احسان رئیسی
-
مجله پژوهش های ادب عرفانی (گوهر گویا)، سال هفدهم شماره 1 (پیاپی 50، بهار و تابستان 1402)، صص 153 -171
آیین دیرپای جوانمردی در ایران در ابتدا به عنوان جنبشی اجتماعی برای احقاق حق مظلومان شکل گرفت. به تدریج با افزوده شدن مبانی نظری، تعالیم و آداب و اصول اخلاقی به آن، جریان ها و گروه های مختلفی از این آیین منشعب شدند. این گروه ها در دوره های مختلف نقش مهم و بسزایی در جامعه ایفا کردند. به ویژه در دوره پس از اسلام که با تاثیرپذیری جوانمردان در ابعاد مختلف از عارفان، کنش اجتماعی آنان نیز دست خوش تغییرات مهمی شد. باوجود حضور جوانمردی به عنوان یک جریان اجتماعی موثر در تاریخ ایران؛ اما تاکنون مبانی نظری، تعاملات با دیگر گروه ها و جریان های اجتماعی و همچنین کنش های اجتماعی آنان به شکلی منسجم تبیین نشده است؛ از این رو پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد تاریخی و روش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای تعاملات وکنش های اجتماعی جوانمردان را تحلیل و تبیین کرده است. یافته ها نشان می دهد، هرچند ریشه های جوانمردی را باید در ایران پیش از اسلام جستجو کرد؛ اما می توان عرفان را مهم ترین آبشخور فکری جوانمردان پس از ورود اسلام به ایران و کشورهای دیگر دانست، چنانکه ایشان با عارفان، اهل حکومت و پیشه وران بیش از همه گروه های اجتماعی تعامل مستمر و پویا داشته اند. از مهم ترین کنش های گروه های جوانمردی می توان به موضوعات مبارزه با ظلم حاکمان وقت و ثروتمندان، خدمت به خلق از جمله محافظت از شهرهای مرکزی و شهرهایی که بیشتر مورد حمله بیگانگان قرار می گرفت، انفاق، ایثار و برقراری امنیت در راه های اصلی و کاروان های مسافرتی و تجاری اشاره کرد.
کلید واژگان: جوانمردی, عرفان, سنت اول عرفانی, سنت دوم عرفانی, گروه های جوانمردی, کنش اجتماعیJawanmardi is an established sect in Iran that was initially formed as a social action to realize the rights of the oppressed, and over time thrived in terms of theoretical fundamentals, teachings, and practices, while also divided up into various movements and associations. Such groups played a substantial role in the community during diverse epochs. Precisely in the wake of Islam, the social actions of Jawanmardan were significantly reformed in a way that some Islamic scholars consider Islamic mysticism as the major source of impact for Javanmardi groups, specifically futuwwat. Although Jawanmardi has been a serious social movement in the history of Iran, its significant dimensions, i.e. social interactions and actions, are yet to be investigated. In fact, their theoretical fundamentals, interactions with other groups, and social movements and social actions have not been fully explicated. Taking a historical method a descriptive-analytical approach, the present study analyzes social interactions and actions of Jawanmardan (adherents of Jawanmardi associations). The findings suggest that Jawanmardan were influenced by Islamic mysticism as their major intellectual source while more research reveals the implications of pre-Islam. Additionally, they preserved diligent and restless interactions with mystics, governors, and craftsmen. Jawanmardi associations mainly strived to combat oppression, serve humans regarding guardianship of cities, prodigality, altruism, maintaining safety, as well as patrolling ways and pilgrimage and commercial caravans (travelers journeying together).
Keywords: Jawanmardi, Sufism, first mystical tradition, second mystical tradition, Jawanmardi Associations, Social Actions -
در آموزش زبان، ابزارها و رویکردهای متعددی برای فراگیری و آموزش زبان وجود دارد. یکی از این ابزارها، متون ادبی است. این متون، از دیرباز برای آموزش زبان فارسی در نقاط مختلف جهان در کانون توجه قرار داشته اند. ابزار دیگری که گاه برای تسریع یادگیری از آن استفاده شده، موسیقی شعر است. در گذشته و نیز امروز، برای به خاطر سپردن برخی موضوعات آموزش پذیر، مباحث آموزشی در قالب نظم به فراگیران آن علوم ارایه میشده است. بر این اساس، به نظر می رسد؛ از یک سو آموزش زبان فارسی از طریق متون ادبی که روشی اثرگذار با سابقه طولانی است و از سویی دیگر، استفاده از نظم برای آموزش دانش های عام که روشی تسهیل کننده است، می تواند تاثیر مطلوب بر تسریع و تعمیق یادگیری زبان فارسی داشته باشد. باوجود اهمیت این متون در آموزش زبان، تاکنون نحوه استفاده بهینه و اثربخش آن ها در آموزش زبان مغفول مانده است. این پژوهش، پس از تبیین اهمیت ادبیات و تاثیر موسیقی شعر در آموزش و فراگیری زبان، الگویی برای استفاده از متون نظم ادبی و موسیقی شعر در آموزش زبان فارسی ارایه کرده است. این الگو، بر اساس یافته های نظری به دست آمده است و دارای سه رکن اصلی است: نوع موسیقی شعر، مضمون اشعار و مراحل فعالیت های رویکرد ارتباطی (پیش از خواندن، هم زمان با خواندن و پس از خواندن). این الگو در سه مرحله، فعالیت هایی را برای آموزش زبان فارسی با موسیقی شعر تدوین کرده است که متناسب با دانش زبانی متوسط به بالا می باشد.
کلید واژگان: فراگیری زبان, زبان فارسی, رویکرد ارتباطی, موسیقی شعر, الگوAmong different approaches and materials for language acquisition and instruction are classical literary texts which have been substantially used as a language teaching tool in various parts of the world. Music of poetry is another tool that has been adopted in the past and present to learn educational subjects and materials in versified formats, based on this, it seems that on the one hand, teaching Persian language through ancient texts is an effective method with a long history, and on the other hand, using rhyme to teach general knowledge, which is a facilitating method in education. It is thus purported that versified writings are potential to facilitate and reinforce learning Persian language. Despite the significance of such like texts, their application and impact on learning Persian language have been unappreciated. Considering the significance of literature and the impact of music of poetry in language teaching and learning, this research presents a model for the application of versified literary texts and music of poetry in Persian language acquisition and instruction. The model, designed based on theoretical findings, is threefold: types of music of poetry, poetry themes, and communicative language teaching (CLT) steps of pre-reading, reading, and post-reading activities. The proposed model is a three-stage process to teach Persian language using music of poetry adjusted to different age groups and levels of language knowledge.
Keywords: learning language, Persian language, CLT approach, Music of Poetry, model -
بازنویسی متون کهن موضوعی بسیار مهم و پیوند دهنده نسل های مختلف از لحاظ فرهنگی است. بازنویسی فعالیتی علمی_خلاقه است؛ بدان جهت که برای انجام یک بازنویسی موفق ضروری ست نسبت به متن کهن (مبدا بازنویسی) اشراف علمی داشت و در فرآیند بازنویسی نیز باید به اصول علمی توجه کرد. افزون بر آن بازنویس نیز به مانند هر فعالیت علمی دیگر به الگویی کارا و موثر نیاز دارد تا بتواند بر اساس آن الگو، متنی منقح و اثرگذار در اختیار مخاطبان قرار دهد. اهمیت و حساسیت وجود این الگو، وقتی دوچندان می شود که گروه مخاطبان بازنویسی، کودکان باشند. این مقاله با بهره گیری از مباحث و نظریات علوم تربیتی و علوم ادبی کوشیده است الگویی گام به گام برای بازنویسی مثنوی برای کودکان7-12سال طراحی کند. مبنای علوم تربیتی این الگو برپایه آرای مونته سوری استوار شده است. استخراج مقاصد اصلی مولوی از سرایش مثنوی از منابع معتبر و علمی، فهم بافت و موقعیت داستان در کلام مولوی، به کارگیری وزن مثنوی، حذف داستان های فرعی، استفاده از راوی دوم شخص در زاویه دید، تکمیل شدن پایان داستان توسط خود کودک و.. از جمله مباحثی ست که با نظر به آرای تربیتی و ویژگی های منحصربه فرد مثنوی به طور ویژه در باب بازنویسی مثنوی مولوی مطرح شده و از یافته های این پژوهش به شمار می رود. در پایان، مبتنی بر الگوی ارایه شده، یکی از داستان های مثنوی بازنویسی شده است. این تحقیق در قالب الگویی روشمند و با استفاده از دیدگاه های تربیتی مونته سوری، پیاده سازی اصول بازنویسی برای کودکان را تسهیل و تبیین کرده است.
کلید واژگان: بازنویسی, داستان, مثنوی مولوی, ادبیات کودک, الگوRewriting texts that are very important topics and connect culturally different generations. The activity is scientific-creative rewriting; Know that in order to perform a successful rewriting, the headquarters had scientific aristocracy over the ancient text and in the rewriting process, scientific principles must be considered. The importance of this model and its sensitivity is doubled when the target audience of the rewrite is children. Unfortunately, such a model has not been presented in this regard so far, and this is probably why there are various shortcomings in the rewritten texts. Using the topics and theories of educational sciences and literary sciences, this article has tried to design a step-by-step model for rewriting Masnavi for children aged 7-12years. The basis of educational science This model is based on the views of Montessori.Extracting the main intentions of Rumi from composing Masnavi from reliable and scientific sources, understanding the context and position of the story in Rumi's words, using the weight of Masnavi, deleting sub-stories, using a second-person narrator in terms of perspective, etc. are among the topics that are considered. The uniqueness of Masnavi and especially the rewriting of Rumi's Masnavi is considered as one of the elements of Persian order and is one of the achievements of this research. In the end, based on the presented model, one of the stories of Masnavi has been rewritten.. This research has facilitated and explained the implementation of rewriting principles for children in the form of a methodical model and using Montessori educational perspectives.
Keywords: Children's literature, Model, Stories, rewriting, Molavi's Mathnavi -
مجله پژوهش های ادب عرفانی (گوهر گویا)، سال چهاردهم شماره 2 (پیاپی 45، پاییز و زمستان 1399)، صص 151 -170رواج زبان و ادب فارسی در بین غیرفارسی زبانان در هر دوره ای به شکلی و تحت تاثیر عواملی صورت گرفته است. یکی از نمونه های این موضوع رواج پندنامه منسوب به عطار در بین مردم بوسنی است که حدود چهار سده به آن توجه شده است. این متن در نظام آموزشی رسمی، جایگاه مهمی داشت؛ فرقه های مختلف عرفانی آن را می آموختند و ترویج می کردند؛ اقشار مختلف مردم نیز به آن علاقه مند بودند. پندنامه از عطار نیست و در شمار آثار مهم یا حتی معمولی ادب فارسی نیز قرار نگرفته است؛ حتی در زبان آن اختلالاتی دیده می شود؛ حال پرسش اصلی این است: چرا این اثر در کنار بزرگ ترین آثار ادب فارسی مانند مثنوی، گلستان و دیوان حافظ مدت های بسیاری در کانون توجه مردم بوسنی بوده است؟ نویسندگان این مقاله با بررسی همه شواهد حضور پندنامه در بالکان و به ویژه در بوسنی پی برده اند که عواملی مانند زبان و بیان ساده، عوامانه بودن، نداشتن تحریر ادبی، روی آوردن شاعران عثمانی به پندنامه برای الگوگیری و تاثیر حکومت عثمانی اعم از شکل دهی به نظام آموزشی بوسنی و ترویج گرایش به عرفان و تصوف، از مهم ترین دلایل توجه به پندنامه در بوسنی بوده است.کلید واژگان: پندنامه, بالکان, بوسنی, غیرفارسی زبانان, ادبیات عامه, فرهنگ عثمانی, ادبیات عرفانیThe spread of the Persian language and literature among non-Persian speakers depended on different factors in each period and area. One such example is the spread of the Pandnameh among Bosnian people. The Pandnameh, a book misattributed to Attar, enjoyed high esteem in Bosnia for about four centuries. It was included in the official educational system, followers of various Sufi orders read and learned it, and people of different social backgrounds were interested in it. The main question of this paper is why the Pandnameh – the book that does not belong among the best works of Persian literature – was for a long time popular in Bosnian cultural and educational context along with the greatest works of Persian literature such as the Masnavi, Golestan and Hafez's Divan. By examining all forms of its presence in the Balkans, particularly in Bosnia, the authors conclude that various factors contributed to the spread of the Pandnameh in Bosnia. Those factors include the simple language of expression, lack of literary embellishments, a good reputation among Ottoman poets, as well as the book’s significant place in the Ottoman educational system and importance of Sufism in the Ottoman culture generally.Keywords: Pandnameh, Balkans, Bosnia, non-Persian speakers, Popular literature, Ottoman culture
-
مجله پژوهش های ادب عرفانی (گوهر گویا)، سال چهاردهم شماره 1 (پیاپی 44، بهار و تابستان 1399)، صص 103 -114
موضوعات و بحث های مربوط به سلوک عرفانی به دو دسته کلی تقسیم می شود: امور اکتسابی و امور غیرمکتسب. هر سالکی با کوشش به موضوعات اکتسابی دست می یابد؛ اما امور غیرمکتسب بدون اختیار سالکان بر آنان وارد می شود و همه نمی توانند به آن دستیابی داشته باشند؛ بر همین اساس از این امور با عنوان «واردات» یاد می کنند. یکی از مهم ترین واردات عرفانی «خواطر» است که به سبب اهمیت بسیار، همواره در کانون توجه عارفان و مشایخ سنت اول عرفانی بوده است. با وجود اهمیت بسیار خواطر، در هیچ یک از طرح های سلوکی که عارفان و مشایخ عرفان و تصوف تدوین و تبیین کرده اند، جایگاه خواطر به درستی مشخص نیست. در بسیاری از متون عرفانی و سخنان مشایخ، عبارات و اشاراتی درباره خواطر آمده است؛ ولی همه این مباحث غیرمنسجم و پراکنده است و نقش و جایگاه خواطر در نظام سلوکی به صراحت تبیین نشده است. این پژوهش با تحلیل مضمون سخنان مشایخ سنت اول عرفان اسلامی درباب «خاطر»، نقش و جایگاه خواطر را در سیر و سلوک در سنت اول عرفانی تبیین کرده است. یافته ها نشان می دهد خواطر در همه مراحل سیر و سلوک ممکن است بر سالک وارد شود و او را از طی کردن مسیر بازدارد و یا بر توان و سرعت او بیفزاید. درواقع خواطر پس زمینه همه منزل ها و اعمال سلوکی به شمار می رود و از ابتدا ضروری است سالک با انواع و اقسام و روش های نفی آن آشنا شود تا خواطر در مسیر سلوک مانع حرکت وی نشود و حتی شتاب و توان او را تقویت کند.
کلید واژگان: سنت اول عرفانی, سیر و سلوک, واردات, خواطر, خاطر, نفی خواطرThe themes and topics of mystical conduct or Soluk are divided into two general categories of acquisitive and non-acquisitive. Acquisitive issues for every seeker can be accessed through the effort, but non-acquisitive ones are accessed by the seekers involuntarily and are not accessible for everyone; therefore, they are referred to as Vāridat. One of the most important mystical Vārid is ‘Khavātir’, which has always been the focus of mystics and elders of the first mystical tradition because of its great importance. Despite the great importance of Khavātir, in none of the mystical patterns presented by mystics and the Sufis, the place of Khavātir is clear. In fact, in many mystical texts and sayings of the elder Sufis, there are expressions and references about Khavātir, but all these issues are incoherent and scattered and do not explicitly explain the place of Khavātir in the system of Soluk. This present study investigates the role and place of Khavātir by analyzing the meaning of the sayings of the elders of the first mystical tradition of Islamic mysticism about Khātir’. The findings show that Khavātir, at all stages of the Soluk, may enter the seeker and slow down and prevent him from continuing the journey, or may increase the seeker’s power and speed. In fact, Khavātir are the background of all levels and behavioral practices of Soluk, and from the beginning, it is necessary for the seeker to become familiar with all the types and methods to avoid them, so they do not hinder his journey but strengthen his acceleration and power for continuing the Soluk.
Keywords: the first mystical tradition, mystical conduct, Varidat, Khavatir, Khatir, Negation of Khatir. -
موضوعات هستی شناختی یکی از ارکان شناخت دیدگاه های عرفانی و تبیین تفاوت سنت ها و مشرب های عرفانی است. درواقع، نظر عارفان در باب هستی بر آرای آن ها را در باب دیگر مسایل اثر می گذارد و اعمال و معاملات آن ها را جهت می دهد. بر همین مبنا پرسش مهم و اساسی در این باب آن است که موضوعات مربوط به شناخت هستی در منظومه فکری عارفان مختلف بر چه اصولی استوار شده و چگونه است. در این مقاله الگوها و مصادیق مربوط به هستی شناسی در دیدگاه عارفان سنت اول و دوم عرفانی تحلیل شده است. یافته ها نشان می دهد عارفان این دو سنت در باب هستی اختلاف نظر اساسی دارند: عارفان سنت اول مبانی هستی شناختی خود را به تبع فیلسوفان و متکلمان بر پایه نظریه وسایط استوار ساخته اند؛ اما عارفان سنت دوم نه تنها در تبیین هستی به این نظریه معتقد نیستند؛ بلکه گاه به شدت با این نظریه و قایلان به آن مخالفت کرده اند.
کلید واژگان: تصوف, سنت اول عرفانی, سنت دوم عرفانی, عرفان اسلامی, هستی هستی شناسیReligions & Mysticism, Volume:53 Issue: 1, 2020, PP 229 -244Ontological issues are one of the pillars of understanding mystical views and explaining the differences between mystical traditions. In fact, the mystics' view of the universe influences their views on other issues and directs their actions and transactions. Accordingly, the important and fundamental question in this regard is what are the principles of the issues related to the understanding of universe in the intellectual system of different mystics? In this article, patterns and examples related to the ontology in the point of view of mystics of the first and second mystical traditions are analyzed. The findings show that the mystics of these two traditions have a fundamental difference of opinion about the universe: following philosophers and scholars of Kalām, the mystics of the first tradition have based their ontological foundations on the theory of Vasā’et, but the mystics of the second tradition not only do not believe in this theory, they have opposed this theory and those who believe in it.
Keywords: Islamic mysticism, Sufism, the first mystical tradition, the second mystical tradition, Ontology, Universe -
ین مقاله ترجمه ای است از مقاله «What Has Literature to Offer Computer Science?» که به قلم Mark Dougherty در سال 2003 در شماره 7 مجله HumanIT انتشار یافته است.نویسنده در این مقاله کوشیده است ظرفیتهای ادبیات را برای استفاده در علوم رایانه تبیین کند. مقاله به دو بخش کلی تقسیم می شود: در قسمت نخست دیدگاه های فلسفی مختلف درباره نسبت مهندسی با هنر بررسی و تحلیل شده و در بخش دوم در باب پیوند ادبیات و رایانه سخن رفته است. مولف می کوشد نشان دهد که می توان بین ادبیات و رایانه نیز پیوندی مانند پیوند زبانشناسی و رایانه برقرار کرد و به واسطه این پیوند از ظرفیتهای ادبیات برای ارتقاء علوم رایانه بهره جست. مولف در حوزه علوم رایانه بر چند محور تمرکز کرده است که می توان در آنها از ادبیات استفاده کرد: 1. هوش مصنوعی (برای فهم متن)؛ 2. مستندسازی سیستم های رایانه ای (برای آن که درک و دریافت این مستندات آسان تر شود)؛ 3. کدنویسی (برای مواجهه با کدها به مثابه یک متن ادبی یا بهره گیر از صورتهای تمثیلی برای ساده سازی مسئله ها)
کلید واژگان: نقد فرهنگی, ادبیات تطبیقی, امپریالیسم زبانی, عزالدین مناصرهIn this paper I ask the question: what has literature to offer computer science? Can a bdateral programme of research be started with the aim of discovering the same kind of deep intertwining of ideas between computer science and literature, as already exists between computer science and linguistics? What practical use could such results yield? I begin by studying a classic forum for some of the most unintelligible pieces of prose ever written, the computer manual. Why are these books so hard to understand? Could a richer diet of metaphor and onomatopoeia help me get my laser printer working? I then dig down a little deeper and explore computer programs themselves as literature. Do they exhibit aesthetics, emotion and all the other multi farious aspects of true literature? If so, does this support their purpose and understandability? Finally I explore the link between computer code and the human writer. Rather than write '4rge amounts of code directly, we encourage students to write algorithms as pseudo-code as a first step. Pseudo-code tells a story within a semi-formalised framework of conventions. Is this the intertwining we should be lookingfor?
-
حکیم ناصرخسرو قبادیانی مروزی از شاعران و نویسندگان بزرگ فارسی در سده چهارم و پنجم هجری است. از ناصرخسرو آثار نثر و نظمی برجای مانده که همه آنها را برای ترویج و نشر تعالیم و عقاید اسماعیلیه نگاشته است. به دلیل اینکه در گذر زمان آثار بسیاری به اشتباه به ناصرخسرو انتساب یافته، در صحت انتساب بعضی از آثار مسلم او نیز در سده اخیر تردیدهایی راه یافته است. یکی از این آثار، خوان الاخوان است که در آن در صد بخش (صف) دیدگاه های متنوع و متعددی از اسماعیلیه بیان شده است. این پژوهش با استفاده از دوروشالف. تبیین شیوه علمی ناصرخسرو در تدوین آثار و ب. مقایسه خوان الاخوان با دیگر آثار منثور ناصرخسرو با تکنیک های 1. مشابه یابی از طریق متن کاوی با استفاده از تکنیک Bag of Word و معیار Cosine؛ 2. بررسی ویژگی های سبکی و زبانی خوان الاخوان و3. بررسی ساختار خوان الاخوان ثابت کرده است که گرچه بخش مهمی از خوان الاخوان (سی و هشت صف از صد صف) ترجمه ینابیع ابویعقوب سجستانی است و در واقع محتوا و مطالب این بخش ها از ابویعقوب سجستانی است، ولی باتوجه به نشانه های زبانی و سبکی خوان الاخوان این اثر از قلم ناصرخسرو تراویده است.کلید واژگان: انتساب اثر, سبک شناسی, متن کاوی, ناصرخسرو, خوان الاخوانPersian Literature, Volume:8 Issue: 2, 2019, PP 121 -139Naser Khosrow is one of the famous Iranian poets and writers who lived in 11th century. There are some works by Naser Khosrow in prose or verse, all of which have been written to promote Ismailia teachings and beliefs. Due to the fact that many works have been mistakenly ascribed to Naser Khosrow over the years, there are doubts about the accurateness of the attribution of some of his major works in the last 100 years. One of the mentioned works is Khan al-Ekhwan, containing one-hundred sections (queues) various viewpoints about Ismailia. Through two methods of: a) Explaining Naser Khosrow's scientific method in creating his works; and, b) comparing Khan al-Ekhwan with his other prose works, and utilizing three techniques of: 1. Text mining to overview the text similarity metrics through bag-of-words and cosine models; 2. Reviewing the stylistic and lingual features of Khan al-Ekhwan; and 3. Studying Khan al-Ekhwan's structure, it has been proven, in present study, that although a significant part of Khan al-Ekhwan (thirty-eight queues of one hundred) is the translation of Yenābi' by Abu Yaqub al-Sijistani, and in fact the contents of these sections belong to AbuYaqub al-Sijistani, but it can be claimed that these writings are from Naser Khosrow's pen, considering the stylistic and lingual signs of the work.Keywords: Work Ascription, stylistics, Text mining, Naser Khosrow, Khan al-Ekhwan
-
فکر و ذکر از مباحث مهم عرفان اسلامی به شمار می روند که در هر دو سنت عرفانی جایگاه ویژه ای در سیر استکمالی سالکان دارند. در سنت اول عرفانی بخشی از آرای عارفان در باب فکر و ذکر به تبیین هر یک از آن ها و بیان جایگاه و اهمیتشان در سیر و سلوک اختصاص یافته و بخش دیگری از دیدگاه ها رابطه فکر و ذکر و نحوه تعاملشان با یکدیگر را شرح و تبیین کرده است. اگرچه برخی عارفان سنت اول فکر و ذکر را به منزله دو بال برای سالک بر شمرده اند اما درباره نحوه تعامل این دو، دیدگاه های گوناگون و گاه متعارضی در سنت اول عرفانی بیان شده است.
به دلیل جایگاه مهم فکر و ذکر در سلوک و نیز اهمیت تعامل این دو در سیر استکمالی ضروری است که وجوه گوناگون تعامل و ارتباط فکر و ذکر با یکدیگر در سنت اول عرفانی تبیین شود و دلیل اختلاف آرای عارفان در باب فکر و ذکر بیان گردد. این مقاله آرای مختلف مشایخ سنت اول عرفانی را در باب نحوه ارتباط و تعامل فکر و ذکر بررسی و دلیل تشتت این دیدگاه ها را تبیین ساخته است.
در باب اختلاف دیدگاه های عرفای سنت اول در باب فکر و ذکر می توان گفت بدان جهت که فکر و ذکر هر دو مراتبی دارند، نظریات هر یک از عارفان ناظر به مرتبه ای بوده و بر این اساس آرای ایشان در این باب گوناگون است و گاه متعارض می نماید.کلید واژگان: عرفان خراسان, مکتب ابن عربی, وحدت وجود, وحدت شهود -
به سبب اهمیت مثنوی معنوی و بسیاری پژوهش های علمی، مقاله های گوناگون و پرشماری درباره این اثر نوشته شده است. هریک از این مقاله ها از دیدگاهی ویژه می کوشند جنبه ای از جنبه های مثنوی را تحلیل و تبیین کنند. شمار بسیاری از این مقاله ها به شرح بیت یا ابیاتی از مثنوی، فهم متن آن و مطالعه تطبیقی مثنوی با آثار دیگر می پردازند. فهم مثنوی و شرح ابیات و تبیین منظومه فکری مولوی بدون شناخت دقیق و عمیق از سنت و مشرب عرفانی مولانا یا ممکن نیست و یا ناتمام و ناقص خواهد بود. متاسفانه با وجود نگارش مقاله های پرشمار و سودمندی که در باب مثنوی نگاشته شده است، بخش بسیاری از این مقاله ها به مشرب عرفانی مولانا توجهی نداشته اند. این پژوهش مقاله هایی را بررسی و تبیین می کند که درباره مثنوی در بین سال های 1380 تا 1395 در چهل و شش مجله علمی انتشار یافته اند. از مجموع 486 مقاله، در 36 مقاله توجه به شیوه عرفانی مولوی ضروری بوده است. از این 36 مقاله فقط 11 مقاله به این موضوع توجه کرده اند و از 11 مقاله نیز تنها در 7 مقاله، آن هم به طور غیرروشمند و نامنسجم، چنین تبیین شده است که شیوه عرفانی مولوی از روش ابن عربی متفاوت است. در هیچ یک از مقاله های حوزه مثنوی پژوهی، سنت و مشرب عرفانی مولوی تببین نشده؛ همچنین در هیچ یک برای دستیابی به اهداف پژوهش، به اصول و فروع شیوه عرفانی مولوی نیز توجهی نشده است.کلید واژگان: سنت اول عرفانی, سنت دوم عرفانی, مقاله های مثنوی, مثنوی, مولوی, ابن عربیThe importance of Masnavi on the one hand, and the increasing tendency for writing academic articles on the other hand has led to the creation of numerous and varied articles on this work. Each of these articles, from a particular point of view, seeks to analyze and explain some of Masnavi's aspects. Many of these articles seek to elaborate on the verses of Masnavi, their understanding of the text, and the comparative study of Masnavi with other works. It is clear that the understanding of Masnavi, the explanation of the verses and expressing the poetry of Mowlavi without a well-defined and profound knowledge of Mowlanas mystical tradition and practice can be either impossible or incomplete. Unfortunately, despite the compilation of numerous and useful articles written on Masnavi, most of these articles ignored Mowlana's mystical disposition. This article checked academic articles about Masnavi published in 36 journals from 2011 to 2016 and it has been argued that out of the total of 486 articles in 36 journals, it was necessary to pay attention to Mowlavis mystical style. Out of these 36 articles, only 11 articles have been taken into account in this regard, and out of 11 articles, in seven articles, it has been explained in a non-humanistic and incoherent manner that Mowlavis disposition is different from that of Ibn Arabi. In all of the articles on Masnavi field of study, Mowlavis mystical disposition has not been constructed and his mystical principles have been ignored in order to fulfill the research goals.Keywords: The First Mysticism Tradition, the Second Mysticism Tradition, Articles about Masnavi, Masnavi, Mowlavi, Ibn, e, Arabi
-
تعزیه از مهم ترین گونه های نمایش مذهبی محسوب می شود که علاوه بر احیا، حفظ و اشاعه فرهنگ عاشورایی مهم ترین گونه نمایشی ایران بعد از اسلام نیز به شمار می رود. با توجه به نقش تاثیرگذار آموزه های عاشورایی در شکل گیری انقلاب اسلامی و نیز اهمیت احیا، حفظ و اشاعه فرهنگ عاشورایی، بعد از انقلاب توجه به تعزیه دوچندان شد. همچنین با شروع جنگ تحمیلی و پیدایش و رواج ادبیات نمایشی دفاع مقدس، نمایشنامه نویسان این حوزه کوشیدند با بهره گیری از گونه نمایشی تعزیه بر غنای آثار خویش بیفزایند؛ در واقع بدان جهت که دفاع مقدس دنباله نهضت حسینی به شمار می رفت، اثرپذیری از تعزیه به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای فرهنگی- هنری در ترویج آموزه های واقعه کربلا در آثار نمایشی این حوزه ناگزیر بود.
در این مقاله، شیوه اثرگذاری تعزیه بر ادبیات نمایشی دفاع مقدس بررسی و تحلیل شده است. برای تحقق این هدف، تاثیرپذیری مهم ترین نمایشنامه ها در این زمینه از دو جنبه ساختاری و محتوایی تحلیل گشته و چندی و چونی این اثرپذیری در هریک از دو محور مذکور شرح و بیان شده است.کلید واژگان: تعزیه, ادبیات پایداری, ادبیات دفاع مقدس, نمایشنامه های دفاع مقدسTaazieh's is considered as one of the most important subgenres of religious drama. In addition to the restoration, preservation and dissemination of Ashura, it has been known as the most important drama genre in Iran after Islam. Due to the influential role of Ashura teachings in the formation of the Islamic Revolution and the importance of restoration, preservation and dissemination of Ashura culture, Taazieh attracted much more attention after the revolution. Also, starting the imposed war and the emergence and promotion of Sacred Defense dramatic literature, playwrights in this field tried to take advantage of Taazieh to increase the richness of their works. In fact, because the war was considered as the sequence of Hossein's movement taking effects from Taazieh as one of the most important cultural-artistic tools to promote the teachings of Karbala incident was inevitable in theatrical works of this field. This paper has investigated and analyzed the way Taazieh has affected the Sacred Defense dramatic literature. To achieve this goal, the effects on the most important plays of this field has been analyzed from both structural and content aspects, and the quantity and quality of this effect has been explained from each of the two aspects.Keywords: Taazieh (Passion Play), Resistance literature, Sacred Defense literature, Sacred Defense plays -
جایگاه و اهمیت مثنوی در بیان موضوعات عرفانی و اقبال مخاطبان به آن موجب شد شرح نویسی بر این منظومه ی مهم آغاز شود و اندک اندک به عنوان جریانی ادبی- عرفانی در زمانها و مناطق گوناگون رواج یابد. شروح مثنوی هر یک با رویکرد و ساختاری متفاوت برای شرح سروده های مولانا نگاشته شده اند. گرچه این شروح فواید ادبی و عرفانی ای دارند اما کاستی های مهمی نیز در آنها به چشم می خورد. از جمله مهمترین این کاستی ها بی توجهی شارحان به مشرب عرفانی مولاناست.
مهمترین نکته در باب مشرب عرفانی مولانا آن است که وی از مشایخ سنت اول عرفانی به شمار می رود و بنابراین دیدگاه های وی با ابن عربی که از عرفای سنت دوم است بکلی تفاوت دارد. بر این اساس به کارگیری مبانی و موضوعات سنت دوم برای تبیین آراء و نظریات مولانا مقرون به صواب نمی نماید.
این مقاله با روشی تازه شروح مثنوی را بررسی و تحلیل کرده و کوشیده است یافته هایی تازه در این باب به دست دهد. بر این اساس مهمترین شروح مثنوی از آغاز تا امروز از حیث توجه به مشرب عرفانی مولانا بررسی شده اند و آشکار گشته است که تقریبا همه ی شروح مرتکب این اشتباه شده اند و مشرب عرفانی مولانا را به سنت دوم عرفانی انتساب داده اند. البته این شروح در میزان و شیوه ی به کار بستن مبانی و موضوعات سنت دوم در شرح مثنوی مختلفند.کلید واژگان: مثنوی, مولانا, ابن عربی, شروح مثنوی, سنت اول عرفانی, سنت دوم عرفانیBoostan Adab, Volume:9 Issue: 3, 2017, PP 93 -116Masnavi's significance in stating mystical subjects and the audience's favorable reaction started a genre of commentary writing on this important book gradually spreading as a literary-mystical movement in different times and regions. Each of Masnavi commentaries has been written with a different structure and approach to describe Rumi's poems. Although these commentaries have literary and mystical usage, they have also significant shortcomings. Among the most important shortcomings is the commentator's lack of attention to Rumi's spiritual disposition. The most important thing about Rumi's mystical disposition is that he is one of the elders of the early mystical tradition. Therefore, his views are totally different than those of Ibn Arabi who is a Sufi from the later tradition. Accordingly, the adoption of principles and themes of the later tradition to explain Rumi''s views is not a sound approach. In this article, Masnavis most important commentaries in terms of their attention to Rumi's mystical disposition are analyzed. It is argued that that almost all commentaries on Masnavi have attributed Rumi's mystical disposition to the later mystical tradition, though they are different in their application of the principles and issues of the later tradition.Keywords: Ibn Arabi, Masnavi commentaries, early mystical tradition, later mystical tradition, Masnavi, Rumi -
به منظور تحقق اهداف پژوهشی در پژوهش های عرفانی، ضروری است روشی مضبوط، علمی و منطبق بر ماهیت آن زمینه درنظر گرفته شود. یکی از موضوعات اساسی در پژوهش های عرفانی، شناخت سنت و مشرب عرفانی هر عارف است. درواقع، به نظر می رسد نخستین و ضروری ترین گام در پژوهش های عرفانی، تبیین سنت و مشرب عارفان است. در این مقاله، به اقتضای ماهیت عرفان اسلامی، روشی برای تبیین سنت و مشرب عرفانی به دست آمده است. در این روش، برای سنت عرفانی چهار رکن (هدف و غایت، روش، موضوعات و مفاهیم و نظام تربیتی) و برای مشرب عرفانی نیز سه محور (سیر و سلوک، موضوعات و مفاهیم، و نظام تربیتی) مشخص شده است که براساس آن ها می توان سنت و مشرب عرفانی عارف را تبیین کرد. همچنین در این مقاله، عزیز بن محمد نسفی به عنوان مطالعه موردی درنظر گرفته شده است. وی کوشیده است راهی بین دو سنت عرفانی برگزیند. بر این اساس، در اصول و مبانی پایبند سنت دوم، و در فروع دنباله رو سنت اول عرفانی است. مشرب عرفانی وی نیز برآمده از مشرب عرفانی استادش سعدالدین حمویه است که البته با ابتکارات وی در زمینه های سیر و سلوک و هستی شناسی همراه شده است.کلید واژگان: سنت عرفانی, مشرب عرفانی, پژوهش های عرفانی, سنت اول عرفانی, سنت دوم عرفانی, عزیز نسفیMystical Literature, Volume:9 Issue: 16, 2017, PP 171 -202In order to realize the research goals in mystical research, it is necessary to adopt a methodology that is scientific and consistent with the nature of that field. One of the basic issues in mystical research is the recognition of the mystical tradition and disposition of every mystic. In fact, the first and most urgent step in the mystical studies seems to be to explain the tradition and disposition of the mystics. Unfortunately, in spite of numerous researches on mysticism and Sufism, no research has ever been done in this area.
In this article, we attempt to provide a method for explaining the mystical tradition and disposition, according to the nature of Islamic mysticism. In this method, four pillars (the goal and the end, method, themes and the concepts, and educational system) are identified for the mystical tradition and, three axes paths, themes and concepts, educational system) are determined for mystical disposition. According to these pillars and axes, it is possible to explain the mystic tradition and disposition of a mystic. In addition, in this paper, the method is applied as an example for the case of Aziz bin Mohammad Nasafi. Nasafi has tried to choose a path between the two mystical traditions. Accordingly, he adheres to the second tradition in principles and fundamentals, while he follows the first mystical tradition in subordinate issues. His mystical disposition is also based on his masters mystical disposition, which is of course accompanied with his initiatives in the areas of conduct and ontology.Keywords: mystical tradition, mystical disposition, first mystical tradition, second mystical tradition, Aziz Nasafi -
احمد حامدی اصفهانی (ت 834 هجری) از شاعرانی است که بیش از دو دهه در دربار سلطان محمد فاتح زیسته و به فارسی و اندکی ترکی شعر سروده است. دیوان حامدی که به خط خود وی کتابت شده، با وجود اهمیت بسیار تاکنون تصحیح و چاپ نشده است. با توجه به شواهد و قرائن فراوانی که در دیوان حامدی وجود دارد، می توان او را در شمار پیشگامان مکتب وقوع و نازک خیالی به شمار آورد؛ حتی رگه ها و نشانه هایی از برجسته ترین ویژگی های سبک هندی نیز در دیوان وی مکرر یافت می شود. با آنکه شعر حامدی از نظر کیفیت و ویژگی های سبک شناسی تامل برانگیز است، در کتب تاریخ ادبیات و سبک شناسی توجهی بدان نشده است. این موضوع می تواند به دلیل در دسترس نبودن دیوان وی بوده باشد. این مقاله علاوه بر شرح احوال و دقایق زندگی حامدی، نشان می دهد که حامدی از جمله پیشگامان ناشناخته مکتب وقوع و شعر مضمون یاب و دارای خیال خاص سده نهم است. همچنین در این مقاله، اهمیت و ضرورت بازنگری در کتب تاریخ ادبیات و سبک شناسی بر اساس آثار ادبی نویافته شرح و بیان شده است.کلید واژگان: حامدی اصفهانی, تاریخ ادبیات سبک شناسی, مکتب وقوع, طرز خاصAhmad Hamedi Isfahani is an important poet in the ninth century (AH) who lived at the court of Sultan Mehmet for more than two decades. His poems are mostly in Persian, and some in Turkish. Despite its importance, Hamedi's collection of poems, written by him,
has never been corrected and printed. According to lots of evidence in Hamedi's poems, he can be considered as one of the most important pioneers of the school "Wuqu" and romanticism. Some of the most prominent features of the Hindi style are also found frequently in his poems. Although Hamedi's poems are very interesting in terms of
quality and stylistic features, they have not been noted in the books related to literature history and stylistics. This could be due to the inaccessibility of his collection of poems. In this paper, in addition to presenting a biography of Hamedi's life, it is shown that Hamedi is one of the unknown pioneers of Wugu School of literature in ninth century whose poems are based on special themes and ideas. The importance and necessity of revising the books about the history of literature and stylistics based on newly found literary works is also explained.Keywords: Hamedi Isfahani, history of literature, Stylistics, school of “Wugu”, special style -
خوان اخوان تاکنون دوبار به چاپ رسیده است: یک بار در مصر به دست یحیی الخشاب و یک بار در ایران، توسط علی اکبر قویم. مشکلات فراوانی در روش تصحیح هر دو چاپ وجود دارد که موجب شده است هم متنی مضبوط از این اثر در دست نباشد و هم در سایر تحقیقاتی که از این متن بهره جسته اند، کاستی هایی راه یابد.
در این مقاله با بررسی انتقادی روش تصحیح در دو چاپ موجود از خوان اخوان، تحلیل ویژگی های زبانی و محتوایی این اثر و نیز پیگیری تاثیر آن ها در پژوهش های زبان و ادبیات فارسی،تاثیر تصحیح روشمند بر تحقیقات حوزه تاریخ زبان فارسی، سبک شناسی و لغت تبیین شده است. افزون بر آن، دیگر کاستی ها و ایرادات چاپ های خوان اخوان نشان داده شده، و به اثبات رسیده که به احتمال قریب به یقین، چاپ علی اکبر قویم از روی متن یحیی الخشاب فراهم آمده است.کلید واژگان: ناصرخسرو, خوان اخوان, تصحیح, یحیی الخشاب, علی اکبر قویمNaser Khosros Khwan-e Ekhvan has been published twice: one in Egypt by Yahya al-Khashab and the other in Iran by Ali Akbar Qavim. The methods used in the redaction of both are very flawed¡ and this has been responsible not only for having no sound systematic edition of the Khwan-e Ekhvan available¡ but also for the imperfections in the studies that have drawn on it.
This article while presenting a critical study of the methods used in the two existing editions of the Khwan-e Ekhvan¡ and an analysis of it in terms of language and content¡ it explores the effects of those editions on other researches in the Persian language and literature. The article also seeks to propound systematic approaches to editing in the domain of history of Persian language¡ stylistics¡ and vocabulary. Additionally¡ other shortcomings and weaknesses of the two editions of the Khwan-e Ekhvan have been identified¡ the conclusion being that most probably¡ the Qavim edition has been prepared based on the text provided by Yahya al-Khashab. -
طراحی برای شش سیگما یک روش سیستماتیک و فعال برای برطرف کردن نیازهای مهم مشتری در همه ابعاد فرآیند توسعه محصول است.در این تحقیق نشان داده شده است که مدل IDOV یکی از پر کاربردترین متدولوزی های طراحی برای شش سیگما می باشد. هدف از این تحقیق بهبود مهمترین مشخصه باتری های حرارتی (ولتاژ خروجی باتری ها) با استفاده از مدل IDOV می باشد. در این تحقیق پر کاربردترین ابزار در مدل IDOV شناسایی و بکار گرفته شده است. با استفاده از روش QFD پارامترهای بحرانی طراحی (خلوص مواد -دانه بندی مواد -زمان اختلاط مواد) تعیین گردید. از روش DOE جهت بهبود فرآیند استفاده و مشخص گردید که سه عامل فوق بر بهبود ولتاژ خروجی باتری ها موثر و بر هم نیز اثر متقابل دارند و زمانی ولتاژ خروجی در بهترین حالت خود قرار دارد که مواد باتری با خلوص % 9/99 و اندازه ذرات 210 میکرون به مدت 5/1 ساعت با هم مخلوط شوند. در نهایت جهت اطمینان از بهبود انجام پذیرفته، سطح سیگمای فرآیند جدید محاسبه و مقدار آن 2/4 تعیین و مشخص گردید که به مقدار قابل توجهی (8/1)افزایش یافته است .کلید واژگان: طراحی برای شش سیگما, مدل IDOV, سطح سیگما, روش توسعه عملکرد کیفیت, طراحی آزمایشات
-
«مجموعه رسائل» عزیز نسفی از جمله مهمترین آثار وی محسوب می شود که مشتمل بر بیست و دو رساله در موضوعات مختلف عرفانی است. بدان جهت که مجموعه رسائل نسفی در بین آثار وی از حیث سادگی، روانی و توانایی انتقال موضوعات عرفانی جایگاهی ویژه دارد، وجود متنی خالی از اشکال و منقح از این اثر بسیار مهم و ضروری است.
این اثر پیش از این یک بار با عنوان «الانسان الکامل» به چاپ رسیده است اما با توجه بدان که در مراحل دوگانه تصحیح آن یعنی «تحقیق در اثر» و «تصحیح متن» کاستی هایی در روش وجود دارد، نظریات ناصواب، بدخوانی ها، گزینشها و گزارشهای نادرست و کاستی هایی در متن ارائه شده راه یافته است. این مقاله در پی آن است که متن موجود از مجموعه رسائل نسفی را بر اساس دو مرحله تصحیح یعنی «تصحیح متن» و «تحقیق در اثر» از جهات گوناگون نقد، و ضرورت ارائه متنی منقح از این اثر را پیشنهاد کند.کلید واژگان: عزیز نسفی, مجموعه رسائل, انسان کامل, تصحیحAziz-e Nasafis collected essays is counted amongst his most important works, which consists of 22 essays on a variety of mystical topics. As these essays stand a special position among Nasafis works in terms of simplicity, fluency and the ability to convey mystical thoughts, the availability of a free-of-error and neatly emended text of it is inevitable and of great importance. This work has once been published under Al-Ensan ol-Kamel (The Perfect Man), but because there were shortcomings in the process of two-stage amendment, that is, editing the text and research into the text, incorrect views, misreadings, unjustified accounts and selections have found their way into the text. Based on the two-stage process of amendment, the present article seeks to undertake a critical study of Nasafis collected essays, emphasising the need for providing a more orderly and correct edition of it. -
نخستین گام برای فهم معنی عبارات و ابیات در متون، پی بردن به معنی یا معانی صحیح و دقیق لغات و ترکیبات به کار رفته در آنها است. «دولت» یکی از این واژگان به شمار می رود که معمولا در معنای سعادت، بخت، حکومت، ظفر و اقبال و معانی ای از این دست در متون به کار رفته است. این واژه معانی دیگری نیز دارد که هم در متون عربی و هم در متون فارسی بازتاب یافته اما تا کنون مغفول مانده است. حتی معنای قاموسی این واژه نیز در برخی لغت نامه های فارسی ذکر نشده است.
در این مقاله بعد از تبیین معانی گوناگون «دولت» در متون عربی و فارسی، تصحیح و شرح بیتی از حافظ بررسی و نقد شده و نیز بیان شده است که بی توجهی برخی مصححان و شارحان به کاربردهای گوناگون واژه دولت موجب راه یافتن خطاهایی در تصحیح یا شرح بیت مذکور شده است.
دولت در متون فارسی در سه معنی به کار رفته است: الف) معنی قاموسی: دست به دست گشتن. ب) معانی مشهور مانند بخت و ظفر و... . ج) معانی دیگری که دقیقا متضاد معانی گروه دوم اند.کلید واژگان: دولت, تصحیح, ترجمه قرآن, لغت نامه, شعر حافظ, دولت دور قمری -
سیر و سلوک را می توان مهمترین رکن عرفان و وجه ممیزه آن از دیگر نظامهای معرفتی دانست. بر این اساس این موضوع همواره در کانون توجه اهل عرفان و تصوف قرار داشته است و به همین دلیل بخش معظمی از متون عرفانی به تبیین چگونگی سیر و سلوک اختصاص یافته است.
وجود طرحهای متنوع و متعدد در باب مراحل و منازل سلوک نشان دهنده وجود سنتها، مشربها، نظامهای تربیتی و تجارب عرفانی گوناگون در عرفان اسلامی است بنابراین بررسی و تحلیل مبانی نظری و بنیانهای فکری عرفا درباره سیر استکمالی نقش بسیار مهمی در شناخت موضوعات مذکور دارد.
عزیزبن محمد نسفی به عنوان عارفی مبتکر و نوآور در باب موضوعات خداشناختی، هستی شناختی و انسان شناختی، دیدگاه های مهمی درباره سیر و سلوک بیان کرده است. این مقاله، دیدگاه های مذکور را بررسی و تحلیل کرده و از خلال آنها بنیانهای فکری نسفی در باب سیر استکمالی را تبیین ساخته است.
گرچه نسفی طرحهای متعددی از سلوک به دست داده است اما بنیان همه این طرحها بر دو رکن استوار است: 1. توجه به درون سالک؛ 2. توجه به بیرون سالک. علاوه بر آن در طرحهایی که وی ارائه کرده است «به فعل رساندن بالقوه ها» برای رسیدن به کمال اهمیت ویژه ای دارد.کلید واژگان: عرفان اسلامی, سیر و سلوک, طریقت, سیر استکمالی, عزیز نسفیThe journey can be considered as the most important element of mysticism and its distinguishing factor against all other wisdom systems. Accordingly, this issue has always been at the focus of attention among mystic people, and therefore, a large part of mystical texts has been dedicated to explaining how the journey is.
The existence of various plans for stages and habitations of the journey indicates the presence of traditions, schools, educational systems and various mystical experiences in Islamic mysticism. Thus, the analysis of the theoretical and intellectual foundations of the mystics on the perfection course plays a very important role in understanding these topics.
Aziz ibn Muhammad Nasafi, as a creative and innovative mystic in theological, ontological and anthropological matters, has provided significant standpoints about the journey. In this article, we review and analyze the mentioned standpoints and clarify Nasafi's intellectual foundation on the journey of perfection.
Although Nasafi has provided several plans for the journey, the foundation of all these plans is based on two pillars: 1. Attention to the seeker's inside; 2. Attention to the seeker's outside. In addition, "changing the potentials into actions" is of particular importance to achieve perfection in the plans he has presented.Keywords: Islamic mysticism, Perfection Course, The Journey, The Way, Aziz Nasafi -
دریافت صورت صحیح و معنی دقیق ابیات در ادب فارسی نخستین و با اهمیت ترین گام برای راه یافتن به دنیای هنر و اندیشه شاعران است. افزون بر این سایر علوم ادبی از جمله نقد ادبی، سبک شناسی، علوم بلاغی و دستور زبان نیز بدون در دست داشتن متن قابل اعتماد و معنی صحیح اشعار، راه به جایی نخواهد برد.
اگرچه در باب شعر حافظ و برای حل مشکلات آن کوششهای زیادی صورت گرفته، اما هنوز برخی ابیات حل نشده باقی مانده و معنی صحیح و مستقیمی از آنها به دست نیامده است. از جمله آن ابیات، بیت زیر است:«مباش غره به بازی خود که در خبر است
هزار تعبیه در حکم پادشاه انگیز»، که تا کنون بحث های زیادی صورت گرفته اما هنوز معنی درست آن بخوبی روشن نشده است. وجوه گوناگونی نیز که در نسخه بدلها آمده بحث در باب آن را دامنه دارتر کرده است. در این گفتار پس از نقد و بررسی مهمترین دیدگاه ها درباره این بیت، با ذکر شواهدی از متون و تبیین معنی دقیق اجزای آن کوشش شده است تا معنی صحیح بیت به دست آید.کلید واژگان: حافظ, حکم پادشاه انگیز, انگیختن, شه انگیز -
بعد از تحول عمیقی که در سده هفتم هجری در عرفان اسلامی پدید آمد، هستی شناسی نیز به دو رکن دیگر معرفت عرفانی، خداشناسی و انسان شناسی، افزوده شد. بر این اساس در سنت دوم عرفانی، شناخت هستی صرفا یک شناخت نظری نیست؛ بلکه این شناخت با رسیدن به مراتب کمال به دست می آید و معرفت خدا با معرفت انسان و هستی حاصل می شود. پیوند انسان شناسی و هستی شناسی برای کسب معرفت، افق های تازه ای را به روی عرفای سنت دوم گشود. بدین ترتیب با تطبیق میان جایگاه انسان و هستی به عنوان دو عالم صغیر و کبیر، وجوه تازه ای از این دو عالم شناخته شد.
عزیز نسفی، یکی از عارفان نوآور در سنت دوم عرفانی، درباره هستی شناسی عرفانی طرح های تازه ای به دست می دهد که درکلیات، قابل انطباق با سایر طرح های هستی شناسانه سنت دوم است؛ ولی در جزییات، منحصر به فرد است. در این مقاله ضمن تحلیل دیدگاه های نسفی در باب هستی و مراتب گوناگون آن، محورهای فکری وی در مباحث هستی شناسانه تبیین و تشریح می شود.
این تحقیق از نوع مطالعه اسنادی و کتابخانه ای است و با روش توصیفی انجام گرفته است.
کلید واژگان: سنت دوم عرفانی, عزیز نسفی, مراتب هستی, هستی شناسیAfter the profound transformation which emerged in the Islamic mysticism in the seventh century Hegira، ontology was added to the other two pillars of mystical cognition، theology and anthropology. Accordingly، in the second tradition of mysticism understanding the existence is not only a theoretical knowledge but also is achieved by accessing the perfection levels and the cognition of God results from the cognition of human self and existence. The linkage between anthropology and ontology for cognition acquisition opened new horizons to the mystics of the second tradition. Consequently، with the coupling of human and existence positions، as microcosm and macrocosm، new aspects of these two worlds were recognized. Aziz Nasafi، who is one of the innovative mystics of the second tradition in mysticism، introduces new plans for mystical ontology which are compatible in general principles with the other ontological plans of the second tradition، but are unique in details. This article investigates and analyzes his views on existence and its various levels.Keywords: Second Mystical Tradition, Ontology, Aziz Nasafi, Existence Levels -
مجله پژوهش های ادب عرفانی (گوهر گویا)، سال هفتم شماره 1 (پیاپی 24، بهار و تابستان 1392)، صص 157 -176
عرفا همواره به قرآن به عنوان سرچشمه اصیل و ناب عرفان اسلامی توجه داشته اند و بنای تمام مراحل و منازل سلوک را بر آن استوار کرده اند. علی رغم وضوح این موضوع که بنیاد زندگی، تفکر و سیر استکمالی عرفا بر قرآن استوار است؛ اما برای تبیین نحوه نگرش عرفا به قرآن لازم است که دیدگاه ها و اقوال عرفا در باب قرآن بدقت بررسی و تحلیل شود. یکی از نکات مهم در متون عرفانی، توجه ویژه عرفا به تمثیل و استشهاد به آیات قرآن کریم برای اثر بخشی بیشتر کلام است. این موضوع سبب شده است که بعضی از این آیات به مشهورات خانقاهی تبدیل شود. علاوه بر آن از نظر عارفان، قرائت و سماع قرآن اهمیت بسزایی در سیر و سلوک عرفانی دارد. قرائت و سماع قرآن در مراحل مختلف سلوک و بویژه در طی مقامات و احوال عرفانی نقش پررنگی دارد. براین اساس سالک بوسیله این دو می تواند از عقبه های طریقت عبور کرده و به مقصود دست پیدا کند. این پژوهش بر آن است که با بررسی و تحلیل متون مهم عرفانی، جایگاه قرائت و سماع قرآن را در سیر و سلوک تبیین کند.
کلید واژگان: قرآن, عرفان, سیر وسلوک, قرائت قرآن, استماع قرآنMystics have always paid attention to the Quran as the original and unique source of Islamic mysticism and founded all the stages and stations of Progression on it. In spite of this obvious issue that life، thinking and Perfection process of mystics are all based on the Quran، for explaining the attitude of mystics to the Quran it is necessary to study and analyze exactly their views and sayings about it. An important point in mystical texts is that mystics often use the Quran as allegory and testimony to increase the efficacy of their discourse. Consequently، a number of verses have been turned into famous sayings of Khaneqah. Moreover، in mystics’ view، reading and listening to the Quran is very important in mystical Journey and Progression. Such reading and listening has a significant role in various stages of Progression and especially in mystical stations and states like repentance، devoutness، nearness، awe، intimacy، contemplation and certainty. Also، they consider reading and contemplating on verses of the Quran as very important. Accordingly، the Wayfarer can pass the obstacles of the Path and reach the goal by using these two. Studying and analyzing the significant mystical texts of Persian language till the end of sixth century (A. H)، this article aims to explain the status of reading and listening to the Quran in the Journey and Progression.
Keywords: the Quran, mysticism, journey, progression, reading the Quran, listening to the Quran -
دریافت صورت صحیح و معنی دقیق ابیات در ادب فارسی نخستین و با اهمیت ترین گام برای راه یافتن به دنیاس هنر و اندیشه شاعران است. افزون بر این سایر علوم ادبی از جمله نقد ادبی، سبک شناسی، علوم بلاغی و دستور زبان نیز بدون در دست دلشتن متن قابل اعتماد و معنی صحیح اشعار، راه به جائی نخواهد برد.
اگرچه در باب شعر حافظ و برای حل مشکلات آن کوششهای زیادی صورت گرفته، اما هنوز برخی ابیات حل نشده باقی مانده و معنی صحیح و مستقیمی از آنها به دست نیامده است. از جمله آن ابیات، بیت زیر است:مباش غره به بازی خود که در خبر است هزار تعبیه در حکم پادشاه انگیز که تا کنون بحث های زیادی صورت گرفته اما هنوز معنی درست آن بخوبی روشن نشده است. وجوه گوناگونی نیز که در نسخه بدلها آمده بحث در باب آن را دامنه دارتر کرده است. در این گفتار پس از نقد و بررسی مهمترین دیدگاه ها درباره این بیت، با ذکر شواهدی از متون و تبیین معنی دقیق اجزای آن کوشش شده است تا معنی صحیح بیت به دست آید.
کلید واژگان: حافظ, حکم پادشاه انگیز, انگیختن, شه انگیز -
احوال عرفانی یکی از مباحث مهم عرفان و تصوف اسلامی به شمار می آید. سالک در سیر استکمالی خود باید درون را تزکیه و صافی کند تا آماده و شایسته دریافت احوال شود. علاوه بر جایگاه والایی که یقین در قرآن کریم دارد، عرفا نیز به عنوان یکی از احوال عرفانی، اهمیت زیادی برای آن قایل شده و آن را اصل و ریشه همه احوال عرفانی دانسته اند. بیشتر نویسندگان و شاعران به موضوع یقین توجه نشان داده و ابعاد گوناگون آن را تبیین کرده اند. بدین جهت، این حال عرفانی در متون منظوم بازتاب گسترده ای داشته است.این مقاله بر آن است که با مطالعه متون منظوم عرفانی تا پایان قرن ششم هجری، یقین را به عنوان آخرین حال عرفانی نقد و تحلیل کند و بازتاب آن را در این متون تبیین سازد.
کلید واژگان: یقین, عرفان, خال, آثار منظومMystical AHVAL is one of the important topics of Islamic mysticism and Sufism. The ascetic in his complementary way has to purify himself to prepare receiving AHVAL. Besides the great situation of certainty (YAQIN) in Quran, mystics pays a lot of attention to it as one mysticism AHVAL and considers it as the base of mysticism AHVAL. Most of poetes pay attention to certainty (YAQIN) topic and describe different aspects of it. Because of this mysticism AHVAL in verse texts, it has a great reflexibility.This article analyses certainty (YAQIN) as the last of mysticism AHVAL and describec, it`s reflexibility in this text by studying mysticism verse texts until the end of 6th century.
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.