به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت
فهرست مطالب نویسنده:

حسن نصرالله زاده ساروی

  • وحید رنجبر، مجتبی کشاورز، حسن نصرالله زاده ساروی*

    هدف از مطالعه حاضر تاثیر پوشش آلژینات-نانورس به تنهایی و در ترکیب با اسانس گیاه بومی شمال کشور به نام چوچاق (Eryngium caeruleum) بر زمان ماندگاری میگو سفید غربی در دمای یخچال است. عصاره گیاه چوچاق به واسطه وجود ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی، دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد میکروب است. در این تحقیق اسانس با استفاده از بخار آب استخراج شد. سپس تاثیر پوشش های مختلف بر زمان ماندگاری میگو در 5 تیمار شامل 1: شاهد 2: آلژینات 3: آلژینات+نانورس 4: آلژینات+نانورس+اسانس چوچاق با غلظت 1000 میلی گرم بر لیتر، 5: آلژینات+نانورس+اسانس چوچاق با غلظت 1500 میلی گرم بر لیتر، تولید و شاخص های مورد بررسی شامل پراکسید، باز های نیتروژنی فرار، باکتری کل و باکتری سرمادوست، طی روزهای 0، 4، 8 12 و 16 اندازه گیری شدند. نتایج مربوط به ویژگی های فیلم نشان داد که با افزودن مقادیر مختلف اسانس به فیلم آلژینات+نانورس، از محتوای رطوبتی، مقاومت کششی و نفوذپذیری فیلم ها نسبت به بخار آب به طور معنی داری کاسته شد (05/0>p). افزودن اسانس سبب افزایش معنی داری در میزان ضخامت و کدورت فیلم ها شده و از شفافیت فیلم ها کاسته شد (05/0>p) و استفاده از نانو پوشش منجر به کاهش فساد اکسیداسیونی در نمونه های میگوی در طول دوره نگهداری گردید و نانو پوشش حاوی اسانس تاثیر بیشتری داشت (05/0>p). همچنین این تیمار سبب کند شدن روند افزایشی TVB-N تا پایان دوره نگهداری شد. بالاترین بار میکروبی را در تمام روزهای نگهداری در شاهد مشاهده شد (05/0>p). با افزودن اسانس به پوشش نانو پوشش مرکب، بار میکروبی به شکل معنی داری کاهش یافت (05/0>p). در نتیجه، کمترین بار میکروبی مربوط به تیمار آلژینات+نانورس+اسانس 1500 میلی گرم بر لیتر بود و براساس استانداردهای شیمیایی، میکروبی و حسی این تیمار تا انتهای دوره با افزایش زمان ماندگاری میگو سفید غربی نگهداری برای مصرف انسان مناسب بودند.

    کلید واژگان: Litopenaeus Vannamei, نانوکامپوزیت, نانورس, Eryngium Caeruleum, زمان ماندگاری
    Vahid Ranjbar, Mojtaba Keshavarz, Hasan Nasrollahzadeh*
    Introduction

    Seafood has been an important source of nutrients and has attracted human attention from a health perspective (Dehghani et al., 2018; Khanlar et al., 2018). Important marine sources include shrimp, which are highly perishable and are associated with microbial, chemical, and physical changes during storage (Na et al., 2018). The growth of decay-causing bacteria in shrimp leads to protein degradation, resulting in the production of ammonia, indole, methanethiol, putrescine, trimethylamine, and other odorless compounds. Hence, it is vital to maintain the quality of white shrimp using effective methods (Liu et al., 2020). In general, artificial or chemical preservatives pose potential toxicity and carcinogenicity risks; therefore, consumers tend to prefer natural additives. Many studies have focused on natural food coatings for food preservation, such as alginate/nanocomposite active films containing essential oils, which have been produced and evaluated for their antimicrobial properties. These active films exhibited antimicrobial effects on a wide range of microorganisms, and it was also found that, in the presence of nano-receptors, they maintained their antimicrobial properties for a longer duration (Albofetileh et al., 2014). Additionally, due to the microbial changes in shrimp during cold storage and the issues associated with artificial preservatives, the use of biodegradable natural materials that can simultaneously maintain the quality and safety of food products is necessary. The present study examined the comparative effects of a nanocomposite coating (alginate/nano-clay) combined with Chuchagh plant extract on the quality of western white shrimp (Litopenaeus vannamei). Chuchagh plant extract is known for its phenolic and flavonoid compounds, as well as its antioxidant and antimicrobial properties. Alginate film is recognized for its gelling properties, ability to enhance tissue strength, stabilize structures, and form films (Liu et al., 2020). The research objectives include: 1) studying the phenolic composition of chuchagh plant extract; 2) determining the physical and mechanical characteristics of alginate-based films containing various concentrations of Chuchagh essential oil; and 3) assessing the physicochemical and sensory changes in fried shrimp coated with alginate-nanoclay films containing different concentrations of Chuchagh essential oil. Overall, the use of Chuchagh extract at a concentration of 1500 ppm as a natural preservative, along with clay nanoparticles in the active edible coating structure based on alginate, delays chemical and microbial decay and increases the shelf life of western white shrimp.

    Methodology

    Preparation and extract of the essence of Chuchagh was done and total phenolic compounds were measured (Hasanzadehaidenlu et al., 2017). The alginate-nanoclay film containing the essence of the Chuchagh plant was prepared (Ojagh et al., 2010; Eslamian, 2021). Identification of films containing a better concentration of the essence was conducted by performing physical and mechanical tests across five treatments. The thickness of the films was measured according to ASTM (1996). The humidity of the films was measured (Ojagh et al., 2010). The rate of water vapor permeability through the films and also opacity of the films were measured (ASTM, 1996; Pang and Li, 2014). The mechanical testing of the films was based on the modified method ASTM D0882-02 (1996). After examining the results of indicators related to the physical and mechanical properties of the films, better concentrations of the essence (1000 and 1500 parts per million) were identified. To evaluate the efficacy of the nanocomposite activated by the essence produced in a real environment, and to compare it with the nanocomposite without essence and the alginate coating, five treatments were selected: alginate+nanoclay+essence oil (1500 ppm), alginate+nanoclay+essence oil (1000 ppm), alginate+nanoclay, and control. Preparation and processing of shrimp were carried out (Basiri et al., 2015). Physicochemical tests conducted after frying the shrimp included measuring the moisture percentage (Avak, 2005), frying efficiency (Daraei Garmkhanei et al., 2012), measuring peroxide levels (Ronald and Ronald, 1991), and measuring the sum of volatile nitrogen bases (Avak, 2005). Chemical, microbial, and sensory tests were performed to determine the total viable count (TVC) and psychrotrophic bacteria (PTC) (Arancibia et al., 2014). The sensory test was evaluated using a five-point hedonic scale (Dehghannasiri et al., 2012).

    Results

    This study investigates the effects of alginate and nanocomposite coatings containing Chuchagh essential oil on the microbial load, chemical properties, sensory characteristics, and oxidation properties of white shrimp during their shelf life at refrigeration and frying temperatures. First, the phenolic compounds in the Chuchagh essential oil were determined. The results indicated that the Chuchagh oil contained high levels of phenolic compounds. Five edible films were then prepared: alginate; alginate combined with nano-clay; alginate combined with nano-clay+Chuchagh essential oil at 500 parts per million (ppm); alginate combined with nano-clay+Chuchagh essential oil at 1000 ppm; and alginate combined with nano-clay+ Chuchagh essential oil at 1500 ppm. The physical and mechanical characteristics of the films were examined according to ASTM standards. Based on the results of the physical and mechanical tests, the optimal concentrations of Chuchagh essential oil (1000 and 1500 ppm) were identified. The mechanical tests demonstrated that increasing the concentration of Chuchagh essential oil decreased the tensile strength of the alginate film until the point of tearing, while the physical tests indicated that the addition of Chuchagh essential oil improved the film's physical properties. Overall, the best characteristics of the film were observed in the formulations containing nano-clay+Chuchagh essential oil at 1000 ppm and at 1500 ppm (Ojagh et al., 2017). To further explore the effects of the alginate-nanocomposite coating and Chuchagh essential oil on extending the shelf life of shrimp during storage, five treatments were produced: a control group, alginate, alginate+nano-clay, alginate+nano-clay+ Chuchagh essential oil at 1000 ppm, and alginate+ nano-clay+Chuchagh essential oil at 1500 ppm. These treatments were periodically evaluated for microbial and chemical properties (Arancibia et al., 2014). The results of the present study indicated that the alginate-nanocomposite coating possesses antioxidant and antimicrobial properties, and the addition of Chuchagh essential oil enhanced these characteristics. Specifically, shrimp treated with alginate+nano-clay+Chuchagh essential oil at 1500 ppm exhibited a significant delay in the processes of microbial growth and oxidation, thereby increasing their shelf life (Dehghannasiri et al., 2012). In conclusion, the addition of Chuchagh essential oil helps maintain the quality of shrimp in terms of chemical and microbial indicators and extends their shelf life in refrigeration compared to the other samples.

    Discussion and conclusions

    The present study showed that the alginate- nanoclay coating possesses antioxidant and antimicrobial properties. Compared to previous research on the addition of essential oils, this study demonstrated that shrimp containing the alginate-nanoclay-essence not only exhibited antioxidant properties (similar to those of (Thymus vulgaris and Froriepia subpinnata plant) but also significantly delayed the microbial spoilage and oxidation processes, thereby increasing the shelf life of the shrimp. According to the results, incorporating essence into shrimp preserves its quality in terms of chemical and microbial indicators and extends the shelf life in refrigeration compared to other samples. Recommendations for the use of natural preservatives include: 1) investigating the feasibility of replacing artificial preservatives with alginate film combined with nano-clay and clay essence at a concentration of 1500 ppm in meat products such as sausages and hamburgers, 2) using native nano-capsule essences with alginate film and nano-clay to produce active packaging to extend the shelf life of meat products and reduce microbial contamination, and 3) studying the simultaneous application of essential oil in both free-form and micro-encapsulated forms, as well as packaging under vacuum conditions, to enhance the shelf life of various meat products.

    Keywords: Litopenaeus Vannamei, Nanocomposite, Nano-Clay, Eryngium Caeruleum, Shelf Life
  • حوریه یونسی پور، حسن نصرالله زاده ساروی*، محمدعلی افرائی، مریم رضایی، احد احمد نژاد، مرضیه رشیدی گل رویه

    هدف از این تحقیق تعیین غلظت هیدروکربن های آروماتیک (16PAHs) در رسوبات سطحی طی چهار فصل در نیم خط های مختلف حوزه جنوبی دریای خزر و بررسی علل تغییرات زمانی و مکانی آنها، مقایسه با حد مجاز استاندارد و منشایابی این ترکیبات بود. نمونه برداری رسوبات سطحی با استفاده از یک گرب (Van veen grab) از اعماق 10 و 30 متر در سواحل استان های گیلان، مازندران و گلستان در هشت نیم خط عمود بر ساحل (آستارا، بندرانزلی، سفیدرود، رامسر، نوشهر، بابلسر، بندرامیرآباد و بندرترکمن) طی فصول پاییز و زمستان 1397 و بهار و تابستان 1398 انجام شد. آماده سازی نمونه های رسوب به منظور بررسی 16PAHs به روش استاندارد (استخراج با ترکیبات آلی به وسیله دستگاه سوکسله)، انجام شد. نتایج نشان داد که میانگین غلظت سالانه 16PAHs در چهار فصل پاییز، زمستان، بهار و تابستان به ترتیب برابر 5/11±6/29، 611±2125، 0/3±2/4 و 1/3±3/5 میکروگرم برکیلوگرم وزن خشک بود و حداکثر غلظت 16PAHs در نیم خط نوشهر در فصل زمستان ثبت شد. نتایج تحقیق کنونی نشان داد که ترکیبات 2 و 6 حلقه ای دارای درصد فراوانی کمی در رسوبات بوده و میانگین غلظت 16PAHs و BaP در رسوبات سطحی اکثر نمونه ها کمتر از استانداردهای حد مجاز جهانی بود. براساس نسبت تشخیصی (3/0LMW/HMW=) منشاء ترکیبات پلی آروماتیک در رسوبات، بیشتر پیروژنیک ثبت گردید.

    کلید واژگان: هیدروکربن های پلی آروماتیک, نسبت های تشخیصی, رسوب سطحی, دریای خزر, ایران
    Hourieh Younesipour, Hassan Nasrollahzadeh Saravi*, Mohammadali Afraei, Maryam Rezaei, Ahad Ahmadnejad, Marzieh Rashidi Goolroyeh

    The purpose of this research was to determine the concentration of poly aromatic hydrocarbons (PAHs) in the surface sediments during four seasons at different transects of the southern basin of the Caspian Sea and to investigate the causes of their temporal and spatial changes, to compare with the standard limits, and to find the origin of these compounds. The samples from the surface sediments were collected using a grab (van Veen grab) from depths of 10 and 30 m in the coasts of Guilan, Mazandaran, and Golestan provinces at eight transects (Astara, Anzali, Sefidroud, Ramsar, Nowshahr, Babolsar, Amirabad, and Torkaman) during the autumn and winter seasons of 2018, spring and summer of 2019. The sediment samples were prepared in order to investigate PAHs using a standard method (extraction with organic compounds by the Soxhlet apparatus). The results showed that the mean (±SE) annual concentration of PAHs in the four seasons of autumn, winter, spring, and summer was 29.6±11.5, 2125±611, 4.2±3.0, and 5.3±3.1 µg/kg dry weight, respectively, and the maximum concentration of PAHs was recorded in the Nowshahr transect in the winter season. The results of the current research showed that 2 and 6 rings compounds had a low percentage of abundance in the sediments and the mean concentrations of PAHs and BaP in most of the samples were lower than the international threshold standards. The origin of PAHs compound in the sediment was recorded in more pyrogenic sources based on the diagnostic ratio (LMW/HMW=0.3).

    Keywords: Polyaromatic Hydrocarbons, Diagnostic Ratio, Surface Sediment, Caspian Sea, Iran
  • نیما پورنگ*، محمدعلی افرائی بندپی، حسن نصرالله زاده ساروی، فاطمه سادات تهامی، مهدی نادری جلودار

    در تحقیق کنونی برای نخستین بار در سطح ملی به منظور بررسی مطلوبیت یک رودخانه از دیدگاه رهاسازی بچه ماهیان واجد ارزش شیلاتی، از شاخص مطلوبیت زیستگاهی (HSI) استفاده گردید. هدف اصلی از اجرای این تحقیق، تعیین مطلوبیت زیستگاهی رودخانه تجن از دیدگاه رهاسازی بچه ماهیان سفید با استفاده از شاخص مطلوبیت زیستگاهی بود. نظر به این که در حال حاضر، تنها گزینه موجود سازمان شیلات ایران برای رهاسازی بچه ماهیان در رودخانه تجن، در منطقه مصب این رودخانه است، لذا در تحقیق کنونی این منطقه جهت نمونه برداری بچه ماهی ها و بررسی پارامترهای مختلف زیستی (فیتوپلانکتون و زئوپلانکتون) و غیرزیستی (دمای آب، pH ، شوری، اکسیژن محلول، کدورت، کل مواد معلق، مواد جامد محلول، هدایت الکتریکی، سختی کل، ازت آمونیومی، گاز آمونیاک، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی، اکسیژن خواهی شیمیایی، ازت نیتریتی، ازت نیتراتی، ازت کل و فسفر کل)، انتخاب گردید. بررسی و ثبت پارامترهای مختلف زیستی و غیرزیستی طی ماه های تیر، مرداد و شهریور سال 1401 و مرداد و شهریور 1402 انجام شد. بیشترین مقادیر شاخص انتخاب (SI) برای بچه ماهیان سفید مربوط به گاز آمونیاک بود.  مقادیر HSI  مصب رودخانه تجن برای بچه ماهیان سفید 592/0 محاسبه گردید. لذا،  بر این مبنا، منطقه مطالعاتی برای بچه ماهیان سفید، زیستگاهی مناسب بوده است. با وجود این، مقایسه دامنه تغییرات متغیرهای زیستگاهی اندازه گیری شده در این تحقیق و دامنه های مجاز مربوطه نشان داد که شرایط محل رهاسازی بچه ماهیان در بازه زمانی مورد نظر از منظر دامنه تغییرات برخی پارامترها (کل مواد معلق، ازت کل، فسفرکل، ازت آمونیومی، هدایت الکتریکی و کدورت)، مناسب نبوده است.

    کلید واژگان: مطلوبیت زیستگاه, رهاسازی بچه ماهی, بازسازی ذخایر, رودخانه تجن, Rutilus Frisii
    Nima Pourang*, M.A. Afraei Bandpei, H. Nasrollahzadeh Saravi, F.S. Tahami, M. Naderi Jolodar

    Considering the increasing speed of destruction of natural aquatic habitats in the rivers leading to the southern basin of the Caspian Sea and the importance of investigating the habitat conditions of the release sites of juvenile fish with economic value, in this research for the first time (at the national level) in order to investigate the suitability of Tajan River from the point of view of releasing Caspian kutum fingerlings, habitat suitability index (HSI) was used. Considering that currently the only available option of the Iran Fisheries Organization for the release of the fingerlings in the Tajan River is in the estuary of this river, therefore, in the current research, this area was selected to sample the fingerlings and investigate various biotic parameters (phytoplankton and zooplankton) and abiotic (water temperature, pH, salinity, dissolved oxygen, turbidity, total suspended solids, total dissolved solids, electrical conductivity, total hardness, ammonium nitrogen, NH3, biochemical oxygen demand, chemical oxygen demand, nitrite nitrogen, nitrate nitrogen, total nitrogen and total phosphorus). The above-mentioned biotic and abiotic parameters were determined during the months of July, August and September 2022 and August and September 2023. The highest selectivity index values for R. frisii were related to NH3. HSI values of Tajan River estuary for R. frisii fingerlings in the studied time period was calculated as 0.592. Therefore, on this basis, the study area can be classified as "suitable habitat" for the fingerlings. Nevertheless, the comparison of the range of changes of the habitat variables measured in this research with the respective permitted ranges showed that the conditions of the release area of the fingerlings were not suitable from the point of view of the range of changes of some parameters (including total suspended matter, total nitrogen, total phosphorus, ammonium nitrogen, electrical conductivity and turbidity) during the study period.

    Keywords: Habitat Suitability, Release Of Fingerlings, Stock Enhancement, Tajan River, Rutilus Frisii
  • محمدمیثم صلاحی اردکانی، محمود حافظیه، رقیه محمودی*، سید حسین مرادیان، حسن نصرالله زاده ساروی

    به منظور ارزیابی کیفی آلاینده های پساب خروجی مزارع پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در مزارع منتخب استان کهگیلویه و بویراحمد از پنج مزرعه منفرد طی سال های 1401-1400 نمونه برداری به عمل آمد. شاخص های فیزیکوشیمیایی آب (اسیدیته، اکسیژن خواهی بیولوژیک، اکسیژن محلول، هدایت الکتریکی، نیتریت، نیترات، فسفات، مجموع مواد جامد معلق، کل مواد جامد محلول، سختی کل، قلیائیت کل، آهن، اشباعیت اکسیژن)، در هر فصل یکبار از آب ورودی و پساب خروجی (هر تیمار با 3 تکرار) اندازه گیری شدند. بر اساس نتایج، دامنه تغییرات pH 5/93-7/29)، اکسیژن خواهی بیولوژیک (6/41-7/56 میلی گرم بر لیتر)، آمونیوم (0/319-0 میلی گرم بر لیتر)، نیتریت (0/181-0 میلی گرم بر لیتر)، نیترات (2/19-19/2میلی گرم بر لیتر)، فسفات (0/1-0/18میلی گرم بر لیتر)، قلیائیت کل (238-132)، اکسیژن محلول (3/35-8/11 میلی گرم بر لیتر)، هدایت الکتریکی (899-311 میکروزیمنس بر سانتی متر)، کل مواد جامد محلول (203/7-607/9) و سختی کل (157/77- 312 میلی گرم بر لیتر)، به دست آمد. داده ها نشان داد که میانگین غلظت پارامترهای آمونیوم، نیتریت، نیترات، فسفات، هدایت الکتریکی و کل مواد جامد محلول در پساب خروجی به علت افزایش سوخت و ساز و تراکم ماهی، غلظت مواد مغذی، داروها و ضدعفونی کننده های مورد استفاده جهت درمان عفونت و انگل ها، نوسانات جریان آب، شدت و سرعت آب در ایستگاه های مختلف در مقایسه با ورودی مزارع افزایش یافته و غلظت اکسیژن در پساب خروجی مزارع به دلیل فعالیت های متابولیسمی بیشتر نسبت به ورودی استخرهای پرورشی کاهش یافته است. همچنین به دلیل افزایش مواد آلی و نیترات و فراهم شدن شرایط اکسیداسیون، میزان اکسیژن خواهی زیست شیمیایی (BOD) و اکسیژن خواهی شیمیایی محیط (COD) افزایش یافته و اکسیژن موجود در آب مصرف شده و میزان آن کاهش یافته است.

    کلید واژگان: پارامترهای محیطی, کیفیت آب, کهگیلویه و بویراحمد, قزل آلای رنگین کمان
    Mohammadmeysam Salahei Ardelani, Mahmood Hafezieh, Roghayeh Mahmoudi*, Seyed Hossein Moradiyan, Hassan Nasrollazadeh Saravi

    In order to evaluate the quality of effluent pollutants from the rainbow trout breeding farms in the selected farms of Kohgiluyeh and Boyer Ahmad Province, water samples were taken from five individual farms during the years 2021-2022. The physical and chemical indicators of water including acidity, biological oxygen demand, dissolved oxygen, electrical conductivity, nitrite, nitrate, phosphate, total suspended solids, total dissolved solids, total hardness, alkalinity, iron, oxygen saturation were measured once in each season from the inlet and outlet water (each treatment with 3 replicates). Based on the results, the range of pH changes (5.93-7.29), biological oxygen demand (6.41-7.56 mg/l), ammonium (0-0.319 mg/l), nitrite (0-0.181 mg/l), nitrate (2.19-19.2 mg/l), phosphate (0. 1-0.18 mg/l), total alkalinity (132-238), dissolved oxygen (3.35-8.11 mg/l), electrical conductivity (311-899 microsiemens/cm), TDS (203.7-607.9), and total hardness (312-157.77 mg/l) were obtained. The results showed that the concentrations of ammonium, nitrite, nitrate, phosphate, EC, and total dissolved solids parameters in the effluent compared to the input from the different farms has increased due to the increase of metabolism, fish density, concentration of nutrients, drugs and disinfectants, intensity and speed of water and the oxygen concentration in the effluent of the farms has decreased due to more metabolic activities than the input from the rearing ponds. Also, the amount of biochemical oxygen demand (BOD) and environmental chemical oxygen demand (COD) were increased and the dissolved oxygen was consumed and its amount decreased due to the increase of organic substances, nitrate, and the provision of oxidation conditions.

    Keywords: Environmental Parameters, Water Quality, Kohgiluyeh, Boyer Ahmad Province, Rainbow Trout
  • یزدان مرادی، حسن نصرالله زاده ساروی*، مینا سیف زاده، مریم رضایی، غلامرضا دریانبرد، شراره فیروزکندیان

    در مقاله حاضر غلظت کل عناصر سنگین سمی از قبیل سرب، کادمیم، جیوه، و آرسنیک که از عناصر اجباری سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان کشاورزی و غذایی سازمان ملل (FAO) هستند، در بافت خوراکی ماهی سفید دریای خزر از نظر سلامت تعیین گردید. 90 عدد نمونه ماهی سفید در سه استان شمالی (گیلان، مازندران و گلستان) طی سال های 1400-1399 جمع آوری گردید. غلظت فلزات سرب، کادمیم، جیوه و آرسنیک در بافت خوراکی ماهی سفید دریای خزر (Rutilus kutum) به روش استاندارد و هضم اسیدی با دستگاه جذب اتمی با استفاده از شعله، کوره گرافیتی و بخار سرد تجزیه وتحلیل گردیدند. نتایج نشان داد که غلظت 90 درصد از کل داده ها (صدک 90%) فلزات سمی در بافت ماهی سفید به ترتیب Cd>As>Hg>Pb کاهش یافت. مقادیر کادمیم، آرسنیک، سرب و جیوه در بافت ماهی سفید به ترتیب 31/0-009/0، 15/0-001/0، 060/0-001/0، 020/0-001/0 میلی گرم بر کیلوگرم وزن تر بود. همچنین تجزیه وتحلیل آماری داده ها نشان داد که دو نوع همبستگی بین غلظت فلزات و اندازه طول کل و وزن ماهی سفید به دست آمد: برای Cd با طول کل (46/0-r=) و با وزن ماهی (51/0-r=)، برای As با طول کل (30/0r=) و با وزن ماهی (27/0r=) به ترتیب همبستگی منفی و مثبت نشان داد، اما فلزات جیوه و سرب با پارامترهای زیست سنجی، همبستگی نشان نداد. مقایسه نتایج حاضر با استانداردهای جهانی نشان داد که چهار فلز سمی کادمیم، آرسنیک، سرب و جیوه کمتر از غلظت استانداردهای WHO و FAO بوده است. یافته ها نشان داد که پارامترهای ارزیابی خطر سلامت (EDI، HQ و THQ) برای همه فلزات بسیار پایین تر از مقادیر توصیه شده است. این امر نشان داد که مصرف ماهی سفید دریای خزر در منطقه مورد مطالعه هیچ گونه اثر نامطلوبی بر سلامت انسان ناشی از آلودگی فلزات سمی نداشته است.

    کلید واژگان: فلزات سنگین, بافت خوراکی, ماهی سفید دریای خزر, ارزیابی ریسک خطر
    Yazdan Morady, Hassan Nasrollahzadeh Saravi*, Mina Seifzadeh, Maryam Rezaei, Gholamrezad Daryanabard, Sharareh Firuzkandian

    In this article, the total concentration of toxic heavy metals such as lead (Pb), cadmium (Cd), mercury (Hg), and arsenic (As), which are mandatory elements of the World Health Organization (WHO) and the Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), were determined to measure the health of the edible tissue of the Caspian Sea Rutilus kutum. 90 samples of Rutilus kutum were collected in three northern provinces (Gilan, Mazandaran, and Golestan) during 2021-2022. The concentration of Pb, Cd, Hg, and As of Caspian Sea Rutilus kutum samples were prepared by standard method and acid digestion. All samples were analyzed using flame, graphite furnace, and cold steam of the atomic absorption spectroscopy instrument. The results showed that 90% of all data samples (90th percentile) concentration of toxic metals in Rutilus kutum tissue decreased in the order of Cd >As>Hg>Pb. The amounts of Cd, As, Pb, and Hg in Rutilus kutum tissue were observed at not detected-0.31, 0.001-0.15, 0.001-0.060, and 0.001-0.020 mg/kg wet body weight, respectively. Also, the statistical analysis showed that two types of correlations were found between the concentration of metals and the total length and weight of Rutilus kutum: for Cd with total length (r=-0.46) and with fish weight (r=-0.51), for As with total length (r=0.30) and with fish weight (r=0.27), It showed negative and positive, respectively, but mercury and lead metals did not show correlation with biometric parameters. Comparing the current results with international standards showed that the four toxic metals Cd and As, Pb, and Hg were lower than the FAO and WHO standards concentration. The findings showed that the health risk assessment parameters (EDI, HQ, and THQ) for all metals were much lower than the recommended values. This showed that the consumption of Caspian Rutilus kutum in the study area did not have any adverse effects on human health due to the contamination of toxic metals.

    Keywords: Heavy metals, Edible tissue, Caspian Sea whitefish, Health risk assessment
  • مهدیه بالوئی، حسن نصرالله زاده ساروی*، آسیه مخلوق، محمد کاردر رستمی، مرضیه رشیدی گل رویه، احد احمدنژاد چهره

    سد ژاوه بر روی رودخانه سیروان بعد از دو شاخه اصلی گاوه رود و قشلاق واقع شده و با هدف انتقال آب جهت استفاده در بخش های کشاورزی احداث گردید. بر این اساس، نمونه برداری در پنج ایستگاه منتخب از رسوبات سطحی در دو شاخه قشلاق و گاوه رود و همچنین در محل آبگیری سد ژاوه صورت گرفت. در این مطالعه 9 پارامتر در رسوبات (فرمهای مختلف نیتروژن و فسفرTOC ، pH، Eh) جهت تعیین کیفیت و پیش بینی روند تغذیه گرایی سد ژاوه بررسی گردید. کیفیت رسوبات در ایستگاه های مختلف نشان داد که حاوی آلودگی آلی (نیتروژن) و معدنی (فسفر) بالایی می باشند. براساس TOC% رسوبات منطقه کمی آلوده تا خیلی آلوده به خصوص در ایستگاه های 2 و 3 در شاخه قشلاق در نظر گرفته شد اما کیفیت رسوب در ایستگاه 4 (شاخه گاوه رود) بهتر و در گروه متوسط طبقه بندی گردید. در تحقیق حاضر تغییرات شاخصOPI  و ONI و مقایسه با استاندارد شاخص آلی بیانگر آلودگی بالای رسوبات منطقه است. همچنین با توجه به بالا بودن غلظت میانگین فسفرکل (178± 2075 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک) و فسفر قابل دسترس (142±666 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک) در مسیر رودخانه های منتهی به سد خطر غنی شدن سد ژاوه از نظر مواد مغذی نیز  افزایش خواهد یافت. لذا با توجه به بالا بودن غلظت آلاینده های آلی و معدنی، پس از آبگیری سد ژاوه، کنترل تغذیه گرایی با در نظر گرفتن زمان ماند در مخزن به سختی امکان پذیر خواهد بود.

    کلید واژگان: پارامترهای کیفی, رسوبات, رودخانه سیروان, سد ژاوه, کردستان
    Mahdieh Balouei, Hassan Nasrollahzadeh Saravi*, Asieh Makhlough, Mohammad Kardar Rostami, Marzieh Rashidi Golrooye, Ahad Ahmadnezhad Chehreh

    The Zhaveh dam is located on the Sirvan River containing two main branches of Gaveh Rood and Qeshlaq. The dam was designed for industrial and agricultural use. Surface sediment samples were collected at 5 selected stations in the two branches of the Sirvan River, Qeshlaq and Gaveh, as well as in the dam reservoir. In this study, nine sediment parameters (different forms of nitrogen and phosphorus, TOC, pH, Eh) were investigated to determine the quality and the prediction of the eutrophication trend of the Zhaveh Dam. The quality of sediments in different stations showed that they contain high organic and mineral pollution. Based on the TOC% of the sediment, the region was considered as slightly to highly polluted, especially in stations 2 and 3, but station 4 (Gaveh Rood branch) was classified as moderate quality. The changes in the OPI and ONI indices and comparison with the organic index standard also indicated the high pollution of the sediments in this region. These conditions are due to the high mean concentration of total phosphorus (2075±178 mg/kg.dw) and bioavailable phosphorus (666±142 mg/kg.dw) in the rivers feeding the dam, which deal with a high risk of eutrophication. In addition, after the water intake of the Zhaveh Dam and the high concentration of organic and mineral pollutants during the retention time of the water, it will be difficult to control the eutrophication

    Keywords: Quality parameters, Sediment, Sirvan River, Zhaveh Dam, Sanandaj
  • حسن نصرالله زاده ساروی*، محمدعلی افرایی بندپی، آسیه مخلوق، ابوالقاسم روحی، حسن فضلی

    اهداف مطالعه حاضر بررسی تجمع بزرگ بی مهرگان کفزی در دریای خزر و بررسی آلودگی این اکوسیستم بر اساس شاخص های آلودگی ABC (Abundance Biomass Comparison)، BC ((Biotic Coefficient و منحنی ABC در پاییز و زمستان (سال 1397) و بهار و تابستان (سال 1398) می باشد. طبق نتایج، پرتاران، سخت پوستان و دو کفه ای ها به ترتیب با 4، 11 و یک گونه گروه های عمده بزرگ بی مهرگان کفزی را تشکیل دادند. پرتاران (عمدتا Streblospio gynobranchiata) حدود 70 درصد از تراکم کل و گروه دوکفه ای ها (Cerastoderma glucaum) حدود 76 تا 93 درصد از زی توده بزرگ بی مهرگان کفزی را در همه فصول بجز بهار شامل شدند. میانگین شاخص شانون و یکنواختی به ترتیب (1.56) و (0.55)، محاسبه شد. میزان سالانه شاخص آلودگی (ABC) و شاخص BC به ترتیب به میزان 3.1- و 2.7 بدست آمد. این مقادیر همراه با مشخصات حاصل از منحنی ABC بیانگر استرس شدید ناشی از آلودگی در اکوسیستم دریای خزر بوده است. در این مطالعه درصد تراکم گونه مهاجم S. gynobranchiata نسبت به تراکم کل بزرگ بی مهرگان کفزی 52% بود که نسبت به سال های 1388 و 1389 حدود 10درصد کاهش نشان داد. این روند کاهشی را می توان به عنوان شاهدی  مثبت در روند بهبود اکوسیستم در این بخش از زنجیره غذایی در نظر گرفت. اما تداوم روند بهبود نیاز به زمان بیشتر، مدیریت صحیح، کاهش ورود آلودگی ها به اکوسیستم و نیز عدم افزایش عامل جدید استرس  زا دارد.

    کلید واژگان: بزرگ بی مهرگان کفزی, گروه های غالب, شاخص های آلودگی, وضعیت اکولوژیکی, دریای خزر
    Hasan Nasrollahzadeh Saravi*, MohammadAli Afraei Bandpei, Asieh Makhlough, Abolghasem Roohi, Hasan Fazli

    The aims of the present study were to investigate the macrobenthos communities in the Caspian Sea and to investigate the pollution of this ecosystem based on the pollution indices ABC (Abundance Biomass Comparison), BC (Biotic Coefficient) and ABC curve in 2018 (autumn and winter) and 2019 (spring and summer). According to the results, polychaetes, crustaceans, and bivalvia formed the major groups of macrobenthos communities with 4, 11 and 1 species, respectively. The polychaetes (mainly Streblospio gynobranchiata) included about 70% of the total abundance and the group of bivalvia (Cerastoderma glucaum) included about 76-93% of the macrobenthos in all seasons except in spring. The mean values of the Shannon index and evenness indices were calculated as (1.56) and (0.55), respectively. The annual pollution (ABC) and BC indices were obtained as -3.1 and 2.7, respectively. These values along with characteristics of ABC curve indicate severe stress caused by pollution in the Caspian Sea ecosystem. In this study, the percentage abundance of the invasive species S. gynobranchiata in macrobenthos communities was 52%, which is about 10% decrease compared to 2009 and 2010. This decreasing trend can be considered as positive evidence in the improvement process of the ecosystem in this part of the food chain. However the continuity of recovery trend needs more time, no force by new stressors, proper management, and reduced pollutions into the ecosystem.

    Keywords: Macrobenthos, Dominant groups, Pollution indices, Ecological status, Caspian Sea
  • حسن نصرالله زاده ساروی، محمود حافظیه*، ارژنگ جوادی، رضا صفری، مریم قیاسی، آسیه مخلوق، مهدیه بالوئی، علی نکوئی فرد، محمدمیثم صلاحی اردکانی، ایوب داودی لیمونی

    این مطالعه به کیفیت آب ورودی و خروجی پنج کارگاه منتخب پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در استان مازندران (هراز، چالوس، تنکابن و ساری) براساس پارامترهای محیطی طی چهار فصل  طی سال های 1401-1400پرداخت. 40 نمونه آب بر اساس روش های استاندارد اندازه گیری شد. طبق نتایج، دامنه تغییرات شامل دمای آب (0/24-0/3 درجه سانتی گراد)، دمای هوا (0/25-0/2 درجه سانتی گراد)، DO (24/12-16/6 میلی گرم بر لیتر)، BOD5 (76/2-24/0 میلی گرم بر لیتر)، COD (70/93-40/2 میلی گرم بر لیتر)، EC (783-284 میکروزیمنس بر سانتی متر)، کدورت (0/220-12/1 نفلومتری)، TSS (288-2 میلی گرم بر لیتر)، pH (62/8-44/7)، فسفرکل (12/2-20/0 میلی گرم بر لیتر)، فسفات (206/0-01/0 میلی گرم بر لیتر)، آمونیم (538/0-012/0 میلی گرم بر لیتر)، آمونیاک (018/0-001/0 میلی گرم برلیتر)، نیتریت (426/0-001/0 میلی گرم بر لیتر)، نیترات (10/6-52/0 میلی گرم بر لیتر)، تعداد کلیفرم مدفوعی (CFU/100ml1000-6) و شاخص کیفیت آب (WQIIR) (0/91-0/62) بود. کیفیت آب این رودخانه براساس میانگین پارامترهای آلودگی آلی (BOD5 و COD) در کلاسIII (آلودگی کم) قرار گرفت و فعالیت های انسانی، یکی از عوامل اصلی در افزایش مواد آلی رودخانه نبود. غلظت آمونیم و نیتریت در حد مجاز کیفیت رودخانه بوده اما غلظت فسفات در تمام ایستگاه های ورودی و خروجی و فصول مختلف بیش از حداکثر مجاز رودخانه های عاری از آلودگی بود. براساس نتایج مقادیر شاخص کیفیت آب را در محدوده 91-62 را نشان داد. 5/7 درصد از کل داده ها و نیز میانگین کل این شاخص بیانگر کیفیت نسبتا خوب آب ورودی و خروجی کارگاه های پرورش ماهی بود. بالاترین کیفیت آب (کیفیت بسیارخوب)، در 5/12 درصد از داده ها ثبت شد که عمدتا در ورودی های کارگاه های پرورش ماهی مشاهده شد. اگرچه شاخص کیفیت خروجی کارگاه ها کمتر از ورودی آن بوده است، اما در طبقه کیفیت خوب قرار گرفتند. به طور کلی، میانگین WQIIR (6/6±4/77) در کل ایستگاه های ورودی و خروجی بیانگر آن است که آب این کارگاه های پرورش ماهی، برای پرورش ماهی و حیات وحش و برای پرورش قزل آلای رنگین کمان نیز مناسب است.

    کلید واژگان: پارامترهای محیطی, کیفیت آب, کارگاه های پرورش قزل آلا, استان مازندران
    Hassan Nasrollahzadeh Saravi, Mahmoud Hafezieh*, Arzhang Javadi, Reza Safari, Maryam Ghiasi, Asieh Makhlough, Mahdieh Baloei, Ali Nekuiefard, MohamdMeysam Salahi, Ayob Davodi

    The aim of the study was to determine the quality of the inlet and outlet water of five selected rainbow trout breeding farms in Mazandaran Province (Haraz, Chalous, Tonekabon, and Sari) based on environmental parameters during four seasons in 2021-2022. Forty samples were collected and measured based on standard methods. According to the results, the range of water temperature (3.0-24.0°C), air temperature (2.0-25.0°C), DO (6.16-12.24 mg/l), BOD5 (0.24-2.76 mg/l), COD (2.40-93.70 mg/l), EC (284-783 µs/cm), turbidity (1.12-220-0 NTU), TSS (2-288 mg/l), pH (7.44-8.62), total phosphorus (0.2-2.12 mg/l), phosphate (0.01-0.206 mg/l), ammonium (0.012-0.538 mg/l), ammonia (0.001-0.018 mg/l), nitrite (0.001-0.426 mg/l), nitrate (0.52-6.10 mg/l), fecal coliform count (6-1000 CFU/100ml) and water quality index (WQIIR) (62.0-91.0) were registered. The water quality of this river was placed in class III (low pollution) based on the average parameters of organic pollution (BOD5 and COD) and human activities were not one of the main factors in the increase of organic matter in the river. The concentration of ammonium and nitrite was within the threshold limit, but the concentration of phosphate in all the inlet and outlet stations and in different seasons was more than the maximum limit of unpolluted rivers. The results showed that the WQIIR was in the range of 62-91. 7.5% of the total data and the mean of this index indicated the relatively good quality of the inlet and outlet water of the rainbow trout breeding farms. The highest quality of water, i.e. very good quality, is recorded in 12.5% of all data, which is observed at the inlet water of rainbow trout breeding farms. The outlet quality index of the farms was lower than its inlet, but it was categorized as good quality. The overall WQIIR (77.4±6.6) in all inlet and outlet stations indicates that the water of this farm is suitable for fish and wildlife and also suitable for rainbow trout breeding.

    Keywords: Environmental parameters, Water quality, Rainbow trout breeding farms, Mazandaran Province
  • حوریه یونسی پور، حسن نصرالله زاده ساروی*، محمدعلی افرائی بند پی، شعبان نجف پور، سلیمان غلامی پور، احد احمدنژاد، مریم رضایی

    دریای خزر یک سیستم لب شور  و به لحاظ ترکیبات شوری آبی منحصربه فرد می باشد، به همین دلیل ارزیابی معیارهای آلایندگی بر پایه کیفیت آب همین دریا در گذشته و حال قابل تصدیق است. در این پژوهش، اطلاعات طی سال های 89-1387 جمع آوری شده و در غالب پروژه بررسی گردیده است. نتایج به دست آمده نشان داد، تغییرات غلظت سموم ارگانوکلره در محیط آبی با توجه به ورود آن از طریق رودخانه های منتهی به آن است و میزان غلظت آن در آب، در فصول و مناطق مختلف متفاوت می باشد. نتایج نشان داد، در زمستان 1387 غلظت ترکیبات سموم ارگانوکلره در محیط آبی روند افزایشی داشته است. در سال 1389 حداکثر میزان درصد سموم در فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب در نواحی میانی، شرق و غرب و حداکثر درصد ترکیبات سموم در نمونه های آب مناطق ناحیه شرق برابر 75 درصد در فصل بهار مشاهده گردید .همچنین حداکثر غلظت سم ارگانوکلره متعلق به سم a-Endosulfan با غلظت 86/3 میکروگرم بر لیتر بود که در منطقه نوشهر و در عمق 50 متر ناحیه سطحی ثبت گردید. با توجه به نتایج، در شرایط حاضر میزان غلظت ترکیبات سموم کلره در دامنه مناسب و با فاصله از ساحل شرایط کیفی آب برای پرورش ماهی در قفس مناسب تر است. البته مواردی از غلظت های بالای آلودگی به سموم نیز مشاهده شده که مربوط به ورود آب از رودخانه ها بوده است. بنابراین، یکی از راه های عدم مواجهه با این فرآیند برقراری سازه های آبزی پروری در فاصله مناسبی از ساحل و در اعماق بیش از 50 متر می باشد.

    کلید واژگان: آلاینده سموم کلره, آب, رسوب, دریای خزر
    Horiyeh Younesipour, Hasan Nasrollahzadeh Saravi*, MohamadAli Afraei Banpei, Shaban Nagafpour, Soleyman Gholamipor, Ahad Ahmadnejad, Maryam Rezaei

    The Caspian Sea is a unique brackish system in terms of water salinity, so evaluation of pollution criteria based on the water quality of the same sea is past and present. In this study, information was collected from 2008 to 2010 and analyzed during the project during these years, sampling of eight transects shorelines was performed seasonally at stations 10, 20, 50 and 100 m of depth in two summer and winter seasons for water and sediment. The results showed that the concentration of organochlorine toxins in the aquatic environment depends on its entry through the rivers leading to it and its concentration in water varies in different seasons and regions. The results showed that the concentration of organochlorine pesticides in the aquatic environment increased in winter of 2008 with the highest percentage of pesticides in spring, summer, autumn and winter in middle, middle, east and west and maximum percentages, respectively. Toxins were found in the water samples of the eastern part of the region by 75% in spring. Also the maximum concentration of organochlorine toxin belonged to α-Endosulfan toxin with a concentration of 3.86μg/l which was recorded in Nowshahr at 50 m depth of surface water. Conclusion In the current situation, the concentration of chlorine toxin compounds in the appropriate range and distance from the shore of water quality conditions is more suitable for fish farming in cages. Therefore, it is suggested to consider the establishment of fish cage culture at 50 m of depth.

    Keywords: Organochlorine pesticides pollutants, Water, Sediment, Caspian Sea
  • مهدی نادری جلودار*، محمدعلی افرایی بند پی، حسن نصرالله زاده ساروی، رضا صفری، آسیه مخلوق، متین شکوری

    پژوهش حاضر به منظور بررسی کیفی آب قبل از بهره برداری سد ژاوه استان کردستان در 5 ایستگاه به صورت فصلی در سال 1400 صورت گرفت. نمونه برداری ماهی و بزرگ بی مهرگان کفزی به ترتیب با استفاده از دستگاه الکتروشوکر و نمونه بردار سوربر صورت گرفت. در مجموع 13 گونه ماهی شناسایی شده که به 3 خانواده Cyprinidae، Mastacembelidae و Nemachielidae تعلق داشتند. از مجموع 2003 عدد ماهی صید شده در کل ایستگاه ها، بیش از 6/96 درصد متعلق به خانواده کپور ماهیان بود. بیشترین فراوانی نسبی به میزان 4/32 درصد به گونه Capoeta damascina تعلق داشت. درضمن   2 گونه غیر بومی Carrasius auratus و Carrasius gibelio دارای درصد فراوانی 1/4 بودند تنوع گونه ای ماهیان از ایستگاه 1 (بالادست) به ایستگاه های 2 و 3 کاهش پیدا نمود که احتمالا تحت تاثیر فعالیت های انسانی نظیر انواع آلودگی ها بود، ولی در ایستگاه 5 از حداکثر میزان برخوردار بود که بدلیل تغییر شرایط زیستگاهی نظیر افزایش دبی و عمق آب می باشد. نتایج نشان داد که تنوع گونه ای ماهیان در فصول مختلف دارای تغییراتی بوده، به طوری که حداقل آن در فصل زمستان به میزان 91/0 و حداکثر آن در فصل تابستان به میزان 29/1 برآورد گردید. بزرگ بی مهرگان کفزی شامل 10 خانواده Chironomidae، Lumbriculidae، Simulidae، Baetidae، Hydropsychidae، Erpobdelidae، Glosiphonidae، Gamphidae، :union:idae و Potamidae بودند. طبقه بندی کیفی آب براساس  یکپارچگی اکولوژیک کار نشان داد که ایستگاه های 1 و 4 به ترتیب به میزان عددی 40 و 42 در طبقه کیفی خوب قرار داشته و ایستگاه های 3 و 5 به ترتیب به میزان عددی 9 و 34 در طبقات کیفی آب بسیار کم و متوسط قرار گرفتند. بدین ترتیب مدیریت و ساماندهی تمام منابع آلاینده های نقطه ای و غیر نقطه ای در شاخه های اصلی قشلاق و گاوه رود ضروری است.

    کلید واژگان: ماهیان, بزرگ بی مهرگان کفزی, شاخص های زیستی, طبقه بندی کیفی آب, سد ژاوه, کردستان
    Mehdi Naderi Jolodar*, MohammadAli Afraei Bandpei, Hassan Nasrollahzadeh Saravi, Reza Safari, Asieh Makhlough, Matin Shakoori

    The current research was conducted in 2021 in 5 stations in order to investigate the quality of water before the operation of Javeh Dam in Kurdistan Province. Sampling of fish and Macrobenthos was done using an electrofishing device and Surber sampler, respectively. A total of 13 fish species were identified, which belonged to 3 families: Cyprinidae, Mastacembelidae and Nemachielidae. Out of the total of 2003 fish caught in all the stations, more than 96.6% belonged to the Cyprinidae family. The highest relative frequency of 32.4% belonged to Capoeta damascina species. In addition, 2 exotic species, Carrasius auratus and Carrasius gibelio had an abundance percentage of 1.4. The diversity of fish species decreased from station 1 (upstream) to stations 2 and 3, which was probably influenced by human activities such as various types of pollution, but in station 5 of It had the maximum amount, which is due to the change in habitat conditions, such as the increase in flow rate and water depth. The results showed that the species diversity of fish had changes in different seasons, so that its minimum was estimated at 0.91 in winter and its maximum at 1.29 in summer. Macrobenthos included 10 families Chironomidae, Lumbriculidae, Simulidae, Baetidae, Hydropsychidae, Erpobdelidae, Glosiphonidae, Gamphidae, :union:idae and Potamidae. The classification of water quality based on the Karr ecological integrity showed that stations 1 and 4 were placed in the good quality class with a numerical value of 40 and 42, respectively, and stations 3 and 5 were placed in the very low and medium water quality classes with a numerical value of 9 and 34, respectively. In this way, it is necessary to manage and organize all sources of point and non-point pollutants in Gheshlagh and Gavehroud tributaries.

    Keywords: Fish, Macrobenthos, Biological indicators, Water quality classification, Zaveh dam, Kurdistan
  • مهدی نادری جلودار*، رضا صفری، حسن نصرالله زاده ساروی، محمدعلی افرائی بندپی، عبدالحمید آذری، مرضیه رضایی

    ماهی سفید و کلمه از جمله ماهیان اقتصادی و با ارزش نواحی جنوبی دریای خزر بوده که مردم ایران بویژه مردم منطقه علاقه زیادی نسبت به مصرف آنها دارند. هدف از اجرای این طرح افزایش سطح آگاهی و دانش جوامع روستایی بویژه بهره بردارن محلی و آشنایی آنها با وضع موجود ذخایر ماهیان در عرصه های صید و صیادی و حفاظت از آنها در بهره برداری بهینه است. سطوح مختلف مشارکت در 8 بعددسته بندی شده و بر مبنای طیف 5 گزینه ای لیکرت (خیلی کم=1 و خیلی زیاد=5) اقدام به سنجش آنها گردید. نتایج تولید مثل طبیعی این گونه در رودخانه خیرود به طول 2 کیلومتر نشان داد که  در سال 99-1398 تعداد 2625000 عدد لارو ماهی سفید تولید و آماده رفتن به دریا شدند. در رودخانه قره سو با احتساب تعداد تخم بدست آمده از هر مولد ماهی کلمه (بین 6750 تا 9870 عدد)، به طور میانگین ظرفیتی معادل 10 میلیون عدد لارو (بین 12- 7 میلیون) وارد زنجیره تولید شدند. بنابراین حداقل ضریب نفوذ آن در این رودخانه از صفر به به 7/5 میلیون عدد لارو رسید. ضریب نفوذ صیادان تحت پوشش معادل 3/6 درصد بدست آمد که قبل از انجام مطالعه معادل صفر بود. ضریب نفوذ زنان روستایی تحت پوشش برابر 35 درصد محاسبه گردید. همچنین با در نظر گرفتن تعداد دانش آموز ساکن در محل اجرای مطالعه، ضریب نفوذ دانش آموز و نوجوان تحت پوشش 16/6 درصد برآورد شد. بدین ترتیب فعالیت های ترویجی در راستای افزایش مشارکت های بهره برداران و جوامع محلی روستایی می تواند بر ضریب نفوذ تولید مثل طبیعی ماهی سفید تاثیر مثبت بگذارد (0/05>P).

    کلید واژگان: ترویج, حفاظت, تولید مثل طبیعی, خیرود, قره سو, دریای خزر
  • آسیه مخلوق، حسن نصرالله زاده ساروی*، مهدی نادری جلودار، فرشته اسلامی، احد احمدنژاد

    شهرنشینی و توسعه صنایع منجر به افزایش استفاده از رودخانه ها برای دفع فاضلاب های مختلف شده است. سد ژاوه بر روی رودخانه سیروان (استان کردستان)، بعد از تلاقی دو شاخه اصلی گاوه رود و قشلاق ساخته شده است. هدف این مقاله "تعیین کیفیت آب، با استفاده از شاخص ساپروبی فیتوپلانکتون در رودخانه سیروان" است. نمونه برداری آب (فیتوپلانکتون) از پاییز 1399 تا تابستان 1400، در 4 ایستگاه از بالا دست شاخه قشلاق تا نزدیک تاج سد (مخزن سد) ژاوه و نیز یک ایستگاه در شاخه گاوه رود، صورت گرفت. طبق نتایج، تعداد 10 گونه غالب متعلق به 7 جنس فیتوپلانکتونی با عدد ساپروبی 2/51 تا 3/50، در گروه "آلودگی شدید" شناسایی شدند. از بین گونه های فوق، حضور Cyclotella meneghiniana و Navicula cryptocephala در همه ایستگاه ها بیانگر ثبات آلودگی در کل مسیر رودخانه سیروان بوده است. حضور Stigeoclonium amoenum فقط در ایستگاه 3 (بعد از تصفیه خانه شهر سنندج) و عدم حضور Nitzschia tryblionella در ایستگاه 4 (حاشیه باغات و زمین های کشاورزی) را می توان به ترتیب بعنوان گونه های شاخص (آلودگی های صنعتی-شهری و جوامع انسانی) و (آلودگی با فاضلاب های کشاورزی)، در این منطقه در نظر گرفت. اما بطورکلی میزان شاخص ساپروبی در همه ایستگاه ها و فصول از 1/5 تا 2/5 واحد متغیر بود که بیانگر کیفیت آب با "آلودگی متوسط" است. نتایج این مطالعه قابل استفاده در تعیین کیفیت آب، نوع آلودگی و کاربری آب با توجه به حضور و عدم حضور گونه های شاخص فیتو پلانکتونی در منطقه است.

    کلید واژگان: کیفیت آب, آلودگی, فیتوپلانکتون, گونه های شاخص, رودخانه سیروان, کردستان
  • غلامرضا دریانبرد*، حسن نصرالله زاده ساروی، سید محمدوحید فارابی، حسن فضلی

    کاهش شدید ذخایر ماهیان دریای خزر و اثرات منفی آن بر صید و بهره برداری و نیز بحران و کمبود منابع آبی در خشکی سبب شده که فعالیت های آبزی پروری پاسخگوی نیاز رو به افزایش مصارف انسانی از آبزیان نباشد. به همین دلیل گرایش به پرورش ماهیان در محیط های آبی و توسعه آبزی پروری در محیط های محصور مانند قفس یکی از اولویت های سازمان شیلات ایران می باشد. مکان یابی مناسب برای استقرار قفس های پرورش نقش بسیار مهمی در موفقیت سرمایه گذاری و توسعه آبزی پروری دارد. در مطالعات جانمایی انجام شده در موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور و سازمان شیلات ایران (در اوایل دهه 1390)، بطور مشابهی، اعماق 30 تا 50 متر برای توسعه آبزی پروری دریایی تعیین شد. اما در معیارهای انتخاب شده در سازمان شیلات ایران، عوامل محدودکننده از قبیل حریم رودخانه ها، فعالیت صیادی شناورهای کیلکاگیر و شرکت های تعاونی پره ساحلی، نیازهای اکولوژیکی گونه موردنظر برای پرورش و پارامترهای محیطی موثر در پرورش آن، در تعیین محدوده ی استقرار قفس های شناور لحاظ نگردید. به همین دلیل از هشت منطقه معرفی شده توسط سازمان شیلات ایران، نیمی از آنها که شامل توسکاتوک، چالوس، عباس آباد و شیرود بطورمشترک در محدوده اولویت اول تعیین شده توسط موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور می باشد. توسعه بیشتر پرورش ماهی در قفس در دریای خزر به مطالعات و داده های بیشتر و دقیق تر از پارامترهای هیدرولوژی و هیدروبیولوژی نیاز دارد تا بتوان مناسب ترین مکان ها را برای استقرار قفس های شناور تعیین و معرفی نمود و گام موثری در راستای کاهش هزینه ها و افزایش تولید برداشت.

    کلید واژگان: آبزی پروری, معیارها, قفس شناور, ماهیان سردآبی, دریای خزر
  • آسیه مخلوق*، حسن نصرالله زاده ساروی، فرشته اسلامی

    ماهیان گرمابی بخصوص کپورماهیان، بخش مهمی از صنعت آبزی پروری کشور را تشکیل می دهند. هدف این مقاله بیان اهم موارد در زمینه روابط بین کیفیت آب، جلبک و ماهیان است تا گامی در راستای ارتقا دانش مدیریت استخر، افزایش تولید و جلوگیری از زیان اقتصادی بردارد. خطر غالبیت و شکوفایی جلبک های سبز- آبی به هنگام گرم شدن هوا، در استخر تشدید می گردد. شکوفایی جلبک عموما در یک روز ابری، طوفانی، بارانی و یا استفاده از مواد شیمیایی تخریب شده و کاهش اکسیژن ناشی از مرگ و سقوط جلبک ها رخ می دهد. از سویی دیگر، مناسب نبودن شرایط محیطی و مواد مغذی در اکوسیستم آب، سبب کاهش تراکم و تنوع گونه های مطلوب ریز جلبک های دارای ارزش غذایی و قابلیت هضم و در نتیجه محدودیت سفره غذایی ماهیان پلانکتون خوار در استخر می شود.به این ترتیب شرایط محیطی، کیفیت آب و غذادهی باید به نحوی باشد که از یک سو انرژی مورد نیاز برای زنجیره غذایی تامین شود و از سوی دیگر از وقوع رویدادهای نامطلوب از قبیل شکوفایی جلبکی جلوگیری بعمل آید. بنابراین، مواردی شامل آگاهی از حداکثر ظرفیت استخر در پذیرش کود، هوادهی منظم، عدم وجود پوشش گیاهی زیاد در استخر، عدم کودهی به هنگام هوای ابری و وزش باد، پایش پارامترهای محیطی شاملpH ، دما، اکسیژن محلول و شفافیت، توجه به تغییرات ظاهری و تغییر رنگ آب و اجرای روش های چندگانه کنترل شکوفایی، بعنوان توصیه های ترویجی در پیشگیری و کنترل فرایند نامطلوب شکوفایی در استخرهای پرورشی سودمند خواهند بود.

    کلید واژگان: ماهیان گرمابی, استخر پرورشی, مدیریت, جلبک, شکوفایی, کیفیت آب
  • عباسعلی آقایی مقدم*، عبدالله حق پناه، امین رستمی میرهاشمی، اسماعیل پقه، بایرام محمد قرنجیک، بهروز قره وی، همایون حسین زاده صحافی، حسن نصرالله زاده ساروی، مهدی نادری جلودار، محسن یحیایی، سید مرتضی حسینی، عبدالعظیم فاضل

    این تحقیق در رودخانه قره سو در منطقه نیاز آباد در ده کیلومتری شهرستان بندر ترکمن (استان گلستان) با هدف تکثیر طبیعی ماهی کلمه با مشارکت مردمی در سال 1397، انجام شد. گروه های هدف شامل بانوان روستایی، صیادان محلی، دانش آموزان و علاقمندان به محیط زیست بوده است. جلسات ترویجی با بخشداری، اداره کل شیلات استان، فرمانداری و دهداری انجام گردید. دوره ها و کارگاه های آموزشی طراحی و اجرا شد. در فاز عملیاتی، براساس عوامل فیزیکی و شیمیایی آب، منطق ه ای به طول 500 متر از رودخانه انتخاب با فنس پلاستیکی با اندازه چشمه 10 میلی متر بطول 20 متر از دو طرف محصور و با مشارکت اداره کل شیلات استان گلستان تعداد 2200  قطعه از مولدین ماهی کلمه با وزن های 70 تا 150 گرمی و با همراهی صیادان و مردم ذخیره شد. در طی اجرای طرح رفتارهای تولید مثلی مولدین بطور مستمر مورد بررسی قرار گرفت. درنهایت تخم های لقاح یافته به وضوح بر روی لانه های مصنوعی و گیاهان حاشیه رودخانه مشاهده شدند. با احتساب جفت مولدین و میزان راندمان تولید در روش تکثیر طبیعی در استخرهای پرورش و تعداد تخم حاصل از هر مولد ماهی کلمه، به طور میانگین ظرفیتی معادل ده میلیون لارو و بچه ماهی وارد رودخانه گردید. ضریب نفوذ حاصل از فعالیت صیادان% 3/6، دانش آموزان% 16/6 و جامعه بانوان روستایی %35 محاسبه شد. بنابراین بعنوان توصیه های ترویجی جهت تکثیر طبیعی می توان به  لزوم برنامه ریزی توسط اداره کل شیلات، بهره وری از مشارک مردمی به منظور مراقبت و حفاظت از مسیر مهاجرت ماهیان از دهانه رودخانه تا محل مناسب تخم ریزی، اشاره نمود.

    کلید واژگان: رودخانه قره سو, تکثیر طبیعی, ماهی کلمه, مشارکت مردمی, استان گلستان
  • مریم قیاسی*، حسن نصرالله زاده ساروی، حسن فضلی، رضا صفری، سید محمد وحید فارابی، محمد بینائی، زهرا یعقوب زاده، عین الله زارع، شهریار بهروزی، فرشیده حبیبی

    رودخانه هراز نقش مهمی در توسعه آبزی پروری و تولید قزل آلای رنگین کمان در مازندران دارد. هدف این بررسی ارزیابی شاخص های میکروبی و فلزات سنگین آب و نیز شناسایی عوامل باکتریایی بیماری زا رایج و قدرت مقاومت آنها در برابر آنتی بیوتیک های مصرفی به عنوان عوامل موثر بر تولید ماهیان بوده است. این تحقیق طی چهار فصل (تابستان، پاییز  و زمستان 1396 و بهار 1397) در 6 مزرعه مجاور رودخانه هراز انجام گردید. بر اساس نتایج میزان جیوه آب ورودی مزارع مورد بررسی در تمام فصول از حداقل 3 برابر حداقل حد مجاز (1 میکروگرم بر لیتر) تا حداکثر 6 برابر حداکثر حد مجاز (2 میکروگرم بر لیتر) بود ولی میزان ارسنیک، سرب و کادمیوم در تمام مراحل نمونه برداری در حد استاندارد بود. مهمترین علایم بالینی مشاهده شده در ماهیان، پوسیدگی باله، شنای نامتعارف، التهاب و پرخونی کبد و کلیه بود. از مجموع 420 عدد ماهی واجد علایم بالینی  15/12% و 85/87% به ترتیب از نظر کشت باکتری مثبت و منفی بودند. عوامل باکتریایی جداسازی شده همگی از باکتری های گرم منفی و براساس درصد فراوانی شامل یرسینیا (25/37%)، آیروموناس (35/33%)، ادواردزیلا (76/11%)، ویبریو (84/7%)، پاستورلا (88/5%) و سیتروباکتر (92/3%) بودند. بیشترین مقاومت آنتی بیوتیکی در برابر آموکسی سیلین و کمترین آن مربوط به تری متوپریم سولفامتوکسازول بود. در ارزیابی شاخص های میکروبی آب شامل شمارش کلی باکتری، کلیفرم، کلیفرم مدفوعی و اشریشیا کولی، نتایج نشان داد که شاخص های میکروبی آب تقریبا در بیشتر مراحل نمونه برداری بیش از حد مجاز بود. با توجه به نتایج به نظر می رسد، تاثیر فلز سنگین جیوه بر سلامت ماهیان براساس علایم بالینی، افزایش مقاومت عوامل باکتریایی بیماری زا در برابر آنتی بیوتیک ها و نیز بیش از حد مجاز بودن شاخص های میکروبی آب از عواملی هستند که به طور مستقیم و غیر مستقیم تولید ماهیان قزل آلا مزارع حاشیه رودخانه هراز را تحت تاثیر قرار داده اند. لذا، توجه به استفاده از روش های مناسب مدیریت آب در جهت کاهش بار میکروبی و فلز جیوه در کنار استفاده از تغذیه و مدیریت پرورش مناسب تا حدود زیادی مشکلات تولید را در این رودخانه حل خواهد نمود.

    کلید واژگان: رودخانه هراز, قزل آلای رنگین کمان, کلیفرم مدفوعی, جیوه, تری متوپریم سولفامتوکسازول
    Maryam Ghiasi*, Hassan Nasrollahzadeh Saravi, Hassan Fazli, Reza Safari, Seyed Mohammad Vahid Farabi, Mohammad Binaii, Zahra Yaghobzadeh, Eynolah Zare, Shahryar Behrozui, Farshideh Habibi

    Haraz River has an important role in the development of aquaculture and the production of rainbow trout in Mazandaran province. Since 2015, the production of rainbow trout has been decreased in the farms along the river and almost halved. This study have been investigated the microbial indices and heavy metals in water as well as the identification of common bacterial pathogens and their resistance to antibiotics and used them as effective factors in the fish health and production. This study was conducted during four seasons (summer, autumn and winter 2017 and spring 2018) in 6 rainbow trout farms along the Haraz River. The results showed that the amount of the water mercury in all seasons was from minimum 2 to maximum 12 times the allowable limit but the arsenic level was standard in all sampling times. The most important clinical symptoms were observed in the fish including fin rot, erratic swimming, inflammation and hyperemia of the liver and kidneys. From 420 fish with clinical signs, 12.15% and 87.85% of fish were positive and negative bacterial culture respectively. The all of bacterial isolates were gram-negative and no gram-positive bacteria were isolated. The bacterial agents identified were including, Yersinia (37.25%), Aeromonas (33.35%), Eduardzilla (11.76%), Vibrio (7.84%), Pasteurella (5.88%) and Citrobacter (3.92%). The highest and lowest antibiotic resistances were found against amoxicillin and trimethoprim sulfamethoxazole respectively. In evaluation of the microbial water indices including total bacterial count, coliform count, fecal coliform count and E. coli, the results showed that the all of microbial indices were not allowable level in the most of the sampling time.

    Keywords: Haraz River, Rainbow trout, Fecal coliform, Mercury, Trimethoprim sulfamethoxazole
  • رضا صفری*، حسن نصرالله زاده ساروی، سید محمدوحید فارابی، عبداه جعفری، سهیل ریحانی پول، محمدمهدی عباس زاده، مونا زمانی، مجید ابراهیم زاده

    هدف از مطالعه حاضر امکان سنجی استفاده از بیوسیلاژ تولیدی از ضایعات مرغ و جایگزینی این محصول در جیره ماهی قزل آلای رنگین کمان به جای پودر ماهی است. زیرا بیوسیلاژ در مقایسه با پودر ماهی خواص بالاتر و قیمت پایین تری  دارد. بدین منظور، پس از تولید بیوسیلاژ بر پایه تخمیر باکتری های اتوژن، این محصول در قالب دو تیمار 50 درصد بیوسیلاژ-50 درصد پودر ماهی و تیمار 100 درصد بیوسیلاژ به فرمولاسیون جیره اضافه و شاخص های رشد و کارایی خوراک (افزایش وزن بدن، ضریب چاقی، ضریب رشد ویژه، ضریب تبدیل غذایی و نسبت کارایی پروتیین) این دو تیمار در کنار  شاهد (100 درصد پودر ماهی) در روزهای صفر، 30 و 50 مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد شاخص های افزایش وزن بدن، ضریب چاقی، شاخص رشد ویژه در تیمار دارای 50 درصد بیوسیلاژ-50 درصد پودر ماهی به صورت معنی داری نسبت به دو تیمار دیگر در سطح بالاتری قرار دارند. همچنین در ادامه مشخص شد این تیمار از نظر ضریب تبدیل غذایی و نسبت کارایی پروتیین نیز نسبت به دو تیمار دیگر وضعیت مطلوب تری دارد. مطابق نتایج، بیوسیلاژ تولیدی از ضایعات مرغ جایگزین مناسبی برای پودر ماهی در جیره آبزیان است. ضمن اینکه تیمار داری50 درصد بیوسیلاژ -50 درصد پودر ماهی نسبت به تیمار دارای 100 درصد پودر ماهی و 100 درصد بیوسیلاژ از نظر شاخص رشد و خوراک مطلوب تر است.

    کلید واژگان: بیوسیلاژ, ضایعات مرغ, شاخص های رشد, ماهی قزلآلا, ضریب تبدیل غذایی
    Reza Safari*, Hasan Nasrollahzadeh, MohammadVahid Farabi, Abdollah Jafari, Soheyl Reyhani Poul, MohammadMehdi Abbaszadeh, Mona Zamani, Majid Ebrahimzadeh

    The aim of the present study was to evaluate the feasibility of using biosilage produced from chicken waste and to replace this product in the diet of rainbow trout instead of fish meal. Because biosilage has higher properties and lower prices than fish meal. For this purpose, after producing biosilage based on fermentation of autogenous bacteria, is added to the diet formulation in the form of two treatments of 50% biosilage -50% fish meal and 100% biosilage and the growth performances and feed efficiency (WG, CF, SGR, FCR, PER) indices of these two treatments along with the control treatment (100% fish meal) on days 30 and 50 were evaluated and compared. The results showed that the indicators of WG, CF and SGR, in the treatment with 50% biosilage -50% fish meal are significantly higher than the other two treatments. It was also found that this treatment is more favorable than the other two treatments in terms of FCR and PER. According to the results, biosilage produced from chicken waste is a good alternative to fish meal. In addition, 50% biosilage-50 fish meal treatment is more desirable in terms of growth and feed index than 100% fish meal and 100% biosilage treatment.

    Keywords: Biosilage, Chicken waste, Growth performances, Rainbow trout, FCR
  • مهدی نادری جلودار*، همایون حسین زاده صحافی، رضا صفری، حسن نصرالله زاده ساروی، محمدعلی افرایی بندپی، ابوالقاسم روحی

    تعداد 251 نمونه ماهی سفید صید شده بوسیله پره های صید ماهیان استخوانی در سواحل جنوبی دریای خزر (مازندران) طی سال های 99-1396 به منظور بررسی روند رشد این گونه مورد مطالعه قرار گرفتند. در این مطالعه طول بی نهایت (L∞)  و ضریب رشد سالانه (K) ماهی سفید به ترتیب 79/71 سانتی متر و 13/0 برآورد گردید. نتایج تولید مثل طبیعی این گونه در رودخانه خیرود به طول 2 کیلومتر نشان داد که  در سال 97-1396 بیش از 30 هزار عدد از مولدین ماده ماهیان دریایی رود کوچ جهت تولید مثل به رودخانه خیرود مهاجرت نمودند و بیش از 97 درصد آن را ماهی سفید تشکیل می داد. در نتیجه این مطالعه بیش از 5250000 عدد بچه ماهی سفید تولید و آماده رفتن به دریا شدند (سال 97-1396). نتایج نشان داد که مشارکت های بهره برداران و جوامع محلی روستایی می تواند بر ضریب نفوذ تولید مثل طبیعی ماهی سفید تاثیر مثبت بگذارد (05/0<p).. نتایج نشان داد که میزان ضریب نفوذ صیادان (35 درصد) و زنان روستایی (30 درصد) تحت پوشش طرح بیشتر از میزان ضریب نفوذ دانش آموزان (7/16) بودند (05/0<p). بدین ترتیب با حفاظت از تولید مثل طبیعی ماهی سفید، سایر گونه های ماهیان رودکوچ (Anadromous) دارای موفقیت های تولید مثلی در رودخانه خیرود می شوند که این روش سبب برقراری تعادل اکولوژیک مطلوب و بهره برداری از ظرفیت برد اکولوژیک اکوسیستم خواهد شد.

    کلید واژگان: حفاظت, تولید مثل طبیعی, ظرفیت برد, رودخانه خیرود, دریای خزر
    Mehdi Naderi Jolodar*, Homayoun Hosseinzadeh Sahafi, Reza Safari, Hassan Nasrollahzadeh Saravi, MohammadAli Afraei Banpei, Aboulghassem Roohi

    251 specimens of kutum fish caught by bony fish persine on the southern shores of the Caspian Sea (Mazandaran) during the years 2017-2019 were studied to study the growth trend of this species. In this study, maximum estimated length (L∞) and annual growth coefficient (K) of kutum fish were estimated 71.79 cm and 0.13, respectively. The results of natural reproduction of this species in Kheirud river with a length of 2 km showed that in 2017-2018, more than 30,000 breeders (female) of anadromous fish migrated to Kheirud river for reproduction and more than 97% of it were kutum fish. As a result of this study, more than 525,000 kutum fish fry were produced and prepared to migrate to sea. (2017-2018). The results showed that the partnerships of fishermen and local rural communities can have a positive effect on the natural reproduction Influence coefficient of kutum fish (P <0.05). The results showed that the penetration coefficient (effectiveness) of fishermen (35%) and rural women (30%) ) were more than the students' effectiveness (16.7) (P <0.05). Thus, by protecting the natural reproduction of kutum fish, other species of anadromous fish have reproductive successes in the Kheirud river, which will establish the desired ecological balance and exploit the ecological carring capacity of the ecosystem.

    Keywords: Conservation, Natural reproduction, Carring capacity, Kheirud river, Caspian Sea
  • محمدعلی افرائی بندپی*، متین شکوری، ابوالقاسم روحی، حسن نصرالله زاده ساروی، مهدی نادری جلودار، ایرج رجبی

    این پژوهش در راستای طرح تحقیقاتی پایش اکولوژیک دریای خزر تا عمق 30 متر طی سال های 98-1397 انجام شد. نمونه برداری از بستر منطقه جنوبی دریای خزر در 8 نیم خط عمود بر ساحل در منطقه آستارا، انزلی، سفیدرود، تنکابن، نوشهر، بابلسر، امیرآباد و ترکمن به وسیله نمونه بردار گرب انجام  شد. نمونه برداری به صورت فصلی صورت گرفت. هدف از این تحقیق بررسی تنوع گونه ای، تراکم و زی توده و پراکنش محلی گونه های مختلف ماکروبنتوز بوده است. در مجموع تعداد  16 گونه شناسایی شد که متعلق به 7 خانواده و از  رده های Polychaeta (پرتاران)، Crustacea (سخت پوستان) و Bivalvia (دوکفه ای ها) بوده اند. علاوه بر آن، کم تاران درحد رده (Oligochaeta) مورد شناسایی قرار گرفته اند. رده پرتاران 59 درصد ازکل تراکم ماکروبنتوزها را به خود اختصاص داده ولی میزان زی توده این رده برابر با 1 درصد کل زی توده ماکروبنتوزها بوده است. در مقابل، گونه Cerastoderma  glaucum از رده دو کفه ای ها با این که فقط 6/3 درصد از تراکم کل ماکروبنتوزها را تشکیل داد اما 59/9 درصد از کل زی توده را به خود اختصاص داده است. میزان شاخص های تنوع در بهار دارای بیش ترین مقدار و در تابستان کم ترین مقدار را داشت. رده پرتاران (Polychaeta) دارای بیش ترین پراکنش محلی (100%) و از رده Malacostraca گونه های Pterocuma sowinskyi و Cardiophila baeri دارای کم ترین پراکنش محلی (8/2%) بودند. کم ترین و بیش ترین میانگین (±خطای استاندارد) تراکم به ترتیب در فصل زمستان و بهار به ترتیب 81/1±408 عدد در متر مربع و 246/2±1225 عدد در متر مربع بود. نتیجه گیری این که، افزایش زی توده صدف های دوکفه ای در مقابل کاهش تراکم آن می تواند به دلیل بزرگ جثه بودن و داشتن پوسته صدفی باشد و افزایش میزان شاخص های تنوع در بهار می تواند به دلیل حضور گونه های مختلف جهت تولیدمثلی بعد از دوره زمستان گذرانی باشد که با ترکم ماکروبنتوز در بهار هم خوانی دارد.

    کلید واژگان: تنوع, پراکنش, تراکم, زی توده, ماکروبنتوز, دریای خزر
    Mohammad Ali Afraei Bandpei *, Matin Shakoori, Abolghasem Roohi, Hassan Nasrollahzadeh Saravi, Mehdi Naderi Jolodar, Iraj Rajabi

    This research was carried out based on ecological monitoring of the Caspian Sea in depth of 30 meters project during 2018-2019. Sampling from the bed sediments of the southern Caspian Sea in 8 transects including Astara, Anzali, Sefidrood, Tonekabon, Nowshahr, Babolsar, Amirabad and Turkmen was done by a cat sampler. Sampling was done seasonally. The aim of this study was to investigate the species diversity, density and biomass and local distribution of different macrobenthos species. A total of 16 species were identified, belonging to 7 families which of Polychaeta, Crustacea and Bivalvia were found. In addition, Oligochaeta have been identified. The polychaeta comprised 59% of the total macrobenthos density. In contrast, Cerastoderma glaucum, although the frequency was 6.3% of the total density of macrobenthos, but comprised 59.9% of the total biomass. The results showed that the diversity indices had the highest value in spring and the lowest in summer. Polychaeta had the highest local distribution (100%) and Malacostraca Pterocuma sowinskyi and Cardiophila baeri had the lowest (8.2%). The lowest and highest mean (±SE) densities were recorded in winter and spring with 408±81.1 ind.m-2 and 1225±246.2 ind.m-2, respectively. In conclusion, the increase in biomass of bivalve molluscs versus the decrease in density can be due to the large size and having oyster shell and the increase in diversity indices in spring can be due to the presence of different species for reproduction after wintering period which is consistent with the density of macrobenthos in the spring.

    Keywords: Diversity, Distribution, Density, Biomass, Macrobenthos, Caspian Sea
  • متین شکوری*، محمدعلی افرائی بندپی، حسن نصرالله زاده ساروی، میثم عرفانی، ایرج رجبی

    هدف از این پژوهش بررسی تغییرات فصلی پراکنش، تراکم و زی توده کرم پرتار Streblospio gynobranchiata در رسوبات بستر سواحل جنوبی دریای خزر (بندرترکمن و بابلسر) طی سال های 98-1397 بود. نمونه برداری از رسوبات به صورت فصلی در 6 ایستگاه و در اعماق 5، 10 و 30 متری در 2 نیم خط عرضی عمود بر ساحل انجام شد. نتایج، میانگین (±خطای معیار) تراکم و زی توده گونه مورد نظر، در نیم خط بابلسر به ترتیب 40/51±06/207 عدد در مترمربع و 006/0±042/0 گرم در مترمربع بود. در بررسی فصلی، بیشترین تراکم و زی توده در این نیم خط در فصل تابستان به ترتیب با میانگین 95/284±47/1297 عدد و040/0±222/0 گرم ثبت شد. در بندر ترکمن میانگین (±خطای معیار) تراکم و زی توده به ترتیب 07/53±51/206 عدد در مترمربع و 005/0±043/0 گرم در مترمربع بود و بیشترین تراکم با میانگین 07/180±27/942 عدد در فصل تابستان و بیشترین زی توده  با میانگین 025/0±187/0 گرم در فصل بهار ثبت شد. در هر دو نیم خط اختلاف معنی داری از تراکم و زی توده در بین فصول مختلف سال دیده شد (05/0p<) که ناشی از چرخه تولید مثلی آنهاست. بررسی میزان مواد آلی بستر در فصل ها و ایستگاه های مختلف دارای نوسان بود که می تواند به دلیل عمق، جنس بستر و خاستگاه اکولوژی باشد.

    کلید واژگان: تراکم, زی توده, Streblospio gynobranchiata, بندر ترکمن, بابلسر, دریای خزر
    Matin Shakoori*, Mohamad Ali Afraie Bandpei, Hasan Nasrollahzadeh Saravi, Meisam Erfani, Iraj Rajabi

    The purpose of this study was to investigate the seasonal variation of distribution, abundance and biomass Streblospio gynobranchiata of substrate sediments on the Southern coasts of the Caspian Sea (Bandar Torkman and Babolsar) in 2018-2019. Sampling was done seasonally and 6 stations at depths of 5, 10 and 30 meters of the 2 transects. The results showed that the mean (±SE) of abundance and biomass were in the Babolsar transect (respectively) 207.06±51.40 ind.m-2 and 0.042±0.006 g.m-2 and seasonal study, the highest abundance and biomass in Babolsar transect with mean (respectively) 1297.47±284.95 ind.m-2 and 0.222±0.040 g.m-2. So there was a significant difference between the abundance and biomass in different seasons (p<0.05). Also showed that the mean (±SE) of abundance and biomass were in the Bandar Torkman transect (respectively) 206.51±53.07 ind.m-2 and 0.043±0.005 g.m-2. According to seasonal study, the highest abundance in Bandar Torkman transect with mean 942.27±180.07 ind.m-2 in summer and highest biomass 0.153 ± 0.03 g.m-2 recorded in spring, so there was a significant difference between the abundance and biomass in different seasons (p<0.05), which is due to their reproductive cycle. The total organic matter in different seasons was fluctuating, which could be due to the depth, substrate and ecological origin.

    Keywords: Abundance, Biomass, Streblospio gynobranchiata, Bandar Torkman, Babolsar, Caspian Sea
  • رضا صفری*، حسن نصرالله زاده ساروی، سید محمدوحید فارابی، عبدالله جعفری

    در سال 1398حدود 182 هزار تن ماهی قزل آلا در کشور تولید شد که  20 درصد (معادل 36/5 هزار تن) از تولید مذکور در کارخانجات فرآوری کشور مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به میانگبن 27 درصد زایدات برای هر ماهی ، برآورد سالانه زایدات تولیدی تا 10 هزار تن بوده است. اگر دور ریز ناشی از فرآوری به ازای هر کیلوگرم، 162 هزار ریال برآورد گردد، سالانه حدود 1620 میلیارد ریال دور ریخته می شود. یکی از روش های مناسب جهت بهره برداری از زایدات، تولید سیلاژ با استفاده از روش های شیمیایی و بیولوژیک می باشد. مطالعات انجام گرفته در پژوهشکده اکولوژی دریای خزر نشان داد که به ازای هر 5 تا 5/5  کیلوگرم زایدات، یک کیلوگرم بیوسیلاژ خشک تولید می شود. درصد پروتیین در بیوسیلاژ تولید شده (بیش از 60 %) از آرد ماهی (60-57 %) بیشتر بوده و قابلیت هضم آن (بیش از 89 %) نیز بیشتر از آرد ماهی (67/72%) می باشد. همچنین در بررسی پارامترهای میکروبی و شیمیایی مولد فساد، مشخص گردید که فاکتورهای مذکور در دامنه استاندارد قرار داشته است. قیمت نهایی بیوسیلاژ تولید شده با محاسبه قیمت مواد اولیه 200 هزار ریال بوده که قیمت آرد ماهی کیلکا، 1/75 برابر و قیمت آرد ماهی جنوب، 1/35 برابر بیوسیلاژ خواهد بود. با توجه به مطالعات فوق میتوان ادعا نمود که بیوسیلاژ تولیدشده تقریبا معادل (و حتی مطلوب تر) از سایر مواد مصرفی جهت تغذیه آبزیان بوده و می توان از این محصول، بعنوان منبع مناسب پروتیین جایگزین آرد ماهی، در فرمولاسیون جیره آبزیان استفاده نمود.

    کلید واژگان: بیوسیلاژ, جیره غذایی, زائدات, شاخص های کیفی, ماهی قزل آلا
  • حسن نصرالله زاده ساروی*، فریبا واحدی، عبدالله نصرالله تبار، آسیه مخلوق، غلامرضا دریانبرد، احد احمدنژاد

    هدف از این مطالعه انطباق پارامترهای محیطی آب در محل استقرار قفس های پرورش ماهی در منطقه نوشهر با توجه معیارهای این صنعت می باشد. نمونه برداری در چهار مرحله (در شروع فعالیت پرورش ماهی در قفس، میان دوره، پایان دوره و دو ماه بعد از اتمام فعالیت پرورش ماهی در قفس) طی سالهای 97-1396 انجام گردید. نتایج نشان داد که در شروع دوره پرورش (اواخر آذر 96)، میانگین پارامترهای آب شامل دما (0/60±17/90 درجه سانتیگراد)، شفافیت (1/57±5/67 متر)،pH  (8/50±0/05) و کدورت (2/44±2/68 NTU) مناسب و در محدوده مقادیر استاندارد بودند. همچنین میانگین غلظت اکسیژن محلول (1/76±9/78 میلی گرم بر لیتر)، غلظت اکسیژن خواهی بیولوژیکی (1/80±3/42 میلی گرم بر لیتر) و غلظت اکسیژن خواهی شیمیایی (0/66±2/45 میلی گرم بر لیتر) نیز در محدوده مجاز بوده اند. میانگین برخی پارامترهای مواد مغذی در سایت پرورش ماهی در قفس اگرچه نسبت به اکثر سالهای قبل بیشتر بود، اما غالبا در محدوده استاندارد آبزی پروری و حد مجاز کشورهای مختلف بوده است. در مطالعات اولیه جانمایی قفس، سواحل نوشهردر محدوده اولویت اول (سواحل خشت سر تا کیاشهر) نبوده است. بنظر می رسد که عدم انطباق برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی آب با معیارهای محل استقرار قفسهای پرورش ماهی در سواحل نوشهر از عوامل موثر در امر فوق بوده است.

    کلید واژگان: ویژگی های محیطی, معیارها, استاندارد, دریای مازندران, نوشهر
  • حسن نصرالله زاده ساروی*، آسیه مخلوق، علی عابدینی، غلامرضا دریانبرد، محمد کاردر رستمی

    استفاده از الگوهای شوری مکانی، تصویری از منطقه تحت تاثیر یوتریفیکاسیون و تغییرات سطح تروفیک اکوسیستم را نشان می دهد. هدف از این مطالعه تعیین منطقه تحت تاثیر یوتریفیکاسیون ناشی از آب شیرین رودخانه ها با استفاده از سطح تروفیک  (TRIXcs)، ریسک یوتریفیکاسیون (UNTRIX) و منحنی پراکندگی مواد مغذی-شوری می باشد. همچنین داده های تحقیق حاضر با سال های پیشین مقایسه می گردد. این تحقیق طی سال های 98-1397 در هشت ترانسکت و در عمق 30-5 متر در سواحل ایرانی حوزه جنوبی دریای خزر انجام می گردد. نتایج نشان داد که تغییرات میانگین فصلی TRIXcs و UNTRIX به ترتیب برابر 59/5-94/4 و 17/4-57/3 بوده است که حداکثر سطح تروفیک و ریسک یوتریفیکاسیون در فصل تابستان مشاهده گردید. همچنین ایستگاه های نزدیک به ساحل (عمق 5 متر) دارای سطح تروفیک (TRIXcs) بالاتر بودند و در وضعیت ریسک یوتریفیکاسیون بالا (30/4=UNTRIX) قرار گرفتند. تغییرات TRIXcs و UNTRIX در بین نواحی مختلف (غربی، میانی و شرقی) معنی دار نبوده است (05/0>p). در تحقیق حاضر نقاط دارای حداکثر مقادیر آمونیم و سیلیس محلول در نزدیکی سواحل غربی در نیم خط انزلی و تحت تاثیر بزرگترین رودخانه سواحل جنوبی دریای خزر (نیم خط سفیدرود) ثبت شدند، اما نقاط دارای حداکثر مقادیر NOx و فسفر معدنی در ناحیه شرقی (نیم خط های امیرآباد و بندرترکمن) مشاهده گردیدند. ارتباط غیرخطی به دست آمده در الگوهای شوری مکانی بین NH4، NOx، DIP و DSi با شوری بیانگر آن است که جریان رودخانه ای و اختلاط ستونی آب بر تغییر غلظت مواد مغذی و سطح تروفیک در منطقه مورد مطالعه موثر بوده اند.

    کلید واژگان: سطح تروفیک, ریسک یوتریفیکاسیون, پراکندگی مواد مغذی-شوری, سواحل ایرانی, دریای خزر
    Hassan Nasrollahzadeh Saravi*, Asieh Makhlough, Ali Abedini, Gholamreza Daryanabard, Mohammad Kardar Rostami

    The spatial salinity patterns which give a picture of the area affected by eutrophication and trophic status changes at the ecosystem. The aim of this study was to determine the area affected by freshwater eutrophication using trophic level (TRIXcs), the risk of eutrophication (UNTRIX) and the nutrient-salinity scatter diagram. Also, the data of the present study are compared with previous year of studies. This research was conducted during 2018 to 2019 in eight transects and at 5, 10 and 30 meter depths of Iranian coasts of southern Caspian Sea. The results showed that mean seasonal changes of TRIXcs and UNTRIXcs were 4.94-5.59 and 3.57-4.17, respectively, which the highest trophic level and risk of eutrophication was observed in summer season. In addition to, trophic level (TRIXcs) risk of eutrophication (NUTRIX=4.30) of near the coast (5m depth) were high. Mean of TRIXcs and UNTRIX between different regions (western, middle and eastern) were not significant. In the present study, the maximum amounts of ammonium and soluble silica near the west coast were recorded in Anzali transect and also under the influence of the largest river Sefidrud in the southern shores of the Caspian Sea, but the points with maximum NOx and phosphate values were observed in the east (Amirabad and Bandar-e-Turkmen transects). The nonlinear relationship between NOx, NH4, DIP and DSi with salinity indicates that river flow and water mixing were affected nutrient concentration and changes of trophic levels in the study area.

    Keywords: Trophic index, Risk of eutrophication, Nutrients- Salinity, Iranian coast, Caspian Sea
  • زهرا یعقوب زاده*، حسن نصرالله زاده ساروی، رضا صفری

    هدف از این تحقیق تغییرات روند کیفیت باکتریایی (باکتری های شاخص) آب و ارتباط آن با برخی از پارامترهای محیطی اطراف پرورش ماهی در قفس منطقه جنوبی دریای خزر (نوشهر- استان مازندران) می باشد. بدین منظور ،نمونه برداری از آب منطقه جنوبی دریای خزر در منطقه توسکاتوک شهرستان نوشهر در استان مازندران، از دی ماه 1396 لغایت آذر ماه 1397طی دوره پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در فواصل مختلف (سایه قفس، 200 و 1000 متر) قفس استقرار یافته، صورت گرفت. نتایج نشان داد در کل دوره پرورش حداکثر میانگین کل باکتری های آب CFU/ml  18750 در ایستگاه 200 متری قفس، قبل از دوره پرورش و حداقل میانگین کل باکتری های آب CFU/ml  3250 در ایستگاه 200 متری قفس انتهای دوره پرورش مشاهده شد. حضور کلیفرم کل و کلیفرم مدفوعی در نمونه های آب به ترتیب 75/18% و 08/2% ثبت شد و استرپتوکوک مدفوعی آب در هیچ یک از ایستگاه های نمونه برداری مشاهده نشد و در این وضعیت پرورش ماهی در قفس سبب  آلودگی نبوده است. حداکثر و حداقل دمای آب، pH، کدورت، درصد اشباعیت و اکسیژن خواهی بیولوژیک به ترتیب برابر 50/26 و 00/7 درجه سانتی گراد، 71/8 و 29/8، 71/19 و 52/0 NTU،   87 و 160 درصد و 32/1 و 39/8 میلی گرم بر لیتر ثبت گردید. براساس آزمون مولفه اصلی، نتایج نشان داد که متغیرهای pH و دمای آب دارای بیشترین واریانس هستند و باکتری کل به همراه کدورت آب در مولفه سوم همبستگی مثبت معنی داری نشان داد (05/0<p). نتایج این مطالعه نشان داد که شیب مناسب منطقه، جریان مناسب آب در اطراف  قفس های کوچک مقیاس سبب کاهش آلودگی میکروبی در سایه قفس نسبت به ایستگاه های خارج از قفس شده است.

    کلید واژگان: کیفیت باکتریایی, فیزیکوشیمیایی, قفس های پرورش ماهی, قزل آلای رنگین کمان, نوشهر
    Zahra Yaghoubzadeh*, Hassan Nasrallahzadeh Saravi, Reza Safari

    The aim of this study was to investigate the changes in the bacterial quality trend (indicator bacteria) of water and its relationship with some environmental parameters around fish cages culture in the southern Caspian Sea region (Nowshahr-Mazandaran province). For this purpose, water sampling of the southern region of the Caspian Sea in the Tuskatok region of Nowshahr city in Mazandaran province took from January 2017 to December 2016 during the rainbow trout cage culture period at different distances cage (cage shade, 200 and 1000 m).The results showed that in the whole cage culture period, the maximum average of 18750 CFU/ml water bacteria was observed in the 200 m cage station before the cage culture period and the minimum average of 3250  CFU/ml water bacteria was observed in the 200 m cage station at the end of the cage culture period. The presence of total coliform and fecal coliform in water samples was recorded as 18.75 and 2.08%, respectively, and fecal streptococcus water was not observed in any of the sampling stations and in this situation, fish cages culture did not cause contamination. Maximum and minimum water temperature, pH, turbidity, saturation percentage and biological oxygen demand are 26.50 and 7.00 °C, 8.71 and 8.29, 19.71 and 0.52 NTU, 87 and 160, respectively. Percentage of 1.32 and 8.39 mg/l were recorded. Based on the principal component analysis (PCA), the results showed that the variables of pH and water temperature had the highest variance and the total count along with water turbidity in the third component showed a significant positive correlation (p<0.05). As a result, the proper slope of the area, the proper flow of water around the small-scale cages has reduced the microbial contamination in the shade of the cage compared to the stations outside the cage.

    Keywords: Bacterial quality, Physicochemical, Fish cage culture, Rainbow trout, Nowshahr
  • صحابه طالش پور، لعبت تقوی*، حسن نصرالله زاده ساروی
    پیشینه و اهداف

    رسوبات به عنوان مهم ترین ذخیره و جذب فلزات و سایر آلاینده ها در اکوسیستم های آبی محسوب می شوند و می توانند کیفیت سیستم های آبی را منعکس کنند. هدف از این مطالعه برآورد شدت آلودگی رسوبی به کادمیوم، سرب، روی و مس بر اساس شاخص های پتانسیل خطر اکولوژیکی (RI) و انباشت زمین (Igeo) در رسوبات سطحی رودخانه های سواحل جنوب شرقی دریای خزر بود.

    روش ها 

    به منظور اندازه گیری و تعیین شاخص های آلودگی عناصر فلزی، نمونه برداری از رسوبات سطحی مصب و فاصله 1000 متری از مصب برخی از رودخانه های سواحل جنوب شرقی دریای خزر از جمله گرگان رود، قره سو، نکارود، تجن، تالار و بابل رود اجرا شد. نمونه ها در آزمایشگاه بر اساس روش استخراج متوالی تهیه و سپس توسط دستگاه جذب اتمی آنالیز و نتایج بر حسب میکروگرم بر گرم ماده خشک تعیین شد.

    یافته ها

    نتایج نشان داد که مقادیر شاخص Igeo عناصر فلزی در رسوبات رودخانه های سواحل جنوبی دریای خزر از 3.41- تا 1.08 و مقادیر شاخص RI از 62.66 تا 101.93 متغیر است.

    نتیجه گیری

    اگرچه آلودگی این مناطق به عناصر فلزی در مرز خطرناک نیست، اما ادامه روند آلودگی قطعا در دراز مدت خطرات زیست محیطی زیادی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین به کارگیری دستورالعمل های مدیریتی مناسب از جمله دفع صحیح پساب های شهری، روستایی و صنعتی و استفاده از سموم مناسب می تواند در بهبود وضعیت کنونی منطقه موثر باشد و تحقیقات دوره ای به ویژه برای ورود سایر آلاینده ها به منطقه ضروری است.

    کلید واژگان: فلز سنگین, شاخص پتانسیل خطر اکولوژیک, شاخص ژئوشیمیایی مولر, دریای خزر
    Sahabeh Taleshpoor, Labat Taghavi*, Hassan Nasrollahzadeh Saravi
    Background and Objectives

    Sediments are considered as the most important storage and absorption of metals and other pollutants in aquatic ecosystems and can reflect the quality of aquatic systems. The aim of this study was to estimate the severity of sediment contamination with cadmium, lead, zinc and copper based on ecological hazard potential (RI) and land accumulation (Igeo) indices in surface sediments of rivers in the southeast coast of the Caspian Sea. 

    Methods

    In order to measure and determine the indicators of metal element pollution, sampling of estuarine surface sediments and a distance of 1000 meters from the estuary of some rivers in the southeastern shores of the Caspian Sea, including Gorganrood, Gharasoo, Nekaroud, Tajan, Talar and Babolrood was performed. Samples in the laboratory based on the method of sequential extraction were prepared and then analyzed by atomic absorption apparatus and the results were determined in micrograms per gram of dry matter. 

    Findings

    The results showed that the values ​​of Igeo indexof metallic elements in the sediments of the rivers of the southern shores of the Caspian Sea ranged from -3.41 to 1.08 and the values ​​of RI index ranged from 62.66 to 101.93.  

    Conclusion

    Although the pollution of these areas with metallic elements is not dangerous at the border, but the continuation of the pollution process will certainly lead to many environmental risks in the long run. Therefore, applying proper management guidelines such as the proper disposal of urban, rural and industrial wastewater and the use of appropriate pesticides can be effective in improving the current situation in the region, and periodic research is necessary, especially for the entry of other pollutants into the environment.

    Keywords: Heavy metal, Ecological hazard potential index, Geochemical index of Mueller, Caspian Sea
نمایش عناوین بیشتر...
سامانه نویسندگان
  • دکتر حسن نصرالله زاده ساروی
    دکتر حسن نصرالله زاده ساروی
    رییس پژوهشکده اکولوژی دریای خزر
اطلاعات نویسنده(گان) توسط ایشان ثبت و تکمیل شده‌است. برای مشاهده مشخصات و فهرست همه مطالب، صفحه رزومه ایشان را ببینید.
بدانید!
  • در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
  • همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال