به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت
مقالات رزومه:

دکتر محمدرضا نجاریان

  • محمدرضا نجاریان*

    تجارب السلف اثر هندوشاه نخجوانی در سال 714 قمری، کتابی تاریخی مربوط به تاریخ خلفا و وزیران اسلامی تا برچیده شدن خلافت عباسیان است. منبع اصلی او کتاب «منیه الفضلاء فی تواریخ الخلفاء و الوزراء» از محمدبن علی العلوی الطقطقی است. به نوشته عباس اقبال این کتاب در میان کتب نثر فارسی کمتر نظیر دارد؛ هم از جهت جلالت مقام در انشاء و هم از جهت دلکشی موضوع تاریخ خلفا و وزرا وسلاطین معاصر.«تجارب السلف » تاریخ اسلام تا پایان خلفای عباسی ، یعنی تا سال 656 ق. است ، دوره ای که حتی پایان آن ، قریب 60 سال پیش از تاریخ تالیف تجارب السلف است. هندوشاه به عموم صحابه احترام می گذارد و بی تعصب، نزاع صحابه بر سر خلافت و جانشینی پیامبر (ص)، و یا رفتارو سیاست قابل انتقاد خلیفه سوم و نقش ارزشمند و کریمانه امام علی (ع) وحسنین در جهت حمایت از عثمان و نجات جان وی را با عباراتی شفاف ورسا مطرح کرده است. این اثر ازمآخذ متقن است که مطالب مستندی ازتاریخ اسلام را در بردارد و علاوه بر ارزش تاریخی ، حائز مزایای ادبی فراوان است .نثرتجارب السلف روان ودلنشین و بسیار فصیح است، نیز داستان ها و حکایاتی دلنشین و زیبا با تاریخ عجین شده است؛ اما اشعار عربی غالبا از دوره عباسی در لابلای نثرکتاب،نوعی تعقید ایجاد کرده است. در این مقاله به تحلیل جایگاه نحوی- بلاغی، معنای صحیح، صحت شاعر و شعر می پردازیم.نیز اطلاعات ادب عرب، مباحث نقد ادبی در شعر همچون مدح، هجو، اعتذار و نکات برجسته تاریخی، سیاسی و ادبی و اخلاقی و خطاهای موجود در این میان تحلیل می شود.

    کلید واژگان: تجارب السلف, هندوشاه نخجوانی, الفخری, منیه الفضلاء, اشعار عربی
    Mohammadreza Najjarian *
    Introduction

    Fakhr al-Din Abu al-Fadl Hindushah ibn Sanjar ibn Abdullah Sahabi Kirani is a fascinating historical figure. He was from Kirani, a region in Nakhchivan, though the exact details of his life remain somewhat mysterious. Some scholars believe he was born around 645 AH, while his death is thought to have occurred around 730 AH. Hindushah was educated at the prestigious Al-Mustansiriyah School in Baghdad, and his family had strong ties to the ruling elite of the time. He worked as a secretary, playing a role in the courts of influential families like the Juwaynis, the Atabakan Sulghuri, and the Atabakan of Lorestan. Among his notable works are "Tajareb al-Salaf," "Mawarid al-Adab," "Sihah al-Ajam," and "Tuhfat al-Ushaq.""Tajareb al-Salaf," is a translation of "Al-Fakhri," also known as "Muniyat al-Fudala," which explores the histories of caliphs and ministers, written by Ibn Taqtaqi (660-709 AH). This translation was completed in 724 AH and includes some additions and omissions throughout. Hindushah chose to omit the first section of Ibn Taqtaqi's work, which focuses on the etiquette of kingship and governance, and instead dedicated that space to a detailed account of the life of the Prophet Muhammad (peace be upon him). The second part of the book dives into the history of the caliphs, ministers, and the conditions of that time. Here, Hindushah did not leave out any significant information, aside from some minor details, and he enriched the text with many additions, especially concerning the ministers from the Buyid and Seljuk dynasties. The book is structured in a clear way: it starts with the biography of the Prophet (peace be upon him), followed by the first government, which covers the five caliphs from Abu Bakr to Hasan ibn Ali (peace be upon him). Next, it discusses the Umayyad caliphs and then the Abbasid caliphs. It also touches on the rule of the Alawids in Egypt and the Maghreb, along with the Buyids and Seljuks. For each caliph's era, the book elaborates on the state of the ministry and provides biographies of their ministers. It wraps up with a discussion of the thirty-seventh Abbasid caliph, Al-Mustasim, and his ministers (Roghani, 1382 SH, p. 104).

    Methodology

    In order to understand the concepts of prose of " Tajareb Al-Salaf "along with its historical, political and cultural information , it is necessary to determine the position of the verse in the text  and the spiritual devotion and close connection of the contents are obvious.This study is based on the descriptive analysis method by using library research. In this way, Arabic poems are categorized according to the periods of the history of Arabic literature and are analyzed according to the preceding phrase.

    Discussion

    The poetry featured in "Tajareb al-Salaf" spans over various periods, particularly the Pre-Islamic, Meccan, and Abbasid eras, with a strong emphasis on the Abbasid period.  Among the Pre-Islamic poets, Hassan ibn Thabit mourns Umar’s death at the hands of "Abu Luluh." Umar ibn Abi Rabi'ah contrasts women's flirtation with men’s  duty to engage in jihad, using vivid similes. Mutammim ibn Nuwayrah illustrates the anxiety of revenge in his poetry, while Imam Ali (peace be upon him) reflects on the futility of worldly life.In the Abbasid period, various poets contribute to the literary landscape. Imam Ali's elegy poignantly captures his own state and that of his assassin, Ibn Muljam Muradi. Al-Farazdaq praises Suleiman ibn Abdul Malik, while Abdullah ibn Hammam mocks Marwan ibn al-Hakam after the downfall of Muawiya ibn Yazid.Ibn Sinan al-Khafaji, a Mamluk poet, expresses astonishment at contemporary events, particularly regarding 'Izz al-Din Abdul Hamid's interest in a young boy named 'Uthman. Abu al-Atahiya reflects on the fleeting nature of life during the death of the Abbasid caliph al-Mahdi, while Bashar ibn Burd comments on the murder of Ja'far ibn Yahya al-Barmaki.The blind poet "Abu Zakariya" contemplates the inevitability of death, and Marwan ibn Abi Hafsa praises Fadl ibn Yahya, the foster brother of Harun al-Rashid. Hindushah emphasizes the martyrdom of Imam Hussein (peace be upon him) as part of divine destiny, and the poems of al-Munajjim offer insights into the instability of fortune.The themes of deception and hypocrisy are prevalent, as illustrated by a line from al-Tahami reflecting Sultan Mas'ud's performative mourning. An Abbasid minister recites a poem by al-Mutanabbi during travel, while Hindushah critiques the poetry of Minister al-Mu'tafiq for its linguistic flaws. The verses of Al-Hallaj before his execution carry a mystical theme, emphasizing the drifting away from contentment due to worldly desires.Various other poets, such as Ibn Rumiyyah and Abu Faras al-Hamdani, discuss significant historical events, including the betrayal of al-Rashid and the vivid description of al-Ma'mun’s wedding ceremony. The verses of Ibn Anbari follow the account of Ibn Baqiya’s crucifixion, highlighting the complex interplay of fate and divine decree.

    Conclusion

    The examination of Arabic verses in "Tajareb al-Salaf" reveals both minor and significant differences from the original collection, with instances of incorrect poet identification. The verses serve various grammatical roles, reflecting a wealth of historical and literary information that has transitioned into Persian literature. This includes shifts in the Abbasid caliphate and the actions of both capable and incompetent ministers, alongside contributions from notable poets.Cultural, religious, and political issues are also addressed, including critiques of the Abbasid rulers and discussions on the alteration of the Quran. Themes of instability, moral lessons, and significant historical events are woven throughout the poetry. Important odes commemorate the martyrdom of Imam Ali (peace be upon him) and Imam Hussein (peace be upon him), while the analysis highlights grammatical and syntactical errors, literary criticism, and the application of poetry beyond its intended context. Overall, "Tajareb al-Salaf" serves as a crucial text for understanding the interplay of history, literature, and spirituality in Arabic poetry, offering insights into the cultural and political landscape of its time.

    Keywords: Tajareb Al-Salaf, Hendushah Nakhjavani, Al-Fakhry, Moniyat Al-Fozala, Arabic Poems
  • محمدرضا نجاریان*، بهزاد جلالی

    تحلیل اثرپذیری ترجمه الفرج بعد الشده ج 1 از شعر عربی چکیدهفرج بعد از شدت، کتابی به زبان عربی و نوشته قاضی ابوعلی محسن تنوخی در قرن چهارم هجری قمری است. قاضی تنوخی برای فهم بهتر و زیباترکردن نثر خویش، اشعاری را از خود یا دیگران ذکر می کند که در بردارنده پاره ای از معلومات دینی، ادبی، تاریخی و علمی است. این اشعار، گاه از زبان خود قاضی تنوخی و گاه از زبان شخصیت های گوناگون حکایت ها بیان می شود؛ حسین بن اسعد دهستانی با ذکر اشعار فارسی ترجمه ای آزاد از این کتاب ارایه کرده است. در این پژوهش کوشش شده است، اشعار عربی کتاب به استثنای اشعار عربی مترجم(دهستانی)، تصحیح و پس از بررسی دقت ترجمه، کاربرد نحوی، بلاغی و فرهنگ اسلامی- عربی بیت عربی در میان نثر فارسی و گونه های فرج بعد شدت مشخص گردد.واژگان کلیدی: فرج بعد از شدت، قاضی تنوخی، حسین بن اسعد دهستانی، نثر قرن 4

    کلید واژگان: فرج بعد از شدت, قاضی تنوخی, حسین بن اسعد دهستانی, نثر قرن 4
    Mohammad Reza Najjarian *, Behzad Jalali
    Introduction

    Al-Faraj Ba`Da al-Shiddah (Deliverance Follows Adversity) is a book written in Arabic by Al-Qazi Al-Muhassin ibn Ali Al-Tanuhkhi in the 4th century Hijri. He was known for his strong memory. His son has narrated: “Besides memorizing Jahiliyyah (pre-Islamic) and post-Islamic poems, he memorized jurisprudential issues, hadith, theology, logic, geometry, traditional astronomy, and seven hundred odes by Abu Tamam and Bahtri”. This book was translated into Persian for the first time by Mohammad Awfi, but there is no copy of that translation, except for the anecdotes that he narrated from this book in Jawami ul-Hikayat. Afterward, the book was translated into Persian by Hossein Ibn Ahmad Dehestani in the 7th century to which he added some Persian poems and the conclusion to the anecdotes. Al-Faraj Ba`da al-Shiddah contains anecdotes of miserable people who were released and escaped from difficulties. The purpose of the author in this book, which is full of historical and instructive anecdotes, is to portray the society of his time and its evil traits and also narrate the stories of humane and moral behavior of the characters in his stories and the effect of those behaviors in freeing people from problems. Before al-Qadi al-Tanuhkhi, Madaini compiled a book in five or six pages and narrated the stories of people who were caught by grief and sorrow but then were released from hardship and difficulties and named it “al-Faraj Ba`Da al-Shiddah and al-Zaiq”. Later, al-Tanuhkhi added some parts to this book and compiled it into 14 chapters, each with a different title but with the themes highlighted in al-Faraj Ba`Da al-Shiddah. 

    Methodology

    To understand the themes in the book al-Faraj Ba`Da al-Shiddah, it is necessary to analyze the Arabic poems in the book, excluding the Arabic poems added by the translator. To do so, it is necessary to determine the era of the poet after correcting the poems while checking the reliability of the translation, their syntactical, rhetorical, and Islamic-Arabic cultural connections with the Persian text, and the entry of various information into the Persian prose to specify the literary genres used in the text of the book. 

    Discussion

    Abu Ali Muhassin ibn Abul Qasim Ali Tanuhkhi (327-384 AH) was a literary judge and writer of the 4th century AH and the author of al-Nashwaar al-Mahadera, Akhbar al-Mahakara, and -Faraj Ba`Da al-Shiddah. He was born in Basra in 327 AH and grew up there in his literary and hadithologist family and then in Ahvaz. All his instructors during his childhood or adolescence were celebrated scholars, and Abu Bakr Soli is undoubtedly the most eminent one. It is obvious that in the family of a great judge like Abul Qasim Tanuhkhi, religious education was ahead of literary education.
    Al-Faraj Ba`Da al-Shiddah (Deliverance Follows Adversity) is a book written in Arabic by Al-Qadi Al-Muhassin ibn Ali Al-Tanuhkhi in the 4th century Hijri. To make his prose better understood and beautified, Tanuhkhi has narrated poems from himself or others that contain some religious, literary, historical, and scientific information. These poems are sometimes expressed by the author himself and sometimes by the characters of the stories. This book was translated into Persian for the first time by Mohammad Awfi, but there is no copy of that translation, except for the anecdotes that he narrated from this book in Jawami ul-Hikayat. Afterward, the book was translated into Persian by Hossein Ibn Ahmad Dehestani in the 7th century under the name of Wazir Ezzeddin Taher bin Zangi Faryoumdi. He also added Persian poems to it and at the end of each story, he narrated the main themes and conclusions. The book contains 13 chapters and narrates anecdotes of miserable people who were released and escaped from difficulties. The purpose of the author in this book, which is full of historical and instructive anecdotes, is to portray the society of his time and its evil traits and also narrate the stories of humane and moral behavior of the characters in his stories and the effect of those behaviors in freeing people from problems. Before al-Qadi al-Tanuhkhi, Madaini compiled a book in five or six pages and narrated the stories of people who were caught by grief and sorrow but then were released from hardship and difficulties and named it “al-Faraj Ba`Da al-Shiddah and al-Zaiq”.
    One of the famous anecdotes is related to Abdullah bin Tahir bin Al-Hussein bin Musab bin Zuriq al-Khaza’i, the emir of Khorasan during the Abbasid era. He wrote an ode in praise of his family, Tahir, Hussain, and Musab. He exaggerates that no one is higher in honor than them. Moreover, they had no rival in fighting and conquering the enemies and dominating Baghdad with a violent army:I am the one who you know me and my ancestors
    Who are the virtuous of the world and the lords of the land
    My grandfather is Musab, a lord from the Prophet’s household
    A great man is known for his nobleness and virtues
    Hussain was also a lord at that time;
    When there was no peace and stability in the land
    Abdullah went to Egypt on behalf of Ma’mun in 210 AH. On the way, he restored peace to Damascus and its neighboring areas and defeated his enemy, Muhammad bin Yazid Umayyad. Before that, this person insulted Abdullah by writing an ode praising Tahir, and now he apologized, by referring to one of the verses of Abdullah’s ode, which admired his father’s magnanimity. He stated his Arab bias towards Tahir Ajam as the reason for his action and asked for forgiveness. Abdullah also renounced his sins.

    Conclusion

    In Al-Faraj Ba`Da al-Shiddah, al-Qazi Tanuhkhi has written some poems in Arabic, which are sometimes narrated by the author and sometimes by the characters in the stories. Except for the poems of Hossein bin Asad Dehestani, most of the poems belong to the Abbasid period, such as al-Qazi Tanuhkhi, Bahtri, Da’abl Khaza’i, Abu al-Atahiya, Imam al-Shafa’i, Rateji, Attabi, Fazl bin Rabi’, Ibrahim bin Al-Mahdi, al-Husain bin al-Dahhak Abdullah bin Tahir, Abu al-Abbas bin Nawaleh, and Muhammad bin Yazid. A few poems belong to the Umayyad period, praising Hammad al-Rawieh, Ashi Hamdan, Abu al-Aswad al-Dauli, Ali bin Abi Talib, and Yazid bin Dabba al-Thaqafi. Some errors can be seen in the translation of poems and Arabic translations, and sometimes the poet’s name, such as Rathi, has been reported by mistake. Poetic translations are also not free from errors. Arabic poems are often used as substitutes for the phrase “these verses” and the like, and sometimes as direct quotations. Some verses are the emphasis and repetition of the meaning of the prose phrases repeated before. Moreover, sometimes the answer or rejection of the poem is related to previous verses. The themes expressed in the poems in al-Faraj Ba`da al-Shiddah include the conspiracies of the courtiers, the hardships of captivity, the divine decree and the instability of the times, the effect of music, the migration of the beloved, the good fortune, the duties of a friend, the recommendation of patience like the patience of Job, avoiding desperation and despondency, expediency, praise of the Prophet’s household and Arabism, and the innumerable cruelty of Bani Umayyad and Ibn Ziyad to the offspring of the Holy Prophet (PBUH). The poems in the book illustrate many Arabic customs and traditions reflecting religious, romantic issues, etc., including themes from the verses and traditions such as the themes of verse 26 of Ale Imran and the prayer of Joshan Kabir, Rami al-Jamarat [Stoning of the Devil], Ihram from the Shajra Mosque, the hereditary nature of the caliphate, and reference to romantic relationships and courtesies in the palaces of the Abbasid caliphs.

    Keywords: al-Faraj Ba`da al-Shiddah, al-Qazi Tanuhkhi, Hossein bin Asad Dehestani, the prose of the 4th century
  • مریم رحیمی*، کاظم مهتدیانی، محمدرضا نجاریان، سید محمود الهام بخش
    این مقاله به بررسی مقوله ای خاص از گرایش های فردگرایانه - با نام دوراهی اجتماعی- در خلال آموزه های فردی گلستان سعدی پرداخته است. دوراهی اجتماعی مقوله ای از گرایش های فردگرایانه است که به نوعی خاص از تعارض سودمندی فردی و جمعی اشاره می کند؛ به نوعی که در آن نفع فردی بسیار چشمگیر است، اما اگر بیشتر افراد نفع جمعی را نادیده بگیرند و خودمدارانه رفتار کنند، فاجعه ای اجتماعی رقم خواهد خورد. به ویژه، اگر انتخاب آن افراد با توجه به موقعیت و نقش آن ها در جامعه تاثیر بسزایی در سرنوشت کل جامعه داشته باشد. سعدی برای تبیین برخی آموزه های فردی در حکایات گلستان از مقوله دوراهی اجتماعی استفاده کرده است؛ به طوری که به طور واضح، مخاطبان آموزه خود را از قرار گرفتن بر سر دوراهی اجتماعی آگاه و آن ها را به برگزیدن نفع جمعی -به دلیل تاثیر زیاد تصمیمشان بر سرنوشت جامعه- توصیه کرده است. در این مقاله پس از طبقه بندی مخاطب سعدی در آموزه هایش، استخراج آموزه و بررسی حکایت هایی که دوراهی اجتماعی در آن ها دیده می شود، خطاب سعدی در هر حکایت با ذکر دوراهی اجتماعی مقابل آن ها تحلیل شده است.
    کلید واژگان: فردگرایی, دوراهی اجتماعی, ادبیات تعلیمی, سعدی, گلستان
    Maryam Rahimi *, Kazem Mohtadiani, Mohammadreza Najarian, Seyed Mahmood Elhambakhsh
    This article examines a specific category of individualistic tendencies - called social dilemma - during Golestan Saadi's individual teachings. Social dilemma is a category of individualistic tendencies that refers to a specific type of conflict between individual and collective utility; In a way where individual benefit is very impressive, but if most people ignore the collective benefit and behave selfishly, a social disaster will occur. Especially, if the choice of those people has a significant impact on the fate of the whole society according to their position and role in the society. Saadi has used the category of social dilemma to explain some individual teachings in Golestan stories; So that, clearly, the audience of his teaching is aware of being at a social crossroads and advised them to choose the collective benefit - due to the great impact of their decision on the fate of the society. In this article, after classifying the audience of Saadi in his teachings, extracting the teachings and examining the anecdotes in which a social dilemma can be seen, Saadi's address in each anecdote has been analyzed by mentioning the social dilemma in front of them.
    Keywords: Individualism, social dilemma, Didactic Literature, Saadi, Golestan
  • حسین صرفی، محمدرضا نجاریان*، مجید پویان
    فانتزی های نوین، ادامه ی اساطیر و قصه های عامیانه اند که با تاثیرپذیری مستقیم یا غیرمستقیم از چهره ها و حوادث قصه های کهن الهام گرفته اند. چهره هایی که از عالمی دیگر، از دنیایی که در چشم ما ناممکن جلوه می کنند، پا به دنیای واقعی مردم می گذارند و همانند چهره های اساطیری، رفتاری از آن ها سرمی زند که برای ما، دور از دسترس و ناشدنی می نماید. ویژگی ها و اعمالی از آن ها می بینیم که آرزوها و نیازهای حال و آینده ی ما را بازتاب می دهند، همچنان که اساطیر و حماسه ها پاسخگوی پرسش ها و بیانگر تشویش ها و آرزوهای نیاکان ما بودند. اژدها در رمان عینکی برای اژدها، اثر محمدهادی محمدی، نمادی از افسانه های رو به فراموشی است که نویسنده قصد دارد با این رمان اهمیت افسانه ها، حماسه ها، قصه های عامیانه و... را به نسل جدید یادآور شود. در این مقاله کوشش شده است که اژدهای این رمان با اژدهایان اساطیری و حماسی (به ویژه در اشعار شاهنامه) مقایسه شود، وجوه تشابه و افتراق آن ها بررسی گردد و  کارکردهای اجتماعی اژدهای فانتزی تبیین شود. همچنین به این پرسش پاسخ داده شود که اگر هدف از این فانتزی جلب توجه نسل جوان به افسانه هاست، چرا با وجود دو افسانه گوی فعال، یعنی بی بی ترنج و ننه اژدها، در کل رمان حتی یک بار هم افسانه ای از آن ها نمی شنویم؟
    کلید واژگان: آشنایی زدایی, اسطوره, رمان عینکی برای اژدها, فانتزی, معکوس سازی هویت.
    Hossein Sarfi, Mohammadreza Najjariyan *, Majid Pooyan
    Modern fantasies are the continuation of myths and folk tales being directly or indirectly influenced and inspired by the characters and elements used in these genres. Characters from another world, which seem to us impossible, stepping into the real world of the people and their behaviours, like mythological characters, seem implausible and far from our access. The characteristics and actions of fantastic characters reflect our own dreams and desires, exactly like as the ancient myths and epics which have reflected our ancestors` concerns and wishes and answered their questions.In the novel Eyeglasses for the Dragon, by mohammadhadi mohammadi the author attempts to draw the attention of the new generation to the significance of legends, epics, folk tales, etc. In this article, an attempt has been made to compare the similarities and differences between the dragon in this novel and mythological-epic dragons (particularly the ones in the Shahnameh) and consequently answer this important question: if the purpose of the fantasy is drawing the attention of the young generation to fairy tales and the element of the dragon is supposed to appear in the fairy tale, why has the dragon not been mentioned even once in the whole novel despite the presence of the two story tellers in the novel, i.e. Bibi Torang and Naneh Ejdeha?
    Keywords: Defamiliarization, Myth, the Novel Eyeglasses for the dragon, Fantasy, Identity Change
  • محمدجواد جلایق، محمدرضا نجاریان *

    سیدحسن شکوهی (1271-1333). شاعر مشروطه خواه و آزادی طلب یزدی است که با فرخی یزدی دوران تحصیل خود را سپری کرده است و هر دو از یک آبشخور کسب علم کردند و در محضر استادی چون غلامحسین شارق، شاعر و خوشنویس یزدی پا به پای هم، کسب فیض کردند. دوران نوجوانی و جوانی شاعر هم زمان است با شروع مشروطیت و تجددخواهی ایرانیان. شکوهی که در این زمان به شاعری توانا تبدیل شده بود و به وی لقب «امیر الشعرا» دادند، اقدام به چاپ جرایدی به نام «باران» و «پیام» نمود. او نیز مانند اکثر شاعران و نویسیندگان دوره مشروطه به سرودن اشعاری در مورد آزادی، تجدد و... روی آورد و بعضی از این اشعار را در مجلات خود به چاپ می رساند، همچنین وی نخستین کسی بود که از یزد در کنگره نویسندگان ایران و شوروی در سال 1325ه.ش شرکت نمود. شکوهی در سال های آخر عمرش دوشنبه شب ها انجمن ادبی یزد را در منزل خود تشکیل می داد و این رسم تقریبا هشت سال ادامه پیدا کرد. وی در سال 1333 ه.ش در 62 سالگی بعد از یک عمر خدمت به جهان علم و ادب، به علت بیماری قلبی چشم از جهان فروبست و در جوار حرم عارف ربانی قرن هفتم «سید رکن الدین» واقع در کوی «وقت ساعت» به خاک سپرده شد. دیوان اشعار وی به همت فرزند برومندش سید محمد شکوهی در سال 1346ه.ش به چاپ رسید. در این پژوهش به معرفی دقیق تر وی می‎پردازیم و نگاهی گذرا به اشعار پایداری وی می افکنیم.

    کلید واژگان: سیدحسن شکوهی یزدی, مشروطه در یزد, پایداری, شاعران یزدی
  • مراد نوشادی فرد، مهدی ملک ثابت*، محمدرضا نجاریان

    قلندریه یک گروه خاص با خرده فرهنگ های خاص است و عزلت با وجود حضور در متن جامعه جزو مهم ترین آن هاست. چگونگی تحقق خرده فرهنگ مزبور وظیفه ی جستار حاضر است که در حوزه ی مطالعات بینارشته ای ادبیات صوفیانه و جامعه شناسی فرهنگی است و برپایه ی مطالعات کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی و با کمک رهیافت تحلیل محتوا انجام شده. به دلیل اهتمام ویژه ی متصوفه به قالب رباعی، پیکره ی متنی پژوهش حاضر را رباعیات فارسی شکل داده است. بازه ی زمانی از آغاز تا قرن هشتم (ه.ق.) و بستر موضوعی محدود به حوزه ی جامعه شناسی فرهنگی، منهای مولفه های اعتقادی است. یافته ها نشان می دهد که عزلت خاص قلندریه که عزلتی در میان مردم است، به وسیله ی خرده فرهنگ های منحرف آن ها نسبت به فرهنگ حاکم بر جامعه ی اصلی و فرهنگ جماعت صوفیان غیرقلندر محقق می شود. خرده فرهنگ هایی که در انحراف زندگی قلندران از عرف و عادات اجتماعی مردم نقش دارند، عبارت اند از: زبان دیگرگونه و غیرقابل درک برای عوام و آمیختگی آن با شطح و طامات، کم حرفی و خاموشی افراطی، بدنامی و ملامتجویی قلندران در عین تلاش برای بی آزاری نسبت به خلق و شادسازی دیگران و حتی ترجیح ستم کشی بر ستمگری، تجرد و پشت کردن به فرهنگ ازدواج و تشکیل خانواده، سفرهای پی درپی و آوارگی دایمی و پرسه زدن های بی هدف در اسواق و اماکن مختلف، زندگی دیوانه وار و به خصوص نعره زدن های بی دلیل قلندرانه، رفتارهای مرموز همراه با حیله گری و زیرکی، تکدی گری باوجود ادعای استغنای از خلق و مصرف بی پروای بنگ و تریاک و شراب.

    کلید واژگان: ادبیات صوفیانه, خرده فرهنگ های منحرف, رباعیات قلندریه, عزلت قلندرانه
    Morad Noshadi Fard, Mehdi Maleksabet *, Mohamad Reza Najarian

    Qalandariya is a distinct group with specific subcultures, and isolation within the society is one of them. To determine how the subculture gets acctualized is the goal of the present study in interdisciplinary field of Sufist literature and cultural sociology. This investigation bases on library studies. It applies descriptive analytical method and content analysis approach. The text corpus includes Persian quatrains due to the significance of this form to Sufism. The time zone is from the beginning to the 8th century (A.H.). The subject is limited to the field of cultural sociology, excluding the religious elements. The findings show that Qalandars achive their summoned seclusion despite being among the people by their deviant sub-cultures. The mentioned sub-culture gets determined by comparing it to the dominant culture of the main society, including the culture of the non-Qalandari Sufi community. Regarding sociology of literature, the most critival subcultures that contribute to the deviation of Qalandars’ life from the customs and social habits of the people are as follow: their different and incomprehensible language for the ordinary people and its mixing with profanation, reticence and extreme silence, their infamy and reproaching while trying to be inoffensive, gladdening to people and even preferring being exposed to oppression than being tyrant, celibacy and turning their back on the culture of marriage, family formation, and intercommunicate with relatives, constent trips and permanent displacement and wandering aimlessly in markets and different places, crazy life and especially sudden shouting for no reason, mysterious behaviour with slyness and cleverness, begging despite claiming to be ignorant to others wealth, reckless consumption of cannabis and opium.

    Keywords: deviant subcultures, Qalandri isolation, Qalandari quatrains, sufist literature
  • سارا گرامی، محمدرضا نجاریان*، علی اصغر پهلوان
    زمینه و هدف

    سعدی شیرازی از غزلسرایان برجسته است که ویژگی سبکی منحصربفرد و شاخصی دارد. وی در غزلیات عاشقانه از شعرای بی نظیر به شمار میرود. سعدی اشعار خویش را در نهایت سادگی، با فصاحت و جزالت خاصی میسراید که این امر باعث شهرت و بلند آوازگی وی شده است. همچنین سعدی شاعری است که بر شاعران بسیاری چون ناصر بخارایی، خواجوی کرمانی، همام تبریزی و... تاثیر نهاده است. پژوهش حاضر میکوشد که چگونگی تاثیرپذیری ناصر بخارایی از سعدی را بوسیله وجوه همسان در محورهایی نظیر موسیقی بیرونی و کناری، زبانی و ترکیبات، ادبی و محتوایی را بررسی و اثبات کند.

    روش مطالعه

    این پژوهش به روش توصیفی–تحلیلی و براساس مطالعات کتابخانه ای، تاثیرات بخارایی از سعدی را در محورهای مذکور واکاوی و تحلیل میکند.

    یافته ها

    دستاوردهای این پژوهش نشان میدهد سعدی و بخارایی در محورهای چهارگانه موسیقی بیرونی و کناری، زبانی و ترکیبات، ادبی و در نهایت محور محتوایی وجوه همسان و مشترکی دارند که در محور نخست یکسانی مولفه هایی چون وزن و قافیه (در شانزده غزل) و در محور دوم همسانی ترکیبات اضافی و وصفی با پیوند به مضمون مشترک عاشقانه را در بر میگیرد. همچنین در محور ادبی همانندی تشبیهات و استعارات و در محور محتوایی مضامین مشترک عاشقانه (مخصوصا زیبایی معشوق)، عارفانه، ساقینامه و... وجود دارد. بنابراین از رهگذر مشترکات در این محورها میتوان به تاثیرپذیری بخارایی از سعدی پی برد.

    نتیجه گیری

    علاوه بر متابعت از سعدی در محورهای مذکور، بخارایی سادگی و روانی غزل سعدی را اصل و الگویی برای سرایش غزلیات خویش قرار داده است. گفتنی است غزلیات سعدی در شیرینی و سلاست بر غزلیات بخارایی رجحان دارد و سادگی و روانی غزلیات بخارایی، غزلیات سعدی را فرایاد می آورد که بدینگونه بخارایی نام خویش را در میان شاعران غزلسرای ادب فارسی جاودان کرده است.

    کلید واژگان: سعدی, ناصر بخارایی, تاثیرپذیری, سبک, غزل
    S. Gerami, M.R. Najjarian, A.A. Pahlavan Hosseini
    BACKGROUND AND OBJECTIVES

    Sa’di is a prominent ghazal-writer whose poetry has unique and distinctive stylistic characteristics. He is one of the outstanding poets in writing love ghazals. Sa’di writes his poems with absolute simplicity and distinctive eloquence. These characteristics have made him a pre-eminent poet in Persian literature. Also, he has influenced many poets such as Nasser Bokharaei, Khajouy-e Kermani, and Homam-e Tabrizi. The present study uses a descriptive-analytical method to demonstrate how Bokharaei is influenced by Sa’di by the use of similar aspects in axes such as external and marginal music, language, literary devices, literary aspects and content.

    METHODOLOGY

    This study uses descriptive-analytical methodology and library research to analyze and interpret Sa’di’s influences on Bokharaei in the above-stated axes.

    FINDINGS

    The findings of this research show that Sa’di’s and Bokharaei’s ghazals have common and similar aspects in four axes of external and marginal music, language and literary devices, literary aspects and content: in the first axis, elements such as rhythm and rhyme (in sixteen ghazals); in the second axis, the similarity of descriptive combinations and their relationship with the common love theme; in the third, literary axis, the similarity between similes and metaphors; and in the fourth, thematic axis, the similar love themes (specially the beauty of the beloved), and mystical themes and Saqi-nameh. These similarities attest to the influences of Sa’di on Bokharaei.

    CONCLUSION

    Bokharaei not only follows Sa’di in writing ghazals, but also regards Sa’di’s simplicity and fluency in his ghazals as a model for writing his own ghazals. It should be noted that Sa’di’s ghazals are sweeter and subtler compared to Bokharaei’s; however, the simplicity and fluency of Bokharaei’s ghazals reminds one of Sa’di’s ghazals. As a consequence, Bokharaei has managed to make his poetry enduring and eternal.

    Keywords: Sa’di, Bokharaei, influence, style, ghazal
  • محمدرضا نجاریان*، فاطمه اسفندیاری مهنی، محمد خدادادی

    تقابل های دوگانه یکی از مباحث مورد توجه ساختارگرایان است. آن ها بنیاد هستی و شناخت آن را درک همین تقابل ها می دانند. اغلب آثار هنری بر مبنای تقابل شکل گرفته است؛ بد در برابر خوب، آسمان در برابر زمین، جوانی در برابر پیری، وجود در برابر عدم و... این دو قطب هرگز به گونه ای مستقل وجود نداشته اند و استوار بر تضاد دو قطب است. این مقاله بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی و با توجه به تلفیق دیدگاه ساختارگرایان به پاسخ این پرسش برسد که شکل گیری دو تقابل قدرت و عشق در داستان «خسرو و شیرین» چگونه است؟ نتایج تحقیق گویای این است که هر کدام از رمزگان قدرت و عشق در داستان خسرو و شیرین واژگان متناسب خود را بر روی محور همنشینی طلب می کنند. داستان با تعادل رمزگان قدرت و نشانه های آن شروع می شود، اما با شکل گیری رمزگان عشق هر کدام از این دو رمزگان برای تحکیم نظام نشانه ای خود تلاش می کند و به طرد رمزگان متقابل می پردازد.

    کلید واژگان: خسرو و شیرین, قدرت, عشق
    Mohammadreza Najjarian *, Fatemeh Esfandiyari Mehni, Mohammad Khodadadi

    One of the topics of interest to structuralists is paying attention to binary opposition. They know the foundation of existence and its cognition as the realization of these oppositions . Most of artworks are based on contrast and opposition; Bad versus good, heaven versus earth, youth versus aging, existence versus non-existence, etc. These two poles have never existed independently and are based on the opposition of two poles. This article intends to answer the question of how the two oppositions of power and love are formed in the story of "Khosrow and Shirin" by using descriptive-analytical method and also considering the combination of structuralists’ views. The results of the research show that each of the codes of power and love in the story of Khosrow and Shirin seeks their appropriate words on the axis of syntagmatic. The story begins with the balance of the codes of power and its signs, but by the formation of the codes of love, each of these codes attempts to strengthen its system of signs and rejects the codes of opposition.

    Keywords: Khosrow, Shirin, Power, Love
  • محمدرضا نجاریان*، نفیسه رئیسی مبارکه
    پژوهش در شعر عربی سعدی به هیچ روی چه از لحاظ کیفیت و چه از لحاظ کمیت هم تراز اشعار فارسی این شاعر پرآوازه ایرانی نیست، این سخن در تصحیح و شرح متن این اشعار آشکارتر است. کتاب بررسی اشعار عربی سعدی بر مبنای نقد کاربردی برای نخستین بار در سال 1395 در انتشارات دانشگاه شهید مدنی آذربایجان به چاپ رسید. امیر مقدم متقی مولف کتاب کوشیده است، در پژوهش خویش، اشعار عربی سعدی را براساس نظریه پژوهشی ای با نام نقد کاربردی بسنجد. او این نقد را، از انواع نقد عملی برمبنای تاثیر بر خواننده معرفی می کند. کتاب او در سال 1397 به چاپ دوم رسید. نویسنده مطالب کتاب را در سه فصل، گردآورده است. ابتدا چارچوب نظری بحث، سپس زندگی و آثار سعدی و در پایان بررسی اشعار عربی سعدی را بر مبنای نقد کاربردی تدوین کرده است. در این مقاله کوشش بر این است که کتاب یاد شده در چهار محور ساختار پژوهشی، سعدی شناسی، مستندسازی اطلاعات و مراجع درون متنی، خطاها و نارسایی های محتوایی توصیف، تحلیل و نقد شود. شیوه پژوهشی نارسا و بی سامان، نظریه پژوهشی نادرست و بی توجهی نویسنده به اصل ارجاع در پژوهش، نویسنده را از تدوین کتابی علمی و دانشگاهی که شعر عربی سعدی را به مخاطب بازشناسد، دور کرده است.
    کلید واژگان: نقد ادبی, نقد کاربردی, سعدی, اشعار عربی سعدی, صور خیال
    Mohammadreza Najjarian *, Nafise Raisi Mobarake
    The research in Saadi's Arabic poetry is not at par with the Persian poems of this famous Iranian poet, either in terms of quality or quantity, this is more obvious in the correction and description of the text of these poems. The book of review of “Saadi's Arabic Poems Based on Applied Criticism” was published for the first time in 2015 by Shahid Madani University of Azerbaijan publisher. Amir Muqaddam Mottaghi, the author of the book, has tried, in his research, to evaluate Saadi's Arabic poems based on a research theory called applied criticism. He introduces this criticism as one of the types of practical criticism based on the effect on the reader. His book was published in 2017. The author has collected the contents of the book in three chapters. First, the theoretical framework of the discussion, then Saadi's life and works, and at the end, the review of Saadi's Arabic poems has been compiled on the basis of practical criticism. In this article, an effort is made to describe, analyze and criticize the mentioned book in the four axes of research structure, Saadiology, documentation of information and in-text references, errors, and content deficiencies. The insufficient and disorganized research method, the author's incorrect research theory, and the author's disregard for the principle of reference in the research have distracted the author from compiling a scientific and academic book that will resemble Saadi's Arabic poetry for the audience.
    Keywords: Literary Criticism, applied criticism, Saadi, Arabic poems of Saadi, Imagery
  • محمدرضا نجاریان*، حکیمه ایزدی

    رساله الطیور، اثر نجم الدین رازی (654-573 ه.ق) دارای نثری خیالی و تمثیلی است و از جمله نثرهای آراسته و فنی اواخر قرن ششم هجری به حساب می آید. نویسنده این اثر بنا به دلایل اجتماعی روزگار سخت خود سعی دارد با استفاده از محتوای تمثیلی و رمزی داستان و سیر در دنیای معقولات، از شگردهای ادبی مانند تشبیه استفاده کند تا وقایع را محسوس و عینی جلوه بدهد و آنها را از بهترین زاویه هنری گزارش کند. تشبیهات به کار رفته در این رساله کوتاه، علاوه بر زیباتر کردن اثر، لذت دریافت متن را برای مخاطب دوچندان می کند. او با کمال مهارت، این نوع بدیعی را در سراسر داستانش گسترده است. غالب تشبیهات در این اثر، از نوع تشبیه بلیغ، تفضیلی، تلمیحی و توصیفی است. نویسنده از بهترین انواع تشبیه جهت استطراف تشبیه سود برده است. ابتکار نجم الدین در کمک گرفتن از این نوع هنری در بیان اندیشه او تازگی خاصی بخشیده است. او از شگردهایی چون: استفاده از آیات قرآنی، تلمیح به داستان پیامبران، ملموس کردن معقولات از طریق اصطلاحات نجومی، رزمی، اشرافی، مکان های جغرافیایی و منسوباتی اعم از انسان و حیوان استفاده کرده است. همچنین زینت دادن این نوع بیانی با صنایع دیگری چون: مراعات النظیر، تضاد، اغراق، تلمیح، استخدام، کنایه و استعاره، در تصویرآفرینی و گسترش حوزه زبان اثر جلوه می کند.

    کلید واژگان: رساله الطیور, نجم الدین رازی, شگردهای بلاغی, تشبیه
    MohammadReza Najjarian *, Hakimeh Izadi

    Resalat–ol-Toyour, written by Najm-od-din Razi (573-654 H.Q.) has a mystical, allegorical prose and is among the technical prose and metaphorical texts in sixth century. To render the events tangible and to report them from the best perspective, the author uses literary techniques such as simile and undermines them with mystical and allegorical content of his stories. The similes intensify the beauty of the text and the pleasure of the audience. The technique is skillfully extended all through the text. Most of his similes/imageries include extended, detailed, allusive and descriptive ones. He benefited from best types of imageries to express his ideas innovatively. He has made use of Qura’nic Ayyahs, the stories of the prophets, allusion, making abstract concepts tangible through terms of astronomy, war, court and geography. Embellishing this type of expression with other techniques such as symmetry, conflict, exaggeration, allusions, mental imagery, and metaphor, he has managed to improve language and imagination.

    Keywords: Resalat–ol–Toyour, Najm–od- Din Razi, Rhetorical techniques, imagery
  • الهه ستوده پور، محمدرضا نجاریان*، یدالله جلالی پندری
    «خلاقیت» در ادبیات تطبیقی عبارت است از تفاوت بین تقلید کردن و تاثیر پذیرفتن و نویسنده خلاق به کسی گفته می شود که از آثار دیگران الهام بگیرد و آنچه را که از دیگری وام گرفته، در ساخت اجتماعی و فرهنگی جامعه خود به شیوه ای نو بپروراند. بومی کردن یا «از آن خود کردن» مضامین ادبیات سایر ملت ها، نه تنها امری مذموم نیست بلکه نقش مهمی در غنی کردن ادبیات ملی ایفا می کند. شباهتی که در طرح و پیرنگ دو رمان «شوهر آهو خانم» (1340) نوشته علی محمد افغانی و «خواهر کاری» (1900) نوشته تیودور درایزر دیده می شود، مقایسه این دو اثر را در ادبیات تطبیقی ممکن می-سازد. این مقاله بر این باور است که افغانی در نگارش رمان شوهر آهو خانم، از اولین اثر درایزر تاثیر مستقیم پذیرفته و طرح و روایت این رمان آمریکایی را در بافتار فرهنگی و اجتماعی ایران بومی کرده است. باوجود نقاط اشتراکی که در طرح روایی و شیوه شخصیت آفرینی این دو رمان، به ویژه دو شخصیت «هما» و «کاری» دیده می شود، تفاوت هایی نیز در این دو اثر وجود دارد که بیشتر به تفاوت در شرایط اجتماعی و فرهنگی نویسندگان آن ها مربوط می شود. در یک برآیند کلی می توان گفت افغانی در تاثیرپذیری از درایزر خلاقانه عمل کرده و مضامین یک رمان آمریکایی را به شکلی نو در بافت ادبی و فرهنگی جامعه خود، بازآفرینی کرده است.
    کلید واژگان: ادبیات تطبیقی, خلاقیت ادبی, شوهر آهو خانم, خواهر کاری
    Elaheh Setoodehpour, Mohammadreza Najjarian *, Yadollah Jalali Pandari Jalali Pandari
    'Creativity' in comparative literature is the difference between imitating and being influenced, and the creative author is said to be inspired by the others’ work, and nurture what they borrowed from another in the social and cultural construction of their society in a new way. The similarity in layout and plot of these two novels “Shohare Ahoo Khanoom” (1961) by Ali Mohammad Afghani and “Sister Carrie” (1900) by Theodore Dreiser, makes it possible to compare these two works in comparative literature. This article argues that Afghani in writing the novel “Shohare Ahoo Khanoom”, has been directly affected by Dreiser’s first work and has domesticated this American novel’s plot and narration in the cultural and social context of Iran. Despite the common points observed in the narrative plot and characterization method of these two novels, especially the two characters, “Homa” and “Carrie”, there are also some differences in these two works that are more related to the differences in the social and cultural conditions of their authors.
    Keywords: Comparative Literature, literary creativity, Shohare Ahoo khanoom, Sister Carrie
  • فاطمه اسفندیاری مهنی*، محمدرضا نجاریان، محمد خدادادی

    تقابل های دوگانه یکی از مباحث مورد توجه ساختارگرایان است. آن ها بنیاد هستی و شناخت آن را درک همین تقابل ها می دانند. اغلب آثار هنری بر مبنای تقابل شکل گرفته است؛ بد در برابر خوب، آسمان در برابر زمین، جوانی در برابر پیری، وجود در برابر عدم و... این دو قطب هرگز به گونه ای مستقل وجود نداشته اند و استوار بر تضاد دو قطب است. تقابل های هم جوار اصطلاحی است در پیوند با علم معانی نحو. این اصطلاح که همنشینی دو رکن متقابل است یکی از هنرهای پنهان در شعر نظامی است که در این مقاله بر اساس نظریه علم معانی نحو سعی شده است ساخت های گوناگون و الگوهای متعدد آن بررسی و تحلیل گردد؛ از جمله این الگوهای تقابلی عبارتند از: تقابل های هم جوار در یک جمله با هویت دستوری یکسان، تقابل های هم جوار با هویت دستوری ناهمسان، تقابل های عطفی و غیرعطفی، تقابل های هم جوار تلمیجی و طبقه بندی تقابل ها از منظر تقابل معنی. همراهی این الگوها با دیگر عناصر بلاغی و زیبایی شناسی بر ظرفیت معنایی و حسن بلاغی آن ها می افزاید. این گونه گونی موجب پویایی بیشتر شعر نظامی از جهت بلاغی، زبانی و معنایی گردیده است. در این پژوهش با روشی توصیفی -تحلیلی تقابل های هم جوار معرفی و ساختار نحوی ابیاتی که شامل این هنر هستند در دو منظومه خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی تحلیل زیباشناسی شده اند.

    کلید واژگان: خسرو و شیرین, لیلی و مجنون, تقابل های هم جوار, علم معانی نحو
    Fatemeh Esfandiyarimehni *, Mohammadreza Najjarian, Mohammad Khodadadi

    One of the topics of interest to structuralists is paying attention to binary opposition. They know the foundation of existence and its cognition as the realization of these oppositions . Most of artworks are based on contrast and opposition; Bad versus good, heaven versus earth, youth versus aging, existence versus non-existence, etc. These two poles have never existed independently and are based on the opposition of two poles. Neighboring confrontations are a term associated with the science of syntactic meanings. The term, which is a combination of the two, is one of the hidden arts in Nezamy poetry. In this article, based on the theory of syntactic meanings, an attempt has been made to study and analyze various constructions and its various patterns; These patterns include: adjoining adverbs in a sentence with the same grammatical identity, adjoining adverbs with dissimilar grammatical identities, inflectional and non-adverbial antonyms, implicit adjoining adverbs, music of adjoining adverbs, and so on.The combination of these patterns with other rhetorical and aesthetic elements adds to their semantic capacity and rhetorical goodness. Such diversity has made military poetry more dynamic in terms of rhetoric, language and meaning. The high frequency of these confrontations has led to a stylistic feature in Nezamy poetry. In this research, all-round confrontations of introduction and syntactic structure of the verses that include this art have been analyzed in two poems: Khosrow, Shirin, Lily and Majnoon Nezamy.

    Keywords: Khosrow, Shirin, Lily, Majnoon, Neighboring Contradictions, Syntax
  • فاطمه اسفندیاری مهنی*، محمدرضا نجاریان، محمد خدادادی

    تقابل های هم جوار، اصطلاحی است در پیوند با علم معانی نحو. این اصطلاح که همنشینی دو رکن متقابل است، یکی از هنرهای پنهان در شعر نظامی بوده که در این مقاله براساس نظریه علم معانی نحو سعی شده ساخت های گوناگون و الگوهای متعدد آن بررسی و تحلیل گردد. ازجمله این الگوهای تقابلی عبارت اند از: تقابل های هم جوار در یک جمله با هویت دستوری یکسان، تقابل های هم جوار با هویت دستوری ناهمسان، تقابل های عطفی و غیرعطفی، موسیقی تقابل های هم جوار، ساختار تصویرهای ادبی با استفاده از تقابل و... . همراهی این الگوها با دیگر عناصر بلاغی و زیبایی شناسی، بر ظرفیت معنایی و حسن بلاغی آن ها می افزاید. این گونه گونی موجب پویایی بیشتر شعر نظامی از جهت بلاغی، زبانی و معنایی شده است. فراروی از تقابل های دوگانه که به سه صورت واژگون کردن ارزش ها، نفی تقابل ها و جمع تقابل هاست، از موارد بسیار مهم تقابلی در شعر نظامی برای بیان معنای موردنظر می باشد. در این پژوهش، تقابل های هم جوار معرفی گردیده و ساختار نحوی، به ویژه بلاغی ابیاتی که شامل این هنر هستند، در دو منظومه خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی تحلیل زیباشناسی شده اند.

    کلید واژگان: خسرو و شیرین, لیلی و مجنون, تقابل های هم جوار, علم معانی نحو
    Fatemeh Esfandiyari Mehni *, MohammadReza Najjarian, Mohammad Khodadadi

    Conterminous opposition is a term associated with the science of syntactic semantics. The term is the accompaniment of two reciprocal elements and also it is one of the hidden arts in Nezami’s poetry. In this article, based on the theory of syntax, an attempt has been made to study and analyze its various constructions and various patterns. Of these oppositional patterns the following items have been presented: Conterminous oppositions in a sentence with the same grammatical identity, conterminous oppositions with heterogeneous grammatical identities, inflectional and non-inflectional contrast, the study of proximity magic that repeats words based on contradiction, paradox equivocality, opposition, incremental pun, dynamic pun, and also music of the conterminous oppositions. The structure of literary images using oppositions, the union of them, and their difference are intellectually very important in poetry. The association of these patterns with other rhetorical and aesthetic elements increases their semantic capacity and rhetorical beauty. This diversity has made Nezami’s poetry more dynamic in terms of rhetoric, language, and meaning. Avoiding binary opposition, which is in three forms of subversion of values, a negation of oppositions, and addition of them is one of the most important opposition in Nezami’s poetry to express the desired meaning. In this research, conterminous oppositions are introduced and syntactic structure, especially the rhetorical structure of the verses that include this art, have been analyzed aesthetically in the two poems of Khosrow and Shirin, Lily and Majnoon of Nezami.

    Keywords: Khosrow, Shirin, Lily, Majnoon, conterminous oppositions, syntax
  • حسین رئیسی، محمدرضا نجاریان*، مهدی ملک ثابت
    یکی از مباحث مهمی که در بررسی تحول زبان، ارزیابی می شود، شناخت «گروه اسمی» است. برای شناخت سبک شخصی شاعران باید در کنار عوامل دیگر، ساختار و سبک گروه های اسمی به کار رفته در شعر آنان، به خوبی ارزیابی شود. از آنجا که نصرالله مردانی در بین شعرای انقلاب به ترکیب آفرینی های تصویری مشهور است، اهمیت پژوهش در این زمینه آشکار می شود. این پژوهش به شیوه تحلیلی توصیفی تدوین شده است. برای بررسی ساختار گروه های اسمی اشعار مردانی، کلیه گروه های اسمی در سه بخش 5 جزیی، 4 جزیی و 3 جزیی به صورت کامل احصا و بررسی گردیده و تعداد و تنوع آنها در جدول های مربوط نشان داده شده است.یافته های پژوهش نشان می دهد که مردانی برای ساخت گروه های اسمی، از ظرفیت های بالفعل و بالقوه زبان فارسی استفاده کرده است. دیدگاه وی به مرور زمان نسبت به ساخت گروه اسمی (ترکیب سازی) تغییر یافته و به همین دلیل از شمار گروه های اسمی، در اشعار دوره های بعدی او کاسته شده است. آوردن صفت بیانی در ابتدای گروه اسمی با کسره اضافه، ساخت گروه اسمی بدون حضور اسم، به کار بردن ممیزهای خلاف قاعده و ایجاد تناسب های آوایی از مهم ترین فراهنجاری های مردانی در زمینه ساخت گروه اسمی است.
    کلید واژگان: گروه اسمی, ساختار گروه اسمی, تحول زبانی, هنجارگریزی, نصرالله مردانی
    Hossein Raeesi, Mohammad Reza Najjarian *, Mahdi Maleksabet
    Study of the style of structure of the noun phrases and their evolutionIn the poems of Nasrallah MardanyOne of the important topics to be considered in stylistics and grammar is the recognition of the noun phrase. In order to understand the poets' personal style, along with other factors, the structure and style of the noun phrase used in their poetry must be well evaluated As Nasrollah Mardani is one of the few poets in the composition of images among the poets of the revolution, the importance of research in this topic becomes apparent. This article has been compiled in a descriptive way and statistical analysis. In order to examine the structure of the noun phrase of poems of Mardani , all noun phrase were Countinged and reviewed in three sections, pentamerous ,quadripartite, and triplex, and their number and variety are shown in the relevant tables. The findings of the study show that Mardani have used actual and potential Persian language abilities to construct noun phrase.His views have gradually changed over time and, as a result, the number of the noun phrase has declined in his later poems. Bringing the adjective at the beginning of the noun phrase with the extra fraction, making the noun phrase without the noun, use the Enlightening, Unlike the rule and Creating phonetic proportions are the most important Mardani anomalies in the construction of the noun phrase.
    Keywords: noun phrase, Structure of the noun phrase, Language evolution, Deviation, Nasrallah Mardani
  • حکیمه ایزدی، محمدرضا نجاریان*

    رمان شاه بی شین اثر محمدکاظم مزینانی، روزنامه نگار و نویسنده معاصر ایرانی است. رمانی تاریخی که حوادث زندگی محمدرضا پهلوی را از زمان پادشاهی رضاشاه تا مرگ محمدرضا با زاویه دید دوم شخص، از نگاه محمدرضا پهلوی روایت می کند؛ این شخصیت دایم در ذهن خود در پی جواب به «چه می شد اگرهایی» است که می توانست علاوه بر زندگی خود، تاریخ سرزمینش را تغییر دهد و به تبع آن، سیر روایت تاریخی داستان را نیز دگرگون کند. کمتر رمانی است که به شیوه تاریخ جایگزین در ایران نگارش شده باشد. این نوع ادبی جدید می تواند تصویر تاریخی جهان را تغییر دهد و حوادث تاریخی خاصی که می توانست اتفاق بیفتد یا آرزوهای بزرگ و کوچکی که می توانست برای شخصیت اصلی به وقوع بپیوندد، تصور کند. گردآوری داده های این مقاله، به روش کتابخانه ای و بررسی اطلاعات به شیوه توصیفی تحلیلی انجام گرفته است. بنابر یافته های این مقاله، نویسنده با کشف نقطه انحراف از تاریخ واقعی و داشتن یک طرح مناسب، می تواند خط زمان داستان را بشکافد و روایت تاریخی تازه ای به وجود آورد. این جایگزینی در تاریخ به دو شیوه جایگزینی در «حوادث» و در «شخصیت» تاریخی نمود یافته است. نسبت شخصیت جایگزین به حوادث جایگزین در این اثر بیشتر است و حول رویدادهایی ازجمله: تولد شخصیت، مرگ شخصیت، نوع مرگ و مسخ شخصیت بیان می شود.

    کلید واژگان: رمان تاریخی, شاه بی شین, محمد کاظم مزینانی, روایت تاریخ جایگزین, محمدرضاشاه.‏
    Hakimeh Izadi, Mohammadreza Najjarian *

    In the current article, the authors tried to evaluate some aspects of alternative history narration in the historical novel, Shah-e bi Shin, written by Mohammad Kazem Mazinani. Alternative history narration is an emerging genre in Persian literature, which could lead to the creation of attractive, compelling stories, somehow opposed to the historical imaginations of audiences. Alternative history finds a new timeline for historical narrating, using ingredients like having an appropriate scenario and finding a point of divergence (POD). Alternation of historical narration includes alternation in fictional events and fictional persons. The research background belongs to the historical novel, Shah-e bi Shin, limited to literary meetings and interviews, and no detailed research has been done, except for two short articles by Majid Estiri and Maryam Goudarzi. Alternative history is a new subject in fiction literature and is sometimes confused with historical metanarrative style and post-modernism. Shah-e Bi Shin narrates a real story of the Pahlavi period about a historical character, Mohammad Reza-Shah. This narrative allows writers who are interested in adding historical novels of alternative history to Iranian fiction literature, to use examples of alternate history that happened from the story character’s viewpoint. Shah-e Bi Shin, including components of alternation history narrating in branches of birth, death, lifestyle, and finally, the metamorphosis of character helps break the boundary between imagination and reality. In this research, we tried to draw the audience's attention to create new and intact narratives using historical events, besides introducing alternative historical genres and discovering novel power and imaginary narrations in Shah-e Bi Shin the historical novel. Alternation history has rooted in the historical imagination, for it can reach more readable and idealistic works of true history. This literary art seeks historical “what if”s, to show a new history to the story and its audiences. Shah-e Bi Shin novel has been narrated from Mohamad Reza Shah’s view. So, it consists of life details, personality, and behaviors of this historical character; a defeated character who always seeks in his mind the answer of “what if”s that could change the destiny and history of his land. This component makes us look for more components of this idea, and investigate historical alternate examples in this novel from the language of Mohammad Reza Shah and his surroundings. The alternation of historical events in this novel ends with the events that belong before Shah’s exodus from Iran. Events like coup defeat, Mohammad Reza Shah and Soraya’s unsuccessful escape, Shah’s assassination in university, and finally, leaving the homeland which was among the worst choices he has made, in Mohammad Reza’s view. Alternation of the historical character of this novel almost refers to Mohammad Reza, himself. These events occurred during the period from his birth to his death that happened outside Iran. During this period, he was complaining about everything and imagining other events and occurrences, in his mind, which if they had happened, would have changed his life and the history of his homeland. The novel’s atmosphere is a reflection of Mohammad Reza's childhood and such a stifling atmosphere continues after he had just survived an illness. He was upset about his birth all over the novel. That feeling of dissatisfaction spread to his destiny. He did not like this life and wishes he were a farmer or a lawyer in one of the American cities and had a normal life rather than being a country king and deprived of those works he did like to do. Mohammad Reza was so dissatisfied with this destiny, as he likes to come to a personal metamorphosis. This can help the imagination of alternative historical genres and create a story with a surrealistic atmosphere. Death and death types are other designs and deviation points which help to break down the timeline of the story. Modification in his death type or death time could cause other historical events and movements, and create a new history for novel and story audiences. Statistically analyzing the representations of alternate historical narration in this novel, we found a high frequency of alternate characters compared with alternate events (63 to 37%). Also among representations of alternative characters, statistical data that belong to birth change has the most, and personal metamorphosis has the least quantity.

    Keywords: Historical novel, Shah-e bi Shin, Mohammad Kazem Mazinani, alternate history narration, Mohammad ‎Reza Shah.‎
  • محمدرضا نجاریان*، زهره سرخی زاده

    محمود کیانوش «پدر شعرکودک ایران» یکی از شاعران معاصر است که اشعاری ساده و بی پیرایه می سراید. شعر او بازتاب اندیشه ها و تاملات وی در پیوند و ارتباط ذاتی انسان و طبیعت است. کیانوش شاعری است که ذهنش سرشار از مسایل مردم است. از میان آثار کیانوش 8 کتاب مخصوص شعر برای کودکان و نوجوانان است که عبارتند از: «زبان چیزها»، «طوطی سبز هندی»، «نوک طلایی نقره بال»، «باغ ستاره ها»، «بچه های جهان»، «طاق هفت رنگ»، «آفتاب خانه ما»، «شعر به شعر». اشعار کیانوش را از نظر سطح ادبی می توان قوی ترین نمونه اشعار به حساب آورد. صورخیال به خصوص تشبیه، استعاره و تشخیص، بن مایه اشعار او را تشکیل می دهند. سلیمان عیسی از شاعران برجسته سوری است که موضوع غالب اشعار او درباره وطن و حس قومی است. او بخش زیادی از قصایدش را به کودکان و به خصوص کودکان زجر کشیده عربی سروده است. او از صورخیالی استفاده می کند که به سادگی در ذهن کودک رسوخ کند؛ به خصوص از جهت انواع استعاره های اسمی، فعلی، مصرحه و مکنیه. در این مقاله سعی بر این است که اشعار کودکانه دو شاعر فارس و عرب (محمود کیانوش و سلیمان العیسی) از دیدگاه استعاره تحلیل و بررسی گردد.

    کلید واژگان: صورخیال, استعاره, محمود کیانوش, سلیمان العیسی, ادبیات تطبیقی
    MohammadReza Najjarian *, Zohre Sorkhi Zade

    Mahmoud Kianoush, known as the Father of children's poetry in Iran, is one of the contemporary poets who composes simple and straightforward poems. Kianoush's poetry is the reflection of his thoughts and contemplation on the innate relationship between human and nature. Kianoush is a poet whose mind is abundant with people's issues. Among his works, there are 8 books which are specifically written as poems for children and young adults: The Language of Things, Indian Green Parrot, Gold Tip- Silver Wing, Garden of Stars, World's Children, Seven-Colored Arch, the Sun of our House, and Poem by Poem. Considering literary status, Kianoush's poetry can be considered among the most eminent kinds of poetry. The figures of his poetry include imagery especially simile, metaphor, and personification. Soleiman al-Issa is one of the outstanding Syrian poets whose predominant themes are motherland and ethnic sentiments. He has dedicated a major part of his odes (poems) to children especially to suffering Arab children. In his odes, Soleiman al-Issa uses some types of imagery which are easily understood by children. The variety of nominal, verbal, explicit, and implicit metaphors are especially noticed in his poetry.  Also, he uses Personification which creates synesthesia and enlivens his poems. Focusing on metaphors, the present study aims to analyze and investigate children's poetry composed by the two Persian and Arab poets, Mahmoud Kianoush and Soleiman al-Issa.

    Keywords: imagery, metaphor, Mahmoud Kianoush, Soleiman al-Issa, Comparative literature
  • مهدی صادقی، یدالله جلالی پندری*، محمدرضا نجاریان

    گوشه ای از فعالیت های ادبی سعدی، قصیده سرایی است. سال ها قبل از دورانی که او پای به عرصه شاعری نهد، زبان قصیده به رشد و کمال خود رسیده بود و شعرا از زبان قصیده سرایان سلف پیروی می کردند. اما در عصر حیات این شاعر بزرگ، بر اثر تحولات اجتماعی-سیاسی، فرهنگ درباری غالب، تغییر یافت و قصیده سرایی با افول مواجه گردید در نتیجه ذهن شاعران با غزل انس گرفت. در این پژوهش، برآنیم تا به این حیطه کوچک از هنرنمایی سعدی (قصیده سرایی) پرداخته، قصاید او را از منظر لطافت های زبانی واکاویم و بدون آنکه به حیطه سبک شخصی شاعر وارد شویم، آنچه را می تواند موجبات نرمی الفاظ را فراهم آورده باشد، نشان دهیم. در همین راستا، سه سطح زبانی یعنی آوایی، لغوی و نحوی، را به شیوه توصیفی-تحلیلی بررسی کرده ایم و با آوردن جدول آماری در بخش هایی از پژوهش، سعی در روشن تر شدن موضوع داشته ایم. سعدی با تسلطی که بر دقایق زبان فارسی دارد، اوزان نرم و جویباری را به خدمت گرفته است. صامت و مصوت ها بیشتر از نوعی هستند که براحتی تلفظ می شوند و چیزی از لطافت شعر نمی کاهند. به ایجاز سخن می گوید در عین حال کلامش روشن و بدون ابهام است. او واژه های نرم را در قصاید بکار گرفته و به شکل مخفف و مشدد کلمات تمایل ندارد. مضامین عرفانی همراه با واژه ها و اصطلاحات آن به صورت مفرد یا ترکیب شده در این اشعار دیده می شوند، گاه زبان و لغات محاوره ای را در چینش ابیات او می یابیم. شگردهای نحوی که موجب شیوایی غزلیات سعدی است در قصاید او نیز راه یافته اند.

    کلید واژگان: سعدی, قصیده سرایی, زبان قصیده, زبان غزل
    Mehdi Sadeghi, Yadollah Jalali *, MohammadReza Najjarian

    One of the aspects of literary activities of Saadi, the great poet of 7th century, is related to ghaside. Many years ago, when Saadi steps into poetry arena, odd has been reached perfection, and other poets with his same language were progressing. Saadi's poetry life is associated with the cadence of elegy and his tendency is more to lyrics. In this research we are going to show Saadi's art in this little arena. We look up his adds according to linguistic Persian concern. He speaks as a brevity language. At the same time his words are clear and without ambiguity. Subtle language is as a result of Iraqi style. In which the oldness of inflexions and syntax has been seen less in old coordinates complicated of odds language. Saadi enlists soft words in his odds and he doesn't have any tendency in abbreviation language. Mystical themes with its words and terms has been seen same as singular or merged in his odds. Sometimes we find colloquial language and words in his literatures. Syntactic techniques which cause eloquericy in his lyric poems has been seen in his odd and meter of his poems has become soft and consistent. Consonants and vowels in his odds can pronounced easily and nothing will be diminished in his poems. In this opportunity we look up Saadi's odds in 3 levels of phonetics, lexical and syntactic based on descriptive and analytic method and with the use of statistical table that we try to clear the subject

    Keywords: Saadi, elegy, Lyric, composer, language of elegy
  • داود واثقی خوندابی*، امید شاه مرادی، محمدرضا نجاریان

    سلمان ساوجی از شاعران شهیر قرن هشتم هجری است که اشعارش تجلی گاه تفکرات مختلف اجتماعی، دینی و عرفانی است. او اگر چه به مدح ارباب قدرت پرداخته و در زمان خود از حرفه شاعری تمتعی تمام یافته، اما این خصیصه هیچ گاه باعث نشد بعد معنوی زندگی خود را رها سازد. این جستار که مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای است و با شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده، به تحلیل و تفسیر مضامین رندانه و قلندرانه در غزلیات سلمان ساوجی می پردازد؛ ابتدا مقدمه ای درباره مکتب ملامتیه و الهیات رندی و قلندری بیان می شود و سپس به تحلیل و تفسیر تفکر ملامتی و قلندری در غزلیات سلمان ساوجی پرداخته خواهد شد. غور در اشعار سلمان بیانگر این حقیقت است که وی در عرصه عرفان نیز یکه تاز بوده، البته نه عرفان مرسوم خانقاهی بلکه عرفانی فارغ از راه و رسم اهل خرقه که نه تنها اصول حاکم بر نظام خانقاه را زیر سوال می برد بلکه با برجسته کردن امور ضد ارزشی، بر آن ها حمله می برد و تابوها را می شکند. سلمان، سریان عشق را در نظام آفرینش درک کرده، با تن دادن به این ودیعه الهی، از نام و ننگ گریخته، مسجد و خانقاه را رها کرده و به خانه خمار، التجا می جوید. انسان کامل مد نظر سلمان، رند قلندری است که با پشت پا زدن به همه ظواهر شرع، بر سر کوی مغان ماوا می گزیند. در نظرگاه او، تنها راه رستگاری انسان، قدم گذاشتن در مسلک قلندری است؛ مسلکی که خرقه ریایی صوفی را به می طهارت می دهد و به فرجام اندیشی زاهد، وقعی نمی نهد.

    کلید واژگان: سلمان ساوجی, غزل, ملامت, رند, قلندر
    Dāvood Vāseghi Khondabi *, Omid Shāhmorādi, MohammadRezā Najjāriān

    Salman Savoji is one of the prominent poets of 8th A.H. century whose poems represent various religious, mystical and social thoughts. Although he used to praise the kings and took financial profits from his poems, this feature never caused him to abandon the spiritual dimensions. The present article, based on library studies and descriptive-analytical method, tries to analysis the libertinistic (rendi) and bohemianistic (qalandari) themes in the ghazals of Salman Savoji. After giving an introduction to Malamatiyya school and theologies of libertinistism (rendi) and bohemianistism (qalandari), we consider these themes in the poems of Salman Savoji. Considering his poems shows that he is one of the most prominent figures of the real mysticism and avoids the ways of people of the cloak (the followers of formal mysticism). He challenges the principles of sufi monastery system and attacks their taboos by highlighting their corrupted values. Salaman is aware of the concept of diffusion of Love in the Divine order, and considers it as a Divine doposit; he abandons his name and fame, leaves mosque and monastery and takes refuge in the vintner's house. According to Salman Savoji, the perfect man is a bohemian libertine (rend) who turns her/his back on the exterior of the sacred Law and resides in cloister of Magians. He believes that the only way to salvation is bohemianistism (qalandari); In this path, the mystic cleans the cloak of hypocrisy with Divine wine and puts aside pragmatism.

    Keywords: Salman Savoji, Ghazal, Malamatiyya, Rend (Libertine), Ghalandar (Bohemian)
  • داود واثقی خوندابی*، محمدرضا نجاریان

    در مورد شعر و اندیشه مولانا جلال الدین کتب متعددی نوشته شده و اهل ادب و محققان عرفان اسلامی از نظرگاه های مختلف آثارش را بررسیده اند. یکی از کتبی که در این زمینه تالیف شده، کتاب «مولانا و چند داستان مثنوی» است به خامه سیروس شمیسا. جستار حاضر به نقد و تحلیل کتاب «مولانا و چند داستان مثنوی» بر اساس سنت عرفانی مکتب مولانا می پردازد؛ نگارندگان در بخشهایی با عنوان، «مباحث مرتبط با شرح احوال و زندگی بزرگان طریقه مولویه»، «مباحث مرتبط با مضامین عرفانی»، «مباحث مرتبط با مضامین کلامی»، «مباحث مرتبط با تاویل و تمثیل و حکایتها» و «مباحث مرتبط با اندیشه مولانا و تفکر انسان معاصر» به تحلیل و واکاوی این کتاب می پردازند و فراخور موضوعات مختلف از نظریات دیگر مولوی پژوهان نیز در تبیین مسایل بهره می گیرند. این کتاب با دیدی بدیع نگارش شده و با بهره گیری از نظامهای کنونی علوم انسانی دریچه های بسیاری را در مسیر مولاناپژوهی گشوده است، لیکن با وجود مزایای فراوان این مجموعه، برخی از مسایلی که مولف کتاب ذکر کرده، با منابع اصلی حوزه مولوی پژوهی، سنت عرفانی مکتب مولویه و نظرات دیگر مولوی پژوهان معارض است.

    کلید واژگان: مولانا, مثنوی معنوی, سیروس شمیسا, مولانا و چند داستان مثنوی, نقد و تحلیل
  • مجید پویان*، محمدرضا نجاریان، الهام حسن شاهی

    در روایات و منظومه های داستانی ادبیات فارسی از زنانی جنگ جو و مستقل یاد شده است که به صورت گروهی در کنار هم و به دور از مردان می زیسته اند و اداره امور زندگیشان در دست خودشان بوده است. از این زنان در بیشتر اسکندر نامه ها اثری دیده می شود. در سام نامه نیز اشاره مختصری بدان وجود دارد. این مقاله در صدد است تا با نگرشی تطبیقی، داستان شهر زنان را که درونمایه و مضمونی مکرر در ادبیات داستانی است در متون مختلف در کنار سام نامه واکاود؛ بدین منظور می کوشد تا با بررسی چهره و نمود این شهر در میان آثار موردنظر و تحلیل ویژگی ها و بنیادها و مضامین مطرح شده در آن ها و مقایسه این موارد با خصایص و بن مایه های تبیین شده در سام نامه؛ تفاوت ها و شباهت ها و سرچشمه آن ها همچنین یکسانی یا تفاوت منشا این روایات را روشن سازد. در نهایت آنچه را فرا دست می آید، می توان به گونه ای مختصر چنین نگاشت که در شهر زنان سایر متون (اسکندر نامه ها) تمایلی برای کامجویی از پهلوان و قهرمان داستان دیده نمی شود، لیک در شهر زنان، سام نامه تمایلات کامجویانه از سوی زنان و پریان این شهر مبالغه آمیز است. می توان پیگیری منشا و ریشه های این داستان را در جایی بیش از اسکندر نامه ها و آمازون ها در اساطیر یونان و روم پیشنهاد و به تبع آن، بنیاد این داستان را در اساطیر ایرانی پی جویی کرده و یا در نهایت آن را تلفیقی از اساطیر ایران و یونان در نظر گرفت که هر دو مورد قابل بحث هستند.

    کلید واژگان: شهر زنان, سام نامه, اسکندر نامه, شاهنامه, اسطوره
    Majid Pooyan *, Mohammadreza Najarian, Elham Hasanshahi

    In narratives and fictional poems of Persian literature, warrior and independent women are mentioned, who lived together as a group and away from men, and took control of their own lives. These women are seen in most of the Eskandarnamehs. There is a brief reference to it in the Samnameh. This article attempts to investigate the story of Women's Town (Shahr-e zanan), which is a recurring theme in fictional literature, in various texts along with the Samnameh. For this purpose, it attempts to study the manifestation and appearance of this city among the works in question and analyze the features, foundations and themes presented in them and compare these cases with the features and themes explained in the Samnameh and clarify their similiarities and differences or the similarities or differences in the origin of these narrations. Ultimately, what follows can be summarized as follows: In Women's Town of other texts (Eskandarnamehs), there is no lustful desire on the side of the hero of the story, but in the Women's Town of Samnameh the lustful desires of the women and fairies of this city are exaggerated. The origins and roots of this story can be traced back to more than the Eskandarnamehs and Amazons in the Greek and Roman mythology. And consequently, the foundation of this story was traced in Iranian mythology, or eventually considered as a combination of Iranian and Greek mythology; both of which are debatable.

    Keywords: Women's Town, Samnameh, Eskandarnameh, Shahnameh, myth
  • الهام حسن شاهی، محمدرضا نجاریان، مجید پویان *
    پس از ورود و پذیرش آیین اسلام در ایران، موج گسترده ای از باورها، اسطوره های اسلامی و سامی و در پی آن عناصر عرفانی، ادبیات حماسی ایران را تحت تاثیر قرار داد. این تاثیرات دامنه وسیعی از تغییر و دگرگونی های ساختاری و محتوایی را در بر گرفت؛ به گونه ای که تغییر ایدئولوژی نویسنده بر مسائل بسیاری اثر گذاشت که از آن جمله به جریان داستان، اعمال و رفتار قهرمانان، تعامل میان شخصیت های داستان و حتی تعیین سرنوشت قهرمانان می توان اشاره کرد. با تحلیل تاثیرهای عنصر مذهب در سام نامه می توان دریافت اندیشه ها و مضامین اسلامی و قرآنی در این اثر نمود بسیاری دارد؛ به طوری که خویشکاری پهلوان و قهرمان اصلی حماسه و یاران و همراهان او در ترویج عقاید یکتاپرستانه و حتی گاهی آشکارا در راستای گسترش باورهای اسلامی است و اهداف ملی در اولویت های بعدی قرار می گیرد. مضامین و تفکر عرفانی و صوفیانه در سایه دین اسلام، نمودهایی در این اثر دارد که در بخش های سروده خواجوی کرمانی می توان آنها را دریافت. این پژوهش از نوع بنیادی و مبنای کار برپایه شیوه تحلیلی، توصیفی و کتابخانه ای است. نگارندگان کوشیده اند اصلی ترین تاثیرهای دین را در حماسه سام نامه واکاوی کنند و از این راه افزون بر دست یابی به اهداف بالا که اساس این پژوهش است، این نکته را تایید کنند که سام نامه حماسه ای است که در دوران های مختلفی از تاریخ سروده شده است.
    کلید واژگان: حماسه ملی, سام نامه, عناصر مذهبی, مضامین ایدئولوژیک
    Elham Hasanshahi, Mohammadreza Najjarian, Majid Puyan *
    With the acceptance of the Islamic faith by the Iranians, a huge wave of Islamic and Semitic beliefs and myths followed by mystical elements, affects the epic literature of our homeland. These factors cover a wide range of changes, from structural changes to content changes, to the extent that the change in the ideology of the author of the work affects the storytelling process, the actions and behavior of the heroes of the story, the interaction between the characters of the story and even in determining the hero's destiny and many other issues. By analyzing the effects of the element of religion in Samnameh, that Islamic and Quranic thoughts and themes in the system are highly frequent, to the extent that the mastership of the epic hero, and consequently of his companions, are in promoting monotheistic and, sometimes, explicitly Islamic beliefs and national goals will be prioritized. Also, the themes and mystical and mystical thinking, in the shadow of the religion of Islam, are also reflected in this work, which has become evident in the sections of Khaju Kermani. In this study, we have decided to examine the main effects of religion in the epic of Samnameh and from this perspective, in addition to achieving the above-mentioned goals, which are the basis of our research, we endorse the epic of samnameh written in different periods of history.
    Keywords: National Epic, Samnameh, Religious Elements, Ideological Themes
  • محمدرضا نجاریان، معصومه وطن پرست
    افسر کرمانی ، مهدی قلی ، ادیب ، شاعر و خوشنویس نیمه ی دوم سده ی 13 ق در 1295 ه . ق در کرمان زاده شد و نزد بزرگان آن جا علوم دینی ، حکمت ، منطق و کلام آموخت . به سبب آوازه ی شعر و ادب خویش به دربار ناصرالدین شاه راه یافت و پس از خواندن قصیده ای در حضور شاه ، از وی لقب «افسر الشعراء» گرفت . افسر، شاعر دربار و مداح ناصرالدین شاه نشد و به کرمان بازگشت و گاه به انتقاد از سلطان نیز پرداخت. او حتی در قصیده ای که در ستایش از ناصرالدین شاه سروده ، از اوضاع نابسامان اجتماعی و تنگدستی مردم انتقاد کرده است. اگرچه افسر را از هواداران سبک بازگشت ادبی و از جمله کسانی دانسته اند که کوشیده است شعر فارسی را از قید سبک هندی رهایی بخشد و به راه پیشینیان بازگرداند؛ اما در اشعار وی گاه تاثیرات سبک هندی نیز دیده می شود. مضمون قصاید وی یا وصف طبیعت است و یا ستایش پیامبر (ص) و اهل بیت و بیش از همه حضرت علی(ع) و امام مهدی (عج) و گاه در آن ها به آیات قرآن ، احادیث و روایات نیز اشاره شده است . برخی از اشعار او نیز رنگ کلامی - عرفانی با دیدگاه وحدت وجودی دارد و در برخی موارد یادآور اشعار ملاهادی سبزواری است. نمونه هایی از خط نسخ ، شکسته و نستعلیق افسر همراه با نثر مسجع وی که به شیوه ی قایم مقام فراهانی است ، در آغاز دیوان آمده است . در این مقاله بر آنیم تا ضمن معرفی افسر کرمانی، جایگاه سبکی او را نشان دهیم.
    کلید واژگان: افسر کرمانی, شعر سده 13, خوشنویسی, سبک بازگشت, سبک هندی
    Mohammadreza Najariyan, Ma’Soumeh Vatanparast
  • محمدرضا نجاریان *، ندا حاتم پور
    بی بی منجمه سمنانی، بانوی نامدار و ستاره شناس ایرانی در قرن ششم از اهالی نیشابور، دختر کمال الدین سمنانی رئیس فرقه شافعیه نیشابور و منجم باشی سلطان محمد خوارزمشاه بود. او به دلیل مهارت در علم نجوم، در دربار سلطان جلال الدین خوارزمشاه و علاءالدین کیقباد از جایگاه ویژه ای برخوردار شد.
    بیجه منجمه، از زنان شاعر، منجم و ادیب اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری است. وی به ماه کرمان شهرت داشت. معاصر با مولانا عبد الرحمن جامی، امیر علیشیر نوایی و سلطان حسین بایقرا(875 -912 ق) بود. بیجه با مولانا جامی مطایبات و مهاجات داشت.
    بعضی از مورخان بی بی منجمه سمنانی را بی بی منجمه نیشابوری ثبت کرده اند، در حالی که نام وی در میان مشاهیر سمنان به چشم می خورد. بعضی از تذکره ها نیز به لحاظ شباهت اسمی بیجه منجمه را همان بی بی منجمه خوانده اند؛ به این دلیل که بیجه را مخفف و تصغیر شده بی بی می دانند؛ نیز بیجه منجمه را نهانی هروی از زنان شاعر قرن یازدهم هجری به شمار آورده، تخلص بیجه(ماه) را به نهانی داده اند. در این مقاله تلاش برآن است تا پس از معرفی بیجه، پرده از ابهامات گوناگون درباره این شخصیت تاریخی- ادبی برداشته شود.
    کلید واژگان: بی بی منجمه, بیجه منجمه, نهانی هروی, زنان شاعر, شعر سده نهم
    M.Najarian *, N.Hatampour
    Bibee Monajemeh was a famous woman and a Persian astronomer in the sixth century (AH). She lived in Neishaboor, Iran. Her father is Kamaloddin Semnani, head of the Shafeeyeh of Neishaboor and acted as the astronomer of Sultan Muhammad Kharazmshah. Because of her skill in astronomy; she had a high position in the King royal family. However, there is an issue over the name of Bibee Monajemeh confused with Bijeh Monajemeh.
    Bije Monajemeh was Maulana Aladdin Kermani’s daughter as one of the women in the ninth century. She was a scholar, poet and astrologer of the early ninth century (AH). Her pseudonym was Mah (moon) of Kerman. She was also living at the time of Jami, Amiralishir Navaee and Sultan Hussein Baighara. In the present study an attempt has been made to clarify the life and the historical and literary character of Bijeh Monajemeh.
    Keywords: Bibee Monajemeh, Bije Monajemeh, Women poets (6th, 9th century AH)
  • محمدرضا نجاریان*، سمیه شرونی
    احمد عزیزی را می توان به عنوان یک شیعه انقلابی عارف و فیلسوف نیز تعریف کرد. نوعی از تشیع سرخ و انقلابی که با زبان عرفان و کلام و فلسفه اسلامی بیان می شود. عزیزی، شیدایی و طربناکی مولانا را دارد و شاید به همین دلیل ارادتش به مولانا را بیش از دیگران بروز می دهد. ارادتش به موسیقی نیز حاصل این شور و شیدایی است که بیش از هر چیز به زبان موسیقی قابل بیان است. یکی دیگر از بارزترین ویژگی های عرفان عزیزی طبیعتگرا بودن آن است که نشان از تاثیرپذیری او از سهراب است. اصل وحدت وجود در اندیشه های عزیزی دیده می شود؛ بر این اساس، استقلال و جدایی چیزها از هم، نمود و توهمی بیش نیست و موجودات این جهان جلوه یک چیز و مظاهر یک حقیقت اند. نخستین کسی که این مسئله را در مباحث نظری و فکری وارد کرد «شیخ اکبر محیی الدین عربی» موسس این مکتب است.
    در این پژوهش بر آنیم تا محتوای شعر احمد عزیزی را بررسی کنیم. بر این اساس به بررسی جلوه های مذهبی شیعی عزیزی چون مهدویت، عاشورا، عشق و علاقه به ائمه اطهار، شعر شهادت، ولایتمداری، عرفان و تصوف و زندگی و مرگ می پردازیم.
    کلید واژگان: احمد عزیزی, شعر پایداری معاصر, محتوا, درون مایه
    Mohammad Reza Najjarian *, Somaye Sharooni
    Ahmad Azizi can be introduced as a mystic and a revolutionary Shiite philosopher. A sort of red and revolutionary Shiism expressed in the language of mysticism and Islamic philosophy. Azizi has the passion and happiness of Mowlana and that could be the reason why he reveals his love of Mowlana more distinctly than others. His love of music is the result of his passion most manifest in the language of music. Another feature of Azizi’s mysticism is his being a naturalist which is indicative of Sohrab's influence on him. The principle of Unity of Existence can be observed in the ideas of Azizi; this principle is based on the independence and separation of things from each other, and states that this world is an illusion and all things manifestations of one reality. The first person who introduced this principle into theoretical discussions was Sheikh Akbar Mohi-o-Din Arabi, the founder of the school of Unity of Existence.
    This study thematically examines the poetry of Azizi. The themes include Mahdaviyat, Ashoura, love of the Imams, martyrdom, velayat, mysticism, Sufism, life and death.
    Keywords: Ahmad Azizi, Contemporary resistance poetry, Content, Theme
  • محمدرضا نجاریان
    قصریکی از مباحث علم معانی است که به آن «حصر»، «تخصیص» و «اختصاص» هم می گویند. در اصطلاح، اثبات حکم است برای آنچه در کلام ذکر شده و نفی حکم از ماسوای او است. این شگرد دو طرف دارد: یکی مقصور ودیگری مقصور علیه . مهمترین شیوه های قصر در زبان عربی 4 نوع است: 1-حرف نفی واستثناء که مقصور علیه بعد از حرف استثناء ذکر می شود 2-آوردن انما در اول جمله 3-عطف کردن: به وسیله کلمات بل، لکن، لا که مقصور علیه بعد از کلمه بل ولکن واقع شده است. 4-مقدم داشتن کلمه ای که استحقاق تاخیر داشته باشد. در زبان فارسی هم مهمترین شیوه های قصر عبارتند از: با اسباب و ادواتی چون جز، مگر، الا، بس و فقط؛ تقدیم، ذکر ضمیر با فعل رابطه استن، تکیه دادن آهنگ تلفظ، پسوند و پیشوندهای تخصیص.
    از آنجا که قصر در متون ارزشمند عربی و فارسی در نهایت بلاغت و فصاحت و رعایت مقتضای حال به کار رفته است، در این گفتار مبحث قصر در 16 کتاب بلاغت عربی و فارس بررسی تطبیقی و تحلیل آماری می گردد.
    کلید واژگان: حصر و قصر, بلاغت, ادبیات تطبیقی, علم معانی
    Mohammad Reza Najjarian
    “Bound and limitation” is one of the subjects of the rhetoric also called "allocation" and "dedication". As a term it is a proof for a statement, and disapproving whatever except that. This technique has two sides, i.e. the restricted, and the restriction. There are four types of restriction in Arabic and Persian: 1. Use of negation and exception words in which the restriction comes after the negation or exception words 2. The use of ÇäøãÇ in the beginning of the sentence 3. Adverting by means of such words as Èá, á˜ä, and áÇ 4. Prioritizing final position. In Farsi, the most important limitation techniques include words like ÌÒ¡ ãÑ¡ ÇáÇ¡ ÈÓ æ ÝÞØ, prioritization, bringing pronoun with the linking verb “be” ( ÇÓÊä), intonation, allocation suffixes and prefixes. Since the Omission in Arabic and Persian texts and compliance with requirements of the rhetoric and eloquence had been used, In this study, limitation was compared statistically analyzed in 16 books of rhetoric in Arabic and Persian.
    Keywords: Rhetoric, Bound, Omission, Comparative literature
نمایش عناوین بیشتر...
فهرست مطالب این نویسنده: 65 عنوان
  • دکتر محمدرضا نجاریان
    دکتر محمدرضا نجاریان
    استاد تمام زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
نویسندگان همکار
  • دکتر محمد خدادادی
    : 3
    دکتر محمد خدادادی
  • حکیمه ایزدی
    : 2
    حکیمه ایزدی
    دانش آموخته دکتری علوم انسانی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
  • مراد نوشادی فرد
    : 1
    مراد نوشادی فرد
  • دکتر مهدی ملک ثابت
    : 1
    دکتر مهدی ملک ثابت
    استاد تمام زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه یزد، دانشگاه یزد، یزد، ایران
  • دکتر نفیسه رئیسی مبارکه
    : 1
    دکتر نفیسه رئیسی مبارکه
    استادیار استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، دانشگاه یزد، یزد، ایران
  • دکتر الهه ستوده پور
    : 1
    دکتر الهه ستوده پور
    دانشجوی دکتری ادبیات تطبیقی، Nantes Université
بدانید!
  • این فهرست شامل مطالبی از ایشان است که در سایت مگیران نمایه شده و توسط نویسنده تایید شده‌است.
  • مگیران تنها مقالات مجلات ایرانی عضو خود را نمایه می‌کند. بدیهی است مقالات منتشر شده نگارنده/پژوهشگر در مجلات خارجی، همایش‌ها و مجلاتی که با مگیران همکاری ندارند در این فهرست نیامده‌است.
  • اسامی نویسندگان همکار در صورت عضویت در مگیران و تایید مقالات نمایش داده می شود.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال