در اقلیم های مختلف کشور به منظور شناسایی و انتخاب ارقام پایدار با عملکرد بالا مورد مطالعه قرار گرفته است.

    مواد و روش ها: 

    در این تحقیق، پایداری عملکرد وش نه ژنوتیپ امیدبخش پنبه به همراه دو رقم شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در هشت ایستگاه و مزرعه تحقیقاتی (هاشم آباد، کارکنده، داراب، خدافرین، گرمسار، ورامین، اصفهان و مغان) به مدت دو سال زراعی (1397 و 1398) مورد ارزیابی قرار گرفت.

    یافته ها: 

    بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب، اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی دار بود، به این معنی که لاین های مختلف واکنش های متفاوتی در محیط های اجرای آزمایش داشتند و از این رو می توان لاین های پایدار و سازگار را در محیط های مختلف شناسایی کرد. نتایج تجزیه پایداری تک متغیره نشان داد که ارقام گلستان، ANB414 و ANBK دارای کمترین ضریب رگرسیون (bi) و کمترین میزان ضریب تغییرات (CVi) بودند و از پایداری بالایی برخوردار بودند. بر اساس روش رگرسیونی ابرهارت و راسل ژنوتیپ ANBK دارای سازگاری مطلوب بود. مدل امی با دو مولفه اصلی (AMMI2) 81 درصد از تغییرات اثر متقابل ژنوتیپ × محیط را توجیه نمود و روش بای پلات نیز توانست بخوبی محیط های کلان و ژنوتیپ های پایدار را شناسایی کند. بر پایه آماره های تک متغیره و تجزیه بای پلات ارقام ANB414 و گلستان دارای عملکرد و پایداری بالا بودند. همچنین نمودار نمایش چند ضلعی تجزیه GGE بای پلات نشان داد که ارقام ANBK، ANB-414 و گلستان در بیشتر مناطق عملکرد وش مناسبی دارند و ارقام ورامین و 92-34 دارای سازگاری عمومی با عملکرد متوسط هستند.

    نتیجه گیری: 

    در این تحقیق ژنوتیپ های ANBK و ANB414 به همراه رقم تجاری گلستان با عملکرد بالاتر از میانگین کل، به عنوان ژنوتیپ های با سازگاری عمومی و پایداری عملکرد مناسب شناسایی شدند که می توانند بعنوان ارقام جدید در برنامه معرفی و توسعه کشت قرار گیرند.

    کلید واژگان: اثرمتقابل ژنو تیپ × محیط, تجزیه پایداری عملکرد وش, AMMI
    Omran Alishah*, Mitra Vanda, M.Reza Rahemi, M.Hassan Hekmat, Mohsen Fathi, M.Reza Vafaeitabar, Ali Naderi Arefi, Majid Jafaraghaei, S.Yaghoum Sidmasoumi, M.Magher Khorshidi
    Introduction and Objective

    Study of genotype (G) × environment (E) interaction and identifying of stable and high yielding cultivars are important and essential component of cotton breeding programs dedicated for cultivar development.

    Materials and Methods

    Nine new promising cotton genotypes (Gossypium hirsutum L.) along with two commercial cultivars (control) were evaluated in a randomized complete block design (RCBD) with four replications at eight locations including Hashemabad, Karkandeh, Darab, Khodafarin, Garmsar, Varamin, Isfahan and Moghan during two crop seasons (2018-2019).

    Results

    Combined analysis of variance (ANOVA) across environments indicated significant variation among genotypes and G × E interaction for seed cotton yield. Significant G×E variation allowed for subsequent analysis of genotype stability statistics and AMMI analysis. Regarding AMMI analysis, two principle components contributed for 81.0 % of the variation among the G×E interaction. The Varamin and 92-34 genotypes have shown general adaptability with average yield across environments. The Golestan, ANBK and ANB414 were identified as high yielding and the most stable genotypes based on parametric models (Cvi, bi and Xi), AMMI and GGE Biplot models. It was concluded that AMMI biplot clearly facilitate identification of mega-environments and cultivars for specific recommendations.

    Conclusion

    The results of study indicated that ANB414, ANBK and Golestan could be suited for cultivation across the test environments.

    Keywords: AMMI, Genotype by environment interaction, Seed cotton yield, Stability analysis
  • رحمت الله کریمی زاده، پیام پزشک پور، امیر میرزائی، پیمان شریفی

    این پژوهش برای دست‌یابی به ژنوتیپ‌های عدس با عملکرد بالا، پایدار و سازگار با اقلیم نیمه‌گرمسیری دیم کشور از بین 16 ژنوتیپ عدس انتخابی از آزمایش‌های پیشرفته مقایسه عملکرد و دو رقم کیمیا و گچساران به مدت سه سال زراعی (1395-1392) در مناطق گچساران، خرم‌آباد و ایلام در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثرات محیطی (مکان، سال و مکان در سال) و برهمکنش‌های ژنوتیپ×مکان و ژنوتیپ×سال×مکان معنی‌دار بودند. مجموع مربعات اثر اصلی ژنوتیپ، مجموع اثرات محیطی (مکان، سال و مکان در سال) و مجموع برهمکنش‌های ژنوتیپ در محیط به‌ترتیب 46/1، 8/65 و 1/15 درصد از مجموع مربعات کل بود. در روش‌های تک‌متغیره پارامتری و ناپارامتری، ژنوتیپ‌های 2، 5، 8، 11، 12، 13، 15 و 16 با کمترین سهم در برهمکنش ژنوتیپ در محیط، به‌عنوان پایدارترین ژنوتیپ‌ها انتخاب شدند. لاین‌های شماره 5 و 12 به‌ترتیب سازگاری خصوصی به مکان‌های خرم‌آباد و گچساران داشتند و بنابراین، بهترین رقم برای آن مناطق خواهند بود. تجزیه مولفه‌های اصلی برای ارزیابی رابطه بین عملکرد دانه و شاخص‌های پایداری نشان داد که عملکرد دانه، بالاترین همبستگی را با MID (یک سوم بالای ژنوتیپ‌ها)، TOP (یک سوم متوسط ژنوتیپ‌ها) و PI (شاخص مطلوبیت) داشت. بنابراین، این سه شاخص می‌توانند به‌عنوان بهترین شاخص برای شناسایی ژنوتیپ‌های برتر از نظر عملکرد دانه و پایداری به‌کار گرفته شوند. ژنوتیپ‌های 16 و 11 پایدارترین ژنوتیپ‌‌ها از نظر این سه شاخص‌ بودند و همچنین عملکرد دانه بالایی نیز داشتند و می‌توانند نامزد معرفی ارقام جدید باشند.

    کلید واژگان: برهمکنش ژنوتیپ در محیط, پایداری عملکرد, تنوع سازگاری, همگنی واریانس
    Rahmatollah Karimizadeh, Payam Pezeshkpour, Amir Mirzaii
    Introduction

    Lentil as a legume crop is one of the most important food crops in developing countries (Karimizadeh & Mohammadi, 2010). In most cases, the interaction between environment and genotype occurs, complicating selection for improved yield among genotypes (Sabaghpour et al., 2004). A cultivar or genotype is considered to be more adaptive or stable if it has a high mean yield but a low degree of fluctuation in yielding ability when grown in diverse environments (Finlay & Wilkinson, 1963). The response of different genotypes in different environments and thus the evaluation of genotype interaction in the environment are of particular importance to researchers in plant genetics and breeding, which can help plant breeders to evaluate genotypes more accurately and select the best one. The purpose of this study was to identify and introduce superior genotypes in terms of yield and yield stability among the lines obtained from preliminary yield test.

    Materials and Methods

    Sixteen advanced lentil genotypes along with the control genotypes i.e. Kimia and Gachsaran selected from the advanced yield trial of the 2012-13 cropping year were used as planting material in Gachsaran, Khorramabad and Ilam areas for three years (2013-2016) in a randomized complete block design with three replications. Analysis of variance was performed separately in each environment and then Bartlett test was used to evaluate the homogeneity of experimental errors. Then the combined analysis of variance was performed on seed yield. Stability analysis were performed using environmental variance (S2i), coefficient of variation (CVi), Shukla's variance (2i), Wrick equivalence (Wi), Plaisted statistic ( ), Plaisted and Peterson statistic ( ) and superiority index (Pi) and nonparametric methods, , , , TOP and mean of rank.

    Results & Discussion

    Simple analysis of variance showed genetic differences among the genotypes. The combined analysis of variance was performed after Bartlett test, which confirmed variance homogeneity of experimental errors (χ2 = 9.5; P = 0.33). The combined analysis of variance indicated the significant effects of genotype, year, location and interactions of year × location, genotype × location and genotype × year × location. The mean seed yield of genotypes showed that out of 18 studied genotypes, seven genotypes produced higher yields than the average yield of genotypes in the all environments (1566.39 kg.ha-1), so that the highest seed yield were seen in the genotypes 15 and 16, followed by genotypes 8, 12, 11, 5 and 2. Based on environmental variance (S2i), the genotypes 3, 7, 6 and 13 and based on the coefficient of environmental variation (CVi), the genotypes 3, 7, 6 and 15 were identified as stable genotypes. Plaisted and Plaisted and Peterson methods identified the genotypes 4, 9, 2, 10 and 3 as stable genotypes. Wrick equivalence and Shukla variance also introduced the genotypes 4, 9, 2, 10, 3 and 12 as stable genotypes. The Lin and Binns superiority index identified the genotypes 16, 8, 15, 12 and 11 as the most stable genotypes. The genotypes 4, 2, 3, 10 and 9 were the most stable genotypes based on nonparametric index. Based on the index, the genotypes 1, 2, 3, 4, 6, 7, 9, 10 and 18 and based on statistics, the genotypes 3, 4, 10, 9, 1, 7, 2 and 6 were stable genotypes. Based on Fox nonparametric index, the genotypes 16, 11, 2, 8, 12, 13 and 14 were stable genotypes. The genotypes 12, 2, 9, 16, 11, 8, 4 and 3 were more stable based on the total Kong rank. The principal component analysis to evaluate the relationship between seed yield and stability indices showed that seed yield had the highest correlation with MID, TOP and PI. Therefore, these three indices can be used as the best indices to identify superior genotypes in terms of seed yield and stability.

    Conclusion

    In general, the genotypes 2, 5, 8, 11, 12, 13, 15 and 16 gave higher average yield or equal to Gachsaran control seed yield and were also stable. The genotype 16 and 11 were the most stable genotypes based on MID, TOP and PI and also had the highest seed yield and could be candidates to be released as new cultivars.

    Keywords: Genotype by environment interaction, yield stability, diversity, adaptation, homogeneity of variance
  • فاطمه شیخ*، رضا سخاوت، حسین آسترکی، علیرضا پرکاسی، محمدعلی آقاجانی

    به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط (GEI) و پایداری عملکرد دانه لاین های باقلا، 15 لاین امید بخش باقلا، به همراه چهار رقم برکت، سرازیری، بلوچی و زرشکی (به عنوان شاهد)، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در چهار ایستگاه تحقیقاتی (گرگان، دزفول، بروجرد و ایرانشهر) به مدت دو سال زراعی (95-1394 و 96-1395) مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد، اثر مکان، اثر سال، اثر متقابل مکان × سال، اثر ژنوتیپ، اثر متقابل ژنوتیپ × سال، اثر متقابل ژنوتیپ × مکان و اثر متقابل ژنوتیپ × سال × مکان بر عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. پایداری عملکرد دانه 19 ژنوتیپ، با استفاده از روش GGE- Biplot در هشت محیط بررسی شد. بر اساس مدل اثر متقابل ژنوتیپ × محیط (GEI)، دو مولفه اول در مجموع 91/5 درصد از تغییرات اثر متقابل را توجیه کردند. بر اساس نمودار چندضلعی سه محیط کلان و ژنوتیپ های سازگار هر محیط شد: گرگان (شامل لاین(G15، بروجرد- ایرانشهر (شامل لاین G3) و ایرانشهر (شامل لاین (G19) شد. لاین های G15، G7 و G13 به ترتیب با عملکرد 3439، 3128 و 3094 کیلوگرم در هکتار بالاترین میانگین و پایداری عملکرد دانه را داشتند. بر اساس تجزیه و تحلیل GEI و GGE-Biplot، محیط های آزمایش گرگان و بروجرد از قدرت تفکیک خوبی برخوردار بودند. درنهایت لاین های G12، G14 و G15 با دارا بودن عملکرد و پایداری عملکرد وسیع پس از انجام بررسی های آنفارم می توانند به عنوان ارقام برتر باقلا معرفی شوند.

    کلید واژگان: اثر متقابل ژنوتیپ در محیط, ژنوتیپ ایده ال, سازگاری عمومی, سازگاری خصوصی, محیط کلان
    F. Sheikh*, R. Sekhavat, H. Asteraki, A. Parkasi, M. A. Aghajani

    To investigate adoptability and pattern of G × E interaction, 15 faba bean lines as well as four check cultivars (including Barekat, Saraziri, Baloochi and Zereshki) were evaluated using a randomized complete block design with three replications in four agricultural research field stations of Gorgan, Dezful, Brojerd and , Iranshahr, Iran during two cropping seasons (2015-2016 and 2016-2017). Combined analysis of variance showed significant effects of location, year, year × location interaction, genotype × location interaction, genotype × year interaction and year × location × genotype interaction on grain yield. Stability in performance of the 19 genotypes was tested using GGE-Biplot approach across eight environments. GGE- Biplot analysis using a genotype × environment interaction (GEI) model explained 91.5% of total interaction effect variance. View of polygon graph revealed three superior mega-environments and the compatible genotypes were determined for each mega-environment; Gorgan (Line G15), Brojerd-Iranshahr (Line G3) and Iranshahr (Line G19). Lines G15, G7 and G13 with average seed yield of 3439, 3128 and 3094 kg ha-1, respectively, had higher seed yield and yield stability. Based on GEI and GGE- Biplot analysis, Gorgan and Brojerd experimental environments had good differentiation ability. Finally, genotypes G12, G14 and G15 were the most stable genotypes with wider adaptation to all the tested environments and can be recommended as the superior genotypes for being released as new commercial faba bean cultivars.

    Keywords: Genotype by environment interaction, Ideal genotype, mega environment, wide adaptation, Specific adaptation
  • حمیدرضا بابایی*، نسرین رزمی، ابراهیم هزارجریبی، مجتبی هاشمی جزی

    گزینش ژنوتیپ های مطلوب با عملکرد و پایداری بالا هدف نهایی اغلب برنامه های اصلاحی سویا است. این تحقیق با هدف بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه 19 لاین خالص سویا همراه با رقم شاهد ویلیامز (20 ژنوتیپ) طی دو سال زراعی (1394- 1393) در چهار منطقه کرج، گرگان، مغان و شهرکرد انجام گردید. در کلیه مناطق آزمایشی از طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار استفاده گردید. جهت تعیین سازگاری و پایداری عملکرد از دو روش تجزیه امی (AMMI) و GGE بای پلات استفاده شد. تجزیه واریانس مرکب بیانگر اثرات معنی دار محیط، ژنوتیپ، اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و مولفه های IPCA1 و IPCA2 (تجزیه امی) در سطح 1% بود. واریانس اثر متقابل ژنوتیپ × محیط 42% از واریانس کل و دو مولفه IPCA1 و IPCA2 در مجموع 81 % از واریانس اثر متقابل را به خود اختصاص دادند. براساس معیارهای امی (IPCA1،  IPCA2 و ASV) ژنوتیپ G17 (Williams x Steel/L3) با عملکرد 2449 کیلوگرم در هکتار به عنوان پایدارترین ژنوتیپ تعیین گردید در حالیکه بر اساس معیار بای پلات ژنوتیپ هایG18  (Steel/L4 (Williams x و G20 (شاهد/ Williams) به ترتیب با عملکرد 2865 و 2927 کیلوگرم در هکتار به عنوان مطلوب ترین ژنوتیپ ها شناخته شدند. همچنین بر اساس هر دو روش بای پلات و امی محیط هایE7 وE8  (شهرکرد سال اول و دوم) به عنوان مطلوب ترین محیط ها انتخاب شدند و دو ژنوتیپ G18 و G20  در دو محیطE8  و E9 جزء چهار ژنوتیپ برتر بودند. در تجزیه بای پلات دو محیط کلان شناسایی شد که اولین محیط کلان شامل محیط های E3 (گرگان سال اول)، E5 (مغان سال اول) و E6 (مغان سال دوم) و دومین محیط کلان شامل محیط های E1 (کرج سال اول) و E2 (کرج سال دوم) و E4 (گرگان سال دوم) بود.

    کلید واژگان: اثر متقابل ژنوتیپ × محیط, ژنوتیپ ایده آل, محیط مطلوب, محیط کلان
    Hamid Reza Babaei*, Nasrin Razmi, Ebrahim Hezarjaribi, Mojtaba Hashemi Jazi

    Selection of desirable genotypes with high yield and stability is the main goal of most soybean breeding programs. The aim of this study was to evaluate the grain yield and stability of 19 pure soybean lines along with Williams’s control (20 genotypes) during two cropping years (2014-2015) in four regions: Karaj, Gorgan, Moghan and Shahrekord. A randomized complete block design with three replications was used in all experimental areas. The AMMI and GGE Biplot methods were used to determine the compatibility and stability of performance. Combined analysis of variance showed significant effects of environment, genotype, genotype × environment interaction, and components of IPCA1 and IPCA2 (AMMI analysis) at 1% level of significance. Genotype × environment interaction variance accounted for 42% of the total variance and the two components of IPCA1 and IPCA2 accounted for 81% of the total variance. Based on AMMI criteria (IPCA1, IPCA2 and ASV) genotype G17 (Williams x Steel / L3) with yield of  2449 kg ha-1 was determined as the most stable genotype while based on GGE biplot G18 (Williams x Steel/L4) with 2865 kg ha-1 and G20 (Williams/Check) with 2927 kg ha-1 yield  were identified as the most favorable genotypes. Also environments: E7 and E8 (first and second year Shahrekord) were selected as the most favorable environments and genotypes: G18 and G20 based on GGE biplot were also among the top four genotypes of the two environments. Two mega environments were identified in the bi-plot analysis that the first mega environment includes the E3 (Gorgan first year), E5 (Moghan first year) and E6 (moghan second year) and the second mega environment includes the E1 (Karaj first year) and E2 (karaj second year) and E4 (Gorgan second year).

    Keywords: Genotype X Environment Interaction, Ideal Genotype, Favorable Environments, Mega Environment
  • غلامرضا چلویی، غلامعلی رنجبر*، نادعلی بابائیان جلودار، نادعلی باقری، محمدزمان نوری

    وجود اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط باعث پیچیده کردن ارزیابی عملکرد ارقام و کاهش سودمندی انتخاب می شود. یکی از روش های چند متغیره برای تفسیر اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط  GGE- biplot نام دارد که اثرات اصلی ژنوتیپ ها و اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط را به طور هم زمان مورد بررسی قرار می دهد. در مطالعه حاضر 13 ژنوتیپ حاصل از القای جهش در برنج به همراه سه رقم شاهد طارم-محلی، طارم-جلودار و ندا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو منطقه ساری و تنکابن طی دو سال زراعی 1395 و 1396 از نظر پایداری عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه GGE-biplot  نشان داد که دو جزء اول در مجموع توانستند 52/92 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمایند. مطابق با نمودار چندوجهی حاصل از این روش هر چهار محیط به کار رفته در این آزمایش هم مکان با رقم پرمحصول ندا (شاهد) در قسمت بالا قرار گرفتند. ژنوتیپ های 33، 30، 26 و 31 پایداری بالایی داشتند و زنوتیپ های 18، 16 و 25 ناپایدار بودند. در این مطالعه تنها یک محیط بزرگ شناسایی شد. همچنین به دنبال ارقام ندا و جلودار، ژنوتیپ 31 به ژنوتیپ ایده آل نزدیک تر از بقیه بود. محیط تنکابن 96 به عنوان مطلوبترین محیط شناخته شد.

    کلید واژگان: اثر متقابل ژنوتیپ محیط, برنج موتانت, پایداری, GGE-biplot
    Gholamreza Cheloei, GholamAli Ranjbar *, Nadali Babaeian Jelodar, Nadali Bagheri, Mohammadzaman Nouri

    The existence of genotype × environment interaction complicates the evaluation of cultivar performance and reduces gain to selection. One of the multivariate methods for interpreting genotype by environment interaction is GGE-Biplot, in which the main effect of genotype and genotype by environment interaction are investigated simultaneously. In this study, 13 mutant genotypes of rice along with three check cultivars Tarrom-Mahalli, Tarrom-Jelodar and Neda were evaluated for grain yield stability in the two locations of Sari and Tonekabon during the years 2016 and 2017 using randomized complete block design with three replications within each environment. The results of GGE-biplot analysis showed that the two first components explained 92.52% of the total yield variation. According to the polygon view, all four environments of the experiment were located in the place that the Neda cultivar was at the top. Genotypes 33, 30, 26, 31 were highly stable genotypes and genotypes 18, 16 and 25 were highly unstable. In this study, we found only one mega-environment. Also following Neda and Jelodar cultivars, genotype 31 was closest to the ideal genotype. Ton 95 was the most desirable environment.

    Keywords: Genotype by environment interaction, GGE-biplot, Mutant rice, Stability
  • امید سفالیان*، سهیلا احمدپور، رضا درویش زاده، حسین حاتم زاده

    برهمکنش ژنوتیپ در محیط مسئله ای مهم در مطالعه صفات کمی می باشد زیرا تفسیر آزمایش های ژنتیکی را دشوار و پیش بینی ها را با مشکل مواجه می سازد، همچنین پایداری عملکرد در محیط های مختلف را تقلیل می دهد. روش های مختلفی برای درک الگوهای برهمکنش ژنوتیپ × محیط ارایه شده است. به منظور تعیین پایداری عملکرد و سازگاری لاین های اینبرد آفتابگردان و تجزیه برهمکنش ژنوتیپ × محیط، 100 لاین خالص آفتابگردان روغنی که از نقاط مختلف جهان تهیه شده اند، در دو شرایط تنش و بدون تنش شوری به مدت دو سال زراعی (1393-1394) یعنی 4 محیط در محوطه گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در هر یک از شرایط معمول و شوری 8 دسی زیمنس بر متر مورد ارزیابی قرار گرفتند. در تجزیه پایداری به روش واریانس محیطی و ضریب تغییرات محیطی، لاین های با کد 33 و 71 کمترین مقادیر واریانس و ضریب تغییرات را نشان دادند. بر اساس واریانس انحراف از خط ابرهارت و راسل، لاین های 25، 40، 45 ،71 و بر اساس ارزش پایداری AMMI (ASV) لاین های 71، 93، 77 و 51 به عنوان لاین های پایدار شناسایی شدند. جهت شناسایی ژنوتیپ های سازگار با محیط های خاص از روش بای پلات استفاده شد. بر پایه نتایج بای پلات لاین های 71، 61 و 17 پایدارتر از دیگر لاین های مورد بررسی بودند. لاین 71 عملکرد بالاتری نسبت به دو لاین دیگر داشت. لاین 50 با عملکرد بالا، سازگاری خصوصی به محیط نرمال و لاین های 90 و 48 با عملکرد بالا، سازگاری خصوصی به شرایط شور نشان دادند. براساس آماره های پایداری مورد بررسی و روش AMMI، لاین 71 به عنوان پایدارترین لاین تحت شرایط نرمال و تنش شوری معرفی می شود.

    کلید واژگان: آفتابگردان, برهمکنش ژنوتیپ × محیط, بای پلات, تنش شوری
    Omid Sofalian*, Soheila Ahmadpoor, Reza Darvishzadeh, Hosein Hatamzadeh

    The genotype by environment interaction is a major challenge in the study of quantitative characters because it complicates the interpretation of genetic experiments and do predictions difficult, also it reduces grain seed yield stability in different environments. In order to determine the yield stability, adaptability and analysis of the genotype × environment interaction of oily sunflower inbred lines under normal and salt stress conditions, 100 genotypes coming from different geographical regions were evaluated using a randomized complete block design with three replications for two successive years (2006 to 2007). In stability analysis using statistics such as environmental variance and coefficient of variation, lines 71 and 33 showed minimum variations compared to other lines. Based on Eberhart and Russell regression method, lines 71, 45, 40 and 25 was the most stable genotypes. AMMI statistics revealed lines with code numbers of 71, 77, 93 and 51 as the most stable genotypes. Biplot technique was used to identify the appropriate genotypes for special environments. Based on this method, lines 71, 61 and 17 showed the lowest interaction and considered as the most stable genotypes. However, line 71 showed highest seed yield compared two other lines. The line with code number of 50 showed special stability and high yield under normal conditions whereas lines 90, 48 showed special stability and high yield under salt stress conditions. In conclusion, based on different stability analysis statistics and AMMI analysis the line 71 are introduced as most stable line under normal and salt stress conditions.

    Keywords: Biplot, Genotype by Environment Interaction, Salt Stress, Sunflower
  • طیبه جعفری، عزتاللهفرشادفر*
    نمودار بای پلات حاصل از اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ × محیط که برای بررسی پایداری ژنوتیپ ها استفاده می شود، GGE biplot نامیده می شود. در این روش، گزینش ارقام پایدار بر اساس هر دو اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ × محیط انجام می گیرد. در این تحقیق، پایداری 18 ژنوتیپ گندم نان در شش محیط (سه سال و دو شرایط محیطی، آبی و دیم) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار تحت هر دو شرایط دیم و آبی در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه طی سال های زراعی (1391-1389) و (1394-1393) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر محیط 1/80 درصد، اثر ژنوتیپ 16/10 درصد و برهمکنش ژنوتیپ × محیط 74/9 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. ژنوتیپ های پیشتاز و WC-4530 نزدیک ترین ژنوتیپ به ژنوتیپ ایده آل بودند. به دلیل همبستگی بالای بین محیط های E3 (مکان دیم، 91-90) و E4 (مکان آبی، 91-90) و E1 (مکان دیم، 90-89)، E2 (مکان آبی،90 -89) و E5 (مکان دیم، 94-93)، این محیط ها به عنوان محیط های مشابه شناسایی شدند. بررسی هم زمان پایداری و عملکرد ژنوتیپ ها نشان داد که ژنوتیپ WC-4530 ژنوتیپ پایدار و عملکرد بالا است. بررسی نمودار چندضلعی منجر به شناسایی سه محیط کلان و پنج ژنوتیپ برتر شد و در هر محیط هم ژنوتیپ سازگار با آن محیط تعیین شد. تمام محیط های آزمایش از قدرت تفکیک خوبی برخودار بودند.
    کلید واژگان: برهمکنش ژنوتیپ و محیط, ژنوتیپ ایده آل, سازگاری خصوصی, محیط کلان
    Tayebeh Jafari, Ezatollah Farshadfar *
    Biplot related to the effects of genotype and genotype × environment is called GGE biplot. This method is used to assess the stability of genotypes. In this methodology, selection of sustainable varieties is based on genotype and genotype by environment interaction effects. In this research, the stability of 18 bread wheat genotypes was investigated in six environments (three years and two environmental conditions, irrigated and rainfed). The experiment was carried out in randomized complete block design with three replications under both conditions in experimental field of Faculty of Agriculture, Razi University, Kermanshah, Iran, during three years (2010-2012 and 2014-2015). The results of combined analysis of variance showed that the environment, genotype and genotype by environment interaction effects were 75%, 5.9% and 14.9% of total variance, respectively. Pishtaz and WC-4530 genotypes were the nearest genotypes to ideal genotype. Due to the high correlation between E1 (rainfed condition, 2010-2011) and E2 (irrigated condition, 2010-2011) and among E5 (rainfed condition, 2014-2015), E3 (rainfed condition, 2011-2012) and E4 (irrigated condition, 2011-2012), these environments were identified as similar environments. Simultaneous evalution of stability and yield of the studied genotypes showed that WC-4530 is stable and high yielding genotype. View of polygon graph revealed five superior genotypes and three mega-environments, and the compatible genotypes were determined for each mega-environment. All experimental environments had good differentiation ability.
    Keywords: Genotype by environment interaction, Ideal genotype, Mega environment, Specific compatibility
  • امید علی اکبرپور، حمید دهقانی*
    تنش شوری همواره یکی از جدی ترین تهدید ها برای افزایش عملکرد گیاهان به ویژه گندم نان به عنوان یکی از مهم ترین منابع تامین غذای مردم جهان بوده است. آگاهی از نحوه توارث عملکرد و اجزای عملکرد یکی از اولین اصولبه نژادی برای دستیابی به ارقام متحمل به تنش شوری در گندم است. به منظور مطالعه نوع عمل ژن هادر کنترل عملکرد و اجزای عملکرد، هفت رقم ایرانی گندم نان شامل فلات، بم، قدس، روشن، ارگ، کویر و پیشتاز به همراه نتاج حاصل از تلاقی دی آلل کامل آن ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار تحت دو شرایط بدون تنش و تنش شوری در سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی مرکز ملی شوری ایران در استان یزد کاشته شدند. با در نظر گرفتن تمام فرضیات برای صفات مختلف گندم، تجزیه واریانس مرکب به روشجینکز-هیمن انجام شد. نتایج حاصل نشان داد که آثار ساده افزایشی (a) و برهمکنشa× محیط برای تمامی صفات شامل عملکرد دانه، عملکرد زیست توده، تعداد پنجه، طول سنبله، طول پدانکل، ارتفاع گیاه و وزن صد دانه معنی دار بود. اثر ساده b3 که معادل ترکیب پذیری خصوصی در روش یک دی آلل است و برهمکنش آن با محیط نیز برای همه صفات معنی دار بود. معنی داری این دو جزءنشان دهنده نقش مهم هر دو نوع عمل افزایشی و غالبیت ژن ها در توارث صفات بود. رقم روشن نیز بهترین والد ترکیب شونده برای صفات عملکرد دانه، عملکرد زیست توده و تعداد پنجه بود. به طورکلی،در بیشتر صفات مورد مطالعه در این تحقیق، نوع ژن های کنترل کننده و رفتار ژنتیکی، ظرفیت ژن های غالب و مغلوبدر والدین، آثار مادری وآثار افزایشی و غالبیت تحت دو شرایط محیطیبدون تنشو تنش شوری متفاوت بود. برآورد وراثت پذیری عمومی بالا و نیز وراثت پذیری خصوصی متوسط تا بالا برای صفات مورد مطالعه نشان دهنده امیدبخش بودن مواد ژنتیکی مورد مطالعه برای اصلاح و بهبود صفاتتحت شرایط بدون تنش و نیز تحمل به تنش شوری بود. بنابراین،امکان انتخاب ژنوتیپ های متحمل برای مقابله با تنش شوری در ارقام گندم نان ایرانی استفاده شده در این تحقیق وجود دارد.
    کلید واژگان: برهمکنشژنوتیپ × محیط, ترکیب پذیری, دی آلل, عمل ژن
    Omidali Akbarpour, Hamid Dehghani *
    Salinity stress is one of the serious threats for high productivity of crops, especially in wheat as a key staple food for world population. Understandingthe inheritance of yield and yield components is very important in wheat breeding programs for salinity tolerance. In this research, to evaluatethe gene action of yield and yield components, seven Iranian wheat cultivars including Falat, Bam, Ghods, Roshan, Arg, Kavir and Pishtaz along with their crosses were cultivated in randomized complete block design with three replications under both normal and salinity stress conditions at National Salinity Research Center,Yazd province, Iran,in 2014. All initial assumptions for the traits were indefeasible, therefore combined analysis of variance was done based on Jinks-Hayman approach. The results of analysis of variance showed that all traits including grain yield, biological yield, tiller number, peduncle length, plant height and 100 grain weight had significantly simple additive effect “a” and “a × environment”interaction effect. Also, the simple effect of b3 which is equal to specific combining ability in method 1 diallel analysis, and its interaction with environment were significant for all studied traits. Significant “a” and “b3” terms indicated the important role of additive and dominance effects in the inheritance of trait in both conditions. In this research, the cultivar Roshan had the best combining ability for yield, biomass and tiller number. Generally, the gene type for controlling traits, gene action, potential of dominance and recessive genes in parents,maternal effects and additive and dominance effects were different under twoenvironmental conditions, non-stress and salinity stress. Estimated high broad sense and moderate to high narrow sense heritabilities indicated that thestudied genetic materials could be promisingly used to improve these traits under non-stressconditions aa well as salinitytolerance.Therefore, it ispossibleto select tolerant genotypes to salinity stress in Iranian bread wheat cultivars used in this research.
    Keywords: Combining ability, Diallel, Genotype by environment interaction, Gene action
  • روح الله بدویی دلفارد، خداداد مصطفوی، عبدالله محمدی
    به منظور تعیین پایداری و بررسی عکس العمل ارقام جو زراعی به شرایط اقلیمی مختلف از نظر عملکرد دانه، ده رقم جو در پنج منطقه شامل کرج، بیرجند، کاشمر، شیراز و سنندج مورد بررسی قرار گرفتند. ارقام مورد بررسی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 93-1392 کشت و ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ و محیط برای عملکرد دانه معنی دار می باشد. به منظور بررسی پایداری ارقام، پارامترهای پایداری شامل واریانس محیطی، واریانس پایداری شوکلا، اکووالانس ریک، ضریب تغییرات لین و بینز و آماره پایداری ضریب تغییرات مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس این روش ها در مجموع ارقام نصرت، ماکوئی و گرگان دارای عملکردی مناسب و از پایداری بیشتری نسبت به سایر ارقام برخوردار بودند. نمودار GGE biplot مورد نظر برای صفت عملکرد دانه 54/91 درصد از تغییرات داده ها را توجیه نمود. براساس این روش به ترتیب ارقام استرین، گرگان، کویر و نصرت دارای بیشترین عملکرد دانه و پایداری بودند. در مقابل، ارقام ریحان و زرجو از عملکرد و پایداری کمتری برخوردار بودند. در رابطه با صفت عملکرد دانه مناطق مورد بررسی به دو ابرمحیط تقسیم شدند. ابر محیط اول شامل کرج و بیرجند و ابرمحیط دوم شامل شیراز، سنندج و کاشمر بود. ابر محیط دوم به دلیل اینکه تعداد ارقام با عملکرد بالای بیشتری را در خود جای داده بود بهترین ابرمحیط تشخیص داده شد. محیط های کرج، سنندج و شیراز از قدرت تمیز بیشتری برای تشخیص ارقام برخوردار بودند.
    کلید واژگان: ابرمحیط, اثر متقابل ژنوتیپ و محیط, روش GGE biplot
    Rohollah Badooei Delfard, Khodadad Mostafavi, Abdollah Mohammadi
    In order to determine the stability and reaction of barley genotypes in different climatic conditions, grain yield of ten barley cultivars were evaluated in five locations. Studied areas were Karaj, Birjand, Kashmar, Sanandaj and Shiraz. The experiment conducted in a randomized complete block designs with three replications in 2013-2014. Genotype by environment interaction effect was significant for grain yield. To investigate the stability of the cultivars, stability parameters including environmental variance, Shukla stability variance, Wricke ecovalence, Lin and Bains coefficient variation and the variation coefficient stability parameter were assessed. According to these methods, Nosrat, Makuei and Gorgan cultivars with optimum performance were more stable than other genotypes. GGE - biplot graph in grain yield explained 91.54 percent of variations. According to GGE – biplot method Strain, Gorgan, Kavir and Nosrat had the high mean values of grain yield and stability. In contrast, Rayhan and Zarjou had the low mean values of grain yield and stability. For grain yield, studied locations divided to two mega-environments. The first mega-environment was Karaj and Birjand and the second mega-environment was Shiraz, Sanandaj and Kashmar. The second mega-environment regarded as the best mega-environment because of more number of varieties in with high grain yield. Karaj, Sanandaj and Shiraz had the most discrimination power in genotype recognition.
    Keywords: Genotype by environment interaction, GGE biplot method, Mega-environment
  • محمود باصفا*، مجید طاهریان
    هدف از این پژوهش تجزیه اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط بر عملکرد علوفه تر 8 هیبرید ذرت با استفاده از تجزیه توسط مدل اثرات افزایشی و ضریب پذیر امی و نیز ارزیابی ژنوتیپ ها، محیط ها و اثرات متقابل آن ها با استفاده از آماره های پایداری و اکووالانس ریک می باشد. آزمایشات در پنچ منطقه نیشابور، کرج، اصفهان، گرگان و بروجرد طی دو سال زراعی (85-1384) اجرا شدند. نتایج حاصل از تجزیه امی نشان داد که اثرات اصلی ژنوتیپ، محیط، اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط و سه مولفه اول اثر متقابل معنی دار می باشند. نمودار بای پلات قادر به تشخیص ژنوتیپ های پایدار و محیط های با قدرت تفکیک بالا از محیط های ضعیف بود. توصیه ژنوتیپ ها برای مکان های مورد مطالعه در مدل امی نشان داد که هیبریدهای 5، 8 و 1 بیشترین سازگاری را به شرایط کرج داشتند. هیبریدهای 5، 2 و 8 دارای سازگاری ویژه با شرایط نیشابور بودند. ژنوتیپ های 1 و 5 بهترین سازگاری و پتانسیل عملکرد را با شرایط گرگان داشتند. در بروجرد ژنوتیپ های 8، 5 و 1 و در اصفهان هیبریدهای 5، 8 و 2 دارای سازگاری ویژه بودند. بر اساس نتایج تجزیه امی و پارامترهای مورد بررسی، ژنوتیپ شماره 5 با عملکرد بالاتر از میانگین کل دارای بیشترین پایداری بود و توانایی سازگاری عمومی بالایی به محیط های مورد مطالعه داشت، در صورتی که هیبریدهای 7 و 8 با بیشترین تاثیر در اثر متقابل داشته و ناپایدارترین ژنوتیپ ها در مجموع سال ها و مناطق آزمایش بودند.
    کلید واژگان: اثرات متقابل ژنوتیپ × محیط, بای پلات, پایداری, تجزیه امی, ذرت علوفه ای
    Mahmud Basafa*, Majid Taheriyan
    The objectives of this study were to analyze genotype by environment (GE) interactions effects on the forage yield of 8 corn hybrids by computing AMMI analysis and evaluating genotype (G), environments (E) and GE interactions using stability parameter i.e., AMMI stability value(ASV) and Wrick,s ecovalance (W2i). Experiments were conducted at five regions (karaj, Neysahbur, Gorgan, Brojerd and Isfahan Research Station), during 2005-2006 crop season. The result’s of AMMI analysis for forage yield indicated that the Genotype (G) main effects, environment (E) and GE interactions as well as three first interaction principal components (IPCA1-3) were significant. AMMI biplot was able to distinguish stable genotypes and environments with high discrimination ability from low one,s. AMMI ANNOVA selected different hybrids for each regions: No. 5, 8 and 1 for Karaj , 5, 2 and 8 for Neyshabur, 1 and 5 for Gorgan, 8, 5and 1 for Brojerd and finally hybrids No. 5, 8 and 2 for Isfahan. According to the AMMI analysis and the parameters investigated, genotype 5, with forage yield higher than grand mean, was the most stable hybrid and with high adaptation to the environment was studied, meanwhile Hybrids No. 7 and 8 had the greatest influence on the interaction but were the unstable genotypes tested in all years and areas.
    Keywords: AMMI analysis, Biplot, Forage corn, Genotype, Environment Interaction, Stability
  • مهسا شهریاری نسب *، رجب چوگان، منوچهر خدارحمی، علی معصومی، سعید خاوری خراسانی
    در این بررسی 14 هیبرید ذرت دانه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکر ار در 6 محیط شامل 3 ایستگاه تحقیقاتی (کرج- مشهد- جیرفت) در طی دو سال (1391-1390) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ × سال × مکان در سطح احتمال 1% معنی دار می باشد که نشان دهنده نوسان عملکرد ارقام در محیط های مختلف است. بر این اساس برای بررسی اثر متقابل و مشخص کردن هیبریدهای پایدار، از روش چند متغیره GGE biplot استفاده شد. نتایج نشان داد که دو مولفه اصلی اول مدل رگرسیونی 92% از کل تغییرات مشاهده شده را توجیه می کنند. با استفاده ازنمودار چند ضلعی بای پلات، شش ژنوتیپ برتر و دو ابر محیط شناسایی شدند. همچنین بای پلات همزمان برای پایداری و عملکرد، ژنوتیپ های شماره 2 و 5 را به عنوان ژنوتیپ پایدار با عملکرد بالا شناسایی نمود. در بررسی بای پلات همبستگی بین محیط ها مشخص شد همبستگی مثبتی بین محیط های جیرفت و کرج و همبستگی منفی بین محیط های مشهد و کرج وجود دارد. بررسی عملکرد نسبی ژنوتیپ ها نشان داد در محیط کرج ژنوتیپ شماره 5 و در محیط مشهد و جیرفت ژنوتیپ های شماره 14 و 2 بیشترین عملکرد را دارند
    کلید واژگان: ذرت, اثر متقابل ژنوتیپ در محیط, مدل GGE biplot
    Mahsa Shahryari Nasab*, Rajab Chogan, Manochehr Khodarahmi, Ali Masomi, Saeed Khavari Khorasani
    In Present research 14 maize hybrids were studied in form of randomized compelet block design with 4 replicates across 6 environments including 3 agriculture research centers (Karaj, Mashhad and Jiroft) in two years (1390-1391).Result of combined variance analysis showed that genotype ×year×location interaction is meaningful in %1 probability level. According to this result for studying interaction effect and determining stable hybrids, the GGE biplot multivariate method was used. Results showed that the first two principal components regression model explained 92% of the observed changes.By using Biplot polygons, six Top genotypes and two mega environments were identified.Also based on, both yield and stability biplot, genotype number 2, were identified as stable genotype with average function. Biplot analysis of correlations between environments a positive correlation between the Jiroft and Karaj and a negative correlation between Mashhad and Karaj environments were existed Evaluation of genotypes relative performance revealed that genotype No. 5 in Karaj and genotypes 14 and 2 in Mashhad and Jiroft, had the highest performance.
    Keywords: Maize, Genotype, Environment Interaction, GGE Biplot
  • خداداد مصطفوی، سید صادق حسینی ایمنی، مرتضی فیروزی
    موفقیت در گزینش ارقام و لاین های دارای عملکرد مطلوب به شدت تحت تاثیر اثر متقابل ژنوتیپ و محیط قرار می گیرد. در این تحقیق به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط در برنج، دوازده لاین برنج همراه با دو رقم شاهد به نام فجر و ندا در نه محیط (سه منطقه و سه سال) از نظر عملکرد ارزیابی شدند. طرح استفاده شده، بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. در تجزیه واریانس اثر ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل آنها معنی دار بود. داده ها با استفاده از روش AMMI تجزیه وتحلیل شدند. در این روش دو مولفه اول اثر متقابل معنی دار و 66 درصد از واریانس اثر متقابل را توجیه کردند. نتایج نشان داد که عملکرد برنج تا حد زیادی تحت تاثیر فاکتورهای محیطی قرار می گیرد. ژنوتیپ 9 دارای عملکردی بیشتر از میانگین و از نظر اولین مولفه اثر متقابل کمترین مقدار را داشت که به عنوان لاین پایدار مشخص شد. نمودار دوبعدی مربوط به دو مولفه اول اثر متقابل نشان داد که لاین 9 در محیط های ساری سال 87 و آمل سال 87 دارای سازگاری خصوصی بود. دو لاین 11 و 12 و رقم ندا در آمل و در سال 88 دارای بیشترین سازگاری خصوصی بودند. لاین های 4 و 8 در تنکابن سال 87 و 88 و آمل در سال 89 دارای سازگاری خصوصی بودند. لاین های 6، 7 و 10 و رقم فجر در سال 88 و 89 در ساری دارای سازگاری خصوصی بودند. لاین های 1، 2، 3 و 5 در تنکابن سال 89 دارای سازگاری خصوصی بودند. لاین های 2، 5، 7 و 12 و ارقام فجر و ندا نیز نسبت به سایر لاین ها از سازگاری عمومی بیشتری برخوردار بودند.
    کلید واژگان: اثر متقابل ژنوتیپ × محیط, امی, برنج, عملکرد دانه
    Khodadad Mostafavi, Seyed Sadegh Hosseini Imeni, Morteza Firoozi
    Selection of favorite cultivars and lines affected with genotype- environment interaction dramatically. In order to study of genotype × environment interaction in rice، 12 lines with 2 commercial cultivars as check (Neda and Fajr) was studied in 9 different environments (3 location and 3 years). The experiment was randomized complete block design (RCBD) with three replications. The differences were significant among genotypes، environments and their interaction. The yield stability was studied by AMMI method. The results showed two principal components were significant and explain 67 percent of interaction variance. Results revealed that grain yield was highly influenced by environmental factors. The line 9 had yield higher than mean and with the lowest for first interaction principal component thus distinctive as stable line. Biplot of two first interaction component revealed that line 9 in Sari (2008) and Amol (2008) had specific adaptability. Lines 4 and 8 in Tonkabon (2008 and 2009) and in Amol (2010) had specific adaptability. Lines 6، 7، 10 and Neda cultivar in Sari (2009، 2010) had specific adaptability. Finlay the lines 1، 2، 3 and 5 in Tonkabon (2010) had specific adaptability. Lines 2، 5، 7 and 12 and fajr and Neda cultivars had the highest common adaptability to environments.
    Keywords: AMMI, Genotype, environment interaction, Rice, Kernel yield
  • همایون کانونی*، علیرضا طالعی، معروف خلیلی

    در این تحقیق که به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و تعیین پایداری عملکرد و وزن صد دانه نخود (Cicer arietinum L.) در شرایط دیم دراستان کردستان اجراء شد، هفت ژنوتیپ و لاین نخود تیپ دسی به علاوه رقم شاهد (پیروز) در سه ایستگاه تحقیقاتی (گریزه، خرکه و قاملو) به مدت سه سال (1380 تا 1382) در طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس آزمون بارتلت متجانس بودن واریانس خطاها در آزمایش های جداگانه مورد تایید قرار گرفت. برای مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ × محیط تجزیه واریانس مرکب و برای تعیین ثبات عملکرد و وزن صد دانه در محیط های مختلف تجزیه پایداری انجام شد. براساس نتایج تجزیه واریانس، بین میانگین محیط ها و میانگین ژنوتیپ ها تفاوت معنی دار وجود داشت. معنی دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ× محیط برای صفات مورد نظر نشان داد که واکنش تعدادی از ژنوتیپ ها در برخی از محیط ها متفاوت بوده است. براساس آماره های پایداری (Pi ،bi ،S2di وCV%)، ژنوتیپ ICCV 91006 برتر و پایدارتر از سایر لاین ها بود و برای کاشت در مناطق دیم استان کردستان قابل توصیه است.

    کلید واژگان: نخود تیپ دسی, اثر متقابل ژنوتیپ ‍×محیط, پایداری عملکرد
    H. KANOUNI *, ALIREZA TALEEI, M . KHALILI

    In order to select high yielding and most adaptable chickpea lines under dryland conditions, seven desi type chickpea genotypes together with one check cultivar (Pirouz) were evaluated in three research stations (Gerize, Kharke and Ghamlu) of Kurdistan province, during three years (2001-03) in RCB design with four replications. Bartlett test suggested that there was homogeneity in error of variances. Thus, analyses of variance were done to study the genotype-environment interactions, and analysis of stability was done to determine the performance of lines in varying environments. Results, of ANOVA showed that there were significant differences among environments, mean yield of genotypes and the G E interaction. Stability analysis after Eberhart and Russell method showed that there were significant variations due to genotypes, environment and their interactions for one hundred seeds weight, and due to environment for seed yield. On the basis of stability parameters (P < sub>i, bi, S2di, and CV %), genotype ICCV 91006 with the highest seed yield (821 kgha-1) was selected as the most desirable and stable genotype .

    Keywords: DESI TYPE CHICKPEA, GENOTYPE X ENVIRONMENT INTERACTION, Yield stability
  • داوود صادق زاده اهری*، هوشنگ پاشاپور، سرحد بهرامی، رضا حق پرست، مصطفی آقایی سربرزه، سید مرتضی عظیم زاده، غلامرضا عابدی

    به منظور بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه لاین های امیدبخش و پیشرفته گندم دوروم دیم، آزمایشی در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 22 رقم و لاین از گندم های دوروم به همراه دو رقم شاهد گندم نان جمعا با 24 ژنوتیپ به مدت سه سال زراعی (80-1377) در شش ایستگاه در مناطق سردسیر دیم کشور اجرا شد. در هر سال و در هر دو منطقه پس از برداشت دانه، تجزیه واریانس ساده برای عملکرد دانه انجام و در انتهای سال سوم در هر منطقه تجزیه مرکب انجام شد. در تجزیه مرکب (3 سال در هر منطقه) واریانس اشتباه های آزمایشی مناطق مختلف براساس آزمون Fmax هارتلی معنی دار بود، لذا برای یکنواخت نمودن واریانس اشتباه های آزمایشی، مناطق اجرای طرح به دو گروه تقسیم شدند. برای تعیین ارقام پایدار از روش پارامتر تیپ چهار (لین و بینز)، ضریب تغییرات عملکرد (VC%) و نیز روش غیرپارامتری رتبه بندی (Rank) استفاده شد. در گروه اول (ایستگاه های مراغه، سرارود و اردبیل) اثرهای منطقه، سال× منطقه، سال × رقم بر نموده و پس از آ ن ها لاین های شماره 2 و 4 به ترتیب با عملکرد دانه 1585 و 1566 کیلوگرم در هکتار قرار داشتند. لاین های شماره 2 و 18 دارای پایداری و عملکرد بیشتری نسبت به سایرین بودند. لاین شماره 18 به دلیل داشتن عادت رشد بینابین جهت کشت در این مناطق قابل توصیه است. در گروه دوم (ایستگاه های شیروان، ارومیه و قاملو) اثرهای سال، منطقه، سال× منطقه، رقم و سال × منطقه× رقم بر عملکرد دانه معنی دار بود و پس از ارقام گندم نان، بیشترین عملکرد دانه متعلق به لاین های شماره 9 و 18 بود (به ترتیب با 756 و 734 کیلوگرم در هکتار). با در نظر گرفتن عملکرد دانه و نتایج تعیین پایداری و سازگاری و عادت رشد، دو لاین مذکور جهت کاشت در این مناطق قابل توصیه هستند.

    کلید واژگان: گندم دوروم, اثر متقابل ژنوتیپ × محیط, عملکرد
    D. Sadeghzadeh Ahari *, H. Pasha Pour, S. Bahram, R. Haghparast, M. Aghae, M. Azimzadeh, Gh. Abedi

    In order to study the adaptability and yield stability of dryland promising durum wheat genotypes, this experiment was conducted with 22 genotypes of durum wheat plus 2 bread wheat cultivars as checks in RCBD for three cropping seasons (1998- 2001) in six cold research stations in dry land areas. In each location simple ANOV A and combined ANOV A for three years were implemented. Because in combined" analysis (3 years in each location) and according to Hartly Fmax test, the error mean squares (MSe) at different locations were significant, therefore for uniformity of MSe, the experimental locations were divided into two groups. Linn and Binns parameter, coefficient of variation of grain yield and rank method were used for determination of stable cultivars/lines. Results of combined ANOV A in the first group (Maragheh, Sararood and Ardebil) showed that interaction effects of year x location and year x cultivar were significant (P ? 0.01), and also differences among cultivais/lines in grain yield were significant at 5% probability level. Bread wheat cultivars had the highest grain yield and, in durum wheat, lines no. 2 and 4 with 1585 and 1566-1 kgha,respectively were the superior lines. Lines no.2 and 18 had the most stability and grain xield among genotypes. In this group line no.18 with facultative growth habit is recommended for these regions. In the second group (Shirvan, Uromieh and Ghamloo) the effects of year, location, cultivar and also interaction effects of year x location and year x location x cultivar on grain yield were significant. After bread wheat cultivars that had the highest grain yield, durum wheat lines no. 9 and 18 with 756 and 734 kgha-1, respectively were the highest yielding genotypes. Regarding grain yield, results of stability and adaptability analysis and growth habit, these two lines are recommendable for growing in these locations.

    Keywords: Durum wheat, GENOTYPE X ENVIRONMENT INTERACTION, yield
نکته
  • نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
  • کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال