جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « روش شناسی » در نشریات گروه « علوم تربیتی »
تکرار جستجوی کلیدواژه «روش شناسی» در نشریات گروه «علوم انسانی»-
نظریه «علوم انسانی اسلامی» در میان اندیشمندان اسلامی موافقان و مخالفانی دارد که هرکدام به چند دسته تقسیم پذیرند. دیدگاه مصطفی ملکیان در مخالفت با علوم انسانی اسلامی و انکار علوم انسانی دینی شایسته تامل است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد انتقادی، این دیدگاه را متکی بر اندیشه علامه مصباح یزدی که از موافقان علوم انسانی اسلامی به حساب می آید، بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته است که ادعای ملکیان در این حوزه با مبانی معناشناختی، معرفت شناختی و روش شناختی صحیح ناسازگار است. به نظر می رسد علوم انسانی دینی نه تنها ممکن، بلکه محقق است. ملکیان برای داشتن علوم انسانی اسلامی پنج پیش فرض برمی شمارد و چون سه تای آنها را محال می داند، امکان علوم انسانی اسلامی را نفی می کند. وی وجود نقص در علوم انسانی را یکی از این پیش فرض ها برمی شمارد که از سوی طرفداران علوم انسانی اسلامی، تعارض این علوم با آموزه های اسلامی عنوان شده و ملکیان تحقق چنین تعارضی را که نیاز به بازسازی علوم انسانی داشته باشد، رد می کند. این تحقیق نشان داده که چنین تعارض گسترده ای تحقق یافته است. همچنین وجود «روشی برای متقاعد ساختن دیگران به دیدگاه های دینی» را از دیگر پیش فرض های محال می داند. اما نشان داده شده که وی روش تولید علم را با روش تعلیم و تربیت خلط کرده است و می توان با روشی منطقی از منابع اسلامی نیز برای تولید علوم انسانی بهره برد.
کلید واژگان: معرفت شناسی, روش شناسی, علوم انسانی اسلامی, علامه مصباح یزدی, مصطفی ملکیان} -
هدفهدف اصلی این پژوهش آگاهی از وضعیت محتوایی پایان نامه های تحصیلات تکمیلی رشته علوم تربیتی دانشگاه تبریز در گرایش های روانشناسی تربیتی، برنامه ریزی درسی، آموزش و بهسازی منابع انسانی به منظور تعیین سیر موضوعی در هر مقوله از سال 1376 تا 1395 می باشد.روشپژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش پژوهش، تحلیل محتوا با استفاده از سیاهه وارسی است. به منظور تحلیل محتوای پایان نامه ها، از میان 405 پایان نامه رشته علوم تربیتی که در زمان انجام پژوهش در کتابخانه دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی موجود بودند، 195 پایان نامه به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از سیاهه وارسی محقق ساخته استفاده شده است.یافته هایافته های مطالعه نشان داد، در رشته آموزش و بهسازی پایان نامه ها در 9 حوزه ی موضوعی با بیشترین فراوانی در حوزه ی موضوع ارزیابی عملکرد (4 مورد)؛ در رشته برنامه ریزی درسی پایان نامه ها در 11 حوزه ی موضوعی با بیشترین فراوانی در حوزه ی موضوعی نظریه های یادگیری و تدریس (20 مورد)؛ در رشته روانشناسی تربیتی پایان نامه ها در 14 گرایش موضوعی با بیشترین فراوانی در حوزه ی موضوعی راهبردهای مطالعه و یادگیری (14 مورد)؛ در رشته دکترای روانشناسی تربیتی پایان نامه ها با در 6 حوزه ی موضوعی با بیشترین فراوانی در حوزه های موضوعی شیوه های اصلاح و تغییر رفتار و شیوه های نوین یاددهی و یادگیری (5 مورد) انجام گرفته است. همچنین بیشترین روش پژوهش مورد استفاده در پایان های علوم تربیتی، روش همبستگی بود. نتایج نشان داد جنسیت تاثیری در گرایش موضوعی پایان نامه ها ندارد، ولی مقطع تحصیلی بر نوع روش پژوهش مورد استفاده تاثیر مستقیم دارد.نتیجه گیریتعیین اولویت های پژوهشی در هر یک از گرایش های رشته علوم تربیتی در دو مقطع ارشد و دکترا و نیز آموزش روش های متنوع پژوهش در راستای غنا بخشیدن به پایان نامه های این رشته ضروری می باشد.کلید واژگان: پایان نامه, تحلیل محتوای موضوعی, روش شناسی, رشته علوم تربیتی, گرایشهای موضوعی}ObjectiveThe main objective of this research is to know the content status theses and dissertations of Tabriz University in Educational Psychology, Curriculum Planning, Human Resources Education and Improvement in order to determine the subject trend and methods used in each field from 1376 to 1395.MethodThe present research is applied in term of objective which has done using content analysis method. Out of 405 theses and dissertations in the field of educational sciences that were available in the library of the Faculty of Educational Sciences and Psychology at the time of the research, 195 cases were selected as sample. A researcher-made check-list was used to collect data.FindingsThe findings of the study showed that in the field Human Resources Education and Improvement theses were in 9 subject areas, with the highest frequency in the "performance evaluation" subject area (4 cases); in the field of Curriculum Planning, theses were in 11 subject areas with the highest frequency in the "learning and teaching theories" subject area (20 cases); In the field of Educational Psychology, theses were in 14 subject areas with the highest frequency in the subject area of "study and learning strategies" (14 cases); In the field of Educational Psychology (doctoral degree) dissertations were in 6 subject areas, with the highest frequency in the "behavior modification and change" and "new methods teaching and learning" subject areas (5 cases). Furthermore, the most used research method at the theses and dissertations of educational sciences was the correlation method. The results showed that gender had no effect on the subject area of theses and dissertations, however the grade had a direct effect on the type of research method used.ConclusionDetermining the research priorities in each of the fields of educational sciences in both master's and doctorate levels, as well as teaching various research methods in order to enrich theses and dissertation in this field, is necessary.Keywords: Thesis, Subject Content Analysis, Methodology, Educational Sciences, Tabriz University}
-
هدف پژوهش حاضر شناسایی و تبیین مبانی روش شناختی در روان شناسی اسلامی براساس منابع اسلامی و با تاکید بر اندیشه های علامه مصباح یزدی است. بدین منظور به منابع دست اول اسلامی (قرآن و روایات) و نیز آثار مکتوب علامه مراجعه شد و داده های مربوط به نحوه شناخت، روش های شناخت و ابزار شناخت جمع آوری گردیدند. داده ها به شیوه تحلیل محتوای کیفی متون، بررسی و با مباحث روان شناختی مقایسه گردیدند. یافته ها نشان داد: 1) روش بررسی همواره تابع ماهیت موضوع است و امری دلبخواهی نیست. 2) روش های کشف واقع متنوع هستند و روش «تجربی» تنها نسبت به یک دسته از واقعیت ها بسندگی دارد. 3) روش «تجربی» قابل اعتماد است و اطمینان عرفی را در پی دارد و در برخی شرایط یقین آور است. 4) روش «نقلی» برای شناخت واقعیت های فراحسی و فراعقلی کاربرد دارد و راهی برای کشف واقع است. 5) ابزار نهایی شناخت که بر همه روش ها سیطره دارد عقل است. 6) ارزش مداری در انتخاب روش ها و فنون حاکم است.
کلید واژگان: مبانی روش شناختی, روان شناسی اسلامی, روش شناسی, اندیشه های علامه مصباح یزدی} -
یکی از مکاتب متداول علم در دنیای مدرن، اثبات گرایی است که مبانی روش شناختی آن، نه تنها در علوم طبیعی و تجربی، بلکه در علوم انسانی نیز تاثیر گذاشته است. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و جمع آوری کتابخانه ای داده ها، پنج مبنای اصلی مکتب اثبات گرایی شامل مبانی هستی شناختی، انسان شناختی، معرفت شناختی، جامعه شناختی و ارزش شناختی، مبتنی بر مبانی حکمت متعالیه نقد می شوند. انحصار هستی در ماده، عدم سازگاری آزادی انسان و ضرورت، عدم تطابق ذهن با عین، واقعیت جامعه و رهایی ارزش ها، از مهم ترین نقدهای حکمت متعالیه به روش شناسی مکتب اثبات گرایی است. مهم ترین یافته پژوهش حاضر این است که اثبات گرایان با انتخاب روش های کمی و منحصر کردن پژوهش بر داده های تجربه محور، در روش شناسی علوم انسانی رویکرد وحدت همگرای روشی دارند؛ در حالی که حکمت متعالیه با توجه به روش کیفی و کمی و عدم انحصار منابع شناخت در علوم تجربی، از تمام ظرفیت روش های عقلی، نقلی و تجربی در علوم انسانی استفاده کرده و رویکرد تنوع همگرای روشی را در علوم انسانی انتخاب کرده است.کلید واژگان: روش شناسی, اثبات گرایی, حکمت متعالیه, علوم انسانی, پژوهش}One of the common schools in the modern world is Positivism whose methodological principles have affected not only natural sciences but also humanity. This paper with the analytic-descriptive method and library collection of data criticized five main principles of the positivism school including the principles of ontology, anthropology, epistemology, sociology, and axiology based on the principles of Transcendent theosophy or al-Hikmat al-Muta'āliyah. The limit of existence to matter, incompatibility of human freedom with necessity, inconformity of mind with object, the reality of society, and not perceiving values (absences of values) are the most important criticisms of Transcendent theosophy or al-Hikmat al-Muta'āliyah on the methodology of the positivism school. The most important findings of this research are the Positivists selected the quantitative research and limited the research to the data of experience-based they have the approach of the methodic convergent unity in the humanity methodology , while al-Hikmat al-Muta'āliyah considered the qualitative and quantitative method and non-exclusiveness of the sources of knowledge to natural sciences has used all capacity of the rational, transmitted knowledge and natural methods and has selected the approach of the methodic convergent diversity in humanity.Keywords: Methodology, Positivism, Transcendent theosophy or al-Hikmat al-Muta'āliyah, Humanity, Research}
-
پایان نامه ها به عنوان گونه ای رسمی از مدارک علمی و پژوهشی بررسی و تحلیل شده اند. شیوه های استنادی و کتابشناختی آن ها، تحلیل موضوعی، روش شناسی از نمونه این تحلیل ها می باشد. در حوزه پژوهش های هنری، برنامه درسی پژوهش هنر به دلیل ماهیت یکی از بسترهایی است که به نوعی نبض پژوهش دانشگاهی حوزه هنر کشور را در اختیار گرفته و از این منظر می تواند جهت دهنده سایر شاخه های این حوزه باشد. لذا با توجه به اینکه در حال حاضر بیش از دو دهه از آغاز به کار این رشته در مقطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور گذشته است، بررسی پایان نامه های پژوهش هنر تولیدشده در این سالیان می تواند چشم اندازی از رسمی ترین شکل پژوهش های حوزه هنر را پیش روی مابگذارد. هدف اصلی این پژوهش معرفی و تحلیل موضوع و روش شناسی پایان نامه های رشته پژوهش هنر در یک دوره زمانی مشخص است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و تجزیه وتحلیل آن ها به صورت کمی انجام گرفته است. نمونه های موردمطالعه در این پژوهش 1732 پایان نامه دوره کارشناسی ارشد رشته پژوهش هنر از سال 1372 تا سال 1399 را شامل می شود. نتایج نشان داد که غالب پایان نامه های این رشته، روشی توصیفی را پیش گرفته اند و به لحاظ موضوعی مباحثی مانند نگارگری ایرانی و نقش مایه ها در صدر موضوعات انتخابی بودند. عواملی مانند گرایش های گروه آموزشی و اساتید راهنما، دسترسی به منابع، جنسیت دانشجو و رشته تحصیلی دوره کارشناسی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر انتخاب موضوع پایان نامه در این رشته می باشد. بر اساس نتایج این مطالعه می توان پژوهشگران را به سمت موضوع های کاربردی و با اولویت پژوهشی کشور سوق داد.
کلید واژگان: برنامه درسی, پایان نامه, پژوهش هنر, تحصیلات تکمیلی, روش شناسی}The study of art research dissertations in Iran can provide a perspective of art research. The purpose of this research is to analyze the subject and methodology of art research dissertations. Data were collected through a descriptive-analytical method in a library and analyzed both quantitatively and qualitatively. The samples studied include 1732 theses available in the master's degree course in art research from 1996 to the end of 2020. The findings indicate that most of the dissertations in art adopted a descriptive method and the most highly selected subjects were Iranian painting and motifs. Factors such as the subdisciplines of the department and supervisors, access to resources, student’s gender and undergraduate field of study were the most important factors influencing the choice of dissertation subject in art.
Keywords: curriculum, Thesis, Art Research, Graduate, Methodology} -
با توجه به پیشینه فلسفه و عرفان و اختلافاتی که بین طرفداران عقلی و نقلی و شهودی وجود دارد ، نقطه اتصال و تکامل آن ها در آرا و نظرات ملاصدرا دیده می شود و ازاین رو نظریات ملاصدرا برای شناخت هستی شناسی و معرفت شناسی و روش شناسی و کاربرد شهود در کنار عقل و نقل از مهم ترین موارد است که در این پژوهش به آن ها پرداخته شده است. ملاصدرا قایل به تشکیک در وجود به عنوان حقیقتی واحد است، می توان وی را قایل به تشکیک در طریق وصول بدان حقیقت نیز دانست؛ طریقی واحد که در سه مرتبه عقل، شهود و وحی رخ نموده است. به اعتقاد وی، نفس انسانی جامع همه حقایق هستی است. ملاصدرا پیوند عقل و نقل و شهود را در کنار هم ممکن ساخته است و امکان کاربرد روش شهودی با استدلال عقلی و نقلی را پذیرفته است. روش شهودی دارای هستی شناسی مبتنی بر علم ظهور خداوند و معرفت شناسی شهودی توامان با استدلال و نقل و تجربه و اتحاد علم و عالم و معلوم و بر اساس علم حضوری و حصولی و روش شناسی کاربرد شهود و عقل و نقل و تجربه برای رسیدن به حقیقت است.کلید واژگان: هستی شناسی, معرفت شناسی, روش شناسی, روش شهودی, حکمت متعالیه}Considering the background of philosophy and mysticism and the differences that exist between intellectual, narrative and intuitive followers, their connection and evolution point can be seen in Mulla Sadra's views and opinions. Along with reason and quoting, it is one of the most important issues that have been addressed in this research. Mulla Sadra believes in doubt in existence as a single truth, he can also be considered in doubt by reaching that truth; A single way that has occurred in three levels of intellect, intuition and revelation. According to Mulla Sadra, the universe consists of three levels of existence that created the existential worlds, which are: the material world, the example world and the intellect world. For each of these worlds, there are levels in the soul, which include the levels of natural or physical existence, sensual existence, and rational existence. According to him, the human soul is the all-encompassing truth of the universe. Mulla Sadra has made possible the connection of reason and intuition and intuition together and has accepted the possibility of using the intuitive method with rational and narrative reasoning. The intuitive method has an ontology based on the science of the appearance of God and an intuitive epistemology based on reasoning and narration, and based on face-to-face and acquired science and the methodology of using intuition and reason and narration to reach the truthKeywords: Ontology, Epistemology, Methodology, intuitive method, transcendent wisdom}
-
علوم انسانی نرم‌افزار هر تمدن است. علوم انسانی موجود متناسب با بافت فرهنگی و ایدیولوژی جهان غرب است. علی‌رغم نیاز منطقی تمدن نوین اسلامی به اسلامی‌سازی علوم انسانی، برخی همچنان در امکان علوم انسانی اسلامی تشکیک می‌کنند. بدین‌روی، لازم است چالش‌های نظری اسلامی‌سازی علوم انسانی شناسایی، تحلیل و ارزیابی شود. پژوهش حاضر با محوریت دیدگاه‌های فیلسوف برجسته جهان اسلام، علامه مصباح یزدی، با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد انتقادی به بررسی چالش‌های روش‌شناختی «امکان علوم انسانی اسلامی» پرداخته است. براساس نتایج به‌دست‌آمده، تمایز روش علمی از روش فهم متون دینی و تفکیک مقام «گردآوری» از مقام «داوری» از مهم‌ترین چالش‌های دین‌شناختی امکان «علوم انسانی اسلامی» است. آیت‌الله مصباح یزدی با تبیین مبانی لازم برای اسلامی‌سازی علوم انسانی، ازجمله مبانی روش‌شناختی، هم به این چالش‌های یادشده پاسخ گفته و هم با تاکید بر ضرورت علم دینی، راه را برای ارایه نمونه‌های عینی علوم انسانی اسلامی نیز نشان داده است.
کلید واژگان: علم دینی, علوم انسانی اسلامی, روش شناسی, روش علمی, مقام داوری, مقام گردآوری} -
هدف پژوهش حاضر شناسایی و تبیین مبانی روش‌شناختی در روانشناسی اسلامی است. بدین‌منظور، به منابع دست اول اسلامی، از جمله قرآن و روایات و نیز منابع فلسفی مراجعه شد و داده‌های مربوط به نحوه شناخت، روش‌های شناخت و ابزار شناخت جمع‌آوری گردید. داده‌ها به شیوه «تحلیل محتوای کیفی متون» بررسی و با مباحث روان‌شناختی مقایسه گردید. یافته‌ها نشان داد: اولا، سه چارچوب کلی یا پارادایم اثبات‌گرایانه، هرمنوتیک و انتقادی بر روش‌شناسی موجود در روانشناسی حاکم است. ثانیا، روش تجربی در روانشناسی معاصر برای کشف واقعیت‌های روانی، سیطره دارد. روش تجربی و به‌طور خاص روش آزمایشگاهی هر دو از اندیشه‌های بنیادین مادی‌گرایی نسبت به انسان و منحصرسازی شناخت به مجاری حسی برخاسته‌اند. اما از منابع اسلامی به دست می‌آید: 1) روش بررسی همواره تابع ماهیت موضوع است و امری دلبخواهی نیست. 2) روش‌های کشف واقع متنوع‌اند و روش تجربی تنها نسبت به یک دسته از واقعیت‌ها بسندگی دارد. 3) روش تجربی قابل اعتماد است و اطمینان عرفی در پی دارد و گاهی یقین‌آور است. 4) روش نقلی برای شناخت واقعیت‌های فراحسی و فراعقلی کاربرد دارد و راهی برای کشف واقع است. 5) راه شناخت واقعیت‌های غیرمادی، مانند ماهیت پیکره انسان عمدتا استدلال عقلی است. 6) ابزار نهایی شناخت که بر همه روش‌ها سیطره دارد، عقل است. 7) ارزش‌مداری بر انتخاب روش‌ها و فنون حاکم است. 8) چارچوب یا پارادایم حاکم بر روش‌شناسی اسلامی «واقع‌گرایی عقلانی» است.
کلید واژگان: چارچوب نظری (پارادایم), مبانی روش شناختی, روان شناسی اسلامی, روش شناسی, روش} -
نظام فلسفی و اعتقادی اسلام از ظرفیت کافی برای خلق و تدوین نظریه های تربیتی و برنامه درسی برخوردار است، لذا ضروری است تاملات و تبیین های روش شناختی متناسب با نظام فلسفی و اعتقادی اسلام، برای نظریه پردازی در حوزه برنامه درسی با رویکرد اسلامی انجام شود. پژوهش حاضر سعی دارد با روش توصیفی، تحلیلی و استنباطی، اقتضائات و الزامات نظری و بنیادین این امر را معرفی و تبیین نماید. از این رو پس از بررسی مفهوم برنامه درسی و جایگاه مبانی فلسفی در نظریه پردازی های این حوزه، به ظرفیت شناسی نظام اسلامی و تبیین مفروضات روش شناختی آن برای تولید نظریه ی برنامه درسی پرداخته شده است و در نهایت الزامات و اقتضائات اساسی برای دستیابی به برنامه درسی با رویکرد اسلامی معرفی گردیده است. تعیین ماهیت بنیادین و رویکرد اساسی برنامه درسی بر اساس مبانی فلسفی و شبکه مفهومی برخاسته از دو منبع عقل و وحی و لحاظ نمودن سه نظام فاعلی، داخلی و غایی در نظریه پردازی برنامه درسی از جمله این الزامات و اقتضائات می باشد.
کلید واژگان: برنامه درسی, نظریه, روش شناسی, رویکرد, اسلام}Theoretical-methodological reflections on the path of achieving a curriculumwith an Islamic approachBackground and ObjectivesThe belief system of Islam has enough capacity to create curriculum theories, therefore it is necessary to carry out methodological reflections and explanations in accordance with this system for theorizing the curriculum with an Islamic approach.
MethodsThe current research was a descriptive, analytical-inferential method.
FindingsThe current research with a descriptive, analytical-inferential method ،has recognized the capacity of the Islamic system and explained its methodological assumptions, and explained its theoretical requirements.
ConclusionDetermining the basic approach of the curriculum and the conceptual network arising from two sources of reason and revelation and considering the three effective, internal and final systems in the theorizing of the curriculum are some of these requirements.
Keywords: curriculum, theory, methodology, approach, Islam} -
«روش‌شناسی» اساسی‌ترین مقوله پژوهش است که امروزه به یکی از ویژگی‌های اصلی علم نوین تبدیل شده است. براین‌‌اساس برای درک منطقی، صحیح و شناخت بهتر تحولات سیاسی نیازمند نگاهی روشمندانه‌ایم. روش‌شناسی نوین سیر تکاملی را از ادوار گذشته تاکنون طی نموده است. به‌طور حتم بهبود، تحول و خروج از بحران در روش‌شناسی در گرو دستیابی به چنین درک و فهمی است. اندیشمندان بر این باورند که پیشرفت‌های شگرف بشری در علوم گوناگون مرهون استفاده از روش‌های مناسب با نگاهی معرفت‌شناسانه در آنهاست و علوم سیاسی و به‌ویژه مطالعات جامعهشناسی سیاسی نیز از این امر مستثنا نیست. در هر مقطع زمانی لازم است از روش‌شناسی همان دوران سود جست. به دیگر سخن، فهم صحیح سطوح گوناگون و تحولات جامعهشناسی سیاسی نوین مبتنی بر روش‌شناسی‌های جدید با نگاهی معرفت‌شناسانه است. روش تحقیق در پژوهش حاضر، از نوع توصیفی تحلیلی است و ابزار گردآوری داده‌ها روش کتابخانه‌ای. هدف از این نوشتار بررسی تحولات روش‌شناسی با تاکید بر پارادایم‌های معرفت‌شناسانه در مطالعات جامعهشناسی سیاسی به سبب شناخت صحیح آن در سطوح گوناگون است.
کلید واژگان: روش, روش شناسی, معرفت شناسی, هستی شناسی, جامعه شناسی سیاسی} -
«اخلاق کاربردی» به شاخه‌ای از علوم اخلاقی اطلاق می‌شود که حل معضلات اخلاقی را برعهده دارد. اندیشمندان اخلاقی برای حل معضلات اخلاقی، روش‌های گوناگونی در پیش گرفته‌اند. مهم‌ترین این روش‌ها عبارتند از: قیاس، تمثیل و موازنه متاملانه. هریک از این سه روش ویژگی‌های خاصی دارد و نتایج خاصی را دنبال می‌کند. در پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد انتقادی هریک از روش‌های سه‌گانه تبیین می‌شود. این روش‌ها در کنار نقاط قوتی که دارند، هرکدام دارای نقاط ضعفی هستند که اخلاق کاربردی را در صدور رای نسبت به معضلات اخلاقی به چالش می‌کشند و در نهایت، لزوم کشف و ارایه یک روش متقن و سازگار با مبانی اسلامی را خاطرنشان می‌کنند.
کلید واژگان: اخلاق کاربردی, معضل اخلاقی, روش, روش شناسی, قیاس, تمثیل, موازنه متاملانه} -
ابوریحان محمد‌بن احمد بیرونی، از بزرگ‌ترین دانشوران و اندیشمندان قرون چهارم و پنجم هجری به‌شمار می‌رود. وی در سال 973م دیده به جهان گشود و احتمالا پس از 1050م به دیار حق لبیک گفت. آثار و تالیفات وی طیف بسیار وسیعی از دانش‌ها و معارف را در‌بر می‌گیرد و شمار آنها، بالغ بر یکصد و پنجاه کتاب و رساله می‌باشد که از میان آنها، کتاب «تحقیق ماللهند» وی از نظر مسایل جامعهشناسی و مردم‌شناسی و ازجمله موضوع رشد جمعیت، در خور توجه و تامل است. با توجه به اهمیت و جایگاه ابوریحان بیرونی در تاریخ علمی ایران و حتی جهان و همچنین، ابعاد مختلف دانش وی، که بحث‌های اجتماعی و جمعیتی را نیز شامل می‌شود، در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از اسناد و مدارک معتبر، به‌عنوان ابزار به‌دنبال پاسخ به این سوال هستیم که اندیشه‌های اجتماعی و جمعیتی ابوریحان بیرونی کدام‌اند؟ برای پاسخ به این سوال، در این مقاله پس از بررسی زندگی‌نامه، تالیفات و تحصیلات و همچنین روش‌شناسی وی، به مهم‌ترین اندیشه‌های اجتماعی و جمعیتی وی اشاره شده است.
کلید واژگان: ابوریحان بیرونی, اندیشه اجتماعی, اندیشه جمعیتی, کتاب «تحقیق ماللهند», روش شناسی} -
براساس منابع اخلاقی، روش‌های متعددی برای استنباط حکم اخلاقی قابل طرح است. ارزش‌های اخلاقی که از رابطه بین آثار عمل و هدف نهایی اخلاق انتزاع می‌شوند، بیانگر نوعی نسبت در واقعیت‌های خارجی‌اند. در اینجا با تحلیل فلسفی مولفه‌های موثر در واقعیت ارزش‌های اخلاقی، روش استنباط حکم اخلاقی را به دست می‌آوریم. برای رسیدن به حکم اخلاقی، لازم است پیامدهای عمل اخلاقی را با هدف نهایی اخلاق، لوازم هدف نهایی اخلاق و اهداف میانی که در منظومه‌ای از اهداف انسانی گرد آمده‌اند، سنجید. همچنین با درون‌نگری و روش‌های تشخیصی روان‌شناختی، متعلق نیت فاعل قابل شناسایی است. دیگر اینکه گستره شمولیت آثار عمل در سنجش اخلاقی دخالت دارد. از طرفی دیگر، مطابقت عمل با قواعد عام و خاص اخلاقی مربوط به اجتماع در فهم حکم اخلاقی موثرند. نهایتا توجه به ارزش‌های متزاحم و تعیین مورد بااهمیت‌تر ما را به حکم اخلاقی قابل اطمینان رهنمود خواهد ساخت.
کلید واژگان: اخلاق, روش شناسی, استنباط حکم اخلاقی, ارزش اخلاقی, تحلیل فلسفی} -
قرآن کریم کتاب هدایت و دربردارنده تمام دستورالعمل‌های موردنیاز انسان برای دستیابی به سعادت فردی و اجتماعی است. استفاده از روش و ابزار صحیح، شرط لازم رسیدن به فهم درست و جامع از این دستورالعمل‌هاست. بهره‌گیری از قراین موجود در کلام، اعم از پیوسته و ناپیوسته، ازجمله روش‌های عام تفسیر در روش تفسیری قرآن به قرآن است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی درصدد است تا نقش بهره‌گیری از قراین را در تفسیر قرآن به قرآن آیات اخلاق اجتماعی از نگاه مفسر بزرگ جهان اسلام، علامه طباطبایی استخراج و تبیین کند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که علامه طباطبایی در کنار بهره‌گیری از سیاق به‌عنوان تنها قرینه پیوسته لفظی در روش تفسیری قرآن به قرآن، از قراین پیوسته غیرلفظی و ناپیوسته کلام نیز در تفسیر آیات اخلاق اجتماعی بهره برده است.
کلید واژگان: روش شناسی, قرائن, اخلاق اجتماعی, قرآن کریم, تفسیر المیزان, علامه طباطبائی} -
مقاله حاضر با رویکردی مسیله‌محورانه و با توصیف و تحلیل روش‌شناسی خردورزی به‌دنبال خردورزی‌ای درست، اصولی و براساس یک اصطلاح، اسلامی است. روشن است که بدون بحث درباره روش شناخت در خردورزی، ابزار خردورزی و مبانی خردورزی نمی‌توان از روش‌شناسی خردورزی سخن به میان آورد؛ زیرا شناخت روش زمانی معنای دارد که اولا راه شناخت معلوم باشد؛ ثانیا ابزار شناخت نیز مشخص باشد؛ ثالثا با توجه به اینکه ممکن نیست روش بدون داشتن پیش‌فرض و مبانی به کار گرفته شود، باید در روش‌شناسی از مبانی خردورزی نیز بحث نمود. پژوهش حاضر نشان می‌دهد که خردورزی در انواع روش‌های تحقیق وجود دارد؛ هم در روش تعقلی، هم در روش تجربی و هم در روش نقلی و تاریخی. ابزار خردورزی منطق است که در سه قسمت مفاهیم و تعاریف، گزاره‌ها و قضایا، قیاس و استدلال هویداست. مبانی خردورزی در مبنای معرفت‌شناختی (امکان شناخت، و عدم انحصار شناخت در محسوسات)، هستی‌شناختی (ریالیسم، و انقسام موجود به مادی و مجرد) و انسان‌شناختی (دوبعدی بودن، اختیار، کرامت و خلافت الهی انسان) قابل بحث است.
کلید واژگان: روش, روش شناسی, خردورزی, ابزار خردورزی, مبانی خردورزی} -
هدف این پژوهش، آینده پژوهی انگیزه شغلی معلمان است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل لایه ای علی به عنوان یک روش آینده پژوهی جهت شکافتن لایه های مختلف به موضوع انگیزه شغلی معلمان ، سناریوهای مختلفی برای آینده در نظر گرفته شده است. جامعه آماری این پژوهش معلمان دبیرستان ناحیه 1 شهر رشت در سال 1399 می باشند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و نظری، 11 نفر از آن ها به عنوان نمونه برگزیده شدند. تکنیک گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه متمرکز است. در این راستا بر اساس تحلیل های مربوط به لایه های پایین تر و با توجه به میزان عدم قطعیت و اهمیت، دو پیشران اجتماعی و اقتصادی شناسایی شده و براساس آنها سناریوهای مورد نظر طراحی گردیدند. در یافته های این تحقیق چهار سناریو شناسایی شده است که شغل به مثابه پروبلماتیک فرهنگیان می باشد.
کلید واژگان: انگیزه شغلی, روش شناسی, تحلیل لایه ای علی, معلمان, سناریو}The purpose of this study is to study the future motivation of teachers.In this article, using the causal layer analysis method as a method of futurology to explore different layers to the subject of teachers' job motivation, different scenarios for the future have been considered. The statistical population of this study is high school teachers in District 1 of Rasht in 2020, Using purposive and theoretical sampling method, 11 of them were selected as the sample Judgmentally or purposefully. The data collection technique is semi-focused interview. In this regard, based on the analysis of the lower layers and due to the degree of uncertainty and importance, two social and economic drivers were identified and based on them, the desired scenarios were designed. In the findings of this study, four scenarios have been identified that job is a problem for cultural workers
Keywords: Job motivation, Methodology, causal layer analysis, Teachers, scenario} -
به رغم این که روش شناسی، بنیاد پژوهش های تربیت معلم است و امروزه حوزه این پژوهش ها با ابهام روش شناختی مواجه می باشد، در سال های اخیر مطالعات محدودی در این زمینه انجام شده است و این کاستی، سبب گردیده تا برخی از پژوهش ها با نادیده گرفتن الزمات نظری پژوهش به مغالطات مفهومی پرتکراری دچار شوند؛ لذا ضروری است تا در مفاهیم روش شناختی حوزه پژوهش تربیت معلم بازنگری و بازاندیشی جدی انجام شود. در حقیقت نیاز است تا با استفاده از مبانی این حوزه، روش در پژوهش تربیت معلم به صورت مجدد مفهوم پردازی شود. در همین راستا، پژوهش حاضر قصد دارد تا با نگاهی جامع به تحولات حوزه های پژوهش و ظهور جنبش سوم روش شناسی، به مفهوم پردازی روش در مقابل روش تحقیق و بررسی ارتباط بین روش شناسی با هستی شناسی، معرفت شناسی و ارزش شناسی بپردازد و سپس رویکرد های کمی و کیفی در پژوهش های تربیت معلم را از دریچه روش شناختی با یکدیگر مقایسه کند. برای رسیدن به این اهداف، با استفاده از روش سندکاوی نظامدار در یک فرآیند قاعده مند، 28 مقاله مرتبط در حوزه روش شناسی آموزشی، بازیابی و مورد واکاوی قرار گرفت و متون برگزیده بررسی و نقد شدند. یافته ها حاکی از این است که روش شناسی پژوهش در تحقیقات تربیت معلم، در سطوح هستی شناختی، معرفت شناختی و ارزش شناختی از بنیاد های فلسفی همگونی برخوردار است که ضرورت دارد برای شکل دهی به روش های تحقیق به عنوان فنون عملیاتی تحقیق، مورد توجه قرار گیرند. علاوه بر این، تحقیقات کیفی و کمی در تمامی سطوح مذکور بررسی و تفاوت ها و شباهت های آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. پژوهشگران حوزه تربیت معلم با استفاده از این یافته ها می توانند از بسیاری از مغالطات روش شناختی موجود در نتایج تحقیقات معاصر در حوزه تربیت معلم بپرهیزند و به درک عمیق تر و مفهومی تری از روش در تحقیق برسند.کلید واژگان: پژوهش در تربیت معلم, روش شناسی, پیش فرض های حاکم بر تحقیق, آگاهی روش شناختی, عملیات گرایی صرف, روش اسنادی}Although the methodology is the foundation of teacher education research, and today the domain of this research has encountered methodological ambiguity, limited studies have been conducted on it in recent years. This shortcoming has led some studies to ignore the theoretical requirements of research and suffer from frequent conceptual fallacies. Therefore, it is necessary to seriously review and rethink the methodological concepts in the teacher education research. In fact, it is necessary to re-conceptualize the method in teacher education research using the fundamentals of this field. In this regard, the present study intends to take a comprehensive look at the developments in the domain of research and the emergence of the third methodological movement, to conceptualize the method versus research method and examine the relationship between the methodology and ontology, epistemology and axiology and then compare the quantitative and qualitative approaches in the teacher education research from a methodological point of view. To achieve these goals, using systematic documentary methods in a regular process, 28 related articles on the educational methodology were retrieved and analyzed, and the selected texts were reviewed and criticized. Findings indicated that the research methodology in the teacher education research has homogeneous philosophical foundations at the ontological, epistemological and axiological levels, which is necessary to be considered to shape the research methods as the operational research techniques. Also, the qualitative and quantitative research at all the mentioned levels were investigated, and their differences and similarities were evaluated. Using these findings, the researchers in the domain of teacher education could avoid many of the methodological fallacies in the results of the contemporary research on the teacher education and achieve a deeper and more conceptual understanding of the research method.Keywords: Research in Teacher Education, Methodology, Research Presuppositions, Methodological Awareness, Mere Operationalism, documentary study}
-
تحلیل گفتمان به‌عنوان یک رویکرد کیفی، به‌دلیل نقشی که در کشف نهفته‌ها و امور ذهنی دارد، جایگاه مهمی در بسیاری از پژوهش‌های اجتماعی یافته است. ازاین‌رو با توجه به اهمیت تحلیل گفتمان تحقیقات اجتماعی،این مقاله به بررسی روش‌شناسی تحلیل گفتمان، می‌پردازد. تحلیل گفتمان تکنیکی است که در مطالعه متون، رسانه‌ها، فرهنگ‌ها، علوم سیاست، اجتماع و مواردی مانند آن کاربرد دارد و برای کشف معنای به‌کار‌رفته در متن یا سخن تلاش می‌کند. تمرکز تحلیل گفتمان بر گفتوگو (زبان نوشتاری یا گفتاری) است و هدف اصلی مورد توجه آن، رفتار اجتماعی نهفته در گفتوگو می باشد. به عبارت دیگر، در تحلیل گفتمان به‌صورت مستقیم به مقاصد و انگیزه‌های افراد در گفتوگو کاری ندارد؛ بلکه به‌دنبال آن است که مقوله‌ها، عقیده‌ها، بینش‌ها و نقش‌ها را در درون خود متن مشخص کند. این مقاله با رویکرد تحلیلی و اسنادی، ابتدا به واژه‌شناسی پژوهش تحلیل گفتمان می‌پردازد. سپس به بررسی مبانی فلسفی، تاریخچه پیدایش و مهم‌ترین اهداف آن و در ادامه، به نقدهای آن پرداخته شده است.
کلید واژگان: تحلیل گفتمان, زبان شناسی, روش شناسی} -
هدف اصلی این مقاله بررسی روش‌شناسی اقتصاد اسلامی و توسعه معیارهای آن با توجه به ساختار منطقی و اصول موضوعه قرآن و سنت است؛ بهگونهایکه بتواند تبیین و رهنمود‌هایی در روند عملکرد صحیح نظام اقتصاد اسلامی ارایه دهد. در همین زمینه یکی از پرسش‌های اساسی این حوزه این است که روش‌شناسی اقتصاد متعارف آیا می‌تواند در زمینه تحلیل و ارزیابی صحیح نظریات اقتصادی به‌کمک اقتصاددان بیاید یا خیر؟ به همین دلیل، برخی زوایای این هدف که از طریق بررسی تطبیقی نظریات روش‌شناسی اقتصاد متعارف با روش‌شناسی اقتصاد اسلامی حاصل می‌شود، مورد بررسی قرار گرفته است. روش مطالعه در این تحقیق که تطبیقی-انتقادی است، نشان می‌دهد روش‌شناسی اقتصاد متعارف در مقایسه با رویکرد رقیب خود، هم از لحاظ کارکردی و هم از لحاظ معرفت‌شناسی دارای ضعف‌ها و کاستی‌های متعددی است که این کاستی‌ها، هم از جهت خود محققین اقتصاد متعارف و هم از جهت اقتصاد اسلامی به‌تفصیل بررسی شده‌اند.
کلید واژگان: روش شناسی, اقتصاد اسلامی, اقتصاد متعارف, مطالعات تطبیقی} -
هدف از این تحقیق، تبیین و ارزیابی روش‌شناختی فرایند تحلیل مفهومی «تربیت» در پژوهش «درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران» (باقری، 1389) است. تبیین این فرایند به روش تحلیل پسرونده و ارزیابی آن نیز به شیوه نقد بیرونی و درونی انجام شده است. در این راستا ابتدا تحلیل مفهومی مورد استفاده برای تعریف تربیت در این پژوهش، به لحاظ روش‌شناختی تبیین شده که به شناسایی هفت مفروض انجامیده است. سپس این فرایند و مفروضات و نتایج آن، از وجوه متعددی و با تکیه بر پنج ملاک مورد نقد و ارزیابی واقع شده‌اند. اهم مواردنقد عبارتند از: 1. بی توجهی به جنبه ابداعی فلسفه تربیت و وجه اعتباری مفهوم تربیت؛ 2. عدم استفاده از استدلال جدلی در پردازش مفهوم تربیت؛ 3. عدم اشاره به مبانی ناظر به بیان واقعیات و حقایق فطری زندگی انسان در تعریف تربیت؛ 4. ملاحظه نکردن نیازها و جنبه های اجتماعی زندگی انسان در تعریف تربیت؛ 5. ملتزم نبودن به ملاکهای اعتباربخشی به مفاهیم تربیتی؛ 6. بی توجهی به بسیاری از مفاهیم تربیتی قابل درج در شبکه معنایی تربیت اسلامی؛ 7. در نظر نگرفتن جنبههای ثابت و متغیر برای مفهوم تربیت؛ و 8. فراگیرنبودن تعریف پیشنهادی تربیت نسبت به ابعاد مختلف تحول آدمی.
کلید واژگان: فلسفه تربیت اسلامی, روش شناسی, تحلیل مفهومی تربیت: رویکرد لفظی و متن محور, تبیین و نقد روش شناختی, خسرو باقری}The purpose of this research is methodologically explain and evaluate the conceptual analysis process of "education" in the research entitled as:"Introduction to the philosophy of education of the Islamic Republic of Iran" (Bagheri 2010) and to identify the strengths and weaknesses of this process and its results. This process has been explained by retrospective analysis and external and internal critique. To achieve the objectives of the study, the conceptual analysis process used to define “education” in the “research” is methodologically explained, leading to the identification of seven methodological assumptions for this process. Then, its methodological assumptions are evaluated on the basis of a set of criteria that explain the methodology of processing educational concepts in the philosophy of education with an Islamic approach. These criteria are: 1-. Attitude to the philosophy of education as a product of human productive reason which can only be attributed to religion if it is inspired by religious texts and the educational practices of religion 2. The concept of education as a normative matter of credit and the product of human invention (albeit according to the needs and realities of human life).3- Using controversial reasoning in definition the concept of education 4-Considering educational concepts as a product of human creativity ( with meeting efficiency and indigenous and social needs and being proportionaal to worldview and accepted value system as a criterion for validating educational concepts. (not conforming to the objecive facts or content of religious texts)
Keywords: Educational philosophy with Islamic approach, methodology, Conceptual analysis process of education}
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.